2006
|
|
1) Irakasle Ikasketa gradu mailako titulazioan: Eleaniztasuna eta Hezkuntza, eta
|
Euskara
eta bere Didaktika izeneko bi irakasgai daude, biak derrigorrezkoak diruditenak.
|
|
1) Soziolinguistika Klusterrarekin batera (gure aldizkari hau bideratzen duena, hain zuzen) antolatu dute ikastaroa, eskaintza hau eginez: Erronka Berriak
|
Euskararen
Erabileran izeneko ikastaroa, bertan zenbait aztergai landuz eta zenbait irakasle inplikatuz.
|
|
aurten Immigrazioa eta Hizkuntza Politika Udalerri Euskaldunetan izenekoa, Udalerri Euskaldunen Mankomunitatearekin (UEMA) batera. Edo Gaztea Izan eta
|
Euskara
Ahoan izenekoa, oraingoan Uribe Kostako Euskara Zerbitzu Mankomunitatearekin batera.
|
|
aurten Immigrazioa eta Hizkuntza Politika Udalerri Euskaldunetan izenekoa, Udalerri Euskaldunen Mankomunitatearekin (UEMA) batera. Edo Gaztea Izan eta Euskara Ahoan izenekoa, oraingoan Uribe Kostako
|
Euskara
Zerbitzu Mankomunitatearekin batera.
|
|
UPV/EHUko Soziologia 2 saila, Eusko Ikaskuntzako Asmoz erakundea, Soziolinguistika Klusterra, UEU eta Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza erakundeen artean antolatzen da, 26 irakasgairen eskaintza emanez (290 ordu, horien artean 200 ordu bete beharreko) 33 irakaslerekin: EHUko irakasleak, Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzako teknikariak,
|
euskararen
udal teknikariak eta euskalgintzako profesionalak. 5 modulutan sartzen dira irakasgaiak:
|
|
Soziolinguistikaren hasi masiak: Soziolinguistikaren funts teorikoak; Egoera soziolinguistikoaren diagnostikorako hurbilpena;
|
Euskara
: Corpusa eta statusa; Esparruz esparruko plangintzak:
|
|
Corpusa eta statusa; Esparruz esparruko plangintzak: Makroak eta mikroak; eta
|
Euskararen
komunikazioa. Moduluka ere ikas daiteke.
|
|
bi hizkuntzen arteko ukipenaren aztergaia, hain zuzen, soziolinguistika eta antzeko arloak (psikolinguistika, hizkuntzaren gizarte psikologia, hizkuntzaren psikopedagogia, „.) landuz. Egia da irakaskuntzan bi hizkuntza eredu irekita dituela,
|
euskarazkoa
eta erdarazkoa, baita euskarazko materialak sortzen ekiten duela ere; baina nahikoa al da hori. Soziolinguistikari ez al litzaioke eman leku egokiagorik?
|
|
bi hizkuntzen arteko ukipenaren aztergaia, hain zuzen, soziolinguistika eta antzeko arloak (psikolinguistika, hizkuntzaren gizarte psikologia, hizkuntzaren psikopedagogia, „.) landuz. Egia da irakaskuntzan bi hizkuntza eredu irekita dituela, euskarazkoa eta erdarazkoa, baita
|
euskarazko
materialak sortzen ekiten duela ere; baina nahikoa al da hori. Soziolinguistikari ez al litzaioke eman leku egokiagorik?
|
|
Egoera honek erakusten du, besteak beste: a)
|
euskararen
normalizazio bidean (baita eleaniztun bihurtze prozesuan ere), ezinbestekoa zaigula, oraingoz behintzat, instituzio ofizialak eta erakunde sozialak biak normalizazio bidean eragiteko, baita unibertsitate munduan ere; b) egungo egoera hau egoera nahiko extraordinarioa dela, egoera nahiko anormal batean gaudela, egoera normalean nahikoa izan lukeelako bide bakarrak. Artikuluetan jaso diren ebaluaketak ere, gehienbat UPV/EHUren egoeraren aurkezpenetan, nahiko bat datoz hitzaurre honetan esaten ditugunekin.
|
|
Gurean atalean dugun artikulua:
|
Euskararen
normalizazioa testuinguru askotarikoan izenekoa, gaur egun nahiko modu berrian eta larrian bizitzen ari garen etorkinen fenomenoari buruz mintzatzen da. Atal hauek bereizten dira:
|
|
Zein titulaziotan irakasten den: Alemaniar Filologia, Filolog� a Klasikoa, Frantses Filologia, Ingeles Filologia, Euskal Filologia eta Itzulpengintza eta Interpretaritza (taldeak gaztelaniaz eta
|
euskaraz
)
|
|
Errolda Berrikuntzaren erreferentzi data 1986ko Apirilaren 1eko 0 orduak dira. (Hezkuntza eta
|
Euskara
EUSTAT 1988). 1991n beste aldetik:
|
|
Erreferentzi data eta ordua 1991ko martxoaren 1eko 0 orduak ziren. (Hezkuntza eta
|
Euskara
EUSTAT 1994).
|
|
" Helduen euskalduntzeak berreuskalduntze prozesuan indarra galdu duela oso nabarmena da" aurreko epealdian beste euskaldun berri espero genezake, are gehiago 86 tartean
|
euskararen aldeko
hizkuntz politika areagotu dela pentsatuko bagenu. Zehatzago, adin talde bakoitzean 81 tartean behatutako hazkuntza proportzioari eutsi izan balitzaio 86 epealdirako 29.600 euskaldun berri edo gehiago espero genezakeen.
|
|
Hizkuntzen arteko ukipen egoera, egoera aldakor bezala hartzen da; horren bilakaerak ez du, halabeharrez, norabide bakarra.
|
Euskararen
berreskurapen prozesuan behatutako aurrerapausoak ukaezinak badira ere, galerak eta atzerako joerak datuetan bertan antzeman daitezke. Horiek bere osotasunean azterturik datozen urteotako aldaketak zein nolakoak izan daitezkeen adieraz diezagukete.
|
|
Hizkuntzek mugak jartzen dituzte, zentzu hertsian esanahia (esangura) mugatu egiten baitute, edo beste ikuspegitik, zehaztu ere. Horrela egun Euskal herrietan edozein hiritar euskalduna da,
|
Euskararen
herrietan, ostera ez; euskalduna euskara duena baita.
|
|
Hizkuntzek mugak jartzen dituzte, zentzu hertsian esanahia (esangura) mugatu egiten baitute, edo beste ikuspegitik, zehaztu ere. Horrela egun Euskal herrietan edozein hiritar euskalduna da, Euskararen herrietan, ostera ez; euskalduna
|
euskara
duena baita.
|
|
" Egun euskal herrietan edozein hiritar euskalduna da,
|
Euskararen
herrietan, ostera ez; euskalduna euskara duena baita"
|
|
" Egun euskal herrietan edozein hiritar euskalduna da, Euskararen herrietan, ostera ez; euskalduna
|
euskara
duena baita"
|
|
"
|
Euskarak
eta euskal kulturak ez dute labelik"
|
|
Dena den label guztiak ez dira guztion gustokoak, esaterako
|
euskarak
eta euskal kulturak ez dute labelik, horren dira sakratuak eta handiak non adjektiborik ez duten merezi ere. Beste hizkuntza eta kulturekin nahasian bizitzeko lehia gorrian jarrita dago euskara.
|
|
Dena den label guztiak ez dira guztion gustokoak, esaterako euskarak eta euskal kulturak ez dute labelik, horren dira sakratuak eta handiak non adjektiborik ez duten merezi ere. Beste hizkuntza eta kulturekin nahasian bizitzeko lehia gorrian jarrita dago
|
euskara
. Horregatik gure alor honetan kultur ekarpenak ez du axola nork sortua edo nongoa den, are harrigarriagoa kultura zenbat eta urrunagoko eta zenbat eta hedatuagoa izan orduan eta hobea dela hartu ohi da.
|
|
Esanak esan geureari hel diezaiogun,
|
euskara
, Zentsuak eta Udal Erroldak. Jakina da 1981 urtean aurrenen, 1986an gero eta 1991n atzenen Euskal Herriko zenbait lurraldetan euskarari buruzko hainbait itaun edo galdera egin izan direla.
|
|
Esanak esan geureari hel diezaiogun, euskara, Zentsuak eta Udal Erroldak. Jakina da 1981 urtean aurrenen, 1986an gero eta 1991n atzenen Euskal Herriko zenbait lurraldetan
|
euskarari buruzko
hainbait itaun edo galdera egin izan direla. Euskal Autonomi Elkartean 1981ean euskararen ezaguerari buruzko 4 item sartu ziren, ulermena, mintzamena, irakurmena eta idazmenari buruzkoak hain zuzen ere.
|
|
Jakina da 1981 urtean aurrenen, 1986an gero eta 1991n atzenen Euskal Herriko zenbait lurraldetan euskarari buruzko hainbait itaun edo galdera egin izan direla. Euskal Autonomi Elkartean 1981ean
|
euskararen
ezaguerari buruzko 4 item sartu ziren, ulermena, mintzamena, irakurmena eta idazmenari buruzkoak hain zuzen ere. Hurrengo Udal Erroldan Nafarroara hedatu zen eta EAEn ama hizkuntzari (Jatorrizko hizkuntza alegia) buruzko galdera berri bat sartu zuten; eta azkeneko Zentsuan (1991) beste bat etxean erabiltzen den hizkuntza deitutakoa, gazteleraz honela galdetzen da:
|
|
Hurrengo Udal Erroldan Nafarroara hedatu zen eta EAEn ama hizkuntzari (Jatorrizko hizkuntza alegia) buruzko galdera berri bat sartu zuten; eta azkeneko Zentsuan (1991) beste bat etxean erabiltzen den hizkuntza deitutakoa, gazteleraz honela galdetzen da: ¿ Qué lengua habla Vd. en su casa más a menudo?, eta
|
euskaraz
: Zein hizkuntza erabiltzen duzu zuk maizen zure etxean?
|
|
1. a.)
|
Euskararen
ezaguera maila. Hiztunen tipologia estatistikoa: Euskaldun alfabetatuak:
|
|
Hiztunen tipologia estatistikoa: Euskaldun alfabetatuak:
|
euskaraz
ondo ulertu, hitz egin, irakurri eta idazten duten pertsonak. Euskaldun partzialki alfabetatuak: euskaraz ondo ulertu eta hitz egin, baina nekez irakurri eta idazten duten pertsonak. Euskaldun alfabetatugabeak:
|
|
euskaraz ondo ulertu, hitz egin, irakurri eta idazten duten pertsonak. Euskaldun partzialki alfabetatuak:
|
euskaraz
ondo ulertu eta hitz egin, baina nekez irakurri eta idazten duten pertsonak. Euskaldun alfabetatugabeak: euskaraz ondo ulertu eta hitz egin, baina ez irakurtzen eta ez idazten ez dakiten pertsonak.
|
|
euskaraz ondo ulertu eta hitz egin, baina nekez irakurri eta idazten duten pertsonak. Euskaldun alfabetatugabeak:
|
euskaraz
ondo ulertu eta hitz egin, baina ez irakurtzen eta ez idazten ez dakiten pertsonak.
|
|
Horietako gutxik azaltzen du
|
euskararen
benetako egoera eta are gutxiagok argitzen du hizkuntza zaharraren etorkizu Ia euskaldun alfabetatuak: euskaraz ongi edo nekez ulertu, nekez hitz egin eta ondo edo nekez irakurtzen eta idazten dutenak. Ia euskaldun alfabetatugabeak:
|
|
Horietako gutxik azaltzen du euskararen benetako egoera eta are gutxiagok argitzen du hizkuntza zaharraren etorkizu Ia euskaldun alfabetatuak:
|
euskaraz
ongi edo nekez ulertu, nekez hitz egin eta ondo edo nekez irakurtzen eta idazten dutenak. Ia euskaldun alfabetatugabeak: euskaraz ondo edo nekez ulertu, nekez hitz egin eta ez irakurtzen eta ez idazten ez dakitenak. Ia euskaldun pasiboa:
|
|
euskaraz ongi edo nekez ulertu, nekez hitz egin eta ondo edo nekez irakurtzen eta idazten dutenak. Ia euskaldun alfabetatugabeak:
|
euskaraz
ondo edo nekez ulertu, nekez hitz egin eta ez irakurtzen eta ez idazten ez dakitenak. Ia euskaldun pasiboa: euskaraz ondo edo nekez ulertu eta batere hitz egiten ez duten pertsonak. Erdaldunak:
|
|
euskaraz ondo edo nekez ulertu, nekez hitz egin eta ez irakurtzen eta ez idazten ez dakitenak. Ia euskaldun pasiboa:
|
euskaraz
ondo edo nekez ulertu eta batere hitz egiten ez duten pertsonak. Erdaldunak: euskaraz ez ulertu eta ez hitz egiten ez duten pertsonak (Eustat 1981, 1986 eta 1991).
|
|
euskaraz ondo edo nekez ulertu eta batere hitz egiten ez duten pertsonak. Erdaldunak:
|
euskaraz
ez ulertu eta ez hitz egiten ez duten pertsonak (Eustat 1981, 1986 eta 1991).
|
|
Adituek ama hizkuntza esaten diote 3 urte baino lehenago ikasten denari, horrek definitzen du hiztun tipologi berri bat zeinen arabera hiztunak honako hauek izan daitezkeen: Jatorrizko euskaldunak: 3 urte baino lehenago
|
euskara
bakarrik ikasi dutenak. Jatorrizko elebidunak: 3 urte baino lehenago euskara eta gaztelera ikasi dituztenak (hauei aldibereko elebidunak esaten zaie). Jatorrizko erdaldunak:
|
|
3 urte baino lehenago euskara bakarrik ikasi dutenak. Jatorrizko elebidunak: 3 urte baino lehenago
|
euskara
eta gaztelera ikasi dituztenak (hauei aldibereko elebidunak esaten zaie). Jatorrizko erdaldunak: 3 urte baino lehenago gaztelera bakarrik ikasi dutenak.
|
|
Sailkapen hau erabili ohi da aurreneko hiztunen bilakaera aztertzeko. Hots euskaldun alfabetatuen artean zenbat jatorrizko euskaldun dagoen zehazturik, gero
|
euskararen
aurrerapenak edo galerak izaten diren jakiteko. Mota honetako azterketak lehen aipatutako Soziolinguistikazko Mapan egiten dira.
|
|
Honen arabera ezer gutxi egin bada ere orain artean, itaunetatik erator daitekeen sailkapena honako hau da: Euskal hiztuna: etxean maizen
|
euskara
erabiltzen dutenak (etxeko euskaldunak) Hiztun elebiduna: etxean maizen biak (euskara zein gaztelera) erabiltzen dituztenak (etxeko elebidunak). Erdalduna:
|
|
etxean maizen euskara erabiltzen dutenak (etxeko euskaldunak) Hiztun elebiduna: etxean maizen biak(
|
euskara
zein gaztelera) erabiltzen dituztenak (etxeko elebidunak). Erdalduna: etxean maizen gaztelera erabiltzen dutenak (etxeko erdaldunak).
|
|
Zein da galbahea kasu honetan? Erabilera edo, gaitasun gisa adierazia,
|
euskaraz
egin ahal izatea.
|
|
"
|
Euskarari
eustekotan iharduera gidatua edota herri mugimendu sendoa behar dugu; gure ustez biak ezinbestekoak dira"
|
|
Hau da, beharbada, sailkapenik hedatuena eta erabiliena, Soziolinguistikazko Mapan (1989): EUSKALDUNAK:
|
euskaraz
ondo ulertu eta hitz egiten duten pertsonak. IA EUSKALDUNAK: euskaraz ongi edo nekez ulertu eta nekez hitz egiten dutenak. ERDALDUNAK:
|
|
euskaraz ondo ulertu eta hitz egiten duten pertsonak. IA EUSKALDUNAK:
|
euskaraz
ongi edo nekez ulertu eta nekez hitz egiten dutenak. ERDALDUNAK: euskaraz ez ulertu eta ez hitz egiten ez duten pertsonak.
|
|
euskaraz ongi edo nekez ulertu eta nekez hitz egiten dutenak. ERDALDUNAK:
|
euskaraz
ez ulertu eta ez hitz egiten ez duten pertsonak.
|
|
Ikus daitekeenez funtsezko hizkuntz trebetasuna, erabakiorra dena, mintzamena da.
|
Euskaraz
ondo hitz egin ahal izateak bereizten ditu euskaldunak gainontzeko hiztun taldeengandik. Testuinguru honetan aipagarria Ia euskaldunen multzoa da tipologia estatistikoan esanahi zertxobait nahasia bazeukan, eratorritako tipologia honetan are nahasiagoa da.
|
|
"
|
Euskara
dagoeneko zaharren hizkuntza izatetik gazteen hizkuntza izatera igaroa da. "
|
|
Guztiak oso interesgarriak eta azterketa eta ikerketetarako liluragarriak. Haatik, horietako gutxik azaltzen du
|
euskararen
benetako egoera eta are gutxiagok argitzen du hizkuntza zaharraren etorkizuna.
|
|
J.I. Ruiz de Olabuenaga soziologoak (1983anMapaSociolingü� stico Vasco),
|
euskara
nekazal eta arrantzale giroko gertaera bezala definitu zuen. Harez geroztik, euskararen berreskurapenaren bidez euskara udalerri eta hiri handietara zabaltzen ari da bere eragina.
|
|
J.I. Ruiz de Olabuenaga soziologoak (1983anMapaSociolingü� stico Vasco), euskara nekazal eta arrantzale giroko gertaera bezala definitu zuen. Harez geroztik,
|
euskararen
berreskurapenaren bidez euskara udalerri eta hiri handietara zabaltzen ari da bere eragina. Haatik ezin esan daiteke euskara egun kaletarren hizkuntza denik.
|
|
J.I. Ruiz de Olabuenaga soziologoak (1983anMapaSociolingü� stico Vasco), euskara nekazal eta arrantzale giroko gertaera bezala definitu zuen. Harez geroztik, euskararen berreskurapenaren bidez
|
euskara
udalerri eta hiri handietara zabaltzen ari da bere eragina. Haatik ezin esan daiteke euskara egun kaletarren hizkuntza denik.
|
|
Harez geroztik, euskararen berreskurapenaren bidez euskara udalerri eta hiri handietara zabaltzen ari da bere eragina. Haatik ezin esan daiteke
|
euskara
egun kaletarren hizkuntza denik.
|
|
Hau guztia, aldaketa demografikoak aztertzeak,
|
euskararen
berreskurapenerako funtsezkoa dela soziolinguista guztiek aitortzen dute. Era berean jakina da ere euskararen berreskurapena ezin izan daitekeela berezko prozesua.
|
|
Hau guztia, aldaketa demografikoak aztertzeak, euskararen berreskurapenerako funtsezkoa dela soziolinguista guztiek aitortzen dute. Era berean jakina da ere
|
euskararen
berreskurapena ezin izan daitekeela berezko prozesua. Berezko prozesu bezala planteatu ezkero euskararenak urte gutxitan egina du eta, hori da, hain zuzen ere, Euskal Herriko zenbait lurraldetan gertatzen hasia dena (Zuberoan,...).
|
|
Era berean jakina da ere euskararen berreskurapena ezin izan daitekeela berezko prozesua. Berezko prozesu bezala planteatu ezkero
|
euskararenak
urte gutxitan egina du eta, hori da, hain zuzen ere, Euskal Herriko zenbait lurraldetan gertatzen hasia dena (Zuberoan,...). Euskarari eustekotan iharduera gidatua edota herri mugimendu sendoa behar dugu; gure ustez biak dira ezinbestekoak.
|
|
Berezko prozesu bezala planteatu ezkero euskararenak urte gutxitan egina du eta, hori da, hain zuzen ere, Euskal Herriko zenbait lurraldetan gertatzen hasia dena (Zuberoan,...).
|
Euskarari
eustekotan iharduera gidatua edota herri mugimendu sendoa behar dugu; gure ustez biak dira ezinbestekoak.
|
|
|
Euskararen
berreskurapen prozesua kualitatiboki hizkuntz funtzioen berreskurapenari lot badakioke ere, prozesuaren norabideaz askoz ere esanguratsuagoak dira alderdi demolinguistikoak. Hiztun kopuruen aldakortasuna eta hiztun
|
|
" Euskaldunen belaunaldi berriek aurrekoek baino lehenago ikasten dute gaztelera. Gizaldi zaharretako euskaldunek haurtzaroa
|
euskara
hutsean ematen zuten"
|
|
" Euskaldunen elebiduntze goiztiarrak ezkor eragiten du
|
euskararen
erabileran" multzo horien ezaugarri soziodemografikoak dira, besteak beste, bilakaera horren deskribatzailerik adierazgarrienak. Nolanahi ere, gure hizkuntzen arteko ukipen egoera honetan zenbatzen diren hiztun bakarrak euskaldunak izanik, biztanleria binakatu egiten da, hots, bi hiztun multzotan banatu.
|
|
" Gazteen artean alfabetatuak direnek besteek baino joera handiagoa erakusten dute
|
euskaraz
aritzeko hiztun garatuagoak direlako"
|
|
Euskaldungoaren banaketa hizkuntzaren egoera zehazteko bide bat izateaz gain, izan daitezkeen joeren adierazle egokia da.
|
Euskararen
ezaguerak banaketa berezi bat erakusten digu.
|
|
Euskaldunen artean ohiko hiru multzo berezi ditugu, alfabetatuak, partzialki alfabetatuak eta alfabetatu gabekoak; hiru multzo horiek bitan bana daitezke, alfabetatuak eta besteak alegia. Aurrera begira,
|
euskara
normalizatu ahala, partzialki alfabetatu eta alfabetatu gabekoen multzoak txikiagotuko dira, gazteenetan horrela ikusten da. Izan ere erdaldunak euskalduntzearekin batera alfabetatzen baitira, baita jatorrizko euskaldunak euskal eskolaren bidetik ere.
|
|
Gazteen artean izandako hazkundeak, erabilera eta hizkuntz ohituren alorrean aldaketa sakonak ekarri behar ditu. Arestian esan dugunez,
|
euskara
dagoeneko zaharren hizkuntza izatetik gazteen hizkuntza izatera igaro da. Haatik erabilerari buruzko datu bilketek eta azterketek ez dute ematen oraingoz aldaketa horren zantzurik.
|
|
" Ezarritako hizkuntz askatasuna deituriko honetan euskaltzaleok beti erne ibiltzen kondenatuta gaude, Darabilgun informazioa, gogoan izan, 1991ko zentsuko datuetatik zuzenean aterata dagoela. Hurrengo diagramakoa euskaldunek Errolda Orrian aitortutako etxeko
|
euskararen
erabilerari dagokio. Kasu honetan, ordenatuetako zenbakiak ehunekotan eman ditugu.
|
|
Kasu honetan, ordenatuetako zenbakiak ehunekotan eman ditugu. Horrela adin talde bakoitzari dagokion are gehiago, egoera okertzen denean gure errua dela esaten digute eta" etxeko ohizko hizkuntzaren(
|
euskara
) erabilera tasa beha daiteke. Honek ez du adierazten hiztun jakin batek zenbatetan egiten duen euskaraz, baizik eta adin taldekoen artean ehuneko zenbatek aitortzen duen euskaraz egiten duela.
|
|
Horrela adin talde bakoitzari dagokion are gehiago, egoera okertzen denean gure errua dela esaten digute eta" etxeko ohizko hizkuntzaren (euskara) erabilera tasa beha daiteke. Honek ez du adierazten hiztun jakin batek zenbatetan egiten duen
|
euskaraz
, baizik eta adin taldekoen artean ehuneko zenbatek aitortzen duen euskaraz egiten duela. Dena den, lehen bezala honetan ere euskaldungoa bitan bana daiteke.
|
|
Horrela adin talde bakoitzari dagokion are gehiago, egoera okertzen denean gure errua dela esaten digute eta" etxeko ohizko hizkuntzaren (euskara) erabilera tasa beha daiteke. Honek ez du adierazten hiztun jakin batek zenbatetan egiten duen euskaraz, baizik eta adin taldekoen artean ehuneko zenbatek aitortzen duen
|
euskaraz
egiten duela. Dena den, lehen bezala honetan ere euskaldungoa bitan bana daiteke.
|
|
Dena den, lehen bezala honetan ere euskaldungoa bitan bana daiteke. Batetik 35 urtetik beherakoak, hauen artean erabilera tasa% 75ekoa baino txikiagoa izanik eta, bestetik, 35 urtetik gorakoak
|
euskararekiko
atxikimendu handienekoak hain zuzen ere.
|
|
" Asimetri demolinguistikoa
|
euskararen kontrakoa
izanik
|
|
Adin talde gazteenetan alfabetatuen artean ematen dira
|
euskararen
erabilera tasarik onenak. Helduen artean, ostera, alfabetatua izateak ala ez, ez du eragiten etxeko ohiko hizkuntzaren erabileran.
|
|
Jatorrizko hizkuntzaren arabera erraz antzeman daiteke aldibereko elebidunak izateko joera. Euskaldunen belaunaldi berriek aurrekoek baino lehenago ikasten dute gaztelera; gizaldi zaharretako euskaldunek haurtzaroa
|
euskara
hutsean ematen zuten. Honek, dudarik gabe, badu bere eragina adin talde bakoitzak erakusten duen hizkuntz portaeran.
|
|
Etxeko hizkuntza
|
euskara
daukatenak gazteak baino, euskaldun helduak dira. Euskaldunenelebiduntzegoiztiarrak negatiboki eragiten du euskararen erabileran.
|
|
Etxeko hizkuntza euskara daukatenak gazteak baino, euskaldun helduak dira. Euskaldunenelebiduntzegoiztiarrak negatiboki eragiten du
|
euskararen
erabileran. Izan ere ez daukagu inolako arrazoirik euskararekiko atxikimendua gazteengan helduengan baino txikiagoa dela azaltzeko.
|
|
Euskaldunenelebiduntzegoiztiarrak negatiboki eragiten du euskararen erabileran. Izan ere ez daukagu inolako arrazoirik
|
euskararekiko
atxikimendua gazteengan helduengan baino txikiagoa dela azaltzeko. Hiztun mota ezberdinak izateak azalduko luke, neurri batean behintzat, behatutako ezberdintasuna.
|
|
Ez da zehatza esatea lehen baino hainbeste hiztun gehiago dagoenik. Hiztunak, euskaldunak zehazki, jatorrizkoak (berezko hazkuntza), eskolak ekarrita, bere kasa edo euskaltegietan euskaldunduak,... izan daitezke baina euskaldunak, gainontzeko edozein hiztun bezala, hil daitezke (berezko galera), Euskal Herritik aldegin edo, eta gure egoeran eta hori bakarrik euskaldunei gerta dakieke,
|
euskara
ahaztu eta euskaldun izateari utzi. Ondorioz berreuskalduntzea bi norabidetako prozesua da.
|
|
Berreuskalduntzea bi norabidetako prozesua da, hiztunak irabazi eta galdu egiten dira. Euskaldunak jatorrizkoak, eskolak euskaldunduta edo beranduago bere kasa edo euskaltegietan ikasitakoak, baina euskaldunak, beste hiztunak bezala, hil, Euskal Herritik alde egin, edo, hiztun normalizatuek ez bezala,
|
euskara
ahaztu eta euskaldunak izateari utz diezaiokete.
|
|
Zuzenean eta zeharka
|
euskararen
etorkizuna, hiztunen eskuetan dagoela esan ohi da, euskaldunengan batik bat. Egia esan, orain arte horrela izan da, urteroko matrikulazio kanpainak, helduen euskalduntze alfabetatzea, euskararen aldeko mugimenduak, udalerri askotako elkarte berriak, euskal aldizkariak, egunkaria, laburbilduz euskaltzaleen militantziak prozesuaren jarraikortasuna euskararen alde jarri du.
|
|
Zuzenean eta zeharka euskararen etorkizuna, hiztunen eskuetan dagoela esan ohi da, euskaldunengan batik bat. Egia esan, orain arte horrela izan da, urteroko matrikulazio kanpainak, helduen euskalduntze alfabetatzea,
|
euskararen aldeko
mugimenduak, udalerri askotako elkarte berriak, euskal aldizkariak, egunkaria, laburbilduz euskaltzaleen militantziak prozesuaren jarraikortasuna euskararen alde jarri du. Horiek gabe prozesuaren norabidea bestelakoa izan zitezkeen.
|
|
Zuzenean eta zeharka euskararen etorkizuna, hiztunen eskuetan dagoela esan ohi da, euskaldunengan batik bat. Egia esan, orain arte horrela izan da, urteroko matrikulazio kanpainak, helduen euskalduntze alfabetatzea, euskararen aldeko mugimenduak, udalerri askotako elkarte berriak, euskal aldizkariak, egunkaria, laburbilduz euskaltzaleen militantziak prozesuaren jarraikortasuna
|
euskararen alde
jarri du. Horiek gabe prozesuaren norabidea bestelakoa izan zitezkeen.
|
|
Asimetri demolinguistikoa
|
euskararen kontrakoa
izanik Oinarrizko Hezkuntza Orokorrak 14 urte bitarte derrigorrezkoa izateak laster 16 urte bitartekoaberebiziko garrantzia duela dudarik ez dago. Indarrean dauden hizkuntz ereduak (A, B eta D) ebaluatuak izan dira eta, A k ez du balio euskalduntzeko eta, ereduen nahas mahasian ez dago esaterik zehaztasun osoz emaitzak zeintzuk diren.
|
|
Indarrean dauden hizkuntz ereduak (A, B eta D) ebaluatuak izan dira eta, A k ez du balio euskalduntzeko eta, ereduen nahas mahasian ez dago esaterik zehaztasun osoz emaitzak zeintzuk diren. Badirudi zonalde euskaldunetan eta
|
euskararen aldekoa
denean balio dezakeela, aitzitik, gainontzeko kasuetan ez. Azkenik D, benetako eredu euskalduntzailearen, eta honen baliokideak diren ereduen hazkuntza oso aberasgarria da, baina etengabekoa izanik ere oso motela dela iruditzen zaigu.
|
|
Gure aztergaiari berriro helduz, hizkuntza gutxiagotuaren berreskurapenerako, lehenik eta behin berritze demo grafikoaren berezko indarrak
|
euskararen alde
jarri behar dira. Neurri batean hori bideratuta dago, gazteengan baitago euskaldun kopururik zabalena eta, aldi berean, proportziorik handiena.
|
|
Hala ere ez dugu uste nahikoa denik. Helduen artean eragitea, ahalik eta gehienak euskalduntzea, alfabetatzea eta
|
euskararen aldeko
jarrerari goren mailan eustea funtsezkoa baita hizkuntzen arteko asimetriari aurre egin ahal izateko.
|
|
" Helduen artean eragitea, ahalik eta gehienak euskaldun tzea, alfabetatzea eta
|
euskararen aldeko
jarrerari goren mailan eustea funtsezkoa da hizkuntzen arteko asimetriari aurre egin ahal izateko"
|
|
Hiztun mota ezberdinak izateak azalduko luke, neurri batean behintzat, behatutako ezberdintasuna. Horrela, gazteen artean alfabetatuak direnek besteek baino joera handiagoa erakusten dute
|
euskaraz
aritzeko, hiztun garatuagoak direlako. orain artekoak orokorrean hartuta oso baikorrak baitira; okerrena, sistema horretan ezarri den aldakortasuna da. Hau da orain arte A B D hurrenkerako bilakaera eman bada ere nork ziurta dezake etorkizunean horrela izango denik?"
|
|
Aniztasuna administrazio, lege eremu eta zonalde linguistikoei begira. Corpusaren behin betiko batasunaren oinarria,
|
euskara
batua, ezarria badago ere euskararen hizkuntza estatusa udalerriz udalerri, ia zonaldez zonalde, ezberdina baita. Euskal Herri osorako plangintza orokor batek nekez hel liezaioke hizkuntz egoeraren aniztasunari euskarak pairatzen duen hizkuntzen arteko asimetriari aurre egin gabe; batez ere, oinarrizko diseinua irekia denean.
|
|
Aniztasuna administrazio, lege eremu eta zonalde linguistikoei begira. Corpusaren behin betiko batasunaren oinarria, euskara batua, ezarria badago ere
|
euskararen
hizkuntza estatusa udalerriz udalerri, ia zonaldez zonalde, ezberdina baita. Euskal Herri osorako plangintza orokor batek nekez hel liezaioke hizkuntz egoeraren aniztasunari euskarak pairatzen duen hizkuntzen arteko asimetriari aurre egin gabe; batez ere, oinarrizko diseinua irekia denean.
|
|
Corpusaren behin betiko batasunaren oinarria, euskara batua, ezarria badago ere euskararen hizkuntza estatusa udalerriz udalerri, ia zonaldez zonalde, ezberdina baita. Euskal Herri osorako plangintza orokor batek nekez hel liezaioke hizkuntz egoeraren aniztasunari
|
euskarak
pairatzen duen hizkuntzen arteko asimetriari aurre egin gabe; batez ere, oinarrizko diseinua irekia denean. Euskal Herrietako lege eta arauek, daudenean, faktore askoren menpe uzten dute prozesuaren norabidea; askoren ahotan dabilen norbanakoaren askatasuna egoeraren aldakortasunaren islada baino ez da.
|
|
Deustuko Unibertsitateko Euskal Filologoaren profilaren arabera, Eus� kal filologoak gai izan behar du egoera ezberdinetan, bai ahoz bai idatziz, modu egokian eta eraginkorrean komunikatzeko; hizkuntza eta literatura auzitan irizpide argiak izateko; euskal hizkuntza eta literatura, ikaslearen ezaugarrien arabera, irakasteko; eta
|
euskara
normaltzeko prozesuetan iritzi profesionalak emateko. Soziolinguistika irakasgaiaren bitartez, azken soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 43 gaitasuna lantzen da.
|
|
Soziolinguistika irakasgaiaren bitartez, azken soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 43 gaitasuna lantzen da. Horretarako,
|
euskara
normaltzeko prozesuetan iritzi profesionalak emateko gai izan dadin, euskararen egoera ondo ezagutu du, soziolinguistikaren printzipio eta metodologiez jantzita egon du eta aniztasunari begira errespetuz eta tolerantziaz jokatu du. Datozen gaitasunak dira, beraz, Soziolinguistika irakasgaian lantzen direnak:
|
|
Soziolinguistika irakasgaiaren bitartez, azken soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 43 gaitasuna lantzen da. Horretarako, euskara normaltzeko prozesuetan iritzi profesionalak emateko gai izan dadin,
|
euskararen
egoera ondo ezagutu du, soziolinguistikaren printzipio eta metodologiez jantzita egon du eta aniztasunari begira errespetuz eta tolerantziaz jokatu du. Datozen gaitasunak dira, beraz, Soziolinguistika irakasgaian lantzen direnak:
|
|
• Bai erakunde publikoek bai herrikoiek
|
euskara
biziberritzeko egindako plangintza ebaluatu.
|
|
Diglosiataz hitz egiten da bi hizkuntzen arteko erabilera oso argiki berezia delarik. Adibidez, Frantsesa hizkuntza formal, ofizial eta prestigioduna den bitartean,
|
euskara
hizkuntza arrunta bezain gutxietsia lez ikusia da. Pentsalari horien arabera, pratika linguistiko horien banaketa egonkorra zein orekatua da.
|
|
– Hizkuntza bere nortasun egituran hunki dezake. Esku hartze normatibo bat izan daiteke hizkuntza kodifikatu nahiz, izan dadila gramatika, hiztegi ala fonetika mailetan edota forma estandarizatu bat eman guraz,
|
euskara
batua adibide dela, nahiz eta ez duen gobernu batek egin. Era berean, ahozko hizkuntza bati idatzizko itxura ematen ahal dio eta eskolaren bidez heda dezake.
|
|
Frantziak hizkuntza gutxituak garatzeko politika bati uko egin dio, frantsesa eta
|
euskararen arteko
harreman desorekatua garatzen utziz. Hala ere, 1990 hamarakadatik landa hizkuntza gutxituen aldeko neurriak hartzen hasi dira ohartu baitira antzeko egoera batean zegoela frantsesa ingelesarekiko.
|
|
Espainia nahiko haurreratua bada hizkuntza gutxituen ezagupenean, ez da gauza bera gertatzen frantzian non eskualde hizkuntzak jarraian Estatu aferak bilakatzen diren, Deixonne legea egon arren (1951). Jarrera hori urrundik dator, hizkuntza gutxituak, izan dadila
|
euskara
, bretoiera, korsikarra ala okzitandarra, frantsesaren etsaiak bezala ikusiak izan baitira, bere garapenerako oztopoak balira gisa. Errepublikak Monarkiapean nagusi ziren joerak indartu ditu.
|
|
Beraz, Frantziak hizkuntza gutxituak garatzeko politika bati uko egin dio, frantsesa eta
|
euskararen arteko
harreman desorekatua garatzen utziz. Hala ere, 1990 hamarakadatik landa hizkuntza gutxituen aldeko neurriak hartzen hasi dira ohartu baitira antzeko egoera batean zegoela frantsesa ingelesarekiko.
|
|
Horretzaz aparte, graduko hainbat online irakasgai garatu eta sareratu ditu honezkero. Besteak beste,
|
euskara
bigarren hizkuntza bezala ikastekoak, Euskal Kultura, Euskal Herriko Ekonomia, Euskal Herriko soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 93
|
|
Irakasgaiaren helburuak
|
euskararen alde
sozial eta kulturalak aztertzea da, baita indar sozialek hizkuntzan duten eragina ere. Honako gaiak aztertzen dira, besteak beste: euskara biziberritzeko plangintza:
|