|
2000
|
|
|
Datu hauek ezagutu ondoren galdera bat egin behar diogu gure buruari. Errealitatea izanik Nafarroako populazioaren bi herenek elebitasunaren aldeko apustua egiten duela, zergatik aurkitzen dugu
|
euskararen kontrako
jarrera bortitza?
|
|
|
Administrazioari dagokionean, Errepublika garaian erakutsi omen zuen soilik Udalak
|
euskararen aldeko
jarrera. Horren lekuko, hainbat euskarazko dokumentu gorde da.
|
|
|
Jaurlaritza puntualki dagoeneko ari da hutsuneak betetzen. Haien
|
euskararekiko
jarrera ez da euskaltzaleok nahiko genukeena. Baina, azken finean, arabarrek beraiek aukeratutako politikoak dituzte eta horri errespetu bat zor diogu.
|
|
|
Sarritan aipatzen den Nafarroako gizartearen
|
euskararen aldeko
jarrera hori epela, ahula, desegituratua eta aritmetika politiko parlamentarioan eragiteko gaitasun eskasekoa dela. Horiek keriak dira, aje latzak nahi bada, baina badago aldekotasunik, aurrera egiteko lehengaia.
|
|
|
Euskalgintzako taldeek, sindikatu euskaltzaleek eta alderdi politiko abertzaleek oso argi izan behar dute hurrengo urtetan euskalgintzak emango dituen urratsak eta zenbait gizarte joeren garapenak (lerro euskaldunen matrikulazioa,
|
euskararen aldeko
jarrera, arloz arloko egitasmo desberdinen garapena etab), ematekotan, gizarte komunikazio sare erraldoi horren bultzada ez den beste eragile baikorrik ez duela izango.
|
|
|
Euskaltzale jendeok, oro har, ez dugu ulertu zertan datzan Nafar gizartearen
|
euskararen aldeko
jarrera hori eta mezu okerrak bidali ditugu: euskara dela Nafarroako berezko hizkuntza bakarra, Erribera euskalduna izanaren topikoa, edo, beste maila espezializatuago batean, elebitasun orekatu egoeraren ezinezkotasuna agintzen duen egia zientifikoarena, zeinaren izenean, euskalgintzaren sektore garrantzitsuetan, elebitasun aukera guziak baztertu diren.
|
|
|
Kontua da harrezkero
|
euskararekiko
jarrera askoz ere kritikoago eta urrunduagoa izan zuela. Ordura arte euskararen maitale sutsua izandakoa, geroztik haren azterlari hotz bilakatzen hasi zen, hura ikerketa zientifikorako gai hutstzat harturik, hizkuntza bizi gisa izan zezakeen patuaz arduratu gabe.
|
|
2001
|
|
|
Euskara nahiz euskaldunekiko jarrerei dagokienez: 1) lagin orokorrean: a)
|
euskararekiko
jarrerek orientazio integratzailean eta irabazi pertsonalekoaneragiten dute, jarrera positiboa dutenek integratzaile indartsuena dutelarik eta baitairabazi pertsonalekoa ere; b) euskararekiko jarrerek integratzailean eta instrumentalean eragiten dute: jarrera positiboa dutenek integratzaile indartsuena dute, etajarrera negatiboa dutenek instrumental indartsuena; 2) transmisio kanpainan:
|
|
|
Euskara nahiz euskaldunekiko jarrerei dagokienez: 1) lagin orokorrean: a) euskararekiko jarrerek orientazio integratzailean eta irabazi pertsonalekoaneragiten dute, jarrera positiboa dutenek integratzaile indartsuena dutelarik eta baitairabazi pertsonalekoa ere; b)
|
euskararekiko
jarrerek integratzailean eta instrumentalean eragiten dute: jarrera positiboa dutenek integratzaile indartsuena dute, etajarrera negatiboa dutenek instrumental indartsuena; 2) transmisio kanpainan:
|
|
|
jarrera positiboa dutenek integratzaile indartsuena dute, etajarrera negatiboa dutenek instrumental indartsuena; 2) transmisio kanpainan: a)
|
euskararekiko
jarrerek irabazi pertsonalean eta integratzailean eragiten dute: jarrera positiboa dutenek irabazi pertsonala dute indartsuen eta gauza bera integratzailean; eta b) euskaldunekiko jarrerek irabazi pertsonal motakoan eta transmisiozkoan eragiten dute, jarrera neutroa dutenek irabazi pertsonal altuena eta jarrerapositiboa dutenek transmisiozko altuena dutela.
|
|
|
4 Ondoren datoz aldagai psikosozialak(
|
euskararekiko
jarrerak, motibazioak, leialtasuna, usteak, nahiak, identitatea, eta abar), ikerketa batzuetan (EJ), ez ordea beste batzuetan, beherago azalduko den bezala.
|
|
|
Prozesu horien arabera, badirudi populazioaren gehiengoamota horretakoa dela: a) euskararen balore nagusia sinbolikoa da, ez pragmatikoa; b)
|
euskararekiko
jarrerak aldekoak dira, berreskuratzearen etanormalizatzearen aldekoak; c) etorkizunerako usteak dira euskararenindartzea gorantz joango dela; d) gehien aipatzen duten motibazio motaintegratzailea da, baina ez instrumentalki erabiltzeko; motibazio komunikatiboa ere integratzailean sartzen bada ere euskal testuinguruan, komunikatzeko erabiltze hori ez da indar gehiegirekin aipatzen; e) identitatea...
|
|
|
Nola definitzen da euskararen aldeko herri mugimendua? Autore horren ustez, euskalgintza, mailahonetan behintzat,
|
euskararen aldeko
jarrera ideologia batetik erne eta hedatu da, eta bere sorrera hazkundeetan era askotako euskaltzaleak aritu izandira (euskaldunak, erdaldun euskarazaleak, elebidun pasiboak...).
|
|
|
2) Gainera, nahiko modu berdinean edo aldagai konkretu antzekoekin gertatzendira esanguratsuki hiru aldagai motak; adibidez, euskalduntasunarenpresentzia beharrezkoa da, jadanik euskararekiko ikerketa gehienetanazpimarratzen dena berriro ere baieztatuz. ...tzen diraezagutza eta erabilera, hain zuzen ere, ezagutza maila azaltzeko, erabileraere beharrezkoa delako, eta alderantziz ere, erabilera azaltzeko, ezagutzaere beharrezkoa delako; zentzu horretan esan daiteke ezen bi azpiprozesuakprozesu orokor baten azpiprozesu interdependente eta osagarri gisa kontsidera daitezkeela; 4) Bietan, euskal identitate etnolinguistikoa eta motibaziointegratzailea eta
|
euskararen aldeko
jarrerak dira eredua osatzen dutenaldagai psikosoziolinguistikoak.
|
|
|
Laburbilduz, dagozkigun eskubideen gaineko eskaerak erakunde eta botere publikoei exijitu ez ezik, jendaurrean eragina izan dezaketen beste marketing ildoak ere landu behar ditugu; besteak beste, Iparraldean eta Unescoren aldarrikapenetan erabili diren berberak, hain zuzen. Izan ere, (euskal) herri eta nortasunaren eskutik euskaran inoiz bilduko ez liratekeen horiek, hizkuntza horren balio kultural eta erakargarritasunaren bitartez saiatu behar dugu hurbiltzen; hori lortu ezean, gutxienez zailagoa izango litzateke haiengan
|
euskararen aurkako
jarrerarik errotzea eta hedatzea.°
|
|
|
Era berean, ez dirudite oso entusiasmaturikbe ren herria ren ordezkariek nazioarteko kirol lehiaketetangu re nortasun eta kolore propioak erakusteko ideiarekin, galestarrek edo eskoziarrek egiten dutenez". Honek guztiak
|
euskararekiko
jarrera oso positiboa ez du adierazten.
|
|
|
Azpisailetan bildu dugu hainbat arazo: euskara identitate zeinu eta komunikazio tresna gisa; euskara faktore integratzaile eta bateratzaile gisa; euskararen kultur unibertsoa;
|
euskararen aurkako
jarrerak historian.
|
|
|
Oro har, elkarlan ona egin da urte luzez, eta azken urteotan gizarte ekimenaren eta administrazioen arteko zubiak ugaldu eta tinkotu egin direla esango nuke. Euskararen kanpotik egindako helegite eta salaketak, edo une berezi bateko interes politikoek ekar dezakete —ez al dute ekarriko! —
|
euskararekiko
jarrera epelagorik euskal administrazioen aldetik.
|
|
|
Euskalgintza esparru autonomoa lortu beharrean dago. Honek lehia politikoetatik kanpo plazaratzea suposatuko luke; ondorioz, alde batetik partidu abertzaleek funtsezko ikurra galduko lukete guztiona izateko (eta hori, benetan, beraientzako garaipen izugarria izango zen); bestetik, gainerako partiduek, aipamenez gain,
|
euskararen aldeko
jarrera azaldu dute.
|
|
|
Garai oso bortitzak ezagutu ziren, lasaiagoak ondoren, eta tarteka orain bezala, euskararen aurkako astinaldiak berpizten dira. Bi dira nire ustez
|
euskaraganako
jarrera horretan eragiten duten faktoreak:
|
|
|
Dudarik gabe, gaur egungo egoera politikoak, gizarte zati batek euskara eta abertzaletasuna lotzean (lotze horrek dakartzan konnotazio gutxiesgarri guztiekin),
|
euskararen kontrako
jarrera atzerakoi hauek bultzatu eta sustatzen ditu.
|
|
|
Bi helburu, bada: lehena,
|
euskararen kontrako
jarrerak sustatzea, euskaldun eta euskaltzaleenganako arbuioa sortzea komunitate erdaldun elebakarrean; eta, bigarrena, beldu rra sortzea eta euskaldunok berezko hizkuntzari uko egitea —Francoren garaian bezalatsu— euskal komunitatean.
|
|
|
Euskal Herria bere lurralde osoan egituratzen ez uzteko dinamika horretan, gizartean dagoen
|
euskararen aldeko
jarrera bera kontrako bihurtu nahi da, edo gutxienez, neutralizatu.
|
|
|
Araban euskararen gizarte eragileak eta euskara ikasi nahi dutenak ekonomikoki zigortzera jo dute, eta honek, euskalgintzaren lana zailtzeaz gain, ikasi nahi duenak atzera egin dezan laguntzen du. b) Eraso komunikatibo —polizial— judizialaren bidetik, oraingoz ez dute lortu jendea euskararen kontra jar dadin; hor dago, adibide baterako, hitz hauek idazten ari garenean Euskal Herria zeharkatzen ari den Korrikaren arrakasta. Hala ere, euskalgintza ETAren parte markatzeak eragin zuzena izan dezake
|
euskararen aldeko
jarrera ekintzetan ez gauzatzeko: eragile sozialek, badaezpada ere, zenbait erakunderekin harremanik nahi ez izatea; hainbat lagunek ikastola edo euskaltegietara joateari uztea eta abar. c) Giro honek eragin handia izan dezake euskalgintzan.
|
|
|
Egoera honetan, euskalgintzak batasunean egin behar du lan, bat eginik eta elkarlanean bakarrik lortuko dugu kontra bilakatu nahi duten euskal gizartearen
|
euskararen aldeko
jarrera ez aldatzea. Euskararen aldeko jarreraareagotu eta berreuskalduntzean urrats berriak egitea da gure erronka eta, eraso giroan ere, aurrera egin dezakegula argi izatea da aurrera egiteko dugun akuilurik indartsuena.
|
|
|
Horregatik, euskara hiritar guztien eta bakoitzaren ondarea eta eskubidea dela eta hizkuntzak eta kulturak bizikide izan daitezkeelakoa behin eta berriz aldarrikatzea beharrezkoa dela uste dut. Oso motibaturik egon gabe,
|
euskararen aldeko
jarrera erakutsi duten gizarte sektoreetan pixkanaka euskarak etorkizun urria duela, jarrera nazionalista gatazkatsu batekin lotzen dela eta abar bezalako ideiak heda daitezke, eta orain arte aldekoa izan den prozesua gelditu eta atzera bihurtzen has liteke. Hori da nire ustez Nafarroan lortu nahi dena.
|
|
2002
|
|
|
|
Euskararen aldeko
jarrera nahikoa ez dela, genioen sarreran; afe gehiago, euskarak bizi duen egoera agonikoan, alde egote gozo hori bihur daiteke kontzientziak lasaitzeko eta borondateak desmobilizatzeko aitzakia, beti baita erosoagokorronte indartsuenari jarraitzea. Batez ere kanpo presiorik ematen ez bada; etajakina da orain arte industria munduak ez duela transmititu presio hori, egunerokokomunikazio giroari dagokionez behintzat.
|
|
|
Baina Olaizola jaunak irakurleari ez dio esaten Azpeitiko Udalak egiten duena egiten duela ere, berak eta bere sokakoek nahi duten hori egiten ez duen bitartean, beti azalduko dela suntsitzaile eta sekula ez eraikitzaile.
|
Euskarak
jarrera eraikitzaileak behar ditu dagoen atakatik irtetzeko eta langintza horretan jardun nahi duenak bete beharreko lehenengo baldintza lagun hurkoarenganako begirunea eta errespetua da, izan ere, hori ez badago, mesede kaskarra egiten zaio euskarari, jarrera horretan dagoena elkarrenganatzeko aritu beharrean elkarrengandik urruntzeko lanetan arituko da-eta.
|
|
|
Nik hor ikusten dut benetan euskararen arriskurik handiena, alegia, euskarari orain arte eutsi baldin badiogu gure nahi berezi horri esker eutsi diogula neurri handi batean, baina nahikari hori desegiten bada, euskara bera ere desegingo dela. Kontua larriago izango da, gainera, jendea
|
euskararen kontrako
jarrerak hartzen hasten baldin bada. Eta has daiteke, batzuek zapalketaren sinbolotzat har dezaketen bezain laster.
|
|
|
• Erakunde publiko batzuek
|
euskararen aldeko
jarrera dute.
|
|
|
• Gizartearen lidergoa daramatenen artean asko dira
|
euskararen aurkako
jarrera dutenak eta indiferenteak.
|
|
|
Lehenago eman dut horretarako dauden oztopoen berri laburra, baina merezi du, hemen, kontu horretaz luzeago aritzea. Unibertsitateen barruan diren
|
euskararen aurkako
jarrerak oraingoz alde batera utzirik, badira unibertsitateen zenbait egitura ezaugarri, normalizaziorako oztopo izango direnak. Unibertsitateek gaur dituzten irakasleen %20 dago eskolak euskaraz ematen, eta, baikorrak izanik, %30era irits liteke ehuneko hori, hainbat baldintza betetzen badira.
|
|
|
Zalantzak ditut. Euskaldun guztiok ez dugu
|
euskararekiko
jarrera bera, ezta ere ez dugu bat egiten Euskal Unibertsitatearen aldeko aldarrikapenarekin. Orduan, nortzuk osatuko genuke Euskal Unibertsitatea?
|
|
2003
|
|
|
Nolanahi delarik, Garibai eta gainerako apologistak ez bezala, Larramendi euskarazko letren sustatzaile nabarmena izan zen. Izan ere, ordura arteko Hegoaldeko eliztarren
|
euskararekiko
jarrera oro har zabarrak (maiz erdaraz predikatuz edo are mordoilo nahaste batean), arriskuan jarri zuen euskaldun elebakarren adoktrinamendu eraginkorra. Kezka eliztar eta euskaltzale bikoitz horrekin, Larramendik Iparraldean zegoen euskal mugimendu literario (apal) aren antzekoa sortarazi nahi izan zuen Hego Euskal Herrian.
|
|
|
488). 47 RSBAParen
|
euskararekiko
jarrerez ikus Oyharçabal (2001a: 263).
|
|
|
Josu Landaren ustez, EAJren barruan,
|
euskararekiko
jarrera desberdinen arteko adostasuna lortzeko, euskara batuaren premia erlatibizatu zen, eta erabakiaren ondorioz UZEI geldiarazi zen. Argia 923,, euskal kulturaren haustura berria?.
|
|
|
Diotenez,"
|
euskararekiko
jarrera ere asko hobetu da Euskal Herrian barrena: eredua indartzen doa, euskal kultur erakundeen azpiegitura hobeagotu egin da, diru gehiago etorri da euskal kulturara, euskal kulturara hurbiltzen direnen kopurua handituz doa47" eta abar.
|
|
|
Torrealdairen ustez, larria da: " XXI. mende honen hasieran
|
euskararekiko
jarrerak aldatzen ari direlakoan nago. Atxikimendua zegoen lekuan ausentzia dago orain".
|
|
|
Lehenago deskribatu da nafar gizartea ren sektore handi bati arrotz zaiola euskara, ez duela sentiberatasunik hizkuntzarekin, arduragabea dela. Axolagabetuen multzo horretara bultza ditzake
|
euskararen aldeko
jarrera epeletan zirenak. Zalantzak eta desmotibazioa sortu, zertarako galdetzera eraman eta ez duela merezi ondorioztatzea, euskararen inguruetatik uxatuz.
|
|
|
• Nafarroako agintea dutenen
|
euskararen aurkako
jarrera: oso ohartuak daude probintzibakarreko proiektu politikorako traba eta oztopo zaiela beste herrialdeekinkonpartitua den hizkuntza.
|
|
|
Denbora bere aurka dute Nafarroako egungo agintariek, batetik, politikaren zikloak labur samarrak direlako, eta, bestetik, kostata izan arren, euskaldun edo
|
euskararen aldeko
jarrera aktiboa dutenen kopurua emendatzen ari delako. Hori dela eta, azken hogei urteotan euskaltzaleen lanari esker maila instituzionalean lortutako apurrak deuseztatzea izan da legegintzaldi honetan helburu nagusia
|
|
|
Euskara prestigiatzeko eta
|
euskararen alde
jarrera sendotzeko kanpainen beharra badugu, baita beren buruak euskaltzaletzat dituzten horiek pittin bat astintzeko ere. Euskal aldekotasunean lo lasaian uzten ditugun horiek aktibatu genituzke eta euskara ikastera bideratu, euskaldunentzat, euskaraz bizi nahi dutenentzat, oztopo izan ez daitezen.
|
|
|
1. Euskaldun naizen aldetik, egiten dudan balorazioa negatiboa da, ez besterik. Erabaki da
|
euskararekiko
jarrera tolerante batetik (praktikan aski ez zena euskaldunen hizkuntza eskubideak bermatzeko, emaniko urratsak minimoak izan baitziren) jarrera erasokorrera pasatzea, aditzera emanez nafar erdaldunen, hots, nafar gehienen bazterkeria ezin zela gehiago jasan.
|
|
|
|
Euskararen aldeko
jarrera asko baretu dela euskaltzaleon ahotan dabilen kontua da. Eta, edozein aldarrikapenen aldeko tentsio puntuari gizarteak luzaroan euts diezaiola ezinezkoa bada ere, euskararen aldeko jarre retansusmatzen den gainbeheran beste zer edo zer ere badago.
|
|
2004
|
|
|
–Desio dut, eta, aldi berean, beldurrez dakusat euskararen desideologizatzeak dakarren adin nagusitasuna. Militantismoaren garaia gainditzea desio dut, ekintza bolondresak lan profesionalari atea zabalik uztea; beldur naiz, ordea, horrek ez ote duen ekarriko, ate beretik
|
euskararen aldeko
jarrera sozial baikorrek ihes egitea. Desio dut euskal hiritarrek erabiliko duten hizkuntzaren hautakizuna libre egin dezaten, kontrol sozial eta ideologikorik gabe?. 186
|
|
|
Saihestezin dugu hau. Nork bere eskubidea du nahi duenaren gainean oinarritzeko
|
euskararekiko
jarrera. Ez ote dugu eskubiderik abertzaletasunagatik euskararekin maitemintzeko?
|
|
|
–Ezinbesteko delako seguruenik, baina euskarak makuluen laguntzaz egin du bide hori; hau da, gizartean zenbait alorretan, enpresa pribatuetan, batez ere? kostu ekonomikorik edo arriskurik ez duen bitartean onartzen da
|
euskararen aldeko
jarrera. Horrenbestez, oso txikia da euskararen inguruan dagoen inbertsio pribatua.
|
|
|
–Euskaldunek erabili egiten dute euskara; bi kulturadunek, aldiz, nahiz eta jakin, ez dute erabiltzen. Espainolek, berriz,
|
euskararen kontrako
jarrera dute?. 634
|
|
|
Funtzionaltasunean oinarrituriko hizkuntza jokaeraren araua, Agotek zioen moduan, hizkuntza erabileraren lege bihurtzen baldin bada, euskaldunak ez dauka lekurik ele bitan eratu nahi den gizarte molde honetan. Euskara gutxiagok edo gehiagok jakiteak badu noski eragina honetan guztian, zuzen zuzena gainera, baina bi hizkuntzen jakite maila berdindu arteko prozesu soziolinguistiko luze bezain korapilatsuan ez da garbi ikusten jakite maila hori bera ere nola berma daitekeen
|
euskarari buruzko
jarrera balio demokratikoetan oinarritzen ez bada. Erran nahi baita, erdaldunen aldetik nagusi diren jarrera eta jokabideak diren bezalakoak izanda, oro har, ez dagoela modurik hizkuntza erabilerari buruzko jarraibideak aldatzeko.
|
|
|
Bigarren hizkuntza gisa, atzerriko edozeinen pare, ez luke legokiokeen egitekorik mamituko. Aitzitik, komunikazioaren baitako esanahiaren muina eta hizkuntza elkarrekiko harreman mota egokian aritzeak
|
euskararen aldeko
jarrera eta praxia ernatuko lituzke ikaslearen hizkuntza portaeran.
|
|
|
Baina, eskolan baino askoz ordu gehiago egiten dira kanpoan. Beraz, giro erdaldunean bizi den ikasle batek, etxean euskara sumatzen ez badu, gurasoengandik
|
euskararen aldeko
jarrera baikor bat sumatzen ez badu, eskolak nekez lortuko du ikasle hori elebiduna izatea?. 468
|
|
|
369 Lontxo Oihartzabal:
|
Euskararekiko
jarrerak, Egin, 1986/4/23.
|
|
|
hizkuntza kultura herria.
|
Euskarari buruzko
jarrera, azken buruan, Euskal Herriari buruzko jarrerak determinatuko du, tartean euskal kulturaren esanahi sistemen harremanak dauzkagula. Ikaslearen motibazioa eta jarrera faktore horien eraginpean dago.
|
|
|
Baina, bestalde hau guztiau bizitzako esperientzian oinarriturik, pixkana bere larrutik ikasarazten zion, nolabait jabetu arazteko, euskalduna, bere herrian, bigarren mailako hiritarra bihurturik zegoela, Bilbotar baten idealizaziotik aparte. Eta esperientzia berri honek, herri euskaldunean murgildurik zegoela, euskaldunagoa bihurtu zuen eta beharbada horrek lagundu zion bereizten
|
euskararen aldeko
jarrerak, ez zuela halabeharrez abertzaletasun politikoaren enblema soila izan behar. Euskal gizartean bazuen izan berezko balio euskaldun ugari oraindik bizi zirelako.
|
|
|
1
|
Euskararen inguruko
jarrera ohartun eta oharkabeak neurtzeko inkesta honako multzoetan, hizkuntz gaitasunaren neurketarako aldagai osagarri modura erabili ahal izateko:
|
|
|
" Euskaraz bizi" proiektua ren epe luzeko eragina neurtzeko 35 urte arteko segimendua egin proiektuan egon diren eta egon ez direnDereduko bi multzo aztertuz:
|
euskararen inguruko
jarrera ohartun eta oharkabeak, euskara lantzeko saiorik egin ote duten eskola utziz geroztik, etxean zein hizkuntza erabiltzen duten, euskaltzale edo erdaltzale ote diren beren eguneroko hautuetan (egunkaria, irratia, telebista, internet, lagunartea...).
|
|
2005
|
|
|
Pentsatzen dut eta ikusi dugu gauzak uztargarriak direla, azken batean hizkuntzak metatu egiten direlako, ez direlako konpartimendu itxiak eta gaitasun hori zabaldu daitekeela planteamendu integratu baten bidez hizkuntzen garapenerako. Gure esperientzian garbi ikusi dugu eleaniztasun goiztiarra ez dela izan kaltegarria ikasleentzako, ez dutela kalterik izan euskarari dagokionez, mesedetxoa baizik, ez dutela kalterik izan gaztelaniari dagokionez, mesedetxoa baizik, ez dutela kalterik izan adimenari dagokionez, mesedetxoa baizik, ez dutela izan kalterik
|
euskararekiko
jarrerari dagokionez, berdintsu. 12 urteko esperientziaren eta ebaluazioaren ondoren horretara iritsi gara.
|
|
|
Fermin Herran berak izan zuen honetan zeresan handiena. Lehendik ere, Seiurteko Demokratikoan,
|
euskaraganako
jarrera positiboa agertu zuen, bere Revista Bibliográfica eleanitz hartan euskarazko obrak hartuz. Baina euskararekiko bere iritzia Revista bertako artikulu batean adierazi zuen argiro:
|
|
|
|
Euskararekiko
jarrera ere gero eta hobea da.
|
|
|
• Alde batetik,
|
euskararekiko
jarrera epela edota neutroa agertzen dutenak.
|
|
|
Eta ezezkoan nago. Horrek, beste gauza batzuen artean, erakusten du
|
euskararen aldeko
jarrera ez dagoela uste den bezain zabaldua eta kontsentsuatua hiritarren artean.
|
|
|
Baina neure inguru hurbilera begiratuta zera egiaztatu ahal izan eta, zoritxarrez, egiaztatzen dut:
|
euskararen aurkako
jarrera (edo, gutxienez, indiferentea) aurrekoa bezain gogorra eta erradikala ez izan arren, nahiko zabaldua dela hiritar arrunten artean, forma, maila eta diskurtso ezberdinen azpian.
|
|
2006
|
|
|
|
Euskararekiko
jarreraren bidez beste balio pertsonal eta sozial batzuk neurtzeko eta alderaketak egiteko balio didala esanda gero, hona adibidetxo batzuk:
|
|
|
Hala ere ez dugu uste nahikoa denik. Helduen artean eragitea, ahalik eta gehienak euskalduntzea, alfabetatzea eta
|
euskararen aldeko
jarrerari goren mailan eustea funtsezkoa baita hizkuntzen arteko asimetriari aurre egin ahal izateko.
|
|
|
" Helduen artean eragitea, ahalik eta gehienak euskaldun tzea, alfabetatzea eta
|
euskararen aldeko
jarrerari goren mailan eustea funtsezkoa da hizkuntzen arteko asimetriari aurre egin ahal izateko"
|
|
|
Ez da lehen aldia jarrera hau hartzen dutena, hala ere, sistematikotasun honek larriagotu egiten du egoera. Bizitzako arlo guztietan euskaldun gisa agertzeko konpromisoa hartzen duten herritarren aurkako jarrera argia adierazten dute ekintza hauen bidez. Batetik, euskararen aldeko mezuak zabaltzen dizkigute lau haizetara eta atzerrian euskararen defendatzaile sutsu direla saldu nahi digute; bien bitartean, Euskal Herrian bertan egiten dituzten ekintzen bitartez
|
euskararen aurkako
jarrera aktiboa dutela argi uzten dute agerian. Hau al da gure herriarekiko eta hizkuntzarekiko hartzen duten konpromisoa?
|
|
|
•
|
Euskararekiko
jarrerak eta balorazio soziala. Ingurunean euskararekiko jarrera negatiboak dauden heinean (balorazio eza, politizazio negatiboa...), euskara gatazka elementutzat har daiteke.
|
|
|
• Euskararekiko jarrerak eta balorazio soziala. Ingurunean
|
euskararekiko
jarrera negatiboak dauden heinean (balorazio eza, politizazio negatiboa...), euskara gatazka elementutzat har daiteke.
|
|
|
Agente horien aldetik, etorkinen seme alabak A eredura bideratze horren atzean jarrera edo motibazio ezberdinak egon daitezke: ikuspegi paternalistak (etorkin gaixoak...), interes korporatiboak (A eredua mantentzeko interesa),
|
euskararen kontrako
jarrera ideologiko politikoak, erosotasuna, jarrera baztertzaileak, agenteen formazioa edota sentsibilizazio eza.
|
|
2007
|
|
|
Garai batean kontrako jarrera handi xamarra zegoen hemen, baina ez zeuden agerian.
|
Euskararen aldeko
jarrera handitu zen gero. Ondoren, atzerako buelta etorri da, eta kontrako jarrera hori oso harro agertu da.
|
|
|
|
Euskararekiko
jarrerak gehienbat aldekoak eta oso aldekoak dira (%76); laurdena inguru ez alde ez kontrakoa da (%23) eta oso gutxi dira kontrakoak (%1).
|
|
|
Irakasleen %47, 5 diote beren ikasleek
|
euskararen aldeko
jarrera dutela; %19, 7k ez aldekoa ez kontrakoa eta %32, 6 kontrakoa dutela diote.
|
|
|
euskararen erabilera instituzionala bazterrekoa egiten du eta erabilera soziala ez du sustatzen; helduek euskara ikastea eta haurrak euskarazko ereduetan matrikulatzea ez du instituzionalki bultzatzen, alderantziz ere, egun nafarren erdiek segitzen dute euren haurrak euskarazko hezkuntza publikoan matrikulatu ezin izaten. Halere, nafarren artean
|
euskararekiko
jarrera ez da makurtu13 eta ereduko matrikulek ez dute beheiti egin.
|
|
|
Egoera hobea izan zitekeela aitortuta ere, duela urte batzuk baino askoz hobea da XXI. mendean bizi duguna. eredua etengabe ari da gora egiten, duela 20 urte baino 200.000 lagun gehiagok daki euskaraz, kultur produkzio oparoa dago esparru guztietan,
|
euskararen aldeko
jarrera hazi da eta euskararen aldeko lanean inoiz baino talde eta norbanako gehiago dabil.
|
|
|
Aizpurua eta Ortiz de Landaluzeren ustetan,
|
euskararen aldeko
jarrerak eta hura indarberritzearen aldeko borondatea areagotu egin dira EAEn eta Nafarroan, ez ordea Iparraldean. EAEn eta Nafarroan adintalde guztietan egin du gora.
|
|
|
EAEn eta Nafarroan adintalde guztietan egin du gora. Iparraldeari dagokionez, azken bost urteotan gazteen artean
|
euskararen aldeko
jarrerak gora egin du. Hala ere, euskararekiko motibazio horrek baditu argi ilunak.
|
|
|
1934an Atsegina lana aurkeztu zuen patronatuaren lehiaketara baina ez zen saritua izan, udal eta diputazio berrien aukeraketak patronatuaren
|
euskararekiko
jarrera aldatu baitzuen. Euskal Esnalean Irakurgai Alaia lana publikatu zuen.
|
|
|
Unitate administratibo horietan Nafarroa Aragoiko eta Gaztelako probintzia batzuekin batera dagoelako (edo unibertsitate barrutiaren kasuan, oso berriki arte) eta ez, sortu nahi den elizbarrutiarekin bezala, beste euskal herrialdeekin. Beste zantzu bat nire hipotesia sostengatzeko
|
euskararekiko
jarrera da. CIES erakundeak 1991n egin zuen ikerlanaren arabera, euskararen gaitzespena hamar ehuneko handiagoa zen UPNren boto emaileen artean PPren boto emaileen artean baino (garai hartan, bi alderdiak bereiziak baitzeuden), hura nafartasunaren sustatzailerik sutsuena omen den arren.
|
|
|
Hori dena loturik dago zuzenean nafarren
|
euskararekiko
jarrerarekin. Inkestetara jo beharrik ez dago konturatzeko herritarrak zatiturik daudela horri dagokionez.
|
|
|
Inkestetara jo beharrik ez dago konturatzeko herritarrak zatiturik daudela horri dagokionez. Mendialdean
|
euskararen aldeko
jarrera oso nabarmena omen da. Erriberan, diotenez, euskararen kontrakoa.
|
|
|
Adostasun horretarako, lehenik eta behin, fundamentalismo guztiak, ez demokrazia, behar dira zerri askara bota. Egia da navarrista askoren
|
euskararekiko
jarrera ere oso fundamentalista dela. Baina, haiek indarra dute.
|
|
|
4
|
Euskararen aldeko
jarrerak bultzatzea, hots, motibapena piztea, azkartzea eta egonkortzea, euskara ikastearen, baliatzearen eta transmititzearen aldeko dinamika iraunkorra jendartean sortzeko eran.
|
|
2008
|
|
|
Orain, Zarauzko Surf Eskolako irakasleak dira. Haurrak zirenean, surf giroan,
|
euskararekiko
jarrera nolakoa zen kontatu digute, baita orain haurrekin euskaraz aritzeko egiten duten ahalegina ere.
|
|
|
•
|
Euskararekiko
jarrera aldatu (euskararekiko benetako jarrera aktiboa lortu).
|
|
|
Harreman argia du, beraz, euskarazko hedabideen kontsumoak, hizkuntza gaitasunarekin, etxeko erabilerarekin eta baita
|
euskararekiko
jarrera subjektiboarekin ere: euskarak toki handiagoa du telebista ikusteko eta egunkariak irakurtzeko herritarren ohituretan, horiek zenbat eta hizkuntza gaitasun handiagoa izan, etxean zenbat eta euskaraz gehiago egin eta zenbat eta euskaltzaleagoa izan.
|
|
|
Harreman argia du, beraz, euskarazko hedabideen kontsumoak, hizkuntza gaitasunarekin, etxeko erabilerarekin eta baita
|
euskararekiko
jarrera subjektiboarekin ere: euskarak toki handiagoa du telebista ikusteko eta egunkariak irakurtzeko herritarren ohituretan, horiek zenbat eta hizkuntza gaitasun handiagoa izan, etxean zenbat eta euskaraz gehiago egin eta zenbat eta euskaltzaleagoa izan.
|
|
|
Baina bada egin daitekeen beste galdera bat ere:
|
euskararekiko
jarrera eta iritziek, ba al dute zerikusirik euskarazko hedabideen kontsumoarekin?
|
|
|
• Eskaintzaren auziaz gain, bestelako aldagai soziolinguistikoekin oso lotuta azaltzen zaigu euskarazko hedabideak gehiago edo gutxiago ikustea eta irakurtzea. Hizkuntza gaitasuna, erabilera eta
|
euskararekiko
jarrera subjektiboa, hirurek dute harremana telebista euskaraz gehiago edo gutxiago ikustearekin eta egunkariak euskaraz gehiago edo gutxiago irakurtzearekin. Horien artean hizkuntza gaitasunak (euskaraz ondo egiteko gaitasunak, kasu honetan) garrantzi berezia du.
|
|
|
Orotariko> Euskal> Hiztegia> eta Egungo> Eus > raren> keta lan> koa>) 3.> Nafarreraz idatzitako literaturaren eska siak eta nafar euskalki edo herri hizkera batzuen aztertze4 ezak berekin ekarri dute orain arteko hiztegietan Nafarroako euskararen gainean dugun informazioa urri sama rra izatea. Hori ikusita, ezinbestekoa da bildu gabeko hizkeren (edo erdi bilduta dau denen) lexikoa jaso eta aztertzea. Horretarako, jakina, gizalanaz gain,
|
euskararen aldeko
jarrera behar genuke agintariengan, gobernukoetan zein herri administraziokoetan, egin nahi dugun lana egiteko baliabide eta laguntza ekonomikoak behar bai tira. Testu idatzien gabeziaren aurrean, ahozkotasunari eman zaio garrantzia:
|
|
|
Ez da inposatu behar, bistan dena eta onartu behar ere, euskarari buruzko mespretxua. Aspaldiko herritar frangok
|
euskararen kontrako
jarrera errespetatu behar. Frantses Akademiaren azken adierazpena baino ilustrazio hobeagorik badaiteke?
|
|
|
ERNE sindikatuaren
|
euskararen aurkako
jarrera, gatazka goi mailako soldatak eta baldintzak sortzeko aitzakia gisa erabiltzea, tonu mesianikodun diskurtso espainolista eta aldi berean biktimista... erantzun publiko barik geratzen dira beti. Eroso daude, euren ildoaren ondorio sozialak lankide guztiek pairatzerakoan indartzen dira eta.
|
|
|
Mendigurenek gaur gaineratu duenez, “kartelean ikus daitekeen bezala, urrats sendoak emanez soilik lortuko dugu helburu hori. ' Pauso bat harago' joateko, ezinbestekoa da
|
euskararen aldeko
jarrera azaltzetik euskara erabili eta ikastera igarotzea. Horregatik berregin dugu orain arte erabilitako' Bai euskarari' leloa,' Euskaraz bai' bilakatuz”.
|
|
|
biztanleriaren hizkuntza gaitasuna, euskararen transmisioa eta euskararen erabilera.
|
Euskarari buruzko
jarrerak gutxi agertzen dira eta pena da, baina beharbada gai horri buruzko informazioa ikerketa kualitatiboen bidez hobeto jasotzen da.
|
|
|
Bai Euskarari mezuaren bidez, Kontseiluak euskal gizartearen
|
euskararen aldeko
jarrera erakutsi nahi izan zuen, eta euskal gizartea jarrera horretara bildu zuen. Lelo horrek euskararen aldeko jarrera argia erakusten du, izan daiteke euskararen alde gaudela eta kito, edo euskararen alde gaudela eta euskaraz bizi eta euskara normalizatuz joateko urratsak egiteko prest gaudela.
|
|
|
Bai Euskarari mezuaren bidez, Kontseiluak euskal gizartearen euskararen aldeko jarrera erakutsi nahi izan zuen, eta euskal gizartea jarrera horretara bildu zuen. Lelo horrek
|
euskararen aldeko
jarrera argia erakusten du, izan daiteke euskararen alde gaudela eta kito, edo euskararen alde gaudela eta euskaraz bizi eta euskara normalizatuz joateko urratsak egiteko prest gaudela.
|
|
|
Egindako lanari esker euskal herritarren
|
euskararen aldeko
jarrerak azken hamarkadetan bilakaera baikorra izan duela ukaezina da. Gehiengo zabalaren jarrera euskararen aldekoa da, euskararen zabalkundea eta normalizazioa lortzearen aldekoa.
|
|
2009
|
|
|
Egun, Etxauriko haurren %95ek ikasten dute ereduan. Oro har, Etxauriko gurasoek
|
euskararen aldeko
jarrera positiboa daukate; eta gero eta guraso gehiago dira euskaldun berriak. Datozen urteetan guraso bihurtuko den belaunaldia ereduan ikasitakoa izango da hein batean, eta aurreikus daiteke honek guztiak haur euskaldun gehiago ekartzea.
|
|
|
Badirudi
|
euskararekiko
jarrera hizkuntza gaitasunari hertsiki lotuta dagoela. Izan ere, Euskal Autonomia Erkidegoan zein Nafarroan, euskaraz dakien biztanleriaren %85 baino gehiago, euskararen erabilera sustatzearen alde agertzen dela ikus daiteke; eta Ipar Euskal Herrian, biztanleen %75 Aitzitik, gazteleraz ala frantsesez soilik hitz egiten duten biztanle elebakarren artean, euskararen erabilera sustatzearen aurka, %24, 4 agertzen da Euskal Autonomia Erkidegoan, %46 Nafarroan eta %26 Ipar Euskal Herrian.
|
|
|
Bistan da blogen erabilera didaktikoa gero eta hedatuago dagoela hizkuntzen irakaskuntzan. Horiei esker, ikaslea askoz ere aktiboagoa da bere ikas prozesuan, eta
|
euskararekiko
jarrera eta ardura erabat aldatzen da. Honi guztiari gehitu behar zaio, blogetan egindako lanak ikasleen artean partekatzen direla, ezagutza irakasleen artean eraikitzen dela, ikasleek autonomiaz jokatzen dutela eta ohiko irakasle/ ikasleen rolak aldatzen direla.
|
|
|
|
Euskarari buruzko
jarrerak eta iritziak oro har baikorrak dira. Bestalde nabari da egokitasun objektibo bat badela, herritarren eta bereziki euskaldunen iritzien eta hizkuntza politika proiektuaren artean.
|