|
2000
|
|
|
Zonalde erdaldunagoetan, aldiz, arazo nagusiena euskararen ezagutza urria denez, ikastetxeetara jo dute. Horiexek baitira, hain zuzen ere,
|
euskararen
transmisiorako ezinbesteko tresnak. EHEko kide Unai Break honen inguruan zera esan digu:
|
|
2001
|
|
|
1) portaera; subjektuen urratsa neurtzen dugunean, transmisio kanpainako subjektu horien euskara maila oso baxua da, eta subjektu gehienak lehenaldiz matrikulatuak dira gainera; beraz, portaera ez da ikusgai edo neurgai oraindik, baina urte batzuk barru agian bai, eta beharbada orduan eredua baliagarria izandaiteke; 2) subjektu horien portaera; etorkizunean beren seme alaben portaeraizango dena bezala defini daiteke. Izan ere, subjektu horiek
|
euskararen
transmisio kanpainetan matrikulatzeko duten arrazoietako bat da egunen batean beren euskaldunak izango direla.
|
|
|
Bariantzaren %6.1a azaltzen duen 4 FAKTOREAn
|
euskararen
transmisio orientazioari loturiko itemak taldekatzen dira (u= 0.69): guraso seme transmisioaren garrantzia, seme alabak euskaldunak izateko nahia eta seme alabek euskaraz ikas dezaten gurasoek haiekin euskaraz egitea.
|
|
|
2 Sarreran, helburu batzuk aipatzen dira:
|
euskararen
transmisioa, erabileraeta kalitatea indartzea; euskararen funtzionaltasuna eta lurraldetasunalortzea; «euskaraz bizi nahi duten herritarrei horretarako aukerak bermatzea... maila pertsonalean, sozialean eta ofizialean» (16 or.); euskararekiko, diskriminazio positiboa, egitea, euskaldunen eskubide linguistikoakorekatu arte, euskararen erabilera ziurtatu ahal izatea; botere publikoen etaekimen sozialen arteko kolaborazioa indartzea.
|
|
2002
|
|
|
Azken bost urteotan, berriz, «aurreiritzi» hura nolabait gainditu da eta poliki garatu da irakaskuntza elebiduna. Familiako
|
euskararen
transmisioa galtzen zela oharturik, kontzientziatze gisako bat eman bide da bertako herritarren artean. Donibane Garazi eta Bidarraiko eskolak, kasu, elebidunak dira.
|
|
|
Era berean, lurraldez lurralde desberdintasunak antzematen badira ere, euskarak mendeetan ezagutu ez duen lurralde hedadura eta hedadura funtzionala lortu ditu azken hamarkadetan. Alabaina, hizkuntza funtzio gehiagotara zabaltzea lortu den arren, aldi berean, orain arte belaunez belaun transmisioa ahalbidetu duten funtzioak ahuldu zaizkio euskarari (lurralde batzuetan, besteak beste, familia eremuan
|
euskararen
transmisio katea eten egin da, e.a.) Hartara, kareletik ateratzea lortzen duen ur are gehiago kuberta azpitik sartzen ari ote zaio euskarari. Beharbada.
|
|
2003
|
|
|
Baina ez da iraganaren mezua Korrikarena, etorkizunean oinarri hartzen duen mezua baizik. " Etorkizunak, AEKri dagokion alorrean behintzat, baditu berebiziko garrantzia hartu behar duten bi esparru; euskararen ofizialtasun erreala eta
|
euskararen
transmisioa ziurtatuko duen politika tinkoa bultzatzea" azaldu dute antolatzaileek.
|
|
|
Saran parada ezin hobea izan genuen irakaskuntza garatzeko, herrian euskara erabiltzen zelako. Egun,
|
euskararen
transmisioa gero eta ahulagoa den arren, haurrak eta gazteak euskaraz aritzen dira. Eskola pribatua nahiz Ikastola ere badaude, bakoitzak badu bere tokia eta euskarak ere bai.
|
|
|
Gazte euskaldunen artean guraso kanpotarrak (edo, gutxienez, gurasoetako bat) dituztenen ehunekoa %34 da; gazte erdaldunengan, aldiz, sortzez kanpotarrak diren gurasoak (edo bietako bat) ia halako bi dira (%65). Hau da, azte rturiko neska mutil gehienak bertakoak izanda ere, euren familia bertakoa denean
|
euskararen
transmisioa askoz handiagoa da, familiek kanpotar jatorria dutenean baino.
|
|
2004
|
|
|
Zergatik huts egin da hainbeste etxeko
|
euskararen
transmisioan?
|
|
|
–Eskolaren bidez euskara jasotzen duten gazteak ez dira euskara erabiltzera iristen kasu gehienetan?.
|
Euskararen
transmisioa belaunaldi berrietara, Hik hasi, 1996, 10.
|
|
|
Irakurtzen eztakijan errijak, laster aiztuko dau bere izkerea, ta baidakixu zenbat gaitz, gaxotasun eta zorigezto Bizkayari euzkerea aizkunde orretatik atorkozan» (89). Euskaltzale sutsu ba ten dei barru barrukoa da,
|
euskararen
transmisioa gehienbat gauzatzen den gi zarte sektoreei zuzentzen diena.
|
|
2005
|
|
|
Hizkuntza gaitasunari dagokionez, euskaldunen proportzioa gero eta handiagoa da gazteen artean. Aldi berean,
|
euskararen
transmisioa ia erabatekoa da guraso biak euskaldunak direnean, eta gero eta gehiago transmititzen da bietako batek bakarrik dakienean horrelakoetan, euskara gaztelaniarekin batera transmititzen da.
|
|
|
Orain gutxi, Hizkunea agerkarian Jon Aizpurua HPSko Plangintza eta Azterlanetako arduradunak"
|
Euskararen
transmisioa eta erabilera: bi kasuren azterketa konparatiboa" artikulua argitaratu zuen.
|
|
2006
|
|
|
Elementos de transmision, elementos de transgresion doktorego tesiari esker irabazi du saria. Familian eta familiaren inguruan
|
euskararen
transmisioa aztertu du eta adibidetzat Lasarte Oria herria hartu du. Aste honetatik aurrera, euskadi.net/hizkunea web gunean, Hernandezek transmisioaren inguruan idatzitako artikulu bat (Transmisioa berriro hausnartzen.
|
|
|
Kronotopoek euskararen gainbeheran eragin zuten denbora luzez, komunitateak irudi ezkor horiei aurre egiteko apustua egin zuen arte. Beraz,
|
euskararen
transmisioan eragiteko indarra nahi horretan aurki daiteke.
|
|
|
|
Euskararen
transmisioari dagokionez, Aranburuk ez du zalantzarik. Bere bi semeak (Iker eta Oier) ereduan eskolaratu ditu.
|
|
|
|
Euskararen
transmisio naturalean gertatu den etenaren ondorioz, guraso asko eskas antzean dabil haurrarekin euskaraz egiteko garaian. Haur hizkerak adierazkortasun handia behar du, eta baita lexiko berezi eta egokia ere.
|
|
|
Zer gertatu da, ordea? Bada, garai jakin batean oro har
|
euskararen
transmisio naturalarekin gertatu den bezalaxe, haur hizkeraren transmisio naturalak ere eten bat izan duela. Eta gaur egun haur hizkera hori modu naturalean jaso ez duen guraso euskaldun asko dago, eta haur hizkera hori sekula aditu ez duen guraso asko dago.
|
|
|
Horregatik, eta batez ere, ikasle etorkin berantiarren kasuan,
|
euskararen
transmisio eta ikaste irakaste prozesuan murgilduak egon garenean, zenbait erronkari eta egokitzapeni aurre egin beharrean aurkitu gara, orduantxe azalarazi baitira hainbat kezka, zalantza, gogoeta...
|
|
2007
|
|
|
Halaber, herri bakoitzak norbere egitasmoak landu ditu, eta Oiartzunen egitasmo asko sortu dira, «batzuetan eskualde mailakoak eta beste batzuetan guk sortuak». Guraso eta seme alaben artean
|
euskararen
transmisioa bermatzeko plana, bikote euskaldunetan hizkuntza ohiturak sendotzeko ekimena, Ttur ttur euskaltzaleen bilgunearekin sinatutako lankidetza hitzarmena, merkataritza eta elkarteetan euskara sustatzeko egitasmoa edo bereziki garrantzitsua den Ola plana. «Ola planari esker eskualdeko enpresa handietan Alcampo edo Niessen, esaterako euskara normalizatzeko aurrerapausoak eman dira, eta enpresen mundua oso garrantzitsua da euskara normalizatzeko», azpimarratu digu Arnaizek.
|
|
|
Ez dago euskararen etorkizuna bermatzerik tarteko belaunaldia bermatuta ez badaukagu. Tarteko belaunaldi hori da (batzuek, lotsagabeki nire ustez, galdutzat eman duten belaunaldi hori)
|
euskararen
transmisioaren giltzarria, euskara hizkuntza osoa badela eta izan daitekeela erakutsiko diguna: ez haur hizkuntza, ez eskolakoa, ez etxerako lanetan baino erabiltzen ez dena, baizik eta hizkuntza oso bat, geure artean normaltasunez erabiltzen duguna, familiatik hasten dena (seme alaba eta guraso) eta edozein esparru, une eta gaitan erabil daitekeena.
|
|
|
Laburbilduz, haurren taldearekin bezala, hamahiru urteren buruan gazteen taldearen kale erabilera aldatzen ez dela edo gutxi bederen erran dezakegu,% 0,4 irabaziz baina, halere, lau adin taldetatik ahulena egonez. Lehen begiradan hizkuntzaren eskolairakaskuntzaren eragina kale erabileraren beherakadaren oztopatzea litzateke eta ez erabileraren emendatzea, jakinez familiaren bidezko
|
euskararen
transmisioa oso ahula dela aztertzen dugun eremuan.
|
|
|
Laburbilduz, haurren taldearekin bezala, hamahiru urteren buruan gazteen taldearen kale erabilera aldatzen ez dela edo gutxi bederen erran dezakegu,% 0,4 irabaziz baina, halere, lau adin taldetatik ahulena egonez. Lehen begiradan hizkuntzaren eskola irakaskuntzaren eragina kale erabileraren beherakadaren oztopatzea litzateke eta ez erabileraren emendatzea, jakinez familiaren bidezko
|
euskararen
transmisioa oso ahula dela aztertzen dugun eremuan. Artikulu honen bukaeran irakaskuntzari lotua den beste balizko argitasun emanen dut datu horiek esplikatzeko.
|
|
|
Erramun Baxok – Kultura transmisioa euskararen ikuspegitik Iparraldean dira hiru zatitan:
|
euskararen
transmisioa, erabilera eta bizkortasuna. erronka bakoitzarentzat definituak dira norabide estrategikoak eta lan ardatzak. euskara zaintzeko molde eraginkor bat da euskal kultura erabiltzea bereziki aisialdietan, nolazpait" hizkuntza plazerrarekin uztartuz". Adibide batzuk hartuko ditugu, eepk lagundu dituen egitasmoen artean. adibideak euskaltzaindiko Jagon sailan, ikerketa bat egin zen gazteen euskarazko aisialdiei buruz.
|
|
|
Familia bidezko transmisioak azterketa berezia merezi du. Lehenik aipa dezagun
|
euskararen
transmisioa. Iparraldean herritarren %28k euskara dute beren ama hizkuntza. ezberdintasun handiak badira adinaren arabera. hiru adin talde ikus ditzagun, 1933, 1964 eta 1986 ingurukoak.
|
|
|
Emakumea
|
euskararen
transmisioan Egia, Maria Luisa, Uztaro 3, 35
|
|
|
Lanerako eremu eta tresna gisa honako hauek zehazten ditugu: udal ordenantzak, normalizazio planak, azpiegiturak eta funtzionamendua, aurrekontua eta diru-laguntzak, aukera legalen erabilera, euskara ofiziala, berezkoa eta lehentasunezkoa izendatzea,
|
euskararen
transmisioa bermatzea eta Helduen euskalduntzea bultzatzea. Zehaztu beharra daukagu herritar euskaldunak% 70tik gora dituzten Euskal Herriko udalerri eta eskualde guztiak direla udalerri edo gune euskaldunak.
|
|
|
Moztu nuen hozki aitatik seme izpiritualerako ohiko familia transmisioa baten lekukotasuna zekarren Gexan Hiriartek biribilkatzen zuen haria. Iparraldean,
|
euskararen
transmisio eredu ideala zen hori, aita kanonikotik seme platonikora. Hausnarrean nenbilen.
|
|
2008
|
|
|
Oharra:
|
Euskararen
transmisioari buruzko ikerketa eta ikerketaren ondorioak PDF formatuan dauzkazu ikusgai.
|
|
|
Gaur egun, gurasoak euskaldunak direnean
|
euskararen
transmisioa ia ziurtatuta dago. Guraso horiek euskaldunak izateaz gain, euskara etxean jaso badute, seme alaba ia guztiek euskara jasoko dute haiengandik.
|
|
|
• Euskara promozio profesional eta sozialerako lagungarria izan ordez oztopoa edo alferrikakoa gertatzen bada,
|
euskararen
transmisioak eta erabilerak huts egingo dute.
|
|
|
Pablo Sagardoyk EAEko familia bidezko
|
euskararen
transmisioa aztertzen du," guraso
|
|
|
Ondorioz bost urtetarik hizkuntza egoeraren argazki zehatza badugu: aldagai soziodemografikoak baliatuz, badakigu zein den hiztunen hizkuntza gaitasuna eta
|
euskararen
transmisioa, euskara nola erabiltzen duten etxean, ingurumen hurbilean, gizarte bizitzan, herritarrek zer iritzi eta jarrera duten euskarari buruz. Gainera aldi oroz galdetegia berdintsua baita, euskararen diakronia egin dezakegu inkesta batetik bestera.
|
|
|
Agintaritza bakoitzaren gain utziz hartu beharreko neurriak hiru ardatz estragikoren inguruan: familia eta eskola bidezko
|
euskararen
transmisioa, gizarte erabilera eremu publikoan zein pribatuan eta hizkuntzaren kalitatea hobetzeko baliabideak.
|
|
|
Bi erakunde publikoek onartzen dute erreferentziazko idazki bera, mugaz gaineko egitarau hitzartua, 4 erronka nagusirekin:
|
euskararen
transmisioa, gizarte erabilera, hizkuntzaren kalitatea eta euskararen aldeko motibazioa.
|
|
|
Hiztun osoak helburu, haur eta gazteak lehentasun. Horra proiektu honen nahikundea,
|
euskararen
transmisioaren, erabileraren eta bizkortasunaren alde lan egiten duten eragile guziek bere egiten dutena gaur" esaten da (EEP, Hizkuntza politika proiektua, 2006: 1).
|
|
|
Transmisioa, halaber, nahiko bermatuta egon liteke gurasoetako batek euskaraz ondo hitz egin ez arren, betiere besteak ondo hitz egiten badu, eta gainera lehen hizkuntza euskara badu (A+ taldea), orduan bai euskara bera bakarrik edo gaztelaniarekin batera, izango baita bikote horien seme alaben %80k baino gehiagok (%81, 5) jasoko duten lehen hizkuntza (bakarrik %46, 9 edo gaztelaniarekin batera %34, 6). A motako gurasoen kasuan,
|
euskararen
transmisioaren ehunekoa %32, 9koa da (bakarrik %11, 6 edo gaztelaniarekin batera %21, 3).
|
|
|
Guraso biak elebidunak direnean,
|
euskararen
transmisioa bermatuta dago: seme alaben %95ek gutxi gorabehera euskara jasotzen du lehen hizkuntza gisa, horietako gehienek euskara besterik ez.
|
|
|
• Guraso biak elebidunak direnean,
|
euskararen
transmisioa bermatuta dago: seme alaben %95ek gutxi gorabehera euskara jasotzen du lehen hizkuntza gisa, horietako gehienek euskara besterik ez.
|
|
|
administrazioak, gobernuak, legeak, eta abar; eta bestea, alor pribatuarena: pertsonen arteko harremanak, kultur kontsumoa,
|
euskara
transmisioa, eta bat eta beste.
|
|
|
Manuel Larramendik zergatik bultzatu zuen euskararen loraldia XVIII. mendean; Frantziako Iraultzak zergatik onartu zuen euskara hasieran, eta baztertu, gero; emakumeek zer toki izan duten
|
euskararen
transmisioan; nola erabili diren erregistroak tokien arabera. Euskararen gizartekotasuna aztertu eta hizkuntzari gertatu zaizkion gauzak ezagutzea.
|
|
|
Inkesta horretan informazio anitz ematen da Euskal Herri osoari buruz: biztanleriaren hizkuntza gaitasuna,
|
euskararen
transmisioa eta euskararen erabilera. Euskarari buruzko jarrerak gutxi agertzen dira eta pena da, baina beharbada gai horri buruzko informazioa ikerketa kualitatiboen bidez hobeto jasotzen da.
|
|
2009
|
|
|
I ren gurasoek, nahiz eta euskaraz mintzatzen ez jakin, argi eta garbi zuten, haurrek euskaraz ikasiko zutela. Familia nafarra zen eta, zoritzarrez,
|
euskararen
transmisioaren etena, Euskal Herriko hainbeste tokitan gertatu ohi den bezala, I ren aitatxiarengan gorpuztu zen. Aitatxik kontatzen zion bera txikia zenean eskolan euskara erabiltzea debekatua zegoela; gaztelania zela eskolan entzuten zen hizkuntza bakarra.
|
|
|
3.3.3 Transmisioa etetea eta
|
euskararen
transmisio partziala
|
|
|
Hurbilagotik azter ditzagun 4 inkestaren emaitzak bai eta ere lau inkesten arteko bilakaera nagusiak ohizko lau eremuak ikertuz: hizkuntza gaitasuna eta
|
euskararen
transmisioa, euskararen erabilera etxean, ingurumen hurbilean, gizarte bizitzan, herritarren iritziak eta jarrerak
|
|
|
|
Euskararen
transmisioa familia bidez indartzeko tailer pilotua Buruntzaldean –
|
|
|
" Emozioen eta
|
euskararen
transmisioa familietan" izenburupean egin zen 4,5 orduko tailerraren eskaintza. Guraso Eskolaren ohiko eskaintzaren barrenean jaso zuten parte hartzeko gonbitea gurasook.
|
|
|
|
Euskararen
transmisioa familia bidez indartzeko tailer pilotua Buruntzaldean –
|
|
|
|
Euskararen
transmisioa familia bidez indartzeko tailer pilotua Buruntzaldean
|
|
|
|
EUSKARAREN
TRANSMISIOA FAMILIA BIDEZ INDARTZEKO TAILER PILOTUA BURUNTZALDEAN
|
|
|
|
Euskararen
transmisioa familia bidez indartzeko tailer pilotua Buruntzaldean
|
|
|
Korrika 1980 Euskararen aldeko lasterketaren historia biltzen duen dokumentala eskainiko du.Hainbat ataletan banatuta, Korrikaren sorrera eta historian zehar izan dituen arazoak eta gorabeherak ekarriko dituzte gogora. Gainera, euskaldun berrien testigantzak jasoko dituzte eta
|
euskararen
transmisioan AEKk izan duen garrantzia aztertuko dute. Bestalde, lekukoa eraman dutenen sentsazioak, mugaz gaindiko ekimena izateak sortzen dituen sentimenduak eta beste gauza asko kontatuko dira ordubeteko dokumentalean.
|
|
|
Hizkuntzari dagokionez, hizkuntza bera kanala eta transmisioaren objektu da, ondorioztatu du ikasle batek.
|
Euskararen
transmisioaren azterketa egin du Jone Miren Hernandezek, Lasarten (Gipuzkoa). Ez ikuspuntu soziologikotik, ezta ikuspuntu filologikotik ere, antropologiatik baizik.
|
|
|
Dokumentala. Orio Produkzioak etxeak ekoitzitako lana da, eta
|
euskararen
transmisioa bermatu dutenei egiten zaie gorazarre. Batetik, kanpotik heldutakoei, Euskal Herrira bizimodu hobearen bila etorri eta euskara ikasteko eta erabiltzeko hautua egin dutenei.
|
|
|
–Aski jo digute adarra. Lege koadro bat behar dugu, ondorengo belaunaldiei
|
euskararen
transmisioa bermatu ahal izateko?, adierazi zuen atzo Paxkal Indo Seaskako lehendakariak.
|
|
|
Egoera honetan, euskara gaitasunaren emaitzak hobetzeko tarterik badago. Adibidez, eta A ikastereduari buruz esandakoaz gain, irakasleen euskara gaitasunean badago oraindik zereginik (urrutira gabe gogora dezagun sare publikoan irakasleen %20k ez daukala egiaztaturik euskaraz irakasteko hizkuntza gaitasuna; eta sare pribatuan, %37k), eta seguruenera badago zereginik franko
|
euskararen
transmisiorako estrategiak hobetzen, estrategia horiek ezin baitira ikasteredu bakoitzean kasu guztietarako bat eta bera izan; aitzitik, kontuan hartuz zonalde soziolinguistikoa, batetik, eta B eta ereduetako ikasleen etxeko hizkuntza bestetik, hainbat beharrizani modu eraginkorrean erantzuteko estrategiak behar dira.
|
|
|
Inkestak lau ikerketa eremu jasotzen ditu: euskara gaitasuna,
|
euskararen
transmisioa, erabilera eta euskararekiko jarrera. Euskal Herri osoko hamabost urtetik gorako biztanleria hartzen du kontuan.
|
|
|
Lehen hizkuntzari buruzko lehen datuak, berriz, 1986koak dira, eta etxeko erabilerari buruzkoak azken hamabost urteetan jaso izan dira. Belaunaldi arteko
|
euskararen
transmisioari buruz ezagutzera emandako azken ikerketa 2001eko datuen gainean Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak egin eta 2008ko uztailean argitaraturikoa da. Ikerketa guztiok eskura:
|
|
|
Bilbo Handian gertatzen da kontzentraziorik handiena, non eta euskal hiztunen portzentajea apala izatean (Bilbo hiriburuan, %24, 2 dira elebidunak), eguneroko bizitzan hainbat eremutan euskara erabiltzeko aukera urriak dauden zonaldean hain zuzen ere. Gainera, etorkinen %85ek 44 urte baino gutxiago du, eta jada %55 derrigorrezko hezkuntza urteetatik kanpora dago, 20 eta 40 urte bitartean dagoelako, hots, hezkuntza sistemaren bidez bermatzen den
|
euskararen
transmisio aukera baliatzeko zaharregia. Baina, aldi berean, gaztea da etorkinen %55 Datu horiekin batera, gainera, kontuan hartzen badugu etorkinen erdiaren ohiko hizkuntza gaztelania dela, latinoamerikarra baita etorkinen ia erdia?, bistan da euskara indarberritzeko prozesuan aurrera jarraitzeko oso aintzakotzat hartu behar dela hau guztia.
|
|
|
Hala izan da Euskal Autonomia Erkidegoan duela hamar urte arte. Gaur egun, ordea, guraso biak elebidun direnean, erabat bermatua dago
|
euskararen
transmisioa Euskal Autonomia Erkidegoan, baita Nafarroan ere, baina oraindik galerek diraute Iparraldean. Euskaraz bikotekideetako batek baino ez dakienean, ordea, ez da gauza bera gertatzen:
|
|
2010
|
|
|
Seaskak erakunde publiko baten funtzioa betetzen duela azpimarratu du. Horregatik, hipokresia baztertzeko eskatzen diogu Frantziako Gobernuari, Seaskak zerbitzu publikoaren izaera bikoitza duelako,
|
euskaren
transmisioa bermatzen, batetik, eta euskal ondarearen babesa bermatzen, bestetik.
|
|
|
Hizkuntza" despolitizatzea" bilakatu baita azken urteotako leloa. Merkatu omen orekatuan, euskara eta
|
euskararen
transmisioa ez da jada" misioa" izango, aitzitik, sedukzioan, marketinean, borondate indibidualean eta kontsentsu orokorrean oinarritu behar omen da haren garapena. Utikan politika!
|
|
|
Izan ere, errealitatea setatia da oso, eta, Lehendakaria ez bezala, tamalez esan al genuke, gure herrian identitate gaiekin ez gaude aspertuta. Areago, biziki kezkatuta dago jendarte esparru zabala azken hilabeteotan hezkuntzan eta administrazioan
|
euskararen
transmisioak izan duen atzerakadarekin. Hori al da zorioneko despolitizatzearen ondorio desiratua?
|
|
|
Andaluzian gaztelania da kulturaren transmisiorako tresna natural hori, horregatik gaztelania" despolitizatua" dago hango jendartean. Ez dirudi Euskal Herrian bizi dugun egoera diglosikoan
|
euskararen
transmisioa modu" natural" horretan ziurtatu daitekeenik. Gurean hizkuntza eta kultura desberdinak ditugu elkarbizitza lehiatsuan, eta ez da batere erraza, kultura partikularrez gaindi, erabateko kontsentsu a politikoa sustatuko duen diskurtsorik edo gairik topatzea:
|
|
|
Eragile bakoitzak bere partikularren katea ordezkatuko du, eta gure herrian lehian dabiltzan kate horietan euskarak duen lehentasuna desberdina da oso. Azken hamarkada hauetan
|
euskararen
transmisioak izan duen indarra, abertzaleen partikularren kateetan euskarak izan duen garrantziaren ondorioa da. Ahalegin hegemoniko horren emaitza izan da.
|
|
|
Euskarak partikular gisa abertzaleak ez diren eragileen kateetan duen garrantzia erlatiboa ikusita, indar horien hegemonia politiko berriak, kolokan jarri al dezake
|
euskararen
transmisioa. Arestian esan bezala, arlo publikoan euskarak sumatu duen atzerakada azpimarratzekoa da.
|
|
|
Areagotuko al da joera hau etorkizunean? Euskararen militantzia ziklo luze baten amaieran, globalizazioaren inguruabar konplexuan, koiunturazko aldaketa politiko horrek azken labankada emango al dio
|
euskararen
transmisioari. Agonismoa alboratu litzateke, bederen.
|
|
|
Dena den, ezin ahaztu genezake abertzaleak ez direnen" baskizazio" hori ziklo hegemoniko abertzalearen ondorioa dela, eta
|
euskararen
transmisioan hurrengo urrats kualitatiboak emateko, ziurrenik ezinbestekoa izango dela euskarari zentralitatea emango dion abertzaletasun eraberritu baten ekina. Ausarta maite du Zoriak.
|
|
|
Ikastaro honen lehenengo xedeari helduz, euskararen eta zientziaren arteko harremanak uztartu nahi izan dira. Helburu horrekin, zientziaarloan
|
euskara
transmisio hizkuntza gisa aztertzeko zientzia eremu ezberdinetan euskaraz egiten den dibulgazioa aztergai hartzen da.
|
|
|
Hirugarren xedeari eutsiz,
|
euskara
transmisio hizkuntza bezala erabiltzen duten unibertsitateen hizkuntza plangintza ezagutu nahi dira. Hizkuntzei dagokienez, gure testuinguru hurbilean Europako Unibertsitate Eremuari egokitzen ari diren unibertsitateen esperientziak oso interesgarriak jotzen ditugu unibertsitateen artean hizkuntza plangintzak aberasteko.
|
|
|
Sei urte iragan dira, 2006ko abenduan eepk bere Hizkuntza politika proiektua aurkeztu du, egitura azkartu da (3.056.000 euroko aurrekontua 2010ean, 12 langile laster), alor asko jorratu ditu. horietarik nagusiena euskararen eskola irakaskuntza izan da, parekotasun eredu elebidunean eta murgiltze ereduan haurren kopurua azkarki emendatu da, bereziki lehen hezkuntzan. euskara teknikarien sare bat sortu du herri elkargo eta hiri batzuetan, soldaten erdia bere gain hartuz. kolektibitate publikoen eta euskararen elkarte sustatzaile nagusien bilgunea bilakatu da. hizkuntza politika publiko berri horretan elkarte nagusiak (euskaltzaindia, Seaska, ikas pedagogia zerbitzua, uda leku, euskal irratiak,...) politika berriaren obragileak bilakatu dira, eramaten zituzten jarduerak hizkuntza politika egitasmoan sartu direlarik lankidetza hitzarmenen bitartez. eepren hizkuntza politika proiektuaren helburua" hiztun osoa" da(" Hiztun osoak helburu, haur eta gazteak lehentasun"). argi da" hiztun oso" aren nozioa ideal bat dela ipar euskal herriko kasuan, gauzatuko den errealitatea baino, euskararen gaur egungo egoera kontuan hartzen baldin badugu. hiztun oso izateak inplikatuko luke euskara bizi publikoko alor denetan, baita ere bizi pribatukoetan denetan sar ledila. horretarako euskarak oraingoz frantsesak dauzkan erabilera eremuak eta funtzioak irabazi lituzke, edo bederen harekin partekatu lituzke. orduan bai, hori lortu eta, euskara alor denetara egokituko den neurrian, euskaraz mintzatuko direnak euskaldun osoak izanen dira. bigarren eepren lanaren ahulezia handia da euskararen irakaskuntza bultzatu duela baina erabilera zinez gutxi. hau da 2010eko maiatzean frantses estatuko lau ikuskari orokorrek erran dutena euskararen erakunde publikoaren (eep) ebaluazio txostenean:
|
euskararen
transmisioan eragiteaz gain, eepk hizkuntzaren erabilpena sustatu duela eta ez gazteengan bakarrik. " Irakaskuntzaren bidezko transmisioak bere mugak topatzen ditu eta ez du berak hizkuntza baten geroa bermatuko" (21 or.) ikuskariek" irakaskuntzatik at segur aski erabilpenaren finkotasuna desafio nagusiena" dela esaten dute (7 or.). bistan da, hau da nire ustez hizkuntza politika baten helburu nagusiena, hizkuntza komunitate batean hizkuntza baten bizitasun objektiboaren irizpide lehena horrren erabilera baita.
|
|
|
hedabideetatik, kultura produktuetatik, eremu erdaldunduarekin dituzten harremanetatik...). baina familia euskaldunbeteak urri agertuko zaizkigu herri oso euskaldunetatik at. euskararen galera berreskurapen historikoaren seinale dugu, hain zuzen ere, familiak hizkuntza aldetik gizarte gune ez homogeneoak izatea. halako adibideak herri oso euskaldunetan ere baditugu, amaiurko kasuan bezala. gazte amaiurtarrak elizondoren eragin erdalduntzailea aipatu du, familiaren osaketaz gain adinkideekiko harremanetan ere. izan ere, Mendialdean euskararen errealitatea askotarikoa da. historikoki, arrazoi desberdinengatik, eremu euskalduneko zenbait herri erdaldundu ziren (altsasu, lekunberri, bera, doneztebe, elizondo, irurita eta oronoz, batik bat) eta eremu euskaldunaren gune erdalduntzailetzat jokatu dute. 1970 aldean, gure gazteen gurasoen nerabezaroan, herri erdaldundu horietan haur eta gaztetxoek ez ohi zuten euskaraz bat ere egiten, ez eta jakin ere hainbat kasutan (Sánchez Carrión 1972). anitz familiatan
|
euskararen
transmisioa eten zen eta, horren ondorioz, herri horretakoak direnen guraso dezentek ez daki euskara. Familia anitzetan euskararen transmisioaren eten jarraipen istorioak ditugu:
|
|
|
1970 aldean, gure gazteen gurasoen nerabezaroan, herri erdaldundu horietan haur eta gaztetxoek ez ohi zuten euskaraz bat ere egiten, ez eta jakin ere hainbat kasutan (Sánchez Carrión 1972). anitz familiatan euskararen transmisioa eten zen eta, horren ondorioz, herri horretakoak direnen guraso dezentek ez daki euskara. Familia anitzetan
|
euskararen
transmisioaren eten jarraipen istorioak ditugu: belaunez belauneko hizkuntza galera eta berreskurapena hiru belaunalditan. gure gazteak sortu zirenerako (1990erako) euskarazko irakaskuntza erabat zabalduta zegoen herri erdaldundu horietan, bai ikastolen bai sistema publikoaren bidez, eta horri esker kalekume erdaldunak euskaldundu ziren. oraingo haurgazteak anitzez euskaldunagoak dira duela 20 urtekoak baino.
|
|
|
XX. mendearen bigarren erdian, haugen, soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain breton eta Fishmanen lanek1 aurreratu ziguten nondik zetozen iraganeko inposaketak eta, batez ere, zer ondorio ari ziren sorrarazten hizkuntza gutxituetan. irakaspen mugimendu horren arabera, une honetan bertan abiarazitako jarduera sendo batek soilik geraraz eta itzularaz zitzakeen hizkuntzen galera prozesu horiek. gero eta gehiago, norabide horretako gizarte mugimenduak sortzen joan ziren, indartsu, hizkuntza gutxituko hainbat herritan. dakigunez, euskararen berreskurapen mugimendua izan zen aitzindarietako bat, eta mugimendu guztietan arrakastatsuena izan zen, gainera, zalantzarik gabe, erabileraren ehunekoen bilakaerari dagokionez behinik behin, jarraian ikusiko dugun bezala. euSKararen aTzeraKada HiSToriKoa azterlan honen xedea ez da euskararen galera prozesuak zer etapa izan dituen aztertzea. ezta galera horren zergatiak argitzea ere, hizkuntzaordezkapen gehienetan berdinak izaten direnak, esan dezagun bidenabar. nolanahi ere, gogoratu beharra dago zenbateko arriskuan zegoen euskara joan den mendearen bigarren erdian, prozesu hark izan zuen joeraaldaketa sakonaren ondorioz. hamaika belaunalditan, estatuaren hizkuntzaren inposaketaren eragina birtuala zen, erreala baino gehiago, gizartegeruzarik esklusiboenei soilik eragiten baitzien, eta gizarte geruza horiek ez baitzuten pisu handirik ehunekotan. gaztelaniak euskara ordezkatzeko (egiturazko ordezkapena), zenbait belaunaldi ziren. argi zegoen atzerakada hori mugimendu geldoa zela, eta betiere gaztelaniarekin mugakide zen geografia eremutik abiatuta gertatzen zela. paradigma hori, ordea, goitik behera aldatu zen XiX. mendearen amaieran eta XX. mendearen hasieran: ...kala handiko hedabideak garatu zituzten eta barneko lan mugikortasuna bultzatu zuten. bat batean, hiru belaunaldi eskasetan, atzerakada historiko horizontaletik atzerakada moderno bertikalera igaro zen. egoera horrek geolinguistikak proposatzen zituen mapa zaharrak hankaz gora jartzea ekarri zuen, besteak beste. euskaradun herriak, atzerakada geldi baina etengabean zegoenak, bere baitan eutsi zion
|
euskararen
transmisioari eta gizarte erabilera erabatekoari. amaitu zen hizkuntza muga poliki poliki, baserriz baserri eta auzoz auzo atzeratzen joatea. besterik gabe, desagertu egin zen. XX. mendearekin, amaitu zen euskal herria, eta beharbada betirako; bai behintzat etimologikoki duen adieran. hizkuntzaren atzerakada motak izandako bilakaera horrek arrisku larrian utzi zuen euskara. horrez gain, hegoaldeari dagokionez —artikulu honetan eremu horretara mugatuko gara—, gutxitze prozesua azkartzea hogeita hamar urtetik gorako diktadura militarraren pean gertatu zen, eta erregimen hori bereziki oldarkorra zen edozein hizkuntza elementu bereizgarrirekiko. hirurogeita hamarreko hamarkadan, erregiHizkuntzek bizirauteko aukera bakarra idatzizko araudi bateratu bat sortzea izango da eta, horren ondorioz, dagokion lurralde historikoan normalizatzea, betiere lurralde hori barne hartzen duen/ duten estatuaren/ estatuen babes irmoarekin.
|
|
|
Ez ziren protoeliteak bakarrik, ordea, iritzi eta jarrera horretakoak.
|
Euskararen
transmisio efikaz baterako laguntzak zein ote ziren galdetu zitzaionean jendeari,, eskola, izan zen (era batera edo bestera) %86ren erantzuna (ikus Siadeco Euskaltzaindia 1979:
|
|
|
Ez dira horrela kontuak, ordea: Lasarteko kale giroan egin litekeen (itxuraz, egiten ari den) aurrerakada horrek ezin du berdindu
|
euskararen
transmisio leku ohikoan gertatzen ari den atzerakada: ez du hartarako behar adina indar.
|
|
|
motibazio praktikoak: komunikazioa,
|
euskararen
transmisioa, lan hizkuntza;
|
|
|
Itxuraz gaitasun handigo bat bilatzen dute herriko ikasleek. Aldiz
|
euskararen
transmisioa ez da nehorentzat lehentasunetan sartzen.
|
|
|
Horra, bada, Euskal Herri osoan euskararen etorkizunari begira helburu bera lortzeko engaiatuak bi erakundeak. Izan ere, Euskaltzaindia muga administratiboez harago Euskal Herriko herrialde guztietan egiten den hizkuntzaren akademia da eta Ikastolen Konfederazioak ere eszenatoki zabal horretan aritzea izan du helburu,
|
euskararen
transmisioa belaunaldiz belaunaldi eta etenik gabe ziurtatu ahal izateko eta horretan segitzen du, transmisioarekin batera, kalitatezko euskara ere bermatu nahian.
|
|
|
Horrela, bada, proiektuak helburu bikoitza du: alde batetik, guraso, ikasle eta irakasleen arteko bitartekoa izatea; eta bestetik, kultura eta
|
euskararen
transmisioan sakontzea.
|
|
2011
|
|
|
Hain dago familia euskararen kezkatik urrun, non hizkuntza politikek eta programa ofizialek xede taldetzat hartu behar izan baitute familia bera. Ez da kasualitatea Iparraldeko Euskararen Erakunde Publikoak eta EAEko Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak, biek ala biek, familiaren bidezko
|
euskararen
transmisiora eta erabilerara bideratzen duten zenbait plan eta programa antolatu izana. Egoera paradoxikoa da, guztiz:
|
|
|
euskararen erabilerarako baldintza egokiak sortzea, gizarte eremu guztietan. Eginkizun hori guztiona izanik familiarena ere bada, bestela
|
euskararen
transmisioa bultzatzeko garai batean egindako ahalegina hutsaren hurrengoa litzatekeelako.
|
|
|
Bestetik, pentsa liteke une honetan gaur eguneko komunikazio zientifikoaren ezaugarri nagusiak agertzen hasi zirela, hau da, aldizkarietan oinarritutako komunikazioa, talde lan eta ikerketa proiektuen baitan burututako artikulu zehatz, labur eta espezializatuekin. Hots, ezagutza jasoaren
|
euskarazko
transmisiorako lehen zantzuak agertzen hasi zirela bai formatuetan (liburutik artikulura jauziz), bai azterketa moldeetan (ikerketa indibidualetik gero eta gehiago talde lanera joz, adb. Jakinen ingurunea), bai irakurketa moduetan (intereseko gaien gaineko irakurketetan idazlan zehatzak eta espezializatuak lehenetsiz).
|
|
|
Martxoaren 31rako ere Massachusettseko Unibertsitateko Jacqueline Urla antropologoak Zeraingo kultur etxean hitzordua zeukan
|
euskararen
transmisioaz eta herrigintzaz hitz egiteko.
|
|
|
Aurreneko zati orokor horren ondoren, txostenaren hiru atal nagusiak hasten dira. Lehena
|
euskararen
transmisioari buruzkoa da, hiru azpiataletan banatuta: hezkuntza, euskalduntze alfabetatzea eta familia bidezko transmisioa.
|
|
2012
|
|
|
Ez dago akatserako lekurik. Egongo balitz, mobiolari eragin genioke, atzera egin, eta pentsatu
|
euskararen
transmisioa ez dela eraginkorra izan herri honetan. Hori ezin dugu onartu, faltsua baita.
|
|
|
Atal horretan 86 xede lagunduko dituzte diruz, horien artean 42 xede berri. Arloka, 777.030 euro baliatuko dituzte
|
euskararen
transmisioa indartzeko, hamahiru egitasmo lagunduz. Erabileraren arloan 51 egitasmo lagunduko dituzte, 822.970 eurorekin.
|
|
|
Gurean,
|
euskararen
transmisioa batik bat metodologia soziologikoaz egindako ikerketa eskala handiko (makro) eta, eskuarki, kuantitatiboen bidez aztertu izan da, adibidez: Larrañaga (1986), Siadeco (1994a, 1994b), Zinkunegi (1995), Arruti (1997), Eusko Jaurlaritza (2005a, 2005b, 2008), Sagardoy (2008) eta Zalbide (2009).
|
|
|
Ikusmolde kualitatiboa estreinako aldiz erabili zuten lanak Sánchez Carrionenak (1972, 1981) ditugu. Aztergaia
|
euskararen
transmisioa zehazki ez bazuten ere, gaia ordura artio landua ez zen modu kualitatibo eta sakonean jorratu zuten. ondotik, interesa euskararen transmisioan —bete betean ala hein batean bederen— paratu duten azterketa kualitatibo hauek egin dira, nik dakidala: Sanchez Carrión (1987, lan teorikoa), erize (1997), Iraola (2002) eta, bereziki, hernández Garc� a (2007), azken hori gure artean egiteke zegoen euskararen transmisioaren azterketa semiotikoa.
|
|
|
Ikusmolde kualitatiboa estreinako aldiz erabili zuten lanak Sánchez Carrionenak (1972, 1981) ditugu. Aztergaia euskararen transmisioa zehazki ez bazuten ere, gaia ordura artio landua ez zen modu kualitatibo eta sakonean jorratu zuten. ondotik, interesa
|
euskararen
transmisioan —bete betean ala hein batean bederen— paratu duten azterketa kualitatibo hauek egin dira, nik dakidala: Sanchez Carrión (1987, lan teorikoa), erize (1997), Iraola (2002) eta, bereziki, hernández Garc� a (2007), azken hori gure artean egiteke zegoen euskararen transmisioaren azterketa semiotikoa.
|
|
|
Aztergaia euskararen transmisioa zehazki ez bazuten ere, gaia ordura artio landua ez zen modu kualitatibo eta sakonean jorratu zuten. ondotik, interesa euskararen transmisioan —bete betean ala hein batean bederen— paratu duten azterketa kualitatibo hauek egin dira, nik dakidala: Sanchez Carrión (1987, lan teorikoa), erize (1997), Iraola (2002) eta, bereziki, hernández Garc� a (2007), azken hori gure artean egiteke zegoen
|
euskararen
transmisioaren azterketa semiotikoa.
|
|
|
Azken urteotan
|
euskararen
transmisioari heltzeko hiztunen subjektibotasuna lantzea proposatzen duen ikusmoldea hasi da garatzen gure artean. euskararen familia transmisioaren arloan berriki egin diren azterketa eta esku hartzeko programek emozioen garrantzia nabarmendu dute (Jauregi & Suberbiola 2009, elortza et al. 2009). Funtsean, gizataldeetako kideen arteko harreman samurren eremuan sortu zen hizkuntza eta horri atxikirik darraio egun, milioika urte geroago (Jauregi 2009).
|
|
|
Aztertutako hamar familietatik zortzi dira euskaldun ez osoak, guztiak herrigunekoak. Familia horietan hiru belaunalditan
|
euskararen
transmisio etendura eta lotura historiak agertu zaizkit.
|
|
|
Ama euskalduna zen eta euskaraz egiten zigun baina eskolan hastean, erdaraz hastean, amak erdaraz egiten zigun(...) eskola garai horretan galdu genuen, eta etxeko guztiak gainera (Laura, 7 FG). hala bada, eskolako hizkuntza, harreman eszentrikoak (adinkideen artekoak) eta familiakoak (belaunaldien artekoak) ez dira hizkuntza jarduera erabat bereiziak. haurtzaroko hizkuntza sozializazioaren prozesu zabalagoan txertatzen dira eta elkarri eragiten diote. Familiaren mintzairari dagokionez, gurasoen jarrerak funtsezkoa dirudi etxe barneko harremanetan euskara atxikitzeko. ego belaunaldiaren haurtzaroan herriguneko hainbat familiatan
|
euskararen
transmisioa etena zen, erdara hutsezko eskola zegoen eta plazako sozializazioan gaztelania zen araua. XX. mendearen hasierako hamarkadetan indarra hartzen hasia zen erdarak 1970 bereberea zituen karrika eta plaza, herritarren solasaldiak eta haurren josEuskararen belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik – Paula Kasares
|
|
|
"... los medios a los que pertenecen o(...) los medios en los que se inspiran para llevar a cabo su obra de transmisión de modelos, valores y s� mbolos" (rocher 1990: 158). hau da, sozializazio eragile batek bere taldea (bere familia, bere komunitatea, bere jatorrizko hizkuntza...) izan dezake eredu ala, bertze kasuetan, bera kide ez den taldearen eredu eta balioak (bai eta hizkuntza ere) har ditzake eta horietan iradoki bere ekintza sozializatzailea. hernández Garc� a antropologoa
|
euskararen
transmisioaren gainean egindako ikerketa etnografikoan, aritzean edo jardutean —ez esentzian— oinarritutako identitatearen proposamenari lotu zaio: identidad adquirida, hots, bereganatutako identitatea.
|
|
|
Lekukotasun hauetan ikus daitekeenez, 1866 urtean gazte gehienek gaztelaniaz egiten zuten, nahiz eta askok euskara jakin. Beraz,
|
euskararen
transmisioa beherantz zihoan, immigrazio kopuru altua etorri baino lehenago.
|
|
|
1866 urtean gazte gehienek gaztelaniaz egiten zuten, nahiz eta askok euskara jakin. Beraz,
|
euskararen
transmisioa beherantz zihoan, immigrazio kopuru altua etorri baino lehenago.
|
|
|
EAEn eta Nafarroan guraso biak euskaldun zaharrak edo jatorrizko elebidunak direnean, ia %100ean transmititzen dute euskara. Hala ere, gurasoetako bat edo biak euskaldun berriak direnean,
|
euskararen
transmisioa txikiagoa da, baina gehienek euskara transmititzen dute.
|
|
|
Bestalde, transmisioari dagokionez, guraso biak elebidunak direnean,
|
euskararen
transmisioa ia erabatekoa da EAEn eta Nafarroan (%97 EAEn, %95 Nafarroan), baina ez Iparraldean (%87). Bikote mistoen kasuan transmisioak gora egin arren, ez da erabatekoa (%71 EAEn, %67 Nafarroan eta %56 Iparraldean).
|