|
2002
|
|
|
Luze aritu genuke lehialtasuna zer den adosteko. Dena den, garrantzitsua da Tutera edo Iruñerria bezalako zona erdaldunduetan, esate baterako,
|
euskara
erabiltzeko aukera dagoen gehien gehienetan euskara aukeratzea. Baina, horretaz gain, are garrantzitsuagoa da norberaren harreman sarea hizkuntzaren arabera antolatzeko joera.
|
|
|
3 Hirugarren eredua: bigarren eredu hobetua dela esan liteke; izan ere, 2.ereduko irakasgaiez gain, hitzaldi, lan zuzendu eta ikerlanetan ere ematenbaitu
|
euskara
erabiltzeko aukera. Soziologian eta unibertsitate eskoletakotitulazioetan ezarriko da.
|
|
|
Helburu taktikoak: sailkideen euskararen ezagutza mailahobetzea eta saileko jarduera guztietan
|
euskara
erabiltzeko aukera izatea.
|
|
|
INGURUNE HURBILA: ikasleak bere ingurunean
|
euskara
erabiltzeko aukerak.
|
|
2005
|
|
|
Azken hogei urteotako bilakaera ikusirik, beraz, EAEkobiztanlegoaren euskalduntzean aurrerapauso garrantzitsuak eman dira, baina belaunaldi gazteetan euskaldun direnetako asko" hiztun pasiboak" dira euskaraz, eta ondorengo urteetan erabilera aukera ugari eta desberdinak dituzte euskaraz" aktibo" bihurtu ahal izateko. Horretarako hainbat elementu berri dira, esaterako, aisialdirako eta kultur kontsumoan euskarazko eskaintzaeraka rgarriak (gutxienez gaztelaniazkoak bezain erakarg arriak), lanean
|
euskara
erabiltzeko aukera berriak, etab.
|
|
2007
|
|
|
Euskaltegi bakoitzak bere estrategia egokitu behar du inguruko beharrei ahalik eta egokien erantzuteko, alegia, ikaslea eta hizkuntza, hizkuntza komunitatea, baldintza egokietan harremanetan jartzeko. Ikasleei
|
euskara
erabiltzeko aukerak erraztea ere euskaltegiaren funtzioa da; arestian aipatutako egitasmoak bide egokiak izan daitezke ikaslea euskaldunei era ez traumatikoan hurbiltzeko. Horri guztiari erantzuteko nahian, AEK k Praktika Jarduerak izeneko zerbitzua eskaintzen du, euskaltegietan zubi lana beteko dituzten programak landuz eta bultzatuz:
|
|
|
Euskaltegi bakoitzak bere estrategia egokitu behar du inguruko beharrei ahalik eta egokien erantzuteko, alegia, ikaslea eta hizkuntza, hizkuntza komunitatea, baldintza egokietan harremanetan jartzeko. Ikasleei
|
euskara
erabiltzeko aukerak erraztea ere euskaltegiaren funtzioa da.
|
|
|
Izan ere, Mintzapraktika programetako partaideek ongi pasatzen badute, emozio positiboak sortzen bazaizkie (harreman berriak egin, egunerokoa konpartitzeko tokia topatu, gustuko ekintzetan parte hartzeko aukera ikusi, autoestimua igo...) jarraitzeko gogoa sortuko zaie eta horren ondorioz
|
euskara
erabiltzeko aukerak ugaritu egingo zaizkie eta horrenbestez hizkuntza erabiltzeko ohituretan eragitea errazagoa izango zaigu.
|
|
|
dokumentu errealekin lan egitea (idatziak nahiz ikus entzunezkoak), eta, nagusiki euskara klaseko hizkuntza bihurtu behar zelako ideia errotu ziren. Irakaslearen klaseko diskurtsoa xede hizkuntzara ahalbait arinen ekartzen saiatzen gara, baita ikasleari klasean
|
euskara
erabiltzeko aukerak ematen ere. Mintza-praktikarako uneak ia programazio guztietan agertzen dira, gehiago mailen eskalan gora egin ahala.
|
|
|
Bestalde, gertuko harremanak izaten diren eremuetan –aisian, zerbitzuetan, merkataritzan eta lanean, bereziki–
|
euskara
erabiltzeko aukerak areagotu beharra dago. rren hizkuntza zen, haurrek eurek edo haurrekin erabiltzekoa, alegia. Orain ere horrela da, baina orduan gehiago.
|
|
|
Beraz, euskararen erabilerak gora egiten jarraituko badu, euskarak euskaldun gehiago behar ditu eta, batez ere, euskara ondo dakiten euskaldunak behar ditu, euskara gaztelania baino erraztasun handiagorekin erabiliko duten euskaldunak, hain zuzen. Bestalde, gertuko harremanak izaten diren eremuetan –aisian, zerbitzuetan, merkataritzan eta lanean, bereziki–
|
euskara
erabiltzeko aukerak areagotu beharra dago.
|
|
|
Izan ere, euskararen erabilera %11, 3koa da 1993an, %10, 5ekoa 1997an, %8, 9koa 2001ean eta %7, 6koa 2006an. Joera horren arrazoiak anitzak dira, hala nola, ez dutela euskara eskolan ikasi, ez daukatela eguneroko bizian
|
euskara
erabiltzeko aukera handirik geroz eta pertsona gehiago kostaldeko hirietan bizi baitira eta lana zein zerbitzuak bertan aurkitzen direlako, eta ez dutela euskara baliatzeko premiarik, ez lanean, ez administrazioarekiko harremanetan, ezta ere familiarekiko loturetan.
|
|
|
Joera horren arrazoiak anitzak dira, hala nola, ez dutela euskara eskolan ikasi, ez daukatela eguneroko bizian
|
euskara
erabiltzeko aukera handirik geroz eta pertsona gehiago kostaldeko hirietan bizi baitira eta lana zein zerbitzuak bertan aurkitzen direlako, eta ez dutela euskara baliatzeko premiarik, ez lanean, ez administrazioarekiko harremanetan, ezta ere familiarekiko loturetan. beraien erretiroa ipar Euskal Herrian igarotzeko, bizi kalitatea eta eguraldi ederra direla eta. Horietariko frango, Lapurdiko herrietan kokatzen dira, Urruña ala Ziburu adibide direla.
|
|
|
Euskarak kalean duen erabilpena, hizkuntza honen ezagutzak lurralde bakoitzean duen mailaren adierazle da, hau da, ezagutza altuena duen lurraldeetan erabiltzen da gehien. Baina ez horrena bakarrik, baita euskaldunen trinkotasunarena ere, hainbat ikerketetan jasoa izan den bezala, zenbat eta euskaldun gehiago izan gizarte ingurunean,
|
euskara
erabiltzeko aukera gehiago.
|
|
|
etxean edo familian, lanean, lagunartean, aisialdiko kideekin, kirol jardunetan, eta abarretan. Dimentsio mikrosozialeko baldintzak ez dira egokienak euskararen kasuan; gogora dezagun, adibidez, Aizpurua eta Ortiz de Landaluzeren arabera, elebidunen erdia gune erdaldunetan bizi dela eta, beraz, gaztelaniaz edo frantsesez nagusiki diharduen harreman sare zabaletan bizi dela eta
|
euskara
erabiltzeko aukera gutxi duela.
|
|
|
Izan ere, euskararen erabilera %11, 3koa da 1993an, %10, 5ekoa 1997an, %8, 9koa 2001ean eta %7, 6koa 2006an. Joera horren arrazoiak anitzak dira, hala nola, ez dutela euskara eskolan ikasi, ez daukatela eguneroko bizian
|
euskara
erabiltzeko aukera handirik, geroz eta pertsona gehiago kostaldeko hirietan bizi baitira eta lana zein zerbitzuak bertan aurkitzen direlako, eta ez dutela euskara baliatzeko premiarik, ez lanean, ez administrazioarekiko harremanetan, ezta ere familiarekiko loturetan.
|
|
2008
|
|
|
–Biziki adierazgarria da zenbait euskaldunek
|
euskara
erabiltzeko aukerei dagokienez daukaten zori ona. Joan den egunean elkarrizketa batean Xabier Euzkitzek erraten zuenez, bere bizitzan zehar espainiera %5 bertzerik ez du erabili eta ez du hortik goitik erabiltzen.
|
|
|
Batere lizentziarik ordaindu gabe, software libreak ematen duen gardentasun eta sendotasunarekin garatutako aukera da Gimp. Eta, gainera,
|
euskaraz
erabiltzeko aukera ematen du. Irudien ediziorako aplikazioetan aukera askea bezain sendoa de Gimp.
|
|
|
Udaleku irekien helburuari buruz galdetuta, antolatzaile guztiak bat datoz esatean udalekuak gertatzen dituztela umeei ondo pasatzeko aukera emateko." Hasieran sortu ziren euskara bultzatzeko, udan
|
euskara
erabiltzeko aukerarik ez zuten umeei aukera hori emateko. Orain, euskarak badu garrantzia, dudarik gabe, baina aisialdia eta umeek elkarrekin ondo pasatzea dira helburuak", esan digu Jone Larrañaga Antzuolako Udaleko Kultura teknikariak.Oñatiko Udalak euskararen garrantzia azpimarratu du:
|
|
2009
|
|
|
Ikasturte honetan enpresen eskariak ere igo egin du; jendea buru belarri prestatzen ari da. Euskaldun asko dago, baita
|
euskara
erabiltzeko aukerak ere; zenbait ohitura aldatzea izango litzateke gauza.
|
|
|
|
Euskara
erabiltzeko aukerak sortu behar dira, eta bermatu. Baina sorturiko aukerak baliatu egin behar dira.
|
|
|
Fenomeno urbanoa da gaur elebitasuna, eta horrek, aurrerakada ukaezina dakarren bezala, mugatu ere mugatzen ditu elebitasun prozesuaren abiadura eta nolakotasuna. Elebidunik gehienak
|
euskara
erabiltzeko aukera gutxiago dituzten zonaldeetan bizi dira, eta elebidun gazte gehienen hizkuntza naturala gaztelania da, bigarren hizkuntza gisa bereganatu baitute euskara, eta zailtasun objektibo begi bistakoak daude euskara hainbeste gazte euskaldundu diren denbora berean gizarteratzeko.
|
|
|
|
Euskara
erabiltzeko aukera berri bat izango da. Aukera horretaz baliatzea da egiteke geratzen dena, euskararen bizi indarra hobetzeko egiteko garrantzitsu eta erabakigarria erabakigarrien artean.
|
|
|
Alde horretatik begiratuta, badira bi eginkizun garrantzi betea hartzen dutenak: trinkotzea etxetik euskal hiztun diren eta egunerokoan
|
euskara
erabiltzeko aukera ugariak dituzten euskal hiztunen euskararen erabilera formal eta ez formala, batetik, eta arautzea eta finkatzea eremu publikoan bi hizkuntzen erabilera aukerak, bestetik.
|
|
|
Elebidun guztietatik gero eta gutxiago dira zonalderik erdaldunenean bizi direnak, eta hori ez da txarra; baina elebidun guztietatik gero eta gutxiago dira, alabaina, zonalderik euskaldunenetan bizi direnak, eta hori ezin ona izan. Beraz, bertako gizarte bizitzan
|
euskara
erabiltzeko aukera gutxien dagoen zonaldean, elebidun proportzio txikiagoa dago, eta hori ez da txarra euskararen erabileraren ikuspegitik, ez da txarra elebidun direnek euskara eguneroko bizitza sozialean euskaraz aritzeko dituzten aukeren ikuspegitik; baina gero eta elebidunen proportzio txikiagoa dago, ordea, orain arte euskara erabiltzeko aukerarik gehien eskaintzen zuten zonaldeetan, eta hor...
|
|
|
Elebidun guztietatik gero eta gutxiago dira zonalderik erdaldunenean bizi direnak, eta hori ez da txarra; baina elebidun guztietatik gero eta gutxiago dira, alabaina, zonalderik euskaldunenetan bizi direnak, eta hori ezin ona izan. Beraz, bertako gizarte bizitzan euskara erabiltzeko aukera gutxien dagoen zonaldean, elebidun proportzio txikiagoa dago, eta hori ez da txarra euskararen erabileraren ikuspegitik, ez da txarra elebidun direnek euskara eguneroko bizitza sozialean euskaraz aritzeko dituzten aukeren ikuspegitik; baina gero eta elebidunen proportzio txikiagoa dago, ordea, orain arte
|
euskara
erabiltzeko aukerarik gehien eskaintzen zuten zonaldeetan, eta hori ezin positiboa izan euskararen erabilerari dagokionez, esan nahi baitu gero eta pisu txikiagoa dutela gizarte bizitzan euskara alde handiarekin nagusiki erabiltzen duten guneek.
|
|
|
Ez dago zalantzarik euskara biziberritzeko prozesuan zuzeneko eragina izango dutela etorkinek. Bilbo Handian gertatzen da kontzentraziorik handiena, non eta euskal hiztunen portzentajea apala izatean (Bilbo hiriburuan, %24, 2 dira elebidunak), eguneroko bizitzan hainbat eremutan
|
euskara
erabiltzeko aukera urriak dauden zonaldean hain zuzen ere. Gainera, etorkinen %85ek 44 urte baino gutxiago du, eta jada %55 derrigorrezko hezkuntza urteetatik kanpora dago, 20 eta 40 urte bitartean dagoelako, hots, hezkuntza sistemaren bidez bermatzen den euskararen transmisio aukera baliatzeko zaharregia.
|
|
|
1981ean, elebidun guztien %32 bizi ziren bigarren gunean, baina gaur egun erdia baino gehiago, %51, dira hor bizi direnak [26]; 1981ean elebidunen %15, 4 bizi ziren gunerik euskaldunenean, laugarren gunean alegia, baina gaur %9 baino ez. Datu horien argitan, bistan da
|
euskara
erabiltzeko aukera gutxiago dagoen tokietan pilatzen direla gaur egun elebidunak, duela hogei urte ez bezala. Esan beharrik ez da horrek zuzenean eragiten duela euskararen erabileran.
|
|
|
Baina horietako askok eta askok beren arteko harreman ez formaletarako euskararen ordez gaztelania hautatzen dutenean, legearen eta plangintzaren bidez konpon ezin litekeen zerbaiten aurrean jartzen gaituzte. Etxeko salan edo sukaldean
|
euskara
erabiltzeko aukera edukita, gaztelaniaren erakarmenak irabazten gaituenean, edo euskarazko hedabideei bizkarra erakusten diegunean, alferrik jarriko gara herri aginte ahalguztidunen arau eta plan mirarigileek arazoa konpondu zain. Arazoa hori baino konplexuagoa baita, hizkuntzarekiko atxikimendu librea sendotzean datzalako auzia.
|
|
2010
|
|
|
Hainbat euskaltzaleren gogoan topiko bihurtu den ideia. Ideia horren arabera euskaldunok leialak gara euskararekiko, eta,
|
euskara
erabiltzeko aukera izanez gero, zintzo samar erabiltzen dugu.
|
|
|
belaunaldi zaharrenak ziren euskaldunenak joan zen mendeko 70ko hamarkadan, eta belaunaldi gazteenak dira euskaldunenak gaur egun. baina aldaketa argitsu horrek baditu itzalguneak ere, eta berekin dakarzkigu beste erronka batzuk ere, besteak beste gaur egungo gazte elebidun gehienek, atzokoek ez bezala, bigarren hizkuntza baitute euskara (ondorioz, askok euskaraz gaztelaniaz baino gaitasun murritzagoa dute) eta, beste zenbait arrazoi ere tarteko, euskararen erabilera mugatuagoa baitute. uste izatekoa da, etorkizunean ibilbide bertsua urratuz gero, beste hogeita hamar urte barru, erdaldun elebakarrak gutxiengoa izango direla gure artean, eta salbuespen bitxia baino ez gazteen artean. horrek sekulako garrantzia izango du euskararen etorkizunerako. izan ere, elebidunak, 1981ean biztanleriaren gutxiengoa izatetik, 2031n gehiengo zabala izatera pasatuko baita gizartea. esandakoaren argitan uste izatekoa da, euskal gizarteko eliteak elebidunak izango direla. egoera berri hori gizarte berdinkideagoa eta kohesionatuagoa eraikitzeko lagungarri izango da, nahiz eta ikuskizun geratzen den horrek guztiorrek zenbaterainoko eragina izango duen euskararen erabileran. eta hau ez da bigarren mailako kontua, lehen muturreko kezka baizik, euskararen biziindarrak arduratzen gaituenontzat. elebakartasunak gero eta toki gutxiago du euskal gizartean. elebitasuna zabaltzeko joera gorantz doa etengabe. baina elebitasuna ez da homogeneoa —euskal gizarteak dituen ezaugarriak izanda, eginahalak eginda ere, ezin bestela izan—: ...en hazkundea fenomeno urbanoa da, batez ere. garai bateko elebidun gehienak herri txikietan bizi ziren (baita orduan oraindik bazeuden euskal elebakarrak ere), euskal hiztunak nagusi ziren guneetan, eta adin guztietako elebidun gehienek euskara zuten lehen hizkuntza. errotik aldatu da hori urte gutxian. egungo elebidun gehienak hamar mila biztanletik gorako hiriguneetan eta hiriburuetan bizi dira,
|
euskara
erabiltzeko aukera gutxiago dituzten herrietan, eta, arestian esan bezala, hogeita hamabost urtez behetiko elebidun gehienek gaztelania dute lehen hizkuntza. horrek guztiorrek zuzenean eta modu erabakigarrian eragiten du euskararen erabileran. beste hitzetan esanda: hazkundea behar du euskarak, masa kritikoa handitu beharrean da, baina hazkunde sozial orok saihetsezina du hazkunde krisia. euskararik gabe bizitzea nagusiki euskaraz bizitzea baino askoz errazagoa den gizarte batean, ezinezkoa da elebidun guztiak —euskaldun zaharrak bezala euskaldun berriak— neurri berean izatea elebidun eta denek euskara gaztelania bezainbeste edo gehiago menderatzea eta, gainera, naturaltasunez erabiltzea. zirkunstantzia hauetan —ez dago besterik— urtea joan eta urtea etorri, hazi eta hazi, deskantsurik gabe hazten jardun, eta, gainera, primeran eta inolako urradurarik eta ahuleziarik gabe haztea, aukera irreala da, ezinezkoa erabat. aurrerago jorratuko dugun euskararen erabileraren gakoetariko bat da hau, ez txikiena. bestalde, jakina da familia bidezko transmisio hutsaz ezin dela hizkuntza baten bizi indarra gizartean areagotu, baina neurri berean da jakina, halaber, familian transmititzen ez den hizkuntza galbidean jarritako hizkuntza dela.
|
|
|
Egungo elebidun gehienak hamar mila biztanletik gorako hiriguneetan eta hiriburuetan bizi dira,
|
euskara
erabiltzeko aukera gutxiago dituzten herrietan, eta hogeita hamabost urtez behetiko elebidun gehienek gaztelania dute lehen hizkuntza. Horrek guztiorrek zuzenean eta modu erabakigarrian eragiten du euskararen erabileran. ta ere, ezin dugu ahantzi ikastolak beren hedadurarik handienean ikasle guztien %12 eskolatzera iritsi zirela. euskara hazkunde bidean jartzekotan, beraz, nahitaez hezkuntza sistema osora hedatu behar zen elebitasuna, eta horrexegatik aitortu beharreko zorra diegu kontu honetan ere urte zail haietan buruargitasunez jokatu zuten guztiei.
|
|
2011
|
|
|
uko egin behar al diogu unibertsitatean profesional (abokatu, haginlari, maisu maistra, epaile...) euskaraz prestatzeari? uko egin behar al diogu TB eta IkTetan
|
euskara
erabiltzeko aukeraren bat izateari, ez dut uste orain eta hemen behar dugun hizkuntza elkarbizitza moldeak esparru formal guztiei uko egitea ekarri behar digunik.
|
|
2012
|
|
|
Lege horrek zehazten du EAEko administrazioen oharrak eta komunikazioak bi hizkuntzetan izan behar dutela. Jatorrizko legeak, ordea, udalerrien ezaugarri soziolinguistikoetan oinarrituta, soilik
|
euskara
erabiltzeko aukera ematen zuen. Legea onartu eta lau urtera, baina, Konstituzioaren aurkakotzat jo zuten puntu hori; Espainiako Konstituzioak dio gaztelera jakitea derrigorrezkoa dela, baina euskara jakiteko beharrik ez dagoela argudiatu zuen Auzitegi Konstituzionalak.
|
|
|
Elebidunen erdia, gainera, gune erdaldunetan bizi da. Beraz, elebidunen erdia gaztelaniaz edo frantsesez nagusiki diharduen harreman sare zabaletan bizi da eta
|
euskara
erabiltzeko aukera gutxi du.
|
|
|
Horretaz jabeturik, AEKn aspaldi jarri genituen martxan Praktika jarduerak deitzen ditugun egitasmoak (Berbalagun, guraso barnetegiak eta ibiltariak, ekitaldi kulturalak...). Dena dela, erabilerarako gune horiek toki publikoetan bermatzeko beharra ere hor dugu;
|
euskara
erabiltzeko aukera benetakoa izan behar dugu, eta ez oztopoz jositako lasterketa edo proba. Adibidez, euskaraz bizi nahi duen horrek, telebista ikusteko, zinema estreinaldiak gozatzeko edota zibermunduan ibiltzeko, erdarazko produktuak ditu nagusi.
|
|
|
Maitena Etxebarriak ere ez dauka zalantzarik, eta El Corte Inglés jartzen du adibide modura: " orain dela urte askotatik
|
euskara
erabiltzeko aukerarekin hain uzkurra izan dena, sartzen ari da, oso astiro, baina badoa poliki poliki".
|
|
|
IRAGAN hilean atal honetan jaso genuenez, bere interfazea euskaratzeko aukera zabaldu zuen Twitterrek, eta horretarako erabiltzaileen laguntza eskatu zuen. Orain iragarri dutenez, uztailaren 5etik aurrera izango da Twitter
|
euskaraz
erabiltzeko aukera, baldin eta ordurako itzulpen guztiak amaituta badaude. Hala izan ezean, itzulpena bukatutakoan gehituko du aukera hori.
|
|
|
• Zure iritziz, nahi izanez gero, EAEko administrazioekin
|
euskara
erabiltzeko aukera eduki litzateke?
|
|
2013
|
|
|
Aurrez egindako ikerketak (Amorrortu eta al. 2009) erakutsi zuen hiztuna bizi den lur eremuan dagoen euskal hiztunportzentajeak garrantzi handia duela hizkuntza ikasteko esperientziaren nolakotasunean, eta
|
euskara
erabiltzeko aukera izateko, jakina.
|
|
|
Orain artean lortutako emaitzen arabera, ikerketan parte hartu duten pertsonen hizkuntza esperientziak azaltzeko eta hiztun berrien profilak deskribatzeko aldagai emankorrenak honakoak dira: (a) ikasketa esperientzia zein izan den eta zein adinarekin burutu den, (b)
|
euskara
erabiltzeko aukera duen, eta (c) ikasitako hizkuntza aldaera zein den eta erabilera nolakoa den.
|
|
|
Hiztun berrien profilak deskribatzeko aldagai emankorrenak honakoak dira: (a) ikasketaesperientzia zein izan den eta zein adinarekin burutu den, (b)
|
euskara
erabiltzeko aukera duen, eta (c) ikasitako hizkuntzaaldaera zein den eta erabilera nolakoa den.
|
|
|
Aurrez egindako ikerketak (Amorrortu eta al. 2009) erakutsi zuen hiztuna bizi den lur eremuan dagoen euskal hiztun portzentajeak garrantzi handia duela hizkuntza ikasteko esperientziaren nolakotasunean, Ane Ortega, Estibaliz Amorrortu, Jone Goirigolzarri, Jacqueline Urla eta Belen Uranga – Hiztun berrien hizkuntza identitatea: " nolako euskalduna naiz?" eta
|
euskara
erabiltzeko aukera izateko, jakina. Ikerketa berak erakutsi zuen are garrantzizkoagoa dela sare sozialetan parte hartzeko hiztunaren sarbide aukera, batez ere, sare horietan mundu emozionalak pisurik badu, izan familia izan lagunak, edota lanpostuarekin lotuta badaude.
|
|
|
Orrialdearen goiko aldean lotura bat dago hizkuntza hautatzeko(
|
euskaraz
erabiltzeko aukerarik ez du ematen oraindik).
|
|
2014
|
|
|
Nire herrian ezberdina da. Han ez dago inor euskaraz hitz egiten duenik eta hemen
|
euskara
erabiltzeko aukera asko dauzkat. Orduan oso ona da.
|
|
|
4 Euskal hiztunen erkidegoa trinkotzea, euskararen erabilerarako sare operatibo presentzialak zein birtualak hedatuz eta indartuz. 5 Bilbon
|
euskara
erabiltzeko aukerak areagotzea, familia euskaldunei, gazteei eta haurrei lehentasuna emanez. 6 Elebitasun pasiboa helduen munduan –eta gutxieneko helburutzat– areagotzea eta prestigiatzea.
|
|
|
Zuzentasunaren irizpide bakarretik komunikagarritasunarenera eta adierazkortasunarenera igarotzea. 10 Hizkuntza eskubideak eremu publikoan aitortzeko ez ezik errespetatzeko bidean,
|
euskara
erabiltzeko aukerak bermatzea. 11 Euskararen erakargarritasuna lantzea eta era egokian proiektatzea:
|
|
2015
|
|
|
Zeintzuk dira hiztun berrien ikuspegi eta esperientzian euskararen erabilera baldintzatzen, alegia, ahalbidetu ala oztopatzen duten gakoak? Batetik,
|
euskara
erabiltzeko aukera errealak izatea; erabat baldintzatua dagoena norberaren bizilekuaren errealitate soziolinguistikoagatik eta hizkuntza moduan euskara darabilten harreman sareetara sarrera izateagatik. Bestetik, inguruko euskaldunekin ezarritako hizkuntza ohiturak; izan ere, hiztun berrien bizipenean ohitura linguistikoak aldatzea oso konplexua da eta, beraz, harremanak euskaraz edota gaztelaniaz eraikitzeak eragin handia izan dezake hiztun berriaren praktika linguistikoan.
|
|
|
norantza doaz euskararen gutasunak?" Ortega eta besteren (2014) lanean ikus daitekeenez, askotarikoak dira hiztun berriek dauzkaten hizkuntzaidentitateak. Hainbat faktore sartzen dira jokoan (adibidez,
|
euskara
erabiltzeko aukerak, euskalkiak eta aldaera informalak menderatzea) eta haien eraginez, batzuek euskaldun berritzat jotzen dute euren burua, beste batzuek euskalduntzat, eta badira, baita ere, euskalduntasuna euskararekin baino, Euskal Herrian bizitzearekin lotzen dutenak.
|
|
|
Urrian Bilbon
|
euskara
erabiltzeko aukera ugari
|
|
|
Uko egin behar al diogu unibertsitatean profesional (abokatu, haginlari, maisu maistra, epaile...) euskaraz prestatzeari? Uko egin behar al diogu TB eta IKTetan
|
euskara
erabiltzeko aukeraren bat izateari? 85
|
|
2016
|
|
|
Arnasguneak kualitatiboki ezinbestekoak dira beraz, baina etorkizunari begira birpentsatu egin dira. Orain arte mantendu diren moduan mantendu izana lorpen handia da, baina ez dira gehiago ahuldu behar eta itsaso erdaldunean sakabanaturik dauden euskaldunei
|
euskara
erabiltzeko aukera argia eman behar zaie, gotorleku txikiak eskainiz. Itsaso erdaldunean euskararen babesleku trinko xamarrak sortzea ezinbestekoa dirudi.
|
|
|
|
Euskara
erabiltzeko aukerak zabaltzen ari dira pixkanaka. «Baina ez da nahikoa.
|
|
2017
|
|
|
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: ...n getxon euskara biziberritzeko ahalegina eta gehienetan elkarlanean aritu dira udala eta herriko euskalgintza antolatua, egonkortasunez garatu den ekimen ildo batean27 beste herri askotan bezala getxon ere euskararen ezagutza maila erabilera mailaren gainetik agertzen da datu soziolinguistiko ofizialetan28, eta beste herri askotan bezala getxon ere euskaltzaleek elkartzera eta antolatzera jo dute
|
euskara
erabiltzeko aukerak eta guneak sortu eta hedatu asmotan. baina, ikerketan ez dugu euskalgintza antolatuaren lana neurtu, baizik eta udalaren zerbitzu baten aurrean jendeak dituen erantzunak, zein nolako erabilera egiten duen zerbitzu hartaz eta, zehazkiago, zein diren udalak euskara erabiltzen duenean jendeak dituen erantzunak.
|
|
|
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila egonda ere, ezin izango dugu bermatu euskararen erabilera, ezta
|
euskara
erabiltzeko aukeretan eragin ere. bestela esan, hiztuna unitate eta informazio iturri gisa hartuta, banakoen aitorpenak zenbatzen, eta tipo zein kategorietan sailkatzen, ikerketen ondorioek beti jotzen dute banakoen disposizio edo atributu desozializatuetara, eta ondorioz, testuinguru edota egitura sozial errealak gutxietsi eta hiztunarengan uzten dute hizkuntzaren erabileraren erantzukizuna eta ... hiztunarenak dira, nonbait, euskara biziberritzearen motibazioa, eraginkortasuna eta, zergatik ez esan, ez erabiltzearen kulpa.•
|
|
2018
|
|
|
Hiztun berri horietako askok
|
euskara
erabiltzeko aukera gutxi dute. Gaztenentzat eskola eta eskolako lagunartea izan daiteke aukera bakarrenetakoa.
|
|
|
|
Euskaraz
erabiltzeko aukerak areagotuz gora egiten du euskararen erabilerak, eta euskara erabiltzeak handitu egiten du euskaraz hitz egiteko erraztasunak. bilera eta erabileran eragiten duten faktore nagusiak – Jon Aizpurua Espin
|
|
|
Beraz, ezinbesteko da harreman sareak trinkotzeko neurriak sustatzen jarraitzea.
|
Euskaraz
erabiltzeko aukerak areagotuz gora egiten du euskararen erabilerak, eta euskara erabiltzeak handitu egiten du euskaraz hitz egiteko erraztasunak.
|
|
|
Biztanleriaren %86a erdaldun hutsa den hiri eremu batean, ez da gutti. Euskaldunei
|
euskara
erabiltzeko aukerak eskaintzeaz gain, 6 astez euskararen gaia mahai gaineratzeko parada da: hedabideen zutabe edo uhinetan, agenda mediatikoan, jendearen kontzientzietan eta ikusi nahi ez gaituzten jakobinoen begi aitzinean ere.
|
|
|
Garrantzia berezia du
|
euskara
erabiltzeko aukerak eta sareak izatea. Ez dira euskaldun gutxi norekin hitz egin ez dutela adierazten dutenak! Garrant zia berezia du euskararekiko hiztunak duen kontzientzia, konpromisoa, atxikimendua, eta jarrera erreaktiboa edo proaktiboa.
|
|
|
1 Garrantzia berezia du
|
euskara
erabiltzeko aukerak eta sareak izatea.
|
|
|
—
|
Euskara
erabiltzeko aukerak sortu eta ondorioz euskararen erabilera igotzea 4 establezimenduetan (behintzat).
|
|
|
Belaunaldi gazte honek, aurreko belaunaldi euskaldunen aldean oso ezaugarri bereziak ditu: gehienek ereduan ikasi dute, jatorriz erdaldunak dira, euskaraz alfabetatuak, batuarekin eta euskal telebistarekin jaio dira, askok ez dute euskalkirik, euskararen erabilera ofiziala ezagutu dute (hala den eremuetan), sare sozialak eta Internet
|
euskaraz
erabiltzeko aukera izan dute... baina denok dakigun bezala, askorentzat euskara ikasgela barruko edo erabilera sinboliko ofizialetako hizkuntza da.
|
|
|
" Lehendabiziko hiztun osoen belaunaldia da. Belaunaldi gazte honek,... gehienek ereduan ikasi dute, jatorriz erdaldunak dira, euskaraz alfabetatuak, batuarekin eta euskal telebistarekin jaio dira, askok ez dute euskalkirik, euskararen erabilera ofiziala ezagutu dute (hala den eremuetan), sare sozialak eta Internet
|
euskaraz
erabiltzeko aukera izan dute... baina denok dakigun bezala, askorentzat euskara ikasgela barruko edo erabilera sinboliko ofizialetako hizkuntza da" diozu.
|
|
|
Nik euskararen" joko zelai" bataiatu dudanak lehendik ere baditu hainbat izen: erabilera eremuak, eremu funtzionalak, erabilera esparruak, arnasgune sozio funtzionalak, harreman sareak,... bizitzako hartu emanetan, komunikazioan,
|
euskara
erabiltzeko aukerak, azken batean.
|
|
|
Hizkuntzaren normalizazio prozesuan etapa aldaketa baten erdian gaudela esango nuke, eta horren adierazpiderik nagusiena" lehendabiziko hiztun osoen belaunaldia" da. Gazte hauetako gehienek ereduan ikasi dute, jatorriz erdaldunak dira, euskara batuarekin eta euskal telebistarekin jaio dira, euskararen erabilera ofiziala ezagutu dute (hala den eremuetan), sare sozialak eta Internet
|
euskaraz
erabiltzeko aukera izan dute...
|
|
|
* Gizarte arlo ezberdinetan (kulturgintza, arlo sozioekonomikoa...)
|
euskara
erabiltzeko aukerak sustatzea.
|
|
|
Facebook, Google eta beste sare sozial zein web zerbitzu ezagunetako asko (Firefox nabigatzailea, Wordpress plataforma, Moodle LMSa…)
|
euskaraz
erabiltzeko aukera dago.
|
|
2019
|
|
|
— Facebook, Google eta beste sare sozial zein web zerbitzu ezagunetako asko (Firefox nabigatzailea, Wordpress plataforma, Moodle LMSa...)
|
euskaraz
erabiltzeko aukera dago.
|
|
|
Eta
|
euskara
erabiltzeko aukera eskainiko duten hiztunen dentsitate handiko guneak ugaltzea. Ezinbesteko baldintza dena, besteak beste, hiztun osoak lortu ahal izateko eta hiztun potentzialen erabilera praktikoa bultzatzeko.
|
|
|
Eta hautu horiek euskararen ahalik eta aldekoenak izan daitezen, ahalik eta hiztun aktibo gehien dugu: hizkuntza ongi ezagutuko dutenak, ahaldunduak, motibatuak eta
|
euskara
erabiltzeko aukera egingo dutenak. Horrek luke gure helburu nagusi, eta, gure?
|
|
|
Estatuak eta bertako agintariek,, erdalduntze eta elebiduntze orokorra? bultzatu beharrean, beste hizkuntza politika batzuk garatu izan balituzte, eskola euskaraz eskainiz edo administrazioetan
|
euskara
erabiltzeko aukera bermatuz, euskaldunek euskaraz bizitzeko modua izango zuten, hizkuntza hegemonikoetako hiztunek beren hizkuntzetan bizitzeko aukera izan duten modu berean, eta ez zioten uko egin behar izango bere hizkuntzari. Beste estatu batzuetan egin den bezala, hizkuntzen lurralde banaketaren araberako ofizialtasun partekatuak bultzatu izan balira, gaur egun euskarak beste estatus bat izango zuen eta gazteak eleanitzak izango ziren, baina ez denak hizkuntza hegemoniko beretik abiatuta.
|
|
|
ikaskideekin, irakasleekin edo lagunekin ari direnean. Euskararen erabilera maila baxuagoa da
|
euskara
erabiltzeko aukera apur bat apalagoa den eremuetan, mintzakideen artean erdaldunen kopurua handiagoa baita. Hala nola, etxean (zentsuko datuen arabera Ondarroako etxeetan bizi diren hiztunen% 21,5 ez dira euskaldunak) edo medikuarenean.
|
|
2020
|
|
|
• Zerbitzu hauetan euskara erabiltzeko hizkuntza eskubidea behar adina bermatzen ez dela pertzibitzen den arren, zerbitzu hauetan
|
euskara
erabiltzeko aukera beste Udal sailetakoa baino altuagoa dela pertzibitzen da.
|
|
|
• Herritarren Arretarako Bulegoetan euskararen presentzia altuagoa eta
|
euskara
erabiltzeko aukera gehiago daudela adierazten da.
|
|
|
•
|
Euskara
erabiltzeko aukera, hizkuntza programazio eta plangintza baten baitan baino, langileen banakako jarreraren baitan dagoela uste da.
|
|
|
Gazte guztiek erakutsi dute jarrera positiboa bai euskararekin eta baita gaztelaniarekin ere. Hizkuntza biak ikastea ikusten dute garrantzitsua, baina funtzionaltasun handiagoa ikusten diote gaztelaniari,
|
euskara
erabiltzeko aukera gutxiago ikusten dutelako. Neska batek adierazi du gaztelania ikasteak Espainiarako ateak zabaltzen dizkiola, baina oso argi du EAEn euskal hiztunekin euskaraz egin nahi duela eta ez gaztelaniaz.
|
|
2021
|
|
|
Bosgarren erronkak erabiltzaileek euskaraz aritzeko duten eskubideari erantzuten dio: " Bezeroekin harremanetan
|
euskara
erabiltzeko aukerak sustatzea", hain zuzen ere. Zazpigarren erronkak, berriz, eskolaz kanpoko jardueretan jartzen du arreta, haur zein gazteei zuzendutako horiei aipamen berezia eginez:
|
|
|
Zazpigarren erronkak, berriz, eskolaz kanpoko jardueretan jartzen du arreta, haur zein gazteei zuzendutako horiei aipamen berezia eginez: " Eskolaz kanpoko jardueretan eta bereziki haur eta gazteei zuzentzen zaizkienetan
|
euskara
erabiltzeko aukera zabalak eskaintzea, euren jarduna hirian garatzen duten elkarte soziokultural eta aisialdikoekiko lankidetzaren bitartez". Hari beretik tiraka, plana gauzatzeko beharrezkoak izango diren berme zein izapide guztiak zerrendatzen ditu Irungo Udalak eta gurasoek banan banan gogorarazi dituzte.
|
|
|
Azkenik, gazteen aktibazioa lortzeko, eta bereziki
|
euskara
erabiltzeko aukera gutxi dagoen testuinguruetan, ezinbestekoa da babesguneak sortzea, hemen ezagutarazi den moduko esperientzia positiboak bultzatzeko. Beharrezkoa da babesgune horietan hizkuntza zuzentasun aldetiko arauak erlaxatzea eta gazteak euskara erabiltzea" normala" edo ez markatua dela antzematea; baina hori ez da nahikoa.
|
|
2022
|
|
|
Hiztun berrien profilak deskribatzeko aldagai emankorretako bat
|
euskara
erabiltzeko aukera da, Ortega eta besteren (2013) esanetan. Izan ere, hizkuntza ikasteko esperientziaren nolakotasunean eta erabiltzeko aukera izateko hiztuna bizi den lur eremuan dagoen euskal hiztunen ehunekoak eta sare sozialetan parte hartzeko hiztunaren sarbide aukera oso garrantzitsuak dira, batez ere sare sozial horien pisu emozionala handia bada (lagunak, familia...).
|
|
|
Hiztunen proportzioak eta haien ikusgaitasun publikoa murrizteak minorizazioa dakar. Euskaldunen arteko dentsitate handiko gune erosoak sortu edo aurkitu ezean,
|
euskara
erabiltzeko aukerarik ere ez dute izango.
|
|
|
Lan munduaren eremuko narratibetan, tentsioak azaleratzen dira lan munduan
|
euskara
erabiltzea aukera moduan eta zailtasun moduan pertzibitzen dutenen artean.
|
|
|
Euskararen izaera funtzionalarekin lotuta, lan mundua agertzen da modu nabarmenean euskararen izaera utilitaristaren erdian. Lan munduaren eremuan, tentsioak azaleratzen dira lan munduan
|
euskara
erabiltzea aukera moduan eta zailtasun moduan pertzibitzen dutenen artean.
|
|
|
Arlo sozioekonomikoari datxekiola, merkataritza eta zerbitzu pribatuetan
|
euskara
erabiltzeko aukera ikusarazteko eratuko den marka berriari dagozkion informazioen partekatzea eta metodologien azterketa landuko dira.
|
|
|
Hortaz, beste motibazio batzuk behar dituzu ondoen moldatzen ez zaren hizkuntza horretan hitz egiteko. Gainera, hirigune horietako euskaldun kopuruak gora egin duen arren, proportzio txikia osatzen dute, eta nolabait, euskaldun dentsitate handiko gune erosoak sortu lirateke euskararen erabilerak nabarmenki gora egiteko; bestela, askok,
|
euskara
erabiltzeko aukerarik ere ez dute.
|
|
|
Hortaz, beste motibazio batzuk behar dituzu ondoen moldatzen ez zaren hizkuntza horretan hitz egiteko. Gainera, hirigune horietako euskaldun kopuruak gora egin duen arren, proportzio txikia osatzen dute, eta nolabait, euskaldun dentsitate handiko gune erosoak sortu lirateke euskararen erabilerak nabarmenki gora egiteko; bestela, askok,
|
euskara
erabiltzeko aukerarik ere ez dute.
|
|
|
Hortaz, beste motibazio batzuk behar dituzu ondoen moldatzen ez zaren hizkuntza horretan hitz egiteko. Gainera, hirigune horietako euskaldun kopuruak gora egin duen arren, proportzio txikia osatzen dute, eta nolabait, euskaldun dentsitate handiko gune erosoak sortu lirateke euskararen erabilerak nabarmenki gora egiteko; bestela, askok,
|
euskara
erabiltzeko aukerarik ere ez dute.
|
|
2023
|
|
|
Beraz, hizkuntza ez formaletik eta informaletik urrun gelditzen zaigu, ikasgelan ahozkotasuna espresuki erabiltzen ez badugu erregistro horiek lantzeko. Batzuetan ez gara konturatzen, ikasgelan erregistro guztiz formala erabiltzen dugula, eta harritzen gaitu, etxean edo gizartean
|
euskara
erabiltzeko aukera handirik ez duten ikasleek erregistro ez formala eta informala erabiltzeko zailtasunak izateak. Ardura ez da eskolarena bakarrik, baina elkarlana behar da afera horretan, gero ikusiko dugun moduan.
|
|
|
Ezinbestekoa da beste gizarte eremu batzuetan, familian zein inguru hurbilean, euskara erabiltzeko espazioak edukitzea. Familiek, euskara etxeko hizkuntza ez dutenean ere, euskarazko erabilerak eta jarduerak beregana ditzakete, eta beharrezkoa da ingurunean hizkuntza erabiltzeko espazioak egotea,
|
euskara
erabiltzeko aukera nahikoa izan dezaten.
|
|
|
2 Haurrak eskolaz kanpoko eremuetan ere
|
euskara
erabiltzeko aukerak eskainiz, eta, gainera, adin desberdinen arteko bizikidetza uztartuz.
|
|
|
Orain, dirudienez, Madrileko Kongresuan eta Parlamentu Europarrean —eta agian beste erakunde europarren batean ere— ireki omen liteke
|
euskara
erabiltzeko aukera. Ez zaio lehen mailako ofizialtasuna aitortuko, baina baimenduko omen zaio erabilgarritasuna.
|
|
|
Beste testuinguru soziolinguistiko batzuetatik hartutako informazioa dugu, adibidez Zumaian edo Lizarran hartutakoa, eta ez da alde nabarmenik agertu, ez txarrera ez hobera, ñabardura batzuk bai noski, baina denak dira gai kontakizuna ondo egiteko. Kasu batzuetan oso kontakizun aberatsak topatu ditugu, ipuin kontalari trebe batek egingo lukeenaren bezalakoa, eta batzuen kasua ere azpimarratzekoa da urte gutxiren buruan lortu dutelako gaitasun hori, beraien egunerokoan
|
euskara
erabiltzeko aukerak oso gutxi direnean. Ikusi dugu egunerokoan euskara gutxi erabiltzen dutela askok, askorentzat bigarren edo hirugarren hizkuntza da euskara, ikasgelan ere agian ez dute asko erabiltzen, baina hala ere gaitasuna dute, eta, ikusi dugunez, erantzunetan gogoa edo atxikimendua badute.
|
|
|
Euskaraz eroso aritzeko, ordea, hiztunek
|
euskara
erabiltzeko aukerak eta gune erosoak behar dituzte. Izan ere, espazio soziofuntzionaletan zein territorialetan hizkuntza erabilerarako arau sozialak eraiki ohi dira, eta hiztunok arau horietara egokitzeko joera dute.
|
|
|
Euskararen erabilera hiztunen hizkuntza gaitasunaren arabera.
|
Euskara
erabiltzeko aukerak dauden egoerak soilik aintzat hartuta, hots, mintzakideak ere euskaldunak direnean (erabilera orokorraren adierazle sintetikoa, erabilera tasak)(%)
|