|
2000
|
|
|
Donostian jaiotako honek txikitatik erakutsi baitzuen bere nortasuna edonoren aurrean eta ondorioak alde batera baztertuz. Ume zelarik Zurriolako eskolan maistra kastilanoa suertatu eta Salegi
|
euskaraz
mintzatzen zen eta gazteleraz oso gaizki hitz egiten zuela hasi omen zitzaien maistra hura esanez basatiak zirela ez zekitelako Cervantesen hizkuntzan hitz egiten... eta Salegi umeak orduan pupitreko tintontzia hartu eta bota egin zion. Maistrak Aldamar kaleko lotu egin zuen eta Jesukristo bezala gurutzatuta utzi zigor gisan.
|
|
|
" Ikasle gero eta haboroago lanaren xerka ari badira ere, gehienak euskal kulturan integratzeko ikasten dute. Maleruski, Zuberoan gero eta toki guttiago dago
|
euskara
mintzatzeko. Instituzioak ez dira egoeraz arrankuratzen alta.
|
|
|
Telebistaren bidez normalizatu da euskara. Gaur egun zer
|
euskara
mintzatzen da. Telebistak mintzatzen duena.
|
|
|
|
Euskaraz
mintzatzeko erdal, makuluak, behar. Operatzaile pragmatikoak gazte euskaldunenlaguarteko elkarrizketan.
|
|
|
Azken urteotan ordea, euskararen eredu normatiboa3 gero eta sendoago eta zehatzago zedarritu dugularik, aspaldiko kezkei erantzuten hasteko sasoia iritsi zaigu. Zeinda
|
euskara
mintzatuaren eredu normatiboa. Normatiboaz landa beste eredu, onargarririk?
|
|
|
Horrela, ba, espainolista petoa etafrankozale porrokatua genuen Lauzurika Gotzaina, baina baita zinezko euskaldunmintzatzailea ere. Hau da, nonahi ere
|
euskaraz
mintzatzen saiatu izan zena, Durangon, noski, baina baita bisitatu izan zituen hainbat herri euskaldunetan ere, kalean edoelizan, euskaldunik aurkitzen zuen lekuetan. Euskararena, barrutik zerion zerbait zuen, berezko komunikazio tresna naturala.
|
|
|
Komentuak bazituen bere sermolariak, etxean ez ezik inguruko eta probintziakoherrietara
|
euskaraz
mintzatzera joan ohi zirenak. Predikari euskaldun hauen arteaneman ditzakegu A. Mitxelena Nagusia, J. M. Bengoa debarra, J. A. Amundarainorendaindarra, J. Lasa matximentarra, eta besterik.
|
|
|
kaletarren egoera: guraso erabat euskaldunak izan arren, askoeta asko ezin izango dira
|
euskaraz
mintzatu, eta ulertu ere, ozta ozta ulertuko dute eguneguneroko berbaldiaz kanpoko mintzaldia17.
|
|
|
Rodriguez, F., Esnaola, I. (1998).
|
Euskara
mintzatuaren erronkak. Donostia, Newbook UPV EHU.
|
|
|
Horrez gain, inkestak euskal emankizunen entzutea jendeek zeukaten ezagutza linguistikoaren arabera ere neurtu zuen: %64, 9 euskaraz ongi mintzatzen direnak; %34, 2 euskaraz pixka bat mintzo direnak; %5, 7
|
euskaraz
mintzatzen ez direnak.
|
|
|
Aita Bartolomek oso ongi zerabilen euskara, baina gazteleniaz mintzatzeko ohitura zuen, eta gurekin ere halaxe aritu zen bazkari osoan. Honekin ez dizut erran nahi, jaun André, ezen jesuita guztien jokabidea halakoa izan zela, zeren eta ezagutu izan baititut nik
|
euskararen alde
mintzatu izan diren jesuita sutsuak ere. Baina aita Bartolomek bai, ohitura hura zuen, eta aitortu beharra dut ezen ez zela hartan bakarra, zeren, urrunagorat joan gabe, aztura eta ohitura bera zabaltzen ari baitzen, bertzenaz ere, jauregian, batik bat aita Villagrandeko dukearekin harremanetan jarri zenetik eta gure prezeptore jaun Marcelek jauregitik alde egin zuenetik.
|
|
|
Baina, geometriatik gramatikarat gatozela, ezagutzen ote duzu euskal berboaren struktura... eta sinetsiko ote didazu ezen struktura horrek pentsarazten didala ezen euskara zinez izan zitekeela Paradisuko lengoia? Izan ere, jauregian urteetan izan dugu gizon jakintsu bat, jaun Marcel Dibarsoro zeritzana, duela hilabete guti batzuk hil zena, goian bego...; bada, jaun Marcel gure etxeko mutilen prezeptorea izan zen, eta hark irakatsi zidan euskal berboak gordetzen duen altxorra; eta harrigarria da, zeren eta,
|
euskaraz
mintzatzen garen bakoitzean, logika eta matematika mintzatzen ari baitzaizkigu bide batez, ezkutuan bada ere, berboaren baitarik eta berboaren muinetik... Baina hori ere irakats diezazuket, nahi baduzu, bertze egun batean...
|
|
|
Zenbat hitz eta zenbat erran komun ikasi nituen gipuzkoarrarekin eta bizkaitarrarekin!, zeinetarik batzuk liburu honetan ateratzerat entseiatu naizen, zeren, hizkuntzaz eta lengoaiaz denaz bezainbatean,
|
euskaraz
mintzatzen baikinen gehienetan, nor bere moldean, eta gaztelaniaz guti batzuetan.
|
|
|
Aitona Nikolas, komunzki eta eskuarki,
|
euskaraz
mintzatzen zitzaigun, baina baita frantsesez ere, batik bat don Frantzisko, herriko apeza, Mattin eta bion prezeptore izendatu zuenean —sasoin hartan, noiz eta aitona deliberatu baitzen, nekearen nekeaz, etxeko jaun gisa zituen arduren uzterat—, zeren don Frantziskok ez baitzekien frantsesez, eta aitonak biziki maite zuen frantsesa eta frantses kultura, eta nahi zuen, bertzalde, ahalik ...
|
|
|
Gosaldu, jatekoz, edatekoz eta egunkariz hornitu eta Euskal Herriko mapa handi bat erosi genuen Hendaian. Ezin izan ginen inorekin ere
|
euskaraz
mintzatu, eta Lauaxetaren frantses dotore baina aukeran zaharkituxea izan genuen komunikaziorako tresna.
|
|
|
– Bai, bai,
|
euskaraz
mintzatu zara.
|
|
|
Gainerakoak bezala, ahalik eta lekurik bakartienean esertzera joan zen, baina Lauaxetarengandik aski gertu hala ere. Agian euskaraz jakingo zuelakoan eta beltz bat
|
euskaraz
mintzatzen entzuteko irrikitan, harekin hizketan hastekotan egon zen une batez Lauaxeta, baina azkenean ez zen ausartu.
|
|
2001
|
|
|
Iragan mendeko Mundu Gerra bien aitzinetik ere harreman estuak zituzten hiri honek eta euskaldunek. Erromanizazio garaian Bordelen
|
euskara
mintzatzen zen ustea aski sendoa da. Erdi Aroan, merkatal harremanen ondorioz, euskara komunzki entzuten zen Bordelen.
|
|
|
Gaur egun, Argantzuneko biztanleriaren% 20 inguruk daki
|
euskaraz
mintzatzen edo gutxienez ulertu egiten du. Euskaldun asko gazteak dira gainera.
|
|
|
deritzon ipuineanfarmazian sartzen diren gazteek eta helduen bikoteak botikariarekin hitz egitekoegiten duten hizkuntz aukera, eta nola bereizten diren hizkuntza pribatua etapublikoa. Gazteak botikariarekin
|
euskaraz
mintzatzen dira, elkarrekin gaztelaniazegiten duten bitartean; helduak berriz, farmazian gaztelaniaz aritzen dira etaelkarren artean euskaraz. Eta hau, gaurko testuinguru linguistikoa aztertzeko osomodu sotila eta inteligentea da.
|
|
|
Hona adibide bat. Euskaltzaindia bere hiztegi handia prestatzen ari zelarik, ez zuen inork txintik atera hiztegi hori  erdal euskal hiztegi bat zelako, hots, ez
|
euskaraz
mintzatzeko bidea, baizik eta erdaraz esanak euskaraz berresatekoa. Erdalkeriaren ihesi ote genbil  tzan ala erdalkeriaren bila?
|
|
|
Aski ote da, ordea, hemengoa izatea soil soilik, nahiz euskaraz ez mintzatu, edota
|
euskaraz
mintzatzea, nahiz hemengoa ez izan. Nik azaldua dut dagoeneko neure iritzia:
|
|
|
|
Euskaraz
mintzatuko balitz, kaltea besterik ez luke egingo: bere buruari aurrenik, jakintzari gero, munduko eri guztiei sendagairen bat asmatu badu, eta abar.
|
|
|
Zelaietak, esan dudanez, Lizardiren apustu hura (ez oraingo A duna) aipatzen du: baserritarrik basatienak ere ez lukeela arroztzat joko Azkoitiko, Bergarako nahiz Tolosako zalduntxoa, hau
|
euskaraz
mintzatzen balitzaio. Eta honela darrai bere baitarik:
|
|
|
" Arazo hau, gaur egun, ikaragarri eztabaidatua da. Badakigu, langile batek, eta haren ugazabak, elkarrekin
|
euskaraz
mintzatu arren, bi kultura desberdin, elkar borrokatzen diren bi helburu desberdin dituztela... Lizardi, honetan, bere garaiko semea izango da [ez horrenbeste, ikusi berria dugunez, sabindar porrokatua baldin bazen, behintzat]; eta linguistikari kasu eginaz, esan dezagun, baita ere, eta Lizardirekin batean, nekazari yazteak baino euskaraz mintzatzeak gehiagotan elkartzen gaituela euskaldunok".
|
|
|
Badakigu, langile batek, eta haren ugazabak, elkarrekin euskaraz mintzatu arren, bi kultura desberdin, elkar borrokatzen diren bi helburu desberdin dituztela... Lizardi, honetan, bere garaiko semea izango da [ez horrenbeste, ikusi berria dugunez, sabindar porrokatua baldin bazen, behintzat]; eta linguistikari kasu eginaz, esan dezagun, baita ere, eta Lizardirekin batean, nekazari yazteak baino
|
euskaraz
mintzatzeak gehiagotan elkartzen gaituela euskaldunok".
|
|
|
Baina ez da alferrik esana izango, gure arteko gor asko kontura daitezen, eginbeharra ez dela sarritan nolanahi betetzen, heroismo hutsa eskatzen digula. Zerbait esateko duena
|
euskaraz
mintzatzea, mintzabeharra jatorra badu, ez da erraz eta alaikiro hartu eta burutuko den erabakia. Ez dago hemen egiari uko egiterik.
|
|
|
Hizkuntzak ez du iraungo euskaldun eta ezjakin gauza berdinak baldin badira. Eta ikasiagoren bat gure artean, ez dakit zer nolako mirariz,
|
euskaraz
mintzatzen hasten bada, ez dezagula, Jainkoarren, guregandik hastan eta.
|
|
|
Lehengo batean esan nizuenez2, euskal (hots,
|
euskaraz
mintzatzen direnen) literaturaren kondairez edo historiaz inoiz mintzatu baldin  banaiz, ez naiz ezinbestean edo baizik mintzatu, alor hori orain dagoen bezain landua ez zegoenean. Halaz guztiz, esan dezakezue, mintzatzeko asmoetan nabilela orain ere.
|
|
2002
|
|
|
Orixe da, ba bide bakarra geure elia berpiztuteko:
|
euzkeraz
mintzatu, euskeraz idatzi... eta euskeraz iragarri. Udala" ri geure zorijon agurra pozez damotsagu.
|
|
|
Erreztasunik ez
|
euzkeraz
mintzatzeko, erderaz ikasijak dirala ta. Bai gu be; baña gatxago ixan arren be ta sarri errezago baño ezta euzkeraz jarduten dogu alegiñak egiñaz.
|
|
|
Uritxu euzkeldunetan ¡ zein eder udazaliak
|
euzkeraz
mintzatzen!
|
|
|
Euskaldunak eskualdeka dakarz beste toki baten, baiña kuadru hau, berba zelan egiten dauanari adi dagoana da. Hau da,
|
euskara
mintzatuari dagokiona.
|
|
|
Euskararen herrian bizi garenok euskara zabaldu behar dugu, sustatu, jakintza arlo guztietara eraman,
|
euskaraz
mintzatzen ez direnak euskararen munduraerakarri. Euskal hiztunok bizi garen esparruko erdaldunek euskara maitatzea lortubehar dugu.
|
|
|
Hori da egungo errealitatea, zuretzat esangura gehiegi izango ez duen errealitatea. Baina gure garaian ahoaren berotzeko balio zuena,
|
euskaraz
mintzatzen ikasteko gai zenari harridura eta miresmenarekin behatzen geniolako. Egia esan, ez nizun honen berri eman beharrik, hau guztia zuretzat zaharra baita, zure bizia bezain zaharra, baina zu baino zaharrago garenondako hori guztia aski berria da.
|
|
|
Uste dut nik debeku garai hartan baziren uharte ttipi batzuk, isilik utzi izan ditugunak historia kontatu dizugun aldi bakoitzean. Adibidez, Baztanen, 1960 urtearen inguruan, haurrean, Durangoko idazle ezagun eta on batek
|
euskaraz
mintzatzeagatik herriko guardia zibil guztiak ipurditik zituen hartan, Nafarroako Diputazio frankistak dirua ematen zigun euskaraz genekienoi, azterketa baten bidez bagenekiela erakutsi ondoren. Dirua, eta oraindik etxean dudan agiri bat ere.
|
|
|
Eta Parisko unibertsitateetako ikerlariak, eta Harvardekoak, eta Oxfordekoak, kezkatuak egongo balira euskaraz ez dakitelako eta euskaraz argitaratu ezin dutelako? Eta Ameriketako Estatu Batuetako presidentea
|
euskaraz
mintzatuko balitz gaizkiaren indarrak mundutik garbitu nahi dituenean. Eta Jagger euskaraz ibiliko balitz oholtzan saltoka?
|
|
|
Nik ez dut zalantzarik, globalizazio mundu honetan, Ameriketako Estatu Batuetako bizimodua gainbehera nahitaez datorkigun honetan, hizkuntzatik hasirik denak berdindu nahi gaituela, ez dut zalantzarik, diot, horren aurrean euskalduna sentitzea, euskalduna izatea eta
|
euskaraz
mintzatzea dela gure nortasunari egiten diogun ordaindu ezineko opari eder bat. Euskara da, horrenbestez, gure nortasunaren ezaugarri funtsezko bat, desberdin egiten gaituena, eta bereizi, denak berdindu, berdinak izan gabe, nahi gaituen mundu honetan.
|
|
|
Kulturaren alde eta gizakien alde. Errespetua zor diogu euskaldunari,
|
euskaraz
mintzatu nahi duenari, esaten ari naizen honen guztiaren jakitun ez bada ere. Errespeturik handienetako bat, pertsona batentzat, bere hizkuntzan egitea da, nahi den txikiena izanik ere bere eskubide oinarrizko bat baitu, berea duen hizkuntzan egitea alegia.
|
|
|
Euskaldunoi ukatu egiten baitzitzaigun, gure baserrietako sasien artean ez bazen, edo baratzean porruak landatzen ari ginen bitartean egiten genituen otorduetan ez bazen, edo arto jorran denak aitzurrekin lerroan genbiltzala ez bazen, edo belarra higitzen udako hilabete beroetan gure orpoetan makurturik ez bazen, debekatu egiten baitzitzaigun, diot, hizkuntza zahar hau erabiltzea. Ezin ginen
|
euskaraz
mintzatu.
|
|
|
maila guztiak erdaraz egin ditut sei urte nituenez geroz, beste aukerarik ez bainuen gainera, erdara eskolan ikasi ondoren. Baina gaur egun ez dut inolako eragozpenik
|
euskaraz
mintzatu, irakurri eta idazteko, erdaraz bezain ongi edo erdaraz bezain gaizki, nahi den bezala. Adiera modua ez da hizkuntza kontua.
|
|
|
Bi seme ditugu, gazteak zu bezala, beti ibili direnak ikasketak euskaraz egiten, familian ere beti
|
euskaraz
mintzatzen gara, saiatzen gara haiekin elkarrizketak izaten, ikastolan ibili dira betitik, baina haien euskara eta haien adiskideena ahula da, maizkara gainetik beheraino erdarak joa. Gure umeek ikastolan ikasi zuten erdara, hori berehalako kontua izan zen, eta ondoren etxetik zeramaten euskara aldatu zuten, nahiz gela bakoitzean etxetik zetorren euskaldun umeen kopurua ez zen hain txikia.
|
|
|
Nik neuk ere holakoak ikusi izan ditut zuzenean: behin istilu baten erdian harrapaturik gelditu nintzen ikasle batzuen aitzinean haiek euskara ez zela ageri unibertsitatean eta protesta adierazten ariki, eta orduan harriturik ikusi nuen protestanteen multzotxo hartan, hitz edo egiten zutenen artean, pare bat bederen bazela
|
euskaraz
mintzatzeko gai ez zena. Kurrinkeka edo arrantzaka, ez nintzen bereizketa egiteko gai izan estualdian, ari ziren erdaraz.
|
|
|
Eta guri ere, zer esango dizut, ez zitzaigun burutik pasatzen euskaraz egitea. Hango funtzionarioak idazmakina (badakizu zer den idazmakina [15] bat?) erabiltzen jakin behar zuen, baina
|
euskaraz
mintzatzen ez: baldin bazekien, ongi, ez zion inori ere kalterik egingo, baina ez bazekien, hor konpon marianton.
|
|
|
Dirua biltzea ikastola honentzat edo beste harentzat. Horrek Iparraldean edo Nafarroan badu funtsa, ez dut dudarik, han euskarak ez baitu behar duen laguntzarik batere, eta euskararen aldekoak erkinka eta eskuzabalki ari baitira agintari politikoen borondatearen gainetik, haien nahikarien aurka
|
euskaraz
mintzatzeko eskubidea funtsatu nahian, beren dirua eta indarra uzten dutela bidean. Prozesioak egin ditugu, bai, oraindik Nafarroan eta Iparraldean.
|
|
|
13 urteko neskatiko batek: " Jende gutxi da
|
euskaraz
mintzatzen dakiena eta dakigunok ez dugu erabiltzen. Ni saiatzen naiz hitz egiten, baina nire adiskideekin nagoelarik, ez dakidala zergatik, beti gaztelaniaz egiten dugu.
|
|
|
Hori, eta ardura berezirik sortzen ez dizuen hitz egiteko modu desberdina? Inork ere bortxatu gabe, sentituko zenuke zuk beharra euskara ikasten hasteko,
|
euskaraz
mintzatzeko gai ez bazina?
|
|
2003
|
|
|
Haurtzaroa lagunekin euskaraz igaro duenak, Euskal Herritik kanpora joaten bada, gehien gehienetan herrimina sentiduko du (gallegoek morriña esaten diotena) eta herrimin honek beste euskaldunen tratua bilatzera eramango du. Herritik urrun egon arren,
|
euskaraz
mintzatzen dala, herrian bezela sentituko da eta eramangarriagoa egingo zaio esandako herrimina. Honegatik euskaldun asko, eleberritxo honen egileari gertatzen zitzaion bezela, Euskal Herritik urrun bizi dirala eztira ibiltzen erdeldunekin nahi ta ez izan ezik.
|
|
|
Ez zuan ulertu.
|
Euskaraz
mintzatzen ziran, baina Iziartxuren abotsa ezagutu zuala iruditu zitzaion.
|
|
|
1976ko udaberri amaieran Leioako Zientzia Fakultateko ikasleen eta irakasleen euskararen ezagutza neurtzeko inkesta interesgarri bat plazaratu zen. Horren arabera ikasleen %4, 88k zekien euskaraz irakurtzen eta idazten eta beste %5, 66k zekien
|
euskaraz
mintzatzen; %13, 72k aitortzen zuen euskara apur bat bazekiela eta %17 ari zen euskara ikasten. Irakasleen artean, %6, 4 baino ez zen euskaraz zekiena eta %5, 5ek erdizka egiten zuen, %9 ikasten ari zen eta %88k ez zekien.
|
|
|
Bisita egin dit bertako kapilauak.
|
Euskaraz
mintzatu zait, uste dut liburu batzuk ekarri dituela. Egun batzuk geroago abokatu bat etorri da, bata zuriz, bertako langileak ez direnek daukaten debekuari burla eginda.
|
|
|
Dena hori hizkuntza baldin bada, ulertu duzu, eraman indar erraldoiengatik agertzera baino zergatik doan desagertzera; jendeak, banaka justuki, agian ez du hizkuntza horren premiarik eta orduan debalde date ez dakit zein konstituzioren bigarren artikuluaren aldaketa eskatzea. Zeronek diozun eran, nehork ez ditu
|
euskaraz
mintzatzetik trabatzen, non ez den beren baitako ezjakintzak. Hizkuntza estatuaren estigmatizatzeko tresna baizik ez baldin bada, egia da, hizkuntzaren gain jartzen diren sufrantzak, ezerera edo deus gutxira heltzen den jendearen sufrantza areagotzen du.
|
|
|
Azkenean Zarauzkoa utzi zuten," el Convento más miserable y famélico de la Provincia", Libro Becerro edo bertako kronikan12 esaten denez. Bere misio eremua Iruñeko elizbarrutiak, Kalagorrikoak, Santanderkoak eta Burgosko artzapezpiku barrutiak osatzen zuten, hau da, euskal probintziak, Errioxa, Burgosko mendiak, Santanderkoak, eta
|
euskaraz
mintzatzen ziren Nafarroako eskualdeak. Misiolariak hautatzeko orduan, aukeran egonda behintzat, garbi esan zen hasieratik euskaraz zekitenak komeni zirela.
|
|
|
Eskoletan dotrina leku  askotan euskaraz irakasten zen arren âedo euskaraz eta  erdarazâ, gainerako ikasgaiak gaztelaniaz izaten ziren, komenientzia eta espiritu praktiko horrek eraginda. Horrela, lehen hezkuntzaren ardura zuten euskal udalek beraiek ezarri zuten eraztunaren zigorra eskola garaian
|
euskaraz
mintzatzen ziren umeentzat, XVIII. mendeko, eta hortik aurrerako, hainbat maisu kontratutan agertzen den klausulak adierazten duen bezala (P. Iztueta, 1996: 231).
|
|
|
Eskolan ez ezik, sukaldeetan sudurrak sartzera bultzatu zituzten haurrak Burundan eta leihotik zelatan ibiltzen ziren elkarri eraztuna egotzi nahian. Beste maisu batzuek gurasoekin lan egin ohi zuten, etxean
|
euskara
mintzatzea zein kaltegarri zitzaien eskolan, aditzera emanez. Neuk ezagutu ditudan ekintzak dira eta bete betean nozitu ditut horren ondoreak.
|
|
|
• Nafarroa ez da Komunitate elebiduna. Nafar gehienak erdaldun elebakarrak dira eta euskararen ezagutza eskatzeak
|
euskaraz
mintzatzen ez den oro baztertzen du. Horregatik berriz onartu duten Foru Dekretua zorrotz eta eztabaidaezina da erakundeen irudi elebakarrari dagokionez, eta Administrazioarekiko harremanak euskaraz egin ahal izatea oztopoz jositako bide bihurtu da.
|
|
|
Euskara berreskuratzeko aldarrikapenak sistematikoki temati temati..., deialdiak Nafarroako herri txikietako txoko guztietara igortzea, gizarteko sektore guztietako taldeek —kirola, kultura, politika... — komunikabidetan egiten dituzten agerraldi guztietan
|
euskaraz
mintzatzea, eta ahal den neurrian beraien presentziarekin ekintzak bultzatzea, noski, hau Euskal Herri osoan.°
|
|
2004
|
|
|
Baiona eta Hendaia arteko trenbideetan egin zuten mus txapelketa SNCF tren konpainiak euskararen presentzia berma dezan eskatzeko. 63tik hamar inguru Hegoaldekoak ziren eta epaiketan
|
euskaraz
mintzatu ahal izan zuten, epaileak haientzat itzultzailea onartua zuelako. Demoek euskaraz aritzea eskatu zuten, baina epaileak ez zuen baimenik eman.
|
|
|
intimismoa, euskal preso politikoen egoera, telebistaren indar mediatikoa, sexua... Kanta guztietan
|
euskaraz
mintzatzen dira, Iparraldeko beste hainbat banda bezalaxe. Bestalde, Ikus ekoek onartzen dute diskoetxe batekin kontratu bat sinatzea ez dela erraza.
|
|
|
Zuloan egon naizen denboran, isiltasunean egun asko eman ditut, batzutan bakarrik nengoelako, eta bestetan lagunekin ere hitzik egin ezin nuelako. Iparraldean ez baita etxe askotan
|
euskaraz
mintzatzen, eta nirekin egiteko euskaraz egin behar zuten. Entzun dut hamabi aldiz frantsesa ikasteko adina, baina ez dut ikasi.
|
|
|
–Euskarak ez du ezertarako balio gaur egun. Ez al dute benetan eta beren kaburako hori pentsatzen herri honetako lautik hiruk edo hirutik lauk? Joan den hilaren zazpian Donostiako Zuzenbide Fakultatean ospaturiko asanblada batean
|
euskaraz
mintzatu zirenak isekaz eta burlaka hartu zituzten ikaskideek. Txistuka egin zieten eta isilarazi,. Ya empiezan los indios?
|
|
|
Ezin dugu ezarri aita amen bizkar, zeren eta behar bailukete beti hor egon, haurraren gibelean. Aita ama batzuek azkar atxiki dute haurrarekin
|
euskaraz
mintzatzeko. Baina berek aitortzen dute zein neke den.
|
|
|
–Jendeak euskaraz jakin baina kalean erdara entzuten bada, hori herri erdalduna da niretzat?. Orain 10 urte inpopularra zen
|
euskararen kontra
mintzatzea, Egin, 1995/1/24.
|
|
|
628 Xabier Urdangarin Lasa: Hizkuntzaren ekologia,?
|
Euskara
mintzatuaren erronkak?, 1998, EHU, 78.
|
|
|
Egia da bakoitzak bere legeak dauzkala, baina uste dut bata landuz bestea ere hobe litekeela?. Hedabideetako
|
euskara
mintzatua,. Euskara mintzatuaren erronkak?, 1998, EHU, 11.
|
|
|
Egia da bakoitzak bere legeak dauzkala, baina uste dut bata landuz bestea ere hobe litekeela?. Hedabideetako euskara mintzatua,?
|
Euskara
mintzatuaren erronkak?, 1998, EHU, 11.
|
|
|
Behar bezalako baldintza soziolinguistikoetan bizirik
|
euskaraz
mintzatze hutsa euskal kultura sortzea baldin bada, zer gertatuko da berariazko kultur jardunetan. Demagun literaturaren alorra, beste inon baino nabarmenagoa izan liteke-eta hizkuntzaren eragintza.
|
|
|
242 Iñigo Kastresana
|
euskaraz
mintzatzeagatik atxilotu zuten, baina honelako adibideak ezin konta ahala dira: –Berak (ertzainak) esan zidan ulertu behar nuela herri elebidun batean bizi garela eta berak gaztelaniaz hitz egiteko eskubide osoa zeukala.
|
|
|
Ekologia ikuspegiak, ordea, egokitze ezberdinak barne hartzen dituen gogoeta eremua eskain diezaguke?. Hizkuntzaren ekologia,?
|
Euskara
mintzatuaren erronkak?, 1998, EHU, 72.
|
|
|
Sarritan ahazten den baieztapen bat ere egin beharra dago hemen, eta da, Aranaren garaian eta geroztik, abertzaJetasuna izan deJa euskaJtzaJetasunari gehien eragin diona, eta euskara eta euskaJ kuJturaren aJdeko buJtzada horrek ez daukaJa deus fundamentaJismotik, eta aJderantziz bai asko estatu zentra Jismotik jariotzen den asimiJazio fundamentaJistaren kontrako erresistentzia tik. Zorioneko eguna euskarak euskaJ nazionaJismoaren beharrik izango ez duen hura, zorionekoa hizkuntza poJitika instituzionaJa noizbait EuskaJ He rria euskaJduntzeko bidean jarri eta euskaJdun bihurtuko duen hura, zorione koa beharrik sentitu gabe
|
euskaraz
mintzatuko den hura. Baina datuek aspaJ dion besterik erakusten dute, euskarak herriaJdeka izan duen erabiJera orokorrean apaJa izateaz gain, 1989 epeaJdian, Gipuzkoan bakarrik egiten baitu aski nabarmen gorantz,% 23tik %30era, 7 puntuko igoerarekin; Bizkaian ere egoera zerbait hobetzen da hiru puntu irabaziz, hots,% Stik% llra igaroz; Nafarroan% 7an mantentu egiten da osta osta, eta beste bietan, berriz, puntu bat egiten du behera, Araban% 4tik %3ra, eta Ipar EuskaJ He rrian% 7tik% 6ra (271).
|
|
|
Euzkerea alde hatera utzi eta erdera bakarrik mintzatzen diranetan barriz, euzkel usai gutxiko oiturak, ekandu gaiztuak ikusten dira. Orregatik
|
euzkeraz
mintzatu bihar degu, beti euzkeraz! (...) Gure izkuntza maitia galtzen bada, Euzkel erria ere galduko da.
|
|
|
Eta ez dezagun esan au beti gertatu danik: orain dala eun urte, esate baterako, etzegoen ez industriarik, ez kanpotarrik, ez erdal ziñe, prentsa eta erradiorik, ez orrelako beste gauzarik asko ere; euskalduna zan Euskalerri geiena (kaletarrak berak alakoak izaki) eta Lizarra’tik eta Gares’tik Mithikile eta Bilbo’raño
|
euskeraz
mintzatzen ziran geien geienak, eta erderaz oso gutxi zekitelarik.
|
|
|
Ez da aski dantza, pilota, eta ohidura zonbeiten begiratzea. Eskualdun izaiteko behar da
|
eskuara
mintzatu, gure baithan dakharzkagun dohainak haziarazi, haundiarazi, zohiarazi; gure izamen guziak behar du eskualdun izan.
|
|
2005
|
|
|
«Haurrak ikas zazue/
|
euskaraz
mintzatzen/ ongi pilotan eta...". Aspaldiko kantak emandako aholku aginduak garbi ageri du euskaldun jatorraren bidea zein den:
|
|
|
«Haurrak, ikhasazue
|
eskuaraz
mintzatzen
|
|
|
Don Manuel Arresek, irakasleak? euskaraz hitz egiten harrapatzenzuen ikasleari eraztuna jartzen zion; eraztun hori ikaslez ikasle pasatzen zen, hutsegiteak egin ahala; gu, orduan, beldur ginen eraztuna poltsikoan zuen ikaskidearenganahurbiltzeko, izan ere, ikaskide hori nahita
|
euskaraz
mintza baitzitekeen gurekin, gurihutsegitea eginarazteko eta zoritxarreko eraztun hori guri emateko; eraztuna zuenariihes egiten genion; gauzak horrela, eraztunak helburu bikoitza betetzen zuen: eraztuna zuenari bakarrik sentiarazten zion, ikaskideak beregana hurbiltzeko beldurbaitziren, eta bestalde, egurra jasotzeko beldurra ere hor zegoen, asteburuan eraztunazuena zigortuta geratzen baitzen....
|
|
|
Zailtasun bereziak zituzten haurrei eta batxilergoa geure aldetik egiten genuenoi gure maistrak eskaintzen zigun denboraren ordainetan, berari euskaraz hitz egiteko eskatzen zigun, eta hau eta beste galdetzen zigun, pixkanaka pixkanaka hiztegitxo bat eta gramatika bat osatuz joateko. Hilabete batzuen buruan, gai zen gurekin
|
euskaraz
mintzatzeko egoerarik ohikoenetan; gurasoekin eta kaleko jendearekin ere halaxe mintzatzen saiatzen zen, eta, hala, euskaraz hasten zituen beti elkarrizketak, nahiz eta segituan erdarara pasatu behar, batik bat baserrietako jendearekin. Hala ere, ez zuen etsi; niri ez etsitzeko eskatzen zidan bezala, berak ere eutsi egiten zion ahaleginari; belarri fina baitzuen, azkar jarri zen ahoskerarik aldrebesenak ere ulertzera, eta, azkenean, jende guztiarekin aise mintzatzeko gauza zen.
|
|
|
Urte batzuk geroago ulertu nuen nondik zetorkion; kataluniarra jaiotzez, gu haurrokin ikasi zuelarik euskara, haurtzaroko doinu eta leloak oroitarazten zizkion horrek, eta gurekin ikasten ari zen hizkuntza berrian txertatzen zituen doinu haiek, oharkabean seguru asko.
|
Euskaraz
mintzatzeko haren modua benetan eztia egiten zitzaigun, oso eztia, eta aldi berean grazia egiten zigun. Iritsi berritan berehala bereganatu gintuela esan dut; areago bereganatu gintuen gurekin mintzatzeko modu bitxi harekin, ipuinen mundura sartzen gintuela iruditzen baitzitzaigun, Edurne Zuri baten eskutik joango bagina bezala.
|
|
|
• Jokaera burutzeko gogoa(" nahiko nuke
|
euskaraz
mintzatu...").
|
|
2006
|
|
|
Espainia izena bera, ia, ia, debekatuta dago euskal medioetan erabiltzea.
|
Euskaraz
mintzatzen den bati ateratzen bazaio esatea bera espainola dela, martzianoen modura begiratuko diote edo zuzenean etsai bezala. Espainia hitzarekin sinonimo gisa gehien erabiltzen diren hitzak hauek dira:
|
|
|
el vascuence nos viene ya estrecho"); eta, bitxiki, hizkuntzak ere bere gorputz bat eta bere izpiritu bat dizkizu, non hizkuntza/ gorputzetik bereizi eta jarea baita hizkuntza/ izpiritua (berau arrazaren izpirituarekin identikoa dela suposatu da; ondorioz, euskara izango da hizkuntza/ gorputz bat izpiriturik gabekoa): hala eta ze, bihar euskaldunak
|
euskararen lekuan
mintzatuko diren gaztelania" será como una traducción gloriosa y depurada del para entonces muerto eusquera"; eta" el pensamiento que dormitaba cual crisálida en el vascuence de Axular(...), lo romperá y saldrá a bañarse en luz(...) en el español de la mañana"(" el sobre castellano"," la lengua española o hispano americana") 339 Testua konplikatua ... Formulazio absurdoak estaltzen duen pentsamendu oso sinplea, Unamuno-ren" kriolismo" aren argitan argitzen da.
|
|
2007
|
|
|
Aurreko lerroetan gogora ekarri dut Euskara Elkarteek zerbitzugintzan jorratutako bidea.
|
Euskaraz
mintzatzekotan horretarako aukerak behar ditugu euskaldunok eta horiek sortzen nahikoa lan izan dugu eta jarraituko dugu izaten. Hala ere, hori ez dela nahikoa ere badakigu.
|
|
|
Gaur egun,
|
euskaraz
mintzatzen dira Gonzalez eta Alix, eta inkili mankala Trigo. " Gurasoak nituen bertokoak.
|
|
|
2001eko kale neurketaren arabera, Sakanako euskararen kale erabilera %20, 7koa da, hau da, eskualdeko herrietako kaleetan hizketan neurtutako 100 elkarrizketetatik 21 izan ziren euskaraz. Altsasun, 935 hiztun neurtu ziren eta horietatik %7, 5 izan zen
|
euskaraz
mintzatu zena. Aldaketa mantsoa izaten ari den arren, positiboa da, kontuan hartuz gero duela 40 urte euskara ia galduta zegoela, transmisiorik ez zegoela, alegia.
|
|
|
Eta batez ere, eta ez HEArekin lotuta bakarrik, baina bai oso lotuta, hor dago erabilera planak bultzatzearen erronka. Euskaltegietan egiten dugun hori kaleratzea eta kalean egotea lortu behar dugu, horrek gure ikasleei indarra emango baitie
|
euskaraz
mintzatzeko. Horrek normalkuntzan beste pauso bat ekarriko du; gure ikasleek kalean euskaraz hitz egiten duten neurrian, euskalduntzeari, bere osotasunean lagunduko diogulako.
|
|
|
Euskaraz aritzen ote dira? Bada ikasten eta erabiltzen duenik, bere laneko hizkuntza duena, lagunekin eta etxekoekin
|
euskaraz
mintzatzen dena, bada, euskaltegitik landa hitz egin ez eta urte batzuen buruan berriz etortzen dena gogoratzera, ingurune arras erdaldunean bizi delako, euskaldun gutxi dagoelako edota euskaldunak izanik ere identifikatzerik ez dugulako; norberaren izaera dela eta, lotsatia delako, prozesua erdizka uzten duenik ere bada,...
|
|
|
Nahi nuke frantsesez bezain ongi
|
euskaraz
mintzatu
|
|
|
Nahi dut ahal bezainbat
|
euskaraz
mintzatu nire harremanetan, nire lanean
|
|
|
Nafarroa Garaiko datuei helduko diet berriz ere. Adinen araberako sailkapenean haurren
|
euskara
mintzatzeko joera motelduz doala ematen du, gazteen joera aldiz goranzkoa da, baina tarte honetan esaten ahal dugu %8, 5 izan baldin bada haurren artean heldu zaigun datua, %6, 9ra jaisten dela gazteen kasuan. Dena dela aipatu beharra dugu datuak nahiko eskasak direla oraindik orain eta urrun gaudela Gipuzkoako %49, 6az.
|
|
|
Bistan da hor zerbaitek kale egiten duela. Euskalgintzan behin eta berriz esan da eskolak euskaldundu egin behar duela etab. Bistan dena da euskara hizkuntza irakasteaz gain, jarrerez ere mintzo garela, adin batetik aurrera
|
euskaraz
mintzatzea edo ez erabakitzeko garaian tresna asko baitu banakakoak benetan euskara erabiltzea erabakitzeko. Zentzu honetan aztertu egin dugu, batetik zein den gurasoek ematen ahal duten eredua, zein diren gazteek erabiltzen dituzten kodeak eta kode horien artean zein diren euskaldunak.
|
|
|
Familiatik at, Ipar Euskal Herrian elkarteek dute segurtatu kulturaren jarraipen militantea. tuz euskaldungoaren eskubideak zerrendatu genituen: " Gure gizarteak ingurune euskaldunean bizitzeko eskubidea du, kultur askotako munduan izanikan ere; euskaraz ikasteko eskubidea ikasle guztientzat;
|
euskaraz
mintzatzeko eskubidea, ez bakarrik etxean, bai eta ere lanean eta zerbitzu publikoetan; euskal kultura komunikabide zabaletan sartzeko eskubidea. Berriz ere eskatzen dugu legezko ofizialtasuna euskararentzat eta gure kulturarentzat. hurrengo urtean Deiadar manifestaldi erraldoia antolatu zen, eskolak, elkarteak eta hautetsiak bilduz, hizkuntza eta kultura eskubideak aldarrikatzeko eta negoziaketak aitzinarazteko botere publikoarekin:
|
|
|
Nik, eta nire belaunaldiko euskaldun familietako beste askok ere bai. Bagenekien
|
euskaraz
mintzatzen, nola halako euskaraz bederen. Esan nahi baita nahiko trakets egiten genuela, etxean bakarrik, eta ahalik eta gutxien.
|
|
|
aldarrikatzen zen ozenki eta harro harro). Eta oso adierazgarritzat jo zuen Epaiketakoan akusatuak
|
euskaraz
mintzatzean ikusitakoa: –Epaileek ez zuten zipitzik ere ulertzen, baina bazekiten ongi asko non zegoen gakoa.
|
|
|
Eskualzaleen Biltzarraren kideak urtean bospasei bider biltzen ziren Cafe> du> Grand> Balconen, lehenengo solairuan, garaiz oso gutxitan hasiz (Orenarekin hoin tinko bagine, nor gutarik eskualdun egiazkoa? 229). Batzarretan euskaraz hitz egiten zuten, Jean Etchepare lehendakari ohiak azpimarratu zuen bezala (Hanitzek sinetsiko ez dutena,
|
eskuaraz
mintzatzen ere bai urthetik urthera gehichago230); aldatuz zihoan, antza, zortzi urte lehenago Jules Moulierek salatu zuen erdaraz ari izatearen joera:
|
|
|
Mademoiselle Larramendy horrek deitu ninduen, zeren eta eskas zituzten gazteak talde hoitan hartzeko
|
eskuara
mintzatzen zuena, ez ginen frango Donibanen ongi mintzatzen, Jeanne Salharekin izandako elkarrizketa, Donibane Lohizune, 1997ko azaroaren 22a.
|
|
|
Euskal Herriko biztanlea». «euskalduna.1 euskaraz dakiena,
|
euskaraz
mintzatzen dena. 2 (hed.) Euskal Herriko biztanlea».
|
|
|
Egitura erlatibo jokatuaren ordez, badago beste baliabide bat ere erabili erabilia
|
euskara
mintzatuan: eta juntagailua.
|
|
|
Berbalagunak martxan daramatzan 7 urteotan ia 400 lagunek hartu dute parte eta une honetan 110 bat pertsona 14 taldetan banatuta
|
euskaraz
mintzatzen dira" hainbat ekitaldi egiten duten bitartean, esate baterako, ibili, zinemara joan edo yoga praktikatu” Rocio Luces, elkarteko koordinatzaileak azaldu duenez. Hain arrakastatsu suertatzen ari den ekimen horrekin aurrera segitzeaz gain, elkarteak beste kultur ekimen ugari ere antolatzen ditu, tartean, ipuin kontalariren saioak, bertsolaritza ikastaroa, txangoak, hitzaldiak eta proiekzioak.
|
|
|
Harantzago doa epaia: " Biztanlego guztia
|
euskaraz
mintzatuko balitz ere, horrek ez lioke Udalari gai hori arautzeko ahalmenik emango".
|
|
|
Arrazakeria!! Ez, zuek ez dakizue zer den zinezko arrazakeria, zuek ez baldin bazarete
|
euskaraz
mintzatzen ez da nehor deusez ohartzen, eta euskaraz ari izanik ere anitzetan nehor ez da deusez ohartzen, aldiz gu... Guk hizkuntzaz gain ez dezakegu gorde ez garela behar bezalako zuriak, gure aurpegi ilunek salatzen gaituzte.
|