|
2002
|
|
|
Asko idatzi eta hitz egin da unibertsitate sistemarenantolaketari buruz. Hainbatek, euskarak estatus normaliz atua izan dezan, ezinbestekotzat jotzen dute
|
euskara
hizkuntza nagusia izango lukeen unibertsitate eleanitz bat, baina espreski baztertuta dago ideia hori oraingo lege arautegian. Hala ere, ideiaren beste bertsio bat aldarrikatzen hasiak dira azken bolada honetan, euskarazko Campusarena, alegia.
|
|
|
Baina lehenago aurkeztu ditudan arazo eta oztopoen zerrenda ikusita, gauzak ez ditut hain argi ikusten orain. Izan ere,
|
euskara
hizkuntza nagusia izango lukeen Campus edo unibertsitate gunearen ideiari ez deritzot, hasiera batean, gaizki, eta ez dut uste baztertu litzatekeen ideia denik; besterik izango ez balitz ere, unibertsitateak suspertzeko eta behar bezala aritzeko tresna gisa azter daiteke horrelako Campus baten ideia. Azken batean, ez litzateke onargarria izango hain garrantzitsua den gizarte eskari bati erantzuteko gai ez den eta unibertsitario gutxi batzuen zerbitzuan dagoen egitura erraldoi bat mantentzea.
|
|
|
Azkenik, sasieuskal unibertsitatea dugun Mondragon Unibertsitatearenaukera Nafarroara eta Iparraldera zabalduko balitz, euskaraz burututako eredu" nazional" baten aurrean egongo ginateke. Aukera hau gauzatuko balitz,
|
euskara
hizkuntza nagusia izango litzateke, baina gaztelania frantsesa eta ingelesak ere bere garrantzia eduki lukete. Tamalez, Arrasatekoen egitasmoa enpresa mundura mugatzen da, hainbat eta hainbat ikasketei ateak itxiz.
|
|
2003
|
|
|
Sinergiak bildu behar dira helburu horretarantz. Unibertsitateetan" gauzak behar bezala eta euskal hiztunen eskubideen alde bideratzen ez badira,
|
euskara
hizkuntza nagusia izango lukeen campus edo unibertsitate gunearen ideia ez litzateke baztertu beharko88". Kontrako iritzirik ere entzun da, batzuek ghettoa ikusten dute hor, beste batzuek unibertsitate kalitaterik eza, beste batzuek espainolismoa.
|
|
2004
|
|
|
Euskal Herriak jatorrizko hizkuntza eta nortasunaren aldeko bidea bide nagusitzat hautatzearekin ez al dio munduko aniztasunari zuzen eta egoki erantzuten? Euskal Herrian
|
euskara
hizkuntza nagusi izateak zertan ukatzen du ugaritasunaren kultura demokratikoa. Espainolek eta frantsesek dagoeneko ez al daukate bada euren berezko herrialdean nazio nortasuna ondo asko bermatuta?
|
|
|
–Ikastolak urratu, landu, erein eta jorratu du hezkuntza proiektu berri bat: herri ohitura eta usadio galduak berreskuratu,
|
euskara
hizkuntza nagusitzat garatu, eleaniztasunaren kontzepzioa plazaratu, Euskal Herriaren osotasun territoriala defendatu, euskal historia eta geografia aurkeztu, euskal nazioaren proiektu eta sinbologia eragin, kantagintza, literatura, bertsogintza, pilota... unibertso euskaldun ustekoa eskolaratu?. 457
|
|
2009
|
|
|
Belaunaldi berri guztiek espainiera jakin badakite, baina hirutik bik euskararik ez. Berdintasunez jokatzeko, beraz,
|
euskarak
hizkuntza nagusia izan behar du hezkuntzan; bakarra izango ez bada ere lehentasuna izan behar du; baina hori da, hain zuzen ere, PSOEko gobernuak baliogabetu duena. Espainierazko komunitate egituratu batean hamarretik hiru euskaldun elebidun direnean, euskara eta gaztelania maila berean jartzea euskara zanpatzea da eta Euskal Herri euskalduna berrosatzea eragoztea.
|
|
|
Zorionez gero eta elebidunagoa den gizarte honetan, guztia bi hizkuntzatan egitea alferrikakoa da, eta kasu askotan itxurakeria baino ez da, zeren eta guztia bi hizkuntzatan egiteak gehienetan esan nahi du lehenik gaztelaniaz eta gero euskaraz egitea, euskara gaztelaniaren morroi edo neskame izatea, alegia. Eta eremu guztietan
|
euskara
hizkuntza nagusia izatea ez da inondik ere helburu lorgarria, porroterako eta etsipenerako bide segurua da hori. Beste honako hau da, gure iritzian, beste zenbaiten artean lortu behar dena:
|
|
2010
|
|
|
Ba al dago integraziomaila jakinik zeinetan euskaraz jakitea beharrezkoa baita? Ideia hauek bi mundu deitu den dimentsioaren bidez argituko dira. azpimarratu behar da euskal nortasuna taxutzeko
|
euskara
hizkuntza nagusia dela erantzun dutenen ehuneko handia (ia laginaren erdia), inkestatuak denak erdaldunak direla eta gizartearen %100ak gaztelania hitz egiten duen bitartean heren batek baino ez dakiela euskaraz kontuan hartuta.
|
|
|
EAJk eta PSEk ika mika izan dute berriz ere
|
euskara
hizkuntza nagusia ez izateko eta Euskal Herria errealitate politikoa ez erabiltzeko proposatutako erreformaren inguruan.
|
|
|
PNV eta PSE elkarren ondoan ikusten dutenek, Ardanzaren garaietara atzera egin dutela esan du. 30 urte pasa dira ordutik, Euskadiko alderdi sozialista egiten ari den ibilbidea ere oso positiboa dela esan du.EUSKARAHezkuntza kurrikulumean
|
euskarak
hizkuntza nagusi izateari utzi izan arren, Benjamin Atutxak dio babes neurriak hartuko direla. Celaa sailburuak argi du bultzada behar dela baina, ez du esan nahi lehen hizkuntza hizkuntza bakarra izan behar duenik.
|
|
|
90eko hamarkadaren hasieran, ikastolen mugimenduak beste jauzi bat eman zuen elebitasunetik eleaniztasunera pasatu zenean. Ikastoletan
|
euskara
hizkuntz nagusia izaki, gaztelera edo frantsesa ondo ezagutu eta erabiltzeko gaitasuna lortzea ez ezik atzerriko hizkuntzen ezagutza eta erabilera gehitzea izan zen hurrengo erronka. Baina planteamendu berriak ez zuen ordura artekoa mozten edo eteten, elebitasunak hor irauten zuelako eleaniztasunarekin.
|
|
|
Hurrengo, lehendik zegoena sendotuko zuten, aurreko gobernu ezinago laidoztatuek egindakoa izanagatik. Egia da, ordea, hizkuntza politikari zegokionez oinarri horietan zeuden erresalbuek euskararekiko zuhurtzia eta mesfidantza adierazten zutela sakonean; horixe berretsi zuen aurreko batxilergoaren curriculumarekiko erresistentziak,
|
euskara
hizkuntza nagusitzat jotzen zuela eta.
|
|
2013
|
|
|
Barrundiako hainbat kasutan ez dira 4 belaunaldi baino gehiago igaro hainbat etxetan
|
euskara
hizkuntza nagusia zenetik, baina, bertako biztanleek ba al dakite, ala," hemen ez da inoiz euskaraz hitz egin" bezalako iritziak daude?
|
|
|
Hiru kanta hauek Barrutirock en aurkeztuko dira; hau da, Euskara, Gazteria eta Kirol Sailaren musika zirkuituan. Horrela bada, Bilboko banda eta bakarlari gazteek zuzenean obrak aurkezten dituzten bertako kontzertu geletan aurkeztuko dira irabazleak diren hiru kantak.Epaimahaiak, besteak beste, kalitatea, orijinaltasuna eta eszenaratzeko modua baloratuko ditu, baita
|
euskara
hizkuntza nagusia izatea ere. Zenbait hizkuntza konbina daitezke; beti ere, euskarara edo gaztelaniara horien itzulpena egin eta itzulpen hori aurkeztuta.
|
|
2014
|
|
|
Horretara ohituta, BEz kanpoko portaera linguistikoak arraroak lirateke BEn. Hala, BE ez da
|
euskara
hizkuntza nagusi den gune soila, euskarak komunikazio funtzio guztiak berreskuratuko lituzkeen espazio hutsa: BE barruan sozializazio arauak aldatzen dira (eskola edo familiako arauekiko); horien artean, hizkuntza portaerari dagozkionak.
|
|
|
Bizkaian ere horrelako erabakien aurka jo du Urkijok, hala nola Ondarroan eta Erandion. 2012an iragarri zuen Gipuzkoako Foru Aldundiak
|
euskara
hizkuntza nagusia izateko neurriak hartuko zituela. Aldundiaren asmoarekin bat egin zuten herrialdeko 36 udalek, Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitateak eta Urola Kostako Udalen Elkarteak.
|
|
|
Gaurko Euskal Herriak ez dauka euskaldun irauterik, bere hizkuntza unibertsitatera eramaten ez baldin badu; eta
|
euskara
hizkuntza nagusi eta oinarrizkotzat jartzen baldin ez bada, inguruko erdarek ito egingo dute.
|
|
|
Unibertsitateaz aritzean, logikoa da kultur esparrua izatea gehien bideratu eta landu beharrekoa. Horrela, bada, Ikastolak indartu behar dira eta berdin ereduko eskola publikoa, oinarriko eta erdiko iraskuntza osoan, ofizialean eta pribatuan,
|
euskara
hizkuntza nagusia izan dadin arte; alfabetatzea herri osora, eta bereziki langileetara, zabaldu eta finkatu behar da; komunikabideak, guztiak euskaldundu behar dira; euskara ofizialdu behar da, Euskal Herri osoaren hizkuntza nazional eta nagusi bezala; liburugintza indartu eta hedatu egin behar da, Euskal Unibertsitatearen oinarriko biblioteka sortzeko.
|
|
|
Terminoak izan lezakeen irakurketa negatiboa eta esklusibista kenduta, arnasguneetan euskarak hegemonikoa izan luke. Ez gara euskarak modu orekatuan beste hizkuntza batzuekin partekatzen dituen espazioei buruz ari,
|
euskara
hizkuntza nagusia den espazioei buruz baizik," etxeko jaun" zioen Zalbidek(" etxeko jaun" baino termino egokiagoa aurkitu genuke horretarako ere). Inorekin lehian ari gabe, euskara zentroan duten espazioak, euskaraz eroso, normal, hasi eta bukatu arte egin daitekeen eta bizi daitekeen espazioak.
|
|
2015
|
|
|
Horren arabera, Jauregi irakasleak planteatzen duen kezka honakoa da, besteak beste: " ezin da berez, automatikoki edo inertziaz espero oraingo gazteek, guraso bihurtzerakoan,
|
euskara
hizkuntza nagusitzat hartuko dutela seme alabekin hitz egiteko". Jauregiren ustez, ezin da ziurtatu euskaldunen dentsitatea handituta, euskara erabiltzeko joera proportzio berean igoko denik, alde batetik, euskaraz oso ongi egiten ez dutenek (galdetegian" nahiko ongi" erantzuten dutenek) hizkuntza portaera euskararen aldetik ez dutelako hain aktiboa, eta, beraz, ez dagoelako jakiterik zer egingo duten guraso izango direnean.
|
|
|
4) Ezin da berez, automatikoki edo inertziaz espero oraingo gazteek, guraso bihurtzerakoan,
|
euskara
hizkuntza nagusitzat hartuko dutela seme alabekin hitz egiteko.
|
|
|
Ezin da berez, automatikoki edo inertziaz espero oraingo gazteek, guraso bihurtzerakoan,
|
euskara
hizkuntza nagusitzat hartuko dutela seme alabekin hitz egiteko.
|
|
|
Lehenengo eta behin, kontuan hartu behar dugu daukagun informazioa nahiko eskasa dela, beraz ez da hainbeste ziur dakiguna. Baina badakigu
|
euskara
hizkuntz nagusia izan zela XIX. mendera arte Laudion, Luiaondon, Okondon, Baranbion, Lezaman... leku horietan, biztanle asko euskaldun elebakarrak izan ziren seguru asko.
|
|
|
“Badakigu
|
euskara
hizkuntza nagusia izan zela XIX. mendera arte Laudion, Luiaondon, Okondon, Baranbion, Lezaman... ”
|
|
|
Baliteke inoiz euskal Zera Identitatea bilakatzea. Baliteke, esaterako,
|
euskara
hizkuntza nagusia izatea elebakarren unibertso batean. Bizimodu arrunt eta normalizatuko legea izatea, horrenbestez.
|
|
2016
|
|
|
Oro har, gurasoen aukeraketan oinarritu da ereduen sistema, nahiz eta lurralde batzuetan oso muga handiak eduki dituen. Lekua irabaziz joan da euskarazko murgiltze eredua,
|
euskara
hizkuntza nagusi duena. Euskal Herri osoa aintzat hartuta, ikasleen erdiak pasatxo ari dira eredu horretan. Hego Euskal Herrian eredua esaten zaio?.
|
|
2018
|
|
|
Arnasgune geografikoena da, hain justu, kezka iturri nagusietako bat euskalgintzan: atzerapausoak nabari direla
|
euskara
hizkuntza nagusia den eremuetan. Hori berretsi dute inkesta soziolinguistikoak eta kaleko erabileraren neurketak.
|
|
|
Nafarroako hizkuntza mapan, euskara atzera eginez joan zen urteen buruan, Bonaparteren mapa baino lehenagotik.
|
Euskarak
hizkuntza nagusia izateari utzi, eta hizkuntzaren galerarekin kontzientziaren galera dator. Izaban ezagutu nuen emakume zahar bat, hango uskara ren azken hiztuna, azken mohikanoa; eta, bertan, bere alaba izan zitekeen emakume gazteago batek hara non esaten digun:
|
|
|
Zergatik? Ziur aski, horien haurtzaroan ez zelako
|
euskara
hizkuntza nagusia Urduñan. Beste adibide bat ere badaukagu:
|
|
2019
|
|
|
Teknologikoki ere,
|
euskara
hizkuntza nagusien pare jarri behar dugu horretarako artearen egoerako hizkuntza teknologiak garatuz.
|
|
|
...ndik ere arrisku handiko hizkuntzen multzoan dago, ez dagoelako behar bezain garatua. hau ikusita esan daiteke euskararen bizitasun digitala ez dela nahikoa. euskarak eduki gehiago behar ditu sarean, euskal herrian argitaratzen diren webguneetan euskarak presentzia handiagoa behar du, eta gaur egun nagusi diren ikus entzunezko plataformatan euskarazko eskaintza indartu behar da. teknologikoki ere,
|
euskara
hizkuntza nagusien pare jarri behar dugu horretarako artearen egoerako hizkuntza teknologiak garatuz. euskarazko edukien eta tresnen eskaintza zabaldu eta bideragarri egingo duen erabiltzaile komunitate aktiboa garatu behar dugu. nAhIKOA euskara hizkuntza txikia izanik eta duen hiztun kopuruaren arabera, osasuntsu dago ingurune digitalean. andras kornai hizkuntzalariak hala adierazi zuen Berria e...
|
|
|
Horregatik, iruditzen zait euskararen aldeko gure planteamenduei oinarri etiko eta diskurtsibo sakona, integratzailea eta demokratikoa eman behar diegula, balio aurrerakoietan sustraituta, hizkuntza normalizazio prozesua gizarte hobe, askeago, berdinzaleago eta justuago baten eraikuntza prozesuaren zati banaezina delako. Eta horrek gurean esan nahiko luke, nire ustetan behintzat,
|
euskara
hizkuntza nagusi eta komuna izango litzatekeen egoera eleaniztun batera iristea, non bestelako hiztunen hizkuntza eskubideak ere errespetatuko diren.
|
|
2020
|
|
|
" Azken batean, hizkuntzen inguruko borrokak eta eztabaidak botere borroka ere badira, errelato borroka(...) Horregatik, iruditzen zait euskararen aldeko gure planteamenduei oinarri etiko eta diskurtsibo sakona, integratzailea eta demokratikoa eman behar diegula, balio aurrerakoietan sustraituta, hizkuntza normalizazio prozesua gizarte hobe, askeago, berdinzaleago eta justuago baten eraikuntza prozesuaren zati banaezina delako. Eta horrek gurean esan nahiko luke(...)
|
euskara
hizkuntza nagusi eta komuna izango litzatekeen egoera eleaniztun batera iristea, non bestelako hiztunen hizkuntza eskubideak ere errespetatuko diren. Egoera normalizatu horretara iristeko, euskararen ezagutza eta erabilera sustatuko duten hizkuntza politikak ezinbestekoak dira, eta, euskarak nozitu duen bazterketa eta jazarpen historia aintzat harturik, diskriminazio positibo hori guztiz demokratikoa eta justiziazkoa dela irmoki defendatu behar dugu.
|
|
2021
|
|
|
Adinarekin batera igo egiten da, gutxi bada ere, sare sozialetan nagusiki euskara eta ingelesa erabiltzeko joera. Bestalde, neskek diote mutilek baino gehiago darabiltela
|
euskara
hizkuntza nagusi gisa, baina aldea txikia da. Lurralde historikoen araberako azterketan ikusten da Gipuzkoan —non euskararen ezagutza handiena den— gazteen %30ek euskara erabiltzen dutela batez ere txatean idaztean edo sare sozialetan edukiak argitaratzean; Araban eta Bizkaian ehunekoak askoz baxuagoak dira, %3, 5ekoa eta %8, 4koa, hurrenez hurren.
|
|
2023
|
|
|
Gehien erabiltzen diren hizkuntzak euskara eta gaztelania dira.
|
Euskara
hizkuntza nagusia duela adierazi du% 53k. Gaztelania lan hizkuntza bakarra du% 39k.
|