2001
|
|
|
EUSKARAREN
ERABILERA SUSTATZEKO PROGRAMAK
|
|
Hik Hasi euskal heziketarako aldizkariak koordinatu du" Gazte ak eta euskara", non jasotzen diren 12 urte bitarteko gazteen artean
|
euskararen
erabilera sustatzeko jada abian dauden programak. Gehientsuenak ikastetxeekin lotuta badaude ere, esparru hauek bereizi nahi izan dira liburuan:
|
2002
|
|
Euskarazko terminologia aztertzeko eta
|
euskararen
erabilera sustatzeko batzordea sortzea erabaki du Eusko Jaurlaritzak. Hiru ardura nagusi izango ditu batzorde berriak:
|
|
Biak Emilio Barbera errektorearekin.Araudiak ezartzeko izandako atzerapenaren adibide dugu Euskara Institutuasortzeko bederatzi urte pasa izana eta orain arte erakunde horrek duen pertsonalurria (irakasle bi 2001 urtean). Unibertsitateko zenbait irakaslek, agintari publikoek eta epaile batzuek kezka handiagoa izan zuten erdaldunen hizkuntza eskubideak babesteko,
|
euskararen
erabilera sustatu eta euskaldunen hizkuntza eskubideakerrespetatzeko baino. Esanguratsua da, adibidez, 1986tik aurrera sozialistek zuzentzen zuten Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza Sailak argitaratutako zenbait lanetaneuskararen normalkuntzari buruzko aipamenik ez izatea edo, arazo?
|
2003
|
|
Baina sendagaiak sortu dira horri indarra emateko eta zenbait lekutan hasia da pixkanaka aurrera egiten. Merkataritzan
|
euskararen
erabilera sustatzeko hainbat ekimen sortu dira; batzuk tokian tokikoak, beste batzuk zabalagoak.
|
|
Euskara Merkataritzara, hain zuzen. Programa hori jarduera txikiko merkataritzara, ostalaritzara eta zerbitzuetara dago zuzenduta, eta bere helburu nagusia
|
euskararen
erabilera sustatzea eta horretarako erraztasunak ematea da. Tokian tokiko udalek kudeatzen dute plana eta bitartekoak Siadecok jartzen ditu, besteak beste, sektorearen ezaugarrietara egokitutako hizkuntz diagnosia egiteko metodologia, jarraipenerako metodologia, establezimenduaren hizkuntz paisaian eragiteko programa, merkatarientzako euskara ikastaro espezifikoak, egitasmoaren material eta zerbitzu eskaintzak katalogo bidez zabaltzeko metodologia eta euskarriak, eta establezimenduen hizkuntza normalizaziorako plangintza integrala (MEPI).
|
|
Kostaldeko herri hori oso herri euskalduna den arren, bazen erabilerarekiko kezka bat. Orioko Udaleko euskara teknikariak, Javier Zabaletak, adierazi digunez," Orion, ordurako, administrazio mailan eta beste zenbait alorretan
|
euskararen
erabilera sustatzeko programak martxan jartzen hasita zeuden, eta ikusi genuen merkataritzak garrantzi handia zuela, erakusleiho funtzioa betetzen duelako, baina gaztelaniaz funtzionatzen zuen. Hutsune bat zegoen eta hori bete egin behar zen".
|
|
Getxoko Udala, berriz, aurten sartu da egitasmo horretan. Getxoko Udaleko egitasmoaren arduradunak adierazi digunez, Udaleko euskara zerbitzua lanean hasi denean ikusi dute, hizkuntza planifikazio bati begira, lan munduan ere
|
euskararen
erabilera sustatzea beharrezkoa dela, eta Siadecok prestatutako egitasmoa oso egoki etorri zaie; izan ere, Getxon zerbitzu sektorea da nagusi, ez dago ia lantegirik. " Hausnarketa horretatik abiatu ginen; merkataritza sektoreak erabileran duen eragina ikusita, jende asko mugitzen duen alorra dela kontuan izanda, eta Getxon nolako indarra duen kontuan hartuta egitasmoan sartzea erabaki genuen", adierazi digu arduradunak.
|
|
Orioko eta Getxoko Udala Siadecoren Euskara Merkataritzara egitasmoan sartu diren bezala, beste zenbait udalerrik bere kontura antolatu ditu merkataritzan, ostalaritzan eta zerbitzuen sektorean, oro har,
|
euskararen
erabilera sustatzeko planak. Zarauzko Udala da horietako bat.
|
|
Beharrezkoa bai izango da aurrerantzean ere, baina egun irakaskuntzari ematen dion erabateko lehentasunak berea egin du. Irakaskuntzari lotutako ildo bati beti ere toki egin badio ere, funtsean eta erabateko lehentasunez
|
euskararen
erabilera sustatzeko egitekoari heldu dio aurrerantzean, nire ustez.
|
|
Lantegietan lankide sareak ditugu, ikastetxeetan ikaskide sareak, he rrietan lagunarteak, elkarteetan lagun multzoak, senitartekoak ere hortxe dira. Guneak, harreman sareak, berezko taldeak euskaldundu nahi ditugu, hots, kideen arteko
|
euskarazko
erabilera sustatu. Hizkuntzaz jabetzeko gramatika buruz hartzea beharrezko ez denez gero, ez eta bestelako irakaskuntza gidatuaren bidez ikastea ere, erabiltzeko testuinguruak sortu dira.
|
|
Noiz pentsatu da Ertzaintzan horrelakorik planteatzea? Noiz pentsatu da Kultura Saileko jendeari
|
euskararen
erabilera sustatzean izandako lorpenen arabera ordaintzea?
|
|
Begi bistakoa da neurri horien helburua ez dela
|
euskararen
erabilera sustatzea, ez eta, ondorioz, gizarteanhizkuntza ren normalizazioa lortzea ere. Politika horreneragina aurreko hamasei urteetan egindako urratsei atzera martxa jartzea da.
|
2004
|
|
Ukaezina da, aipatu lan hauek, eta, horiekin batera, Epaitegietako Agiriak Euskaraz Normalizatzeko Batzordeak egiten duena, euskal abokatuek beren lana jorratu ahal izateko sortutako eredu elebidunak, euskalduntze prozesuak, eta zenbait epaitegitan egiten diren
|
Euskararen
Erabilerarako Sustatzeko Planen zabalkuntza,. Sailaren barneko Justizia Administrazioarekiko Harremanetarako Zuzendaritzak kudeatzen dituen proiektuak dira guztiak?, poliki poliki, euskara sustatzen eta zabaltzen ari direla Justizia Administrazioan. Oraindik ere bide luzea egiteko duen erakundea izaki, zalantzarik gabe, gure ahaleginari eutsi diogu.
|
|
Justizia hori, beraz, gizartetik hurbil hurbil dago, eta arlo horretako organoak euskalduntzea ezinbesteko gertatzen da. Horretarako, azken urteetan, Justizia Sailak zenbait ekimen gauzatu ditu, besteak beste, organo horietako funtzionarioak euskaraz trebatzea, informatikaren prozesu kudeaketarako aplikazio guztiz elebiduna ezartzea eta
|
euskararen
erabilera sustatzeko planak garatzea. Horiek guztiek, orain aurkezten den honekin batera, asko hobetzen dute orain urte batzuk justizian zegoen egoera.
|
|
Horretaz gain,"
|
euskararen
erabilera sustatu beharrean, ekimenak euren jokoetan sartzen diren begiraleengan errefusa sortuko duenik" ez duen uste galdetu diote Iztuetari popularrek.
|
|
|
Euskararen
erabilera sustatuko dute jolas orduetan Leioako ikastetxeetan (2004 Urr 12)
|
2005
|
|
Euskarak oso egoera desberdinak bizi ditu lurralde batean eta bestean. Desberdintasun horiek nabarmenak dira familia bidezko transmisioan, hizkuntza gaitasunean, galera irabazietan, euskararen erabileran eta
|
euskararen
erabilera sustatzeari buruzko jarreretan. Beraz, gutxi erakusten dute batez besteko irakurketek, besteak beste, EAEk Euskal Herriko biztanlerian eta euskaldunen kolektiboan duen pisuak »Euskal Herriko biztanleen ia hiru laurden eta euskaldunen %80tik gora bizi baita bertan» estali egiten dituelako Nafarroako eta Iparraldeko egoerak (ikus koadroa).
|
|
Hitzarmen hauek bi urtez egongo dira indarrean. Imanol Landa Presidentzia Arloko zinegotziak atzoko prentsaurrekoan azaldu zuenez, “udalerrian
|
euskararen
erabilera sustatzea dugu helburu gure gizarteko arlo estrategikoetan, hala nola, hezkuntza eta komunikazio esparruetan lanean diharduten elkarteen bitartez”.
|
2006
|
|
Iaz baino %27, 07 euro gehiago erabiliko du Hizkuntza Politikarako Sailordetzak
|
euskararen
erabilera sustatzeko. Arloka banatuta hauek dira kopuruak:
|
|
Merkataritzako hainbat sektoretan
|
euskararen
erabilera sustatzeko asmoz, orain dela bi urte, Buruntzaldeko Udaletako euskara batzordeak eskualdeko jatetxeekin aritu ziren elkarlanean. Iaz arrandegietan eta harategietan euskararen erabilera areagotu nahian ibili ziren.
|
|
Edo horretan ahalegintzen da behintzat. Normalizazio ekimen horiek aletzeak eta xehatzeak luzeegi joko luke, lehentxeago esan dugun bezala askotarikoak baitira, baina, oro har,
|
euskararen
erabilera sustatzea, euskararen ezagutza hedatzea eta euskararekiko atxikimendua indartzea izan ohi dute helburu. Horiez gain, lanbideak eman dion ezagutzak ere normalizazioaren inguruko ekimen, gogoeta, metodologia... berriak proposatzen eta lantzen lagun diezaioke.
|
2007
|
|
Beste batzuk, berriz, zaparrada bustian jira-biraka agertu dira: gazteen euskara bultzatzeko egitasmoak proposatuz eta abian jarriz; gazte koadrilen
|
euskara
erabilera sustatuz; gazte hizkera ikertuz; hitz edo molde gazteak sortu eta gazteei eskura emanez; eta onentsuenean, haien eraikuntza, egitura tresnak eskainiz... Ez da lan makala, gero.
|
|
|
Euskararen
erabilera sustatzeko hitzarmena sinatu du Gipuzkoa Donostia Kutxak Buruntzaldeko sei herrietako udalekin. Eusko Jaurlaritzaren eta Gipuzkoako Foru Aldundiaren sostengua du.
|
|
Bestalde, bigarren zatia gehiago da herritarrei begira eta zerbitzu hizkuntza bezala". Udal guztiek urteak daramatzate
|
euskararen
erabilera sustatzen merkataritzan edota enpresaren ingurumarian eta eremu horretan Kutxa erakunderik garrantzitsuenetarikoa da. " Zenbatuko bagenitu egunean dauzkagun hartu eman guztiak eta horiek zein erakunderekin egiten ditugun, Kutxa sailkapenaren goialdean agertuko litzateke gipuzkoarren artean".
|
|
2007ko martxoan, Eusko Jaurlaritzak eta Euskal Autonomia Erkidegoko hiru kutxek (Kutxa, BBK eta Vital Kutxa)
|
euskararen
erabilera sustatzeko ituna sinatu zuten. Kutxak bertan hitzartutakoa bere egin eta oraingo hitzarmena horren ondorioa da.
|
|
Euskara Elkarteek gizarte esparru guztietan
|
euskararen
erabilera sustatzea izan dute beti helburu nagusia. Gizarte esparru guztietan sustatu behar da euskaren erabilera, hala legez arautu daitekeen horietan nola erabilera askeko guneetan.
|
|
Administrazioaren eremuan erabilera sustatzea kezka bihurtu dela nabaria da, Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak 2005 eta 2009 urte bitarteetarako definitutako hizkuntza politikak
|
euskararen
erabilera sustatzea egiteko nagusi moduan nabarmentzen duenean.
|
|
Martxan dago lan munduan
|
euskararen
erabilera sustatzeko plana (elgoiBARREN.net)
|
|
Martxan dago lan munduan
|
euskararen
erabilera sustatzeko plana
|
|
Lan munduan
|
euskararen
erabilera sustatzea bilatzen du hitzarmenak.
|
|
Erronka horri Debabarreneko udalek ere heldu zioten eta Elgoibar, Eibar, Deba, Mendaro, Mutriku eta Soraluzeko udalek iaz, lan munduan
|
euskararen
erabilera sustatzeko plana jarri zuten martxan.
|
|
Bizarra Lepoan euskara elkartearen eskutik, bi lehiaketa izango dira aurten, Euskal Kulturaren Jardunaldien baitan: batetik," Getxo 60 karaktere" SMS lehiaketaren bigarren edizioa, eta bestetik, gazteen artean hain errotuta dauden ohitura berrietan eragin eta
|
euskararen
erabilera sustatzea helburu duen" Getxo 60 segundo" izenekoa, sakelako telefono bidez hartutako bideotxoei buruzkoa. Mezuak telefono zenbakira bidali dira, eta eskuko ordenagailua, LG KG 220 sakeleko telefonoa, MP4a izango dira sariak.
|
|
Egizu elkartea 2000 urtean sortu zen eta Bizarra Lepoan elkarteak eta udalerriko hiru euskaltegik osatzen dute eta Berbalaguna ekimenaren eta kultur ekitaldi batzuk antolatzearen bitartez
|
euskararen
erabilera sustatzearen alde egiten du lan udalerrian.
|
|
2007an deialdi bat plazaratu da ipar Euskal Herrian
|
euskararen
erabilera sustatzeko ekimenak garatzen dituzten erakunde pribatuei diru-laguntzak emateko. Guztira, 1.450.000 euroko gehieneko zenbatekoa jarri da, Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak 450.000€ eta Euskararen Erakunde Publikoak 1.000.000€ beraien gain hartzen dituztelarik.
|
|
2
|
Euskararen
erabilera sustatzea, hau da: a) aisialdi uneetan euskararen erabilpena sustatuz, hizkuntza eta gozamena uztartzea; eta b) euskal hiztunek hizkuntza eguneroko bizian baliatzeko, entzuteko eta ikusteko aukerak areagotzea.
|
2008
|
|
Bere helburua da herritarrentzako komunikazio plataforma izatea. Tokiko hedabide gehienak
|
euskararen
erabilera sustatzeko komunitatea sortzeko helburuarekin ari dira sarean.
|
|
Dirulaguntzez sostengaturiko unibertsoa da. Esate baterako, Goiena.netek 2003an beren diru iturrien %52, 83 dirulaguntzetatik zetorren, komunikabideetan
|
euskararen
erabilera sustatzeko kontzeptuan. Diru hori Gipuzkoako Foru Aldunditik eta Eusko Jaurlaritzaren Kultura Sailetik etorri zitzaion (Larrañaga, 2005:
|
|
Euskaltzaindiak eta Euskal Herriko Ikastolen Konfederazioak elkarrekin izenpetuta duten hitzarmenean, euskararen normalizazioa indartzeko ekimenak abian jartzea dagoelarik, besteak beste,
|
euskararen
erabilera sustatzeko ikerketa lanak bultzatuz, elkarrekin lanak argitaratuz eta kaleratuz, lan hau euskal gizartearentzat, hezkuntzan dabiltzanentzat bereziki, interesekoa izan litekeela iritzirik, argitaratzea erabaki dute.
|
|
Irakasleen hizkuntz erabilera eta kalitatea: irakasleak dira ordutegi barruan
|
euskararen
erabilera sustatzen eta harekiko prestigioa nabarmentzen dutenak. Beraiek dira hizkuntz eredu eta motibazio eragile nagusiak, beraz, ikastolak bideratu lituzke:
|
|
Eusko Jaurlaritzako eta haren erakunde autonomoetako langileen artean
|
euskararen
erabilera sustatzea du helburu Euskara Normalizatzeko IV. Plangintzaldiak. Duela hiru aste, uztailaren 9an zehazki aurkeztu zuen Baztarrikak plana.
|
|
1995 Euskalan instituzionalizatu zen, lan munduan
|
euskararen
erabilera sustatzeko.
|
|
Iñaki Eizmendi (Lasarte, Gipuzkoa, 1973) guraso eta gizarte hezitzailea da, eta hainbat urtez soziolinguistikan eta
|
euskararen
erabilera sustatzen aritu da lanean. Hitzaldi sorta emango ditu bihartik aurrera, Nola eragin seme alaben hizkuntza ohituretan?
|
|
Dokumentu horrek gaur egungo hizkuntza politika indartu eta garatzeko hamar neurri proposatzen ditu: indarrean dauden irakaskuntza ereduak gainditu eta hezkuntza sistema birmoldatzea, belaunaldi berriak guztiz euskalduntzeko; hizkuntza politikarako lehendakariordetza sortzea; Administrazioa eta lan mundua euskalduntzea; euskara, gaztelania bezala, berezko, lehentasunezko eta beharrezko hizkuntza dela aitortzea; helduen euskalduntzea, hedabideei
|
euskararen
erabilera sustatuko duten kuotak ezartzea eta euskararen aurrekontuak gainditzea; Unibertsitatea nahiz Lanbide Heziketa euskalduntzea eta hizkuntza politika egokia ezartzea.
|
|
Euskaldun kopuruak gora egin badu ere, oraindik euskarak zailtasunak ditu lagun artean eta herritarren etxeetan barneratzeko. Etxean eta kalean
|
euskararen
erabilera sustatu dezaketen euskarazko film, DVD, mahai joko eta aisialdirako bestelako produktuak sortzeko ahalegin eta irudimenik ez da falta eta proiektu horiek aurrera atera daitezen Gipuzkoako Foru Aldundiak bere laguntza eskaintzen jarraituko du. Gainontzeko erakundeekin eta gizartearekin batera, elkarlanean, administrazioan euskararen erabilera bermatzeko lanean jarraituko duen moduan.
|
|
www.topagunea.org/irakurriHelburuakIrurtzungo PIKUXAR eta AIZPEA euskara taldeek, Altsasuko KIMAk eta BIERRIK elkarteak Topagunea, Euskara Elkarteen Federazioarekin batera antolatu dute Irakurri, oparitu eta gozatu egitasmoa. Guztiek ere
|
euskararen
erabilera sustatzea dute helburu. Horretarako, hainbat esparru lantzen dituzte, esaterako, haur eta gazteen aisialdia, kulturgintza, tokiko hedabideak, mintzapraktika, sentiberatzea...
|
|
Euskaldun kopuruak gora egin badu ere, oraindik euskarak zailtasunak ditu lagun artean eta herritarren etxeetan barneratzeko. Etxean eta kalean
|
euskararen
erabilera sustatu dezaketen euskarazko film, DVD, mahai joko eta aisialdirako bestelako produktuak sortzeko ahalegin eta irudimenik ez da falta eta proiektu horiek aurrera atera daitezen Gipuzkoako Foru Aldundiak bere laguntza eskaintzen jarraituko du. Gainontzeko erakundeekin eta gizartearekin batera, elkarlanean, administrazioan euskararen erabilera bermatzeko lanean jarraituko duen moduan.
|
|
Gainera, azken data horretan biztanleriaren %59, 5ek zerbait bazekien euskaraz. " Zerbait" hori zer den zehaztea, aldiz, zaila da, eta egoera soziolinguistikoan eragiteko eta
|
euskararen
erabilera sustatzeko eraginkorra ote den jakitea zailagoa...
|
|
Izan ere, Euskal Herriko Unibertsitateak bere Euskararen Plan Gidaria jarri du indarrean joan den urtean.
|
Euskararen
erabilera sustatuko dugu plan horren bitartez eta urrats esanguratsuak egingo ditugu erabilera horren normalizazio bidean. Euskal Herriko Unibertsitateko hizkuntza ofizial biek pareko estatus eta erabilera maila edukitzea da plan horrekin lortu nahi duguna, egiazko unibertsitate eleanitza ikusmiran izanik.
|
2009
|
|
Bien bitartean, irakurri dut Eusko Jaurlaritzak
|
euskararen
erabilera sustatzearren onartutako 13.100.000 euroetatik, hedabideetarako 5.700.000 bereizi dituela. Baina irakurri dut, halaber, Eusko Jaurlaritza beraren Etxebizitza eta Kultura sailek 700.000 euroko diru laguntza eskaini diotela Kepa Junkerari proiektu musikal 1erako, baina lehenago, 2007an, eta Klimatologia Zuzendaritzak 200.000 euroko laguntza esleitu ziola Nomadas del viento proiekturako gaitz erdi:
|
|
Sentsibilizazio kanpainak egiten dira: haurren eta helduen matrikulazioetarako, transmisioaren inguruko kanpainak, Administrazioan
|
euskararen
erabilera sustatzeko kanpainak eta abar.
|
|
Gainerako eragile juridikoen kasuan (epaileak, fiskalak, idazkariak) egoera oraindik ere gordinagoa da eta gutxi dira euskaraz moldatzeko gai direnak. Bestalde, kidego horien ardura daukaten estatu mailako erakundeen jarrera ere ez da betiere
|
euskararen
erabilera sustatzearen aldekoa izan.
|
|
Orain arte egindakoa biltzeko eta aurrera begira lan ildo berriak zabaltzeko, Jaurlaritzak 2008an onartu zuen Justizia Administrazioan Hizkuntza Normalizatzeko Plan Orokorra, epean gauzatzeko pentsatutakoa eta
|
euskararen
erabilera sustatzeko neurri guztiak eskema sendo eta koherente batean biltzen dituena. Bost helburu estrategiko finkatu ditu plan horrek:
|
|
3 Justizia Administrazioaren zerbitzuan diharduten funtzionarioen artean
|
euskararen
erabilera sustatzea. Puntu honetan berebiziko garrantzia izango luke hizkuntza eskakizunak esleitzera iristea, baina hori oraingoz, Planaren oinarrian dagoen Dekretua bera bezala, auzibidean dago eta erabakiaren zain.
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan, 15 urtetik gorako biztanleen artean,
|
euskararen
erabilera sustatzearen alde %64, 7 agertzen da; Ipar Euskal Herrian berriz %41, 2, eta Nafarroan %37, 7 Ez alde eta ez aurka ostera, Ipar Euskal Herriko biztanleen %41, 1 azaltzen da, Nafarroako biztaleen %37, 7 eta Euskal Autonomia Erkidegokoen %24 Azkenik, euskararen erabilera sustatzearen aurka agertzen da Euskal Autonomia Erkiegoko biztanleen %11, 2, Ipar Euskal Herrikoen %17, 6, eta Nafarroa...
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan, 15 urtetik gorako biztanleen artean, euskararen erabilera sustatzearen alde %64, 7 agertzen da; Ipar Euskal Herrian berriz %41, 2, eta Nafarroan %37, 7 Ez alde eta ez aurka ostera, Ipar Euskal Herriko biztanleen %41, 1 azaltzen da, Nafarroako biztaleen %37, 7 eta Euskal Autonomia Erkidegokoen %24 Azkenik,
|
euskararen
erabilera sustatzearen aurka agertzen da Euskal Autonomia Erkiegoko biztanleen %11, 2, Ipar Euskal Herrikoen %17, 6, eta Nafarroako biztanleen herena baino pixka bat gehiago (hau da, %34, 2).
|
|
Badirudi euskararekiko jarrera hizkuntza gaitasunari hertsiki lotuta dagoela. Izan ere, Euskal Autonomia Erkidegoan zein Nafarroan, euskaraz dakien biztanleriaren %85 baino gehiago,
|
euskararen
erabilera sustatzearen alde agertzen dela ikus daiteke; eta Ipar Euskal Herrian, biztanleen %75 Aitzitik, gazteleraz ala frantsesez soilik hitz egiten duten biztanle elebakarren artean, euskararen erabilera sustatzearen aurka, %24, 4 agertzen da Euskal Autonomia Erkidegoan, %46 Nafarroan eta %26 Ipar Euskal Herrian. Adinari dagokionez, lurralde orotan, 65 urtetik gorako biztanleen taldean agertzen da euskararen erabilera sustatzearen aldeko ehunekorik zabalena.
|
|
Badirudi euskararekiko jarrera hizkuntza gaitasunari hertsiki lotuta dagoela. Izan ere, Euskal Autonomia Erkidegoan zein Nafarroan, euskaraz dakien biztanleriaren %85 baino gehiago, euskararen erabilera sustatzearen alde agertzen dela ikus daiteke; eta Ipar Euskal Herrian, biztanleen %75 Aitzitik, gazteleraz ala frantsesez soilik hitz egiten duten biztanle elebakarren artean,
|
euskararen
erabilera sustatzearen aurka, %24, 4 agertzen da Euskal Autonomia Erkidegoan, %46 Nafarroan eta %26 Ipar Euskal Herrian. Adinari dagokionez, lurralde orotan, 65 urtetik gorako biztanleen taldean agertzen da euskararen erabilera sustatzearen aldeko ehunekorik zabalena.
|
|
Izan ere, Euskal Autonomia Erkidegoan zein Nafarroan, euskaraz dakien biztanleriaren %85 baino gehiago, euskararen erabilera sustatzearen alde agertzen dela ikus daiteke; eta Ipar Euskal Herrian, biztanleen %75 Aitzitik, gazteleraz ala frantsesez soilik hitz egiten duten biztanle elebakarren artean, euskararen erabilera sustatzearen aurka, %24, 4 agertzen da Euskal Autonomia Erkidegoan, %46 Nafarroan eta %26 Ipar Euskal Herrian. Adinari dagokionez, lurralde orotan, 65 urtetik gorako biztanleen taldean agertzen da
|
euskararen
erabilera sustatzearen aldeko ehunekorik zabalena. Euskal Autonomia Erkidegoan zein Nafarroan, orobat, handia da oso euskararen erabilera sustatzearen aldeko jarrera azaltzen duten gazteen ehunekoa.
|
|
Adinari dagokionez, lurralde orotan, 65 urtetik gorako biztanleen taldean agertzen da euskararen erabilera sustatzearen aldeko ehunekorik zabalena. Euskal Autonomia Erkidegoan zein Nafarroan, orobat, handia da oso
|
euskararen
erabilera sustatzearen aldeko jarrera azaltzen duten gazteen ehunekoa. Ipar Euskal Herrian, ordea, euskararen erabilera sustatzearen alde daudenen artean, ehunekorik txikiena gazteen taldean ageri da.
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan zein Nafarroan, orobat, handia da oso euskararen erabilera sustatzearen aldeko jarrera azaltzen duten gazteen ehunekoa. Ipar Euskal Herrian, ordea,
|
euskararen
erabilera sustatzearen alde daudenen artean, ehunekorik txikiena gazteen taldean ageri da.
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan zein Nafarroan, orobat, handia da oso
|
euskararen
erabilera sustatzearen aldeko jarrera azaltzen duten gazteen ehunekoa. Ipar Euskal Herrian, ordea, euskararen erabilera sustatzearen alde daudenen artean, ehunekorik txikiena gazteen taldean ageri da.
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan zein Nafarroan, orobat, handia da oso euskararen erabilera sustatzearen aldeko jarrera azaltzen duten gazteen ehunekoa. Ipar Euskal Herrian, ordea,
|
euskararen
erabilera sustatzearen alde daudenen artean, ehunekorik txikiena gazteen taldean ageri da.
|
|
" Nafarroako legediari men eginez, Kartako III. Atalak eremu mistoan euskarari eskaintzen dion babesa era egokian ezartzeko aukera aurreikusi behar dela" 16 Bestalde, laugarren puntuan zera adierazten du: " neurriak hartu behar direla
|
euskararen
erabilera sustatzearren, Euskal herriko hedabide elektroniko pribatuetan, baita orokorrean Nafarroako irrati zein telebista saioetan ere" 17.
|
|
Foru lurralde hau hiru hizkuntza eremutan zatitu zenean, Nafar herritarrei eskubide ezberdinak aitortu zitzaizkien eta Euskara Lingua Navarrorum izatetik Nafar batzuen hizkuntza izatera pasatu zen. Horri loturik ere ulertu behar ditugu
|
euskararen
erabilera sustatzeari buruzko jarreren datuak Nafarroako hiru hizkuntza eremuetan (Ikusi irudia).
|
|
bataz beste jenden erdia baino askoz gehiagok adierazten dute interes biziki handia edo aski handia, interes gabeak eta axolagabeak jendetzaren laurden bat dira. Gauza berdintsua ikusten da
|
euskararen
erabilera sustatzearen aldeko jarrerarekin: aldekoak multzo handiena osatzen dute (%41), aurkakoak aldekoen erdira ez baitira heltzen.
|
|
Euskal Herriko Laborantza Ganbara:
|
euskararen
erabilera sustatzeko plana izeneko hitzaldian, Iparraldean euskarak bizi duen egoeraren ikuspegi orokorra eman eta Euskal Herriko Laborantza Ganbarako (Ainhize Monjolose, Nafarroa Beherea) esperientziaren berri eman zuten.
|
|
1991 arte ez zen inon euskara planik egin. Aurretik euskararen erabilera areagotzeko lanik egina bazen ere, ELAY Taldean egin zuten
|
euskararen
erabilera sustatzeko lehen proiektu pilotua, Elhuyar aholkularitza enpresaren eta Hizkuntza Politika Sailburuordetzaren laguntzarekin. Lan-talde batek aurkeztutako ideia Zuzendaritzak asanbladan proposatu zuen, eta denek onartu zuten proiektu hari ekitea.
|
|
Komunikatzeko bide guztiak dira balekoak, eta haiek erabiltzen jakitea ezinbestekoa da. Jakin egin behar dugu, ordea,
|
euskararen
erabilera sustatzeko egiten diren ekintzak baliabideak direla eta ez helburuak. Horregatik, tarteka horien balorazioa egin behar dugu eta agortuta daudela ikusiz gero, komunikatzeko bide edo ekintza berriak proposatu behar ditugu.
|
|
Bosgarren urtez jarraian, 3 eta 12 urte tarteko umeei egokitutako 30 ikuskizun antolatu ditu Bilboko Udalak umeen artean
|
euskararen
erabilera sustatzeko asmoz.
|
|
Ikusi eta Ikasi Euskara Sailak Topagunea Euskara Elkarteko Federazioaren eta BBK ren laguntzarekin antolatzen duen ekimen egonkorra da. Kultur zirkuituaren helburu nagusia da Bilboko haurren artean
|
euskararen
erabilera sustatzea haien aisialdian. Halaber, Ikusi eta Ikasi k haurren artean bidezko heziketa, parte hartzea eta sormena bultzatzea bilatzen du.
|
|
Ikastetxeetako ikasle guztiei, haur hezkuntzatik 18 urtera arte, zuzenduta dago eta Euskal Herriko Ikastola eta ikastetxe guztietan banatuko da. Bere helburua
|
euskararen
erabilera sustatzea eta indartzea da. AEK k antolatutako Korrika ekimenaren zergatiaz eta beharraz ere ohartarazi gura du.
|
|
|
Euskararen
erabilera sustatzeko orduan jarrera proaktiboa du Euskaltzaindiak. Jada 1920ko urtarrilean, alderdi, udal eta elkargoei Euskaltzaindiaren erabakiak onar zitzatela eskatzen die zuzen zuzen.
|
|
Denbora gutxi barru Arabako kuadriletan euskara teknikariak egongo dira; euskara teknikariok kontratatzeko deialdiak laster batean izango direla esan du Agirrek, prest daude eta.
|
Euskararen
erabilera sustatzen hasteko pizgarria izango da hori.
|
|
Onintza Lasak uste du euskalgintzak beharrezkoa duela erakundeen arteko elkarlana eta hezkuntza politika ausartago baten alde azaldu da. Zentzu berean mintzatu da Mikel Basabe eta
|
euskararen
erabilera sustatzea ipini du ardatz moduan. Joseba Egibarrek, elkarlana aipatu du, euskal kultura munduko merkatuan erakargarria izan dadin.
|
|
Batetik, Korrikak euskararen inguruan beti ahal denik eta sektore gehien hartzea eta indar metaketa handia behar dituela eskatu izan duenez, atzokoak dei horrekin bete betean egiten duelako bat. Bestetik, gizabanakoengan lantokiak garrantzi handia duelako, eta baita, beraz,
|
euskararen
erabilera sustatzeko ere. Gure bizitzaren herena lantokian ematen dugu, eta heren horretan euskararen sustatzea bermatua izateko esperantza benetako aurrerapausoa da.
|
|
Modu horretan, herriko gazteen artean dagoen pasibotasunarekin amaitzea,
|
euskararen
erabilera sustatzea eta gaztelekua txiki geratuko zaien gazteendako alternatiba izatea bilatzen omen dute eskaria egin duten eskoriatzarrek. Hori guztiori abian jartzeko, baina, lokala behar dutela jakinarazi diote Udalari.
|
|
Horrenbestez, herria euskalduntzeko xedea apurka apurka lantzen ari dira, bai Euskal Birusa eta bai Afaltzaindia elkarteak, nahiz eta Amestik nabarmentzen duenez, oraindik zeregin handia dagoen?. Hala ere, itxaropenez daude, giro euskalduna birus bat balitz bezala zabaltzeko eta
|
euskararen
erabilera sustatzeko. Orain, festaren azken txanpa iritsi zaie, eta, horretarako, lelo bat erabiliko dute itsasgarrietan:
|
|
futbola, pilota, saskibaloia eta arrauna, eta hainbat kirolari ere batu dira ekimenera; Iraia Iturregi eta Koikili Lertxundi futbolariak, Oier Zearra eta Imanol Agirre pilotariak, Javi Salgado saskibaloi jokalaria, eta Izortz Zabala eta Bizkaiko traineruko neska arraunlariak. Eskoletan eta udal kiroldegietan banatuko diren lau poster sortu dituzte, eta Lutxo Rengifo argazkilariak egindako kirolarien argazkiekin eta euskarazko leloekin osatuta, gazteengan
|
euskararen
erabilera sustatu nahi dute. Halaber, liburuxka bat ere egin dute, eta bertan Getxoko nesken boleibol taldeak luzatze ariketak nola egin azaltzen du.
|
|
Aurtengo urtera arte, beherakada etengabea izan du
|
euskararen
erabilera sustatzeko komunikabideentzako diru laguntzak, baina 2008 urtera arte 300.000 ingurukoa izan zen. 2009 urteko aurreproiektuan, ordea, UPN CDNko gobernuak 9.587 euro baino ez zituen aurreikusi.
|
|
ikusi besterik ez dago Iparraldeko, Nafarroako eta Euskal Autonomia Erkidegoko herri aginteek 25 urteotan izan duten euskararekiko jarrera eta konpromiso maila diferenteek zer nolako eragina izan duten tokian tokiko euskararen bilakaera sozialean. Etorkizunean ere, ezinbestekoa izango da herri aginteen konpromiso irmoa eta politika aktiboa
|
euskararen
erabilera sustatzearen alde.
|
|
Laissez faire, laissez passer printzipioa aplikatzea da hori, eta esana dugu, hizkuntza politikari eraginkortasuna eragozten dionez gero, ez zaigula printzipio onargarria iruditzen. Herri aginteek, baldin eta hizkuntza pluraltasuna egiazki bermatzea eta bultzatzea baldin badute helburu, ezin dira ustezko neutraltasun batez mozorrotu; aitzitik, jarrera aktiboa izan behar dute
|
euskararen
erabilera sustatzearen alde. Hori horrela, ez da bidezkoa zerbitzu publikoen eremuan helburu konformagarritzat hartzea gaur egungo euskararen erabilerari euste hutsa.
|
|
Halere, bizitzako beste ezein esparrutan bezala, hizkuntzarenean ere, gehiegikerietatik salbu mantentzea komenigarria den neurri berean izango da on eta osasungarri, batez ere bizikidetza patxadazko eta harmoniatsu baterako da osasungarri?
|
euskararen
erabilera sustatzeko eta bermatzeko egiten diren urratsetako hainbati errezeloz eta susmo txarrez begiratu ohi dietenek aurreiritziak alde batera utziko balituzte eta euskararen sustapenerako neurri positiboak proposatzeari ekingo baliote.
|
|
Tokiko telebistetan
|
euskararen
erabilera sustatzeko bideen bila, herri aginteek kritika asko jaso zituzten, ez zutelako dekretuan bertan, lehiaketa publikoaren aurretik, barruti bakoitzerako euskara hutsezko telebista baten erreserba egiten. Jaurlaritzako hizkuntza politikaren arduradunek erreserba hori egiteari baino egokiago iritzi zioten euskarazko emanaldiei lehentasuna emango dien kuota sistema bat ezartzeari, uste izanik behin hartarako aukera irekita gizarteari zegokiola, kasua balitz, euskara hutsezko tokiko telebista proiektu bideragarriak aurkeztea.
|
|
Bestalde, beren burua ez abertzaletzat edo konstituzionalistatzat jotzen dutenen hizkuntza jokabideari buruz ari garela, jakina den arren, esan egin behar da hizkuntza jarreretan diferentzia pisudunak egon badaudela askotarikoa den esparru hori osatzen dutenen artean. Halaber, jakina da jarduera politiko instituzionalean, adibidez hainbat udal administraziotan,
|
euskararen
erabilera sustatzearen aldeko politika aktiboak garatzen ari direla urteotan esparru politiko horretako hainbat ordezkariren gidaritzapean. Baina, aldi berean esan dezagun nabarmena dela, beren proiektu politikoetan, eguneroko politikagintzan, eta baita eremu mediatikoko jardunean ere, beren burua esparru horretan kokatzen duten aukera politiko eta mediatikoek gaur egun, oro har, egiten dieten baino toki handiagoa eta preziatuagoa behar eta merezi dutela euskarak eta hizkuntza aniztasunaren aldeko jarrera aktiboek.
|
|
Murritzegia baita, beren gogo ametsetako euskal gizartea irudikatzerakoan, euskararentzako gordetzen duten tokia. Ahalegin handirik gabe onartu lukete," euskara guztiona da" leloa egiazki asumitzea ez datorrela bat, esate baterako," hizkuntza politikarik onena hizkuntza politikarik eza da" ikusmoldeak eragindako hizkuntza politikekin, edo
|
euskararen
erabilera sustatzeko neurriei boligrafo gorria eskuetan hartuta errezeloz edo mesfidati begiratzearekin, edo euskara kontu gorabeheratsu eta deserosoekin gehiegitan lotzearekin. " Euskara guztiona da" leloak politika euskaltzaleak bultzatzea eskatzen du, euskaltzaleak diot, ez nahitaez abertzaleak?, eta bi hizkuntzen bizikidetza gero eta berdinkideago eta orekatuagoaren alde etengabe egitea, gizarte bizikidetzaren mesedean.
|
|
Administraziori beste ertz batetik begiratzen badiogu, edonork aitortu du inoiz ere izan ez duen lekua duela gaur egun euskarak herri administrazioetan. Baina baikorkeria antzuetan erori nahi ez duenak ere aitortu du, oro har, urteotan egin dena baino gehiago eta hobeto ere egin zitekeela esparru honetan
|
euskararen
erabilera sustatzeko. Are kezkagarriagoa da defizit hori, kontuan hartzen badugu herri administrazioei eredugarri izatea dagokiela eta, diktadura ondorengo demokrazia garaian eskuratutako autogobernuari esker, administrazio berri eta berrituak eraiki direla Euskal Autonomia Erkidegoan [45].
|
2010
|
|
Udalbatzak iazko abenduan onartutako
|
Euskararen
Erabilera Sustatzeko Plan Orokorrean jasota agertzen diren ekintzen artean, euskaldun zaharren eta euskara ikasleen artean euskarazko hartu emana errazteko helburua duen Berbalagun egitasmoa eta herriko kirol jardueretan euskararen erabilera bermatzeko martxan ipiniko dituzten hainbat ekintza ere badaude. Hezkuntza arloan, lan arloan zein administrazioan euskararen erabilera bultzatzeko helburua duten ekimenak dira egitasmoan jasotako 34 ekintzak.
|
|
UPV/EHUk sortu zenetik bere jardueretan
|
euskararen
erabilera sustatzeko ahalegin berezia egin du. Zenbait esparrutan lortutako emaitzak oso onak dira, besteak beste, graduko eskaintzan edo AZPko langileen hizkuntza gaitasunean.
|
|
UPV/EHUk sortu zenetik bere jardueretan
|
euskararen
erabilera sustatzeko ahalegin berezia egin du. Zenbait esparrutan lortutako emaitzak oso onak dira, besteak beste, graduko eskaintzan edo AZPko langileen hizkuntzagaitasunean.
|
|
EAEn 16 urte edo gehiagoko hiru lagunetik bi (%64, 7)
|
euskararen
erabilera sustatzearen alde daude, Iparraldean %41, 2 eta Nafarroan herena pasatxo (%37, 7). Bada, halaber, biztanle multzo esanguratsua ez dagoena ez alde ez aurka (%41, 1 Iparraldean, %28, 1 Nafarroan eta %24 EAEn).
|
|
Maiatzaren 21etik 23ra Donapaleun
|
euskararen
erabilera sustatzeko lehen Baxe Nafarroako Euskararen Eguna ospatu da. Helburua, jendarte zabalari euskara berreskuratzera gonbidatzea izan da, euskarari atxikimendua erakusteko eta denbora berean hizkuntzan trebatzeko aukera eskaini nahi izan da.
|
|
Euskal herri aginteek neurri egokiak hartuko dituzte eta beharrezko bitartekoak jarriko gizarte bizitzako alor guztietan
|
euskararen
erabilera sustatzeko, herritarrek salerosketako, kulturako, elkarteetako, kiroletako, erlijiozko edota beste edozein motatako jarduera guztiak euskaraz garatu ahal izan ditzaten.
|
|
Euskal herri aginteek neurri egokiak hartuko dituzte eta beharrezko bitartekoak jarriko gizarte bizitzako alor guztietan
|
euskararen
erabilera sustatzeko, herritarrek salerosketako, kulturako, elkarteetako, kiroletako, erlijiozko edota beste edozein motatako jarduera guztiak euskaraz garatu ahal izan ditzaten.
|
|
1 Euskal herri aginteek
|
euskararen
erabilera sustatuko dute publizitatean.
|
|
Beraz, Euskaraz Bizi egitasmoaren bidez, Gorostidiren helburua zen murgiltzetik hasi eta 6 urterako ikasle guztiek euskara erabiltzea eguneroko bizitzan, ikastola barruan nahiz ikastolaz kanpo.
|
Euskararen
erabilera sustatzea eta indartzea, bestela esanda.
|
|
murgiltze sistema, kantak, jolasak, ipuinak? Baina, alde handiz, Argitxo izeneko iratxoa bihurtu zen
|
euskararen
erabilera sustatzeko tresna nagusia.
|
|
Bi arrazoi nagusirengatik egin dute araudia: «Baztan eskualde eskualduna» delako eta «Udaleko zerbitzuetan eskuararen erabilera arautzeko eta udalerrian
|
eskuararen
erabilera sustatzeko araudi erranguratsu baten hutsunea» ikusten zutelako. Ekainaren 3an aurkeztu zuten ordenantza, Arizkunenea Kultur Etxean egindako prentsaurrekoan.Eskualgintzako kideek agerraldian azaldu zutenez, «ordenantzak eskuarari dagokion marko juridikoa ezartzen dio eta orain arte izan duen egoera minorizatua saihesteko, hainbat esparru arautzen ditu».
|
|
Aldekoaren hitzetan," horiek euskalduntzeko, euskara planak ditugu aspaldiko lagun. Horrenbestez, zonalde honetan
|
euskararen
erabilera sustatu eta hizkuntzarekiko motibazioa pizten lagundu gura genuke; beti ere, parte hartzearen eta talde lanaren bidez hizkuntzarekiko jarrerak landuz, eta euskararekiko jarrera kontziente eta positiboak sortuz".
|
|
Gipuzkoa euskararekin bat leloa ikusiko da datorren denboraldian Realaren jantzi ofizialetan eta instalazioetako publizitate espazioetan. Horrekin batera, klubaren jardueretan
|
euskararen
erabilera sustatzeko plan bat lantzeko konpromisoa hartu du futbol taldeak; halaber, diputazioak jokalarien irudia erabili ahal izango du euskararen sustapenarekin lotutako jardueren berri emateko. Euskal eta gipuzkoar gizarteari euskararen balio soziala adieraztea du helburu hitzarmenak.
|