|
2000
|
|
|
Josune Ariztondok EAJko EBBko kide hautatu zutelako utzi du kargua. Aizpurua Kultura Saileko koordinaziorako eta
|
Euskara
Sustapenerako zuzendaria izan da orain arte.
|
|
|
Ikastaroei dagokionez, guztira 12 izango dira: Vigotskiren konstruktibismoa, Informatika Haur eta Lehen Hezkuntzan, Internet, Afektibitatea eta Sexu Hezkuntza, Plastika, Musika, Hezkuntza Berezia,
|
Euskararen
sustapena Bigarren Hezkuntzan, Ingelesa, Lanbide Heziketa, Atxikimendua eta Jolasak. Arratsaldeetan, aldiz, hainbat gairen inguruko hitzaldiak, aurkezpenak eta eztabaida saioak izango dira aukeran.
|
|
|
Ondoren, gaztelania kendu, frantsesa mantendu eta euskara osoki sartua izanzen. Irrati hau, elebidun bilakatu eta
|
euskararen
sustapenari lotu zitzaion, 1986ean RTLirrati komertzialak berrerosi arte.
|
|
|
JOSE LUIS ALVAREZ ENPARANTZA Txillardegi irakaslearen ekarpenakeuskara eta, oro har,
|
euskararen
sustapenaren alde, kuantitatiboki ugari izateaz gain, kualitatiboki garrantzi berezikoak dira. Aipagarriena, Txillardegiren lana baino areago, pertsona bera izan da, askoren ustez euskararen aurreneko militantea.
|
|
2001
|
|
|
8 Hizkuntz politikan giza eta diru baliabideak jarri (61 or.): itzulpen politikan; hizkuntz irizpideak adostean, administrazio eremuan, honako ataletan: zerbitzuetan, argitalpenetan, dirulaguntza deialdietan, erosketa eta kontratazioetan, langileen etengabeko prestakuntzan; funtzionarioen euskalduntze alfabetatzean;
|
euskararen
sustapenean, «Administrazioak finkatu eginbeharko luke zeintzuk diren estrategikotzat (eta, beraz,, ezinbestez, sustatzekotzat) jotzen dituen jarduera esparru, ekimen edo elkarteak, bai euskalgintzan eta baita gizarteratze eremuan ere»; corpus plangintzan (Euskaltzaindiarekin) eta hizkuntzaren industrian.
|
|
|
Euskaraz eta
|
euskararen
sustapenerako proiektuak abian jarri ahal izateko behar besteko baliabideak aurkitzea gero eta zailagoa da. Ezagutzaren gizartea deitutako honetan, dirutza xahutzen duen jendarte mediatikoan, euskaraz jardutea ez da errenta, euskarak, salbuespenak salbuespen, ez dakar hazkuntza pertsonalerako betarik.
|
|
|
Euskara eta bere irakaskuntzari buruz esaten denari aurre egiteko egunero egin behar den ahalegina ikaragarria da. Azken hilabeteetan euskaltzaleen ahaleginak ez dira hainbeste
|
euskararen
sustapena eta berreskurapenalortzeko asmoz, baizik eta gure hizkuntzaren kontrako informazio nahiz eduki gaiztoak geldiarazten saiatzeko.
|
|
2003
|
|
|
Hamasei izen berri gehitu dizkio Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak Bidegileen bildumari. Kazetaritzan, ikerketan,
|
euskararen
sustapenean eta herri kulturan lan egin duten hamasei pertsonen lana, bizitza eta pentsamoldea biltzen dituzten hamasei ale horiek lau sortatan plazaratu dituzte. 30 sortak XIX. mendean jaio eta Euskal Herritik kanpo euskara lantzen jardun ziren Jean Pierre Goytino, Juan Antonio Irazusta (Aita Bonifazio Ataun), Norbert Tauer eta Imanol Apalategiri buruzko lanak biltzen ditu.
|
|
|
Erakunde publikoak oso poliki hasi ziren lanean, euskara esparru publikoetara zabaltzeko, irakaskuntza publikoan sartzeko izandako zailtasunak dira horren adibide. Hasierako urteetan ez zen egitura egokirik, ezta diru nahiko zuzendu
|
euskararen
sustapenerako. Alderdi politikoek, baita abertzaleek ere?
|
|
|
Nafarroako hizkuntza politika arautu nahi duen dekretu berriak
|
euskararen
sustapena eta hedadura bulkatu beharrean, azkeneko hamasei urteetan egindako urratsak alde batera uzteko neurriak ebazten ditu. Hasteko, Foru Komunitateko orain arteko legediak euskara lurralde osoko berezko hizkuntza eta eremu batean hizkuntza ofizialaere badela onartzen du.
|
|
2004
|
|
|
Berdin klase politi koa. Kontua da,
|
euskararen
sustapenari buruz zer nolako jarrera izan duten, eta duten, Euskal Herriko alderdi estatalek eta nazionalistek. Jakin beharrekoa da, era berean, gurean integrazioaz hain gora hitz egiten den interkulturalis moaren euforia honetan, nolako jarrera agertzen duen lekuko jendeak eta no lakoa kanpotik etorriak.
|
|
|
XX. mende hasieran gainbehera hasia zen
|
euskararen aldeko
sustaketari serio heldu zion Aranak. Ez da zalantzarik garrantzi handia eman ziola euska rari, adin helduan ikasi eta, segidan zehaztuko dugun bezala, haren azterketa ri eskaini baitzizkion saiorik sendoenak.
|
|
|
Espero dugu horrelako bertze anitz ekintza bultzatuak izanen direla, ondoko urteetan, hain zuzen Euskara Erakunde Publiko horrek bere eginbeharretan baitu
|
euskararen
sustapena bizi sozialean.
|
|
|
Telebista lokalen azken urteotako garapenak ez dio onura handirik ekarri euskarari, batez ere, hiriburu etan. Zein uste duzu izan litzatekeela euskararen lekua telebista lokalean, edo telebista lokalek jokatu beharreko papera
|
euskararen
sustapenean?
|
|
2005
|
|
|
Beti eta edonon adierazten du euskararen aldeko defentsa, horren araberako Hizkuntza Politika bat darama: aurrekontuetako ehuneko jakin bat bideratzen du
|
euskararen
sustapenerako; Euskararen Biziberritzerako Plan Nagusia da Hizkuntza Politikaren islarik argiena. Herri eta hirien tamaina eta euskaldunen ehunekoaren araberako eredu ezberdinak eskaintzen ditu Plan hau abian jartzeko.
|
|
2006
|
|
|
Agindu konstituzionala (EK 20.3 art.) garatzen duten arauen artean, honako hauek ditugu: EITB RTVVko hedabideetan publizitatearen hedapena erregulatzeko arauak (1.10 artikuluak azpimarratzen du erakundearen garrantzia
|
euskararen
sustapen eta garapenerako); Euskal Irrati Telebista Erakundea Sortzeko maiatzaren 20ko 5/ 1982 Legearen (3.h. artikulua); uztailaren 8ko 9/ 2000 Kataluniako Publizitate Dinamikoaren Legea; abenduaren 29ko 18/ 2000 Kataluniako Instituzio Publizitatearen Legea; uztailaren 11ko 9/ 1984ko Galiziako Irrati telebista Eratzeko Legea.
|
|
|
Ikastola bakoitzaren parte hartzea proiektu horietan,
|
euskararen
sustapenaren eta erabilpenaren aldeko ekintzatzat ulertu ohi zen eta tresna baliagarria gertatu zen ikasleek lor zezaketen euskara maila indartzeko eta sendotzeko.
|
|
|
Hezitzaileentzako gida praktikoa.
|
Euskararen
sustapenerako tresnak. GIL USABIAGA, Zuriñe; ABASOLO CALLEJA, Bittor.
|
|
2007
|
|
|
Igone Etxebarria
|
Euskara
Sustapenerako zuzendaria da Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzan eta hala hitz egin digu hitzarmenari buruz: «2006ko udan itxi genuen hitzarmena.
|
|
|
Etxebarriak,
|
Euskara
Sustapen zuzendariak, arazoaren berri badutela adierazi du: «Guk egindakoa nahiko izango ote den ala ez?
|
|
|
Hortaz," argudio" hori euskaldunon edozein eskakizun ukatzeko erabiltzen da: independentzia, autodeterminazioa,
|
euskararen
sustapena, euskal nazioaren existentzia, presoen gerturatzea, torturaren abolizioa edo dena delakoa. Ezin dugu halako txeke zuririk eman.
|
|
|
Hizkuntza eta kultura aniztasuna balio nagusitzat harturik, euskararen aldeko sentiberatze ekintzak antolatu behar dira. Hau guztia bideratzeko ez da nahikoa egun bateko kanpainak antolatzea,
|
Euskarak
sustapen kanpaina iraunkorrak garatu behar ditu. ereduko matrikulazio kanpainak nabarmen gora egin badu, etengabeko sustapena egin zaiolako izan da.
|
|
2008
|
|
|
Jarraian Eusko Legebiltzarraren Osoko Bilkurak, 1999ko abenduan Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia berretsi zuelarik ebazpen gehigarri hau egin zuen: " Legegintzaldi honetarako koalizio akordioak dioenez, Nafarroako eta Iparraldeko erakunde pribatuekin eta publikoekin lankidetzan
|
euskararen
sustapena bultzatzea eskatu nahi dio Eusko Legebiltzarrak Eusko Jaurlaritzari" (3 ebazpen gehigarria).
|
|
|
Izatez 19201921 urteetan, Diputazio monarkiko honek, ziurrenik aurreko urteetan jeltzaleek ezarritako joeraeuskaltzaleen inertziapean, Akademiari kontsultaren bat edo beste egin zionseinaleren batzuk euskaratzeko346 Gainera lehen bi urteetan Bizkaiko Diputazioak Akademiari emandako subentzioak nahiko handiak izan ziren (30.000 pezeta), beste Diputazioek emandakoak baino handiagoak. Alta, Akademiaren oinarrizko gastuak kendutakoan (Bilboko egoitzaren alokairua, euskaltzainen bidaiadietak eta gisakoak), ez zen
|
euskararen aldeko
sustapen lan nabarmenak egiteko diru askorik geratzen. Izatez, laster, Bizkaiko monarkikoak dirulaguntzak murrizten hasi ziren.
|
|
|
Gutun batean aipatu zuenez, «tratamos de centralizar en lo posible la vida de la Academia procurando vivan la mayor parte de sus doce miembros de número en Bilbao o sus cercanías»360 Eta saiatu ere egin zen urte hartan hautatu nahi zituen euskaltzainak, besteak beste Jean Etxepare eta Damaso Intza Bilbora ekartzen (biak printzipioz prest zeuden). Haiekin eta beste euskaltzainekin batzorde iraunkorrak sortu nahi zituen, astean zehar lan egingo zutenak, dela
|
euskararen
sustapenean, dela ikerketa proiektuetan. Baina Bilbo inguruan lantalde iraunkorrak sortzeko asmoek huts egin zioten (Damaso Intza Nafarroan geratu zen, eta Etxepareren ordez hautaturiko Lacombek Parisen bizitzen segitu zuen) 361.
|
|
|
Militarren aldeko eta separatismoaren aurkako erretorika baliatuz Azkue
|
euskararen
sustapena eskatzen ari zen. Azaroan Donostian egindako Euskaltzaindiaren batzarrak aprobetxatuz Artzadun bisitatzera joan bide zen Azkue378.
|
|
|
Hiru lanildo garatu zituen: 1)
|
euskararen
sustapen soziala, 2) hizkuntza idatziaren arautzea eta 3) ikerketa filologiko eta linguistikoak. Arautze arloan emaitza urria izan zen, batez ere sabindar gotorren oposizioagatik.
|
|
|
Dena den, ez nago batere ezkor, esperantzaren leiho bat baino gehiago baditugulako irekita.Aipatzen hasiz gero, hona azken aldiko batzuk: “Lihuriko egunak” Bardozen (Zuberoa) hizkuntza gutxituen ordezkariek egin duten biltzarra; Euskaltzaindia eta Iparraldeko Erakunde Publikoaren artean (herri gizonak)
|
euskararen
sustapenerako sinatu duten ituna; bestetik hor dauzkagu aspaldian jo eta su gurean ahalegin guztiz lanean diharduten, soilik euskaraz, Berria, Argia (Donostia), Herria (Baiona) eta Nabarra (Iruñea), Jakin, Luma, Euskaltegiak, Kontseilua... inoiz eman ez diren urrats zintzo eta berriak emanez. Hurbilago, aldiz, hainbat herri eta eskualdetan ari diren eguneroko edo asterokoak: Hitza, Kronika, Aiurri, eta beste.
|
|
|
«Bizkaian euskaldun potentzialen zenbatekoa %50 bada, Ezkerraldean %32 baino ez da», azaldu du Miren Dobaran Bizkaiko Foru Aldundiko
|
euskararen
sustapenerako zuzendariak. Horrela, bada, eskualde horretako euskaltzaleei babes berezia eman nahi diete.
|
|
|
Euskal erakundeen artean, Aldundiko Kirol Zerbitzua da herri administrazioko erakundeen artean ziurtagiria lortzen lehena. Gipuzkoako udalekin batera, halaber,
|
euskararen
sustapenerako udal teknikariei laguntzeko Udal< \> ekin programa martxan da jada. Abian dira Subijana Etxeko jarduna eta Mintzola Fundazioa sortzeko lehen urratsak ere.
|
|
|
25 urteurrena du aurten sarituak, eta euskararen normalizazioan aitzindari izateagatik eman dio saria epaimahaiak, besteak beste.
|
Euskararen
sustapenean, zabalkundean eta normalizazioan berritzaile eta bide erakusle izatea ere kontuan hartu dute saria emateko orduan, baita zabaltasunaren aldeko jarrera sorreratik bertatik erakutsi izana ere. Ander Etxebarria elkarteko presidenteordeak jaso zuen saria, Lehendakaritzan atzo izaniko ekitaldian.
|
|
|
Mikel (barkatu konfiantza), badakizu Eustat ek (Euskal Estatistika Erakundeak) emandako datuen arabera, 9.430 portugaletetar euskaldunak direla eta beste 10.436 ia euskaldunak? Ez du horrek Udalaren aurrekontuen% 0,04 baino apur bat gehiago ematea merezi
|
euskararen
sustapenerako. Gogoratzen al zara Hirugarren Mundurako %0, 7ko eskaeraz?
|
|
|
Euskal erakundeen artean, Aldundiko Kirol Zerbitzua da herri administrazioko erakundeen artean ziurtagiria lortzen lehena. Gipuzkoako udalekin batera, halaber,
|
euskararen
sustapenerako udal teknikariei laguntzeko Udalekin programa martxan da jada. Abian dira Subijana Etxeko jarduna eta Mintzola Fundazioa sortzeko lehen urratsak ere.
|
|
|
|
Euskararen
sustapenari dagokionez, ez da gauza berria, urteak daramatzagu instituzioak eta gizarte erakundeak nor bere aldetik dabiltzala, beti elkarri zeharka begira baina inoiz elkarlanera iritsi gabe. Gizarte erakundeek salatzen dute beraiek egiten zituzten gauzak kopiatu eta xurgatu egin nahi dizkietela instituzioetatik; instituzioetatik diote gizarte elkarte eta erakundeak ez daudela gobernuari lehia egiteko, beste zeregin batzuetarako baizik.
|
|
2009
|
|
|
Iparraldearekin ez dago ezer ere eta Euskal Autonomia Erkidegoarekin 25 urte pasatuta, eta Hezkuntza Kontseilariaren hitzetan," harreman profesionalak eta ez instituzionalak42" izan dira, EGA baliozkotzerakoan eta funtzionarioen prestakuntzan. Gaur egun, hitz horiei gehitu behar zaie 2009an Iruñean izenpetutako bi gobernuen arteko Borondate Adierazpena," Nafarroako Foru Komunitatearen eta Euskal Autonomia Erkidegoaren arteko loturak estutzeko, eta hala,
|
euskararen
sustapena, ikerketa, dokumentazioa, plangintza eta hizkuntza politika bultzatzeko, euskararen hizkuntza normalizazioaren arloko lankidetza eta harremanak hobetze aldera" 43 P-k jakin badaki, borondateak ez duela inor behartzen.
|
|
|
Zortzi sektore nagusi hartzen ditu planak bere baitan: Familia Harremanak;
|
Euskararen
Sustapena eta Hizkuntza Baliabideak; Hezkuntza, Ikerketa eta Gazteria; Herri Administrazioa; Hedabideak eta Kulturgintza; Lan mundua; Kirola eta Aisialdia; Teknologia eta Telematika.
|
|
|
Zortzi sektore nagusi hartzen ditu planak bere baitan: Familia Harremanak;
|
Euskararen
Sustapena eta Hizkuntza Baliabideak; Hezkuntza, Ikerketa eta Gazteria; Herri Administrazioa;
|
|
|
EAEren testuinguruan, euskarak badu gizarte oinarri jakin bat, horixe baita euskal gizartearen berezko hizkuntza. Alde horretatik, jarrerei buruzko ikerketa lana euskal testuinguruan faktore garrantzitsua da
|
euskararen
sustapenerako, Azurmendi et al (2001); Martinez de Luna I (2001); Perales J. (2001); Torres GuzmanM� &Etxeberria F., (2005).
|
|
|
Bilera horretan zehar, lankidetza akordioa sinatu dute, Iruñean. Abiadura Handiko Trena,
|
euskararen
sustapena edota EITBko hedabideak izan dira gai nagusiak.
|
|
|
|
Euskararen
sustapenean esfortzu eza salatu du Egibarrek
|
|
|
Tokikoei dagokienez, pauso interesgarriak sumatu ziren Jaurlaritzak dekretua atera eta lehiaketa deitu zuenean. Helburu nagusiak izendatzean ere,
|
euskararen
sustapena eta zabalkundea zen horietako bat (eduki propioak jorratzea eta tokiko informazioa eskaintzea ziren beste biak). Tokiko telebistetan euskara komunikazio hizkuntza izango zela bermatzeko, neurri hauek aurreikusi ziren, besteak beste157:
|
|
|
Estatutik etorritakoak (gaztelania dute ama hizkuntza), zein atzerritik etorritakoak (lehendabizi gaztelania ikasi ohi dute). Gainera, agerikoa da
|
euskararen
sustapenean Eusko Jaurlaritzaren hezkuntza politikek izan dutela askoz ere eragin handiagoa, udal mailako politikek baino.
|
|
|
–Ez dezagun haize gehiegi eman, baina...?. Blanca Urgell Eusko Jaurlaritzako Kultura sailburua Baionan izan da, eta Euskararen Erakunde Publikoko buru Max Brissonekin UMPko kidearekin hitzarmena sinatu du, aurreko Jaurlaritzak bezala,
|
euskararen
sustapenerako laguntzak elkarlanean bideratzeko. Euskararen mapaz eta euskararen geografiez mintzo dira Urgell eta Etxezarreta, euskaldunek entenditzeko moduan.
|
|
|
Zuekin zorretan gaude. Omenaldian Ana Castro Udaleko Euskara Saileko zinegotzia, Andres Urrutia Euskaltzaindiko presidentea eta Miren Dobaran Bizkaiko Foru Aldundiko
|
euskararen
sustapenerako zuzendaria izan ziren, besteak beste.
|
|
|
Haren ustez, Jaurlaritzak itxurazko aurreikuspen ekonomikoetan oinarritu ditu aurrekontuak eta sarrera publikoak handitzeko zerga bilketan eskua sartzera ez da ausartu. Horrez gainera, Aranak gobernuari egotzi zion kultura eta
|
euskararen
sustapena eta ingurumena eta ondare historikoaren zainketa alde batera utzi dituela azpiegitura handien mesedetan.
|
|
|
Eztabaida ez da, beraz, hertsadura bai ala ez; eztabaidak izan behar du lortu nahi den helburuaren (hizkuntza bizikidetza ahalbidetuko duen neurriko oreka lortzea euskara eta gaztelaniaren artean) eta bitartekoen artean (hizkuntza politika) egokitasunik eta proportzionaltasunik ba ote den. Egokitasun eta proportzionaltasun hori gordetzen baldin bada, zilegizkoa (etikoa esan nahi da) eta eraginkorra izango da hizkuntza politika; hots, gehiegikeriarik gabea, utzikeriarik eta eskastasunik gabea, neurrikoa, proaktiboa, argi eta garbi
|
euskararen
sustapenaren aldekoa. Ez beza inork ahantzi, herritar guztiei bakoitzak nahi duen hizkuntzan bizitzeko aukera ematerakoan, euskaraz bizitzeko aukeretan dagoela defizita.
|
|
|
Iparraldean bertako herri erakundeek hartu dituzte azken urteetan konpromiso aurreratuak, gero eta handiagoak, elebitasunaren alde eta euskara sustatzeko. Pariseko Gobernuak ere parte hartzen du herri erakunde guztiekin batera Euskararen Erakunde Publikoan, eta badute hitzarmen bat, 2007an sinatua, Eusko Jaurlaritzarekin
|
euskararen
sustapenean elkarlanean jarduteko. Frantziako ordenamendu juridikoak eta herrialde horretako zentralismoak ikaragarri mugatzen du, ordea, jarduera publikoa, frantsesa ez beste hizkuntzek ez baitute oraindik lege babes berariazkorik ere.
|
|
|
Jadanik esan dugunez, euskararen ofizialtasunaren ondorioek esparru publikoarekin dute lotura nagusia, baina ez bakarra. Izan ere, Euskararen Legeak berak irekitzen baitu bidea eremu pribatuan ere
|
euskararen
sustapen politikak garatzeko, eta lege horrek berak aitortzen baitie herritarrei euskara erabiltzeko eskubidea lan munduan bezala aisialdian edo kiroletan, eta edonolako elkartetan bezala jarduera politiko, kultural, sindikal, erlijioso eta komertzialetan. Eskubide horiek bermatu beharrean dira herri aginteak, eta bistan da aipaturiko jarduerok eremu pribatuan gauzatzen direla.
|
|
|
Halere, bizitzako beste ezein esparrutan bezala, hizkuntzarenean ere, gehiegikerietatik salbu mantentzea komenigarria den neurri berean izango da on eta osasungarri, batez ere bizikidetza patxadazko eta harmoniatsu baterako da osasungarri? euskararen erabilera sustatzeko eta bermatzeko egiten diren urratsetako hainbati errezeloz eta susmo txarrez begiratu ohi dietenek aurreiritziak alde batera utziko balituzte eta
|
euskararen
sustapenerako neurri positiboak proposatzeari ekingo baliote.
|
|
|
On litzateke euskalgintzako ateak berrikuntzaren exijentziei irekitzea, aspalditik datozen inertziak astindu eta jarrera nahiz ikuspuntu berritzaileei lekua egiteko. Euskalgintza, bai ikuspuntuei dagokienez baita parte hartzaileei dagokienez ere, askotarikoa denez, eta
|
euskararen
sustapen lanetan diharduten guztiak direnez euskalgintza, dauden tokian daudela, komeni da bakoitzari zer dagokion argitzea eta errespetatzea.
|
|
|
Adostasuna zenbaterainokoa, halakoa aurrerakada. Denak mugitu behar dira beren posizioetatik, bestela erretorika hutsala litzateke adostasunaren aldarrikapena, baina onartu da euskaratik urrunago daudenei eta
|
euskararen
sustapen politikei errezeloz begiratzen dietenei dagokiela pauso luzeagoa ematea, euskararantz hurbil daitezen.
|
|
|
elebakartasun indartsuan eroso daudenak alde batetik, eta gaur egun mendetasun egoera bizi duen hizkuntza baten biziberritzea elebakartasunaren bidetik ikusten dutenak, bestetik, bi biek errezeloz begiratzen diete trebetasun pasiboak bultzatu eta gizartean gutxieneko helburu moduan zabaltzeko estrategiei.
|
Euskararen
sustapena arrakastatsua eta iraunkorra izan dadin, ordea, 30? 55 urte bitarteko herritarren %42 erdaldun elebakar multzo hori euskarara erakartzeko estrategia errealistak behar dira, berehala gainera. Ildo horretatik begiratuta, beste behin ere oso egokiak atzematen ditugu Moreno Cabreraren hitzak (Moreno Cabrera, 2006):
|
|
|
Horregatik herritarren atxikimenduak egiten du zilegi, etiko eta demokratiko hizkuntza baten aldeko sustapena. Herritarren atxikimenduak bihurtzen du zilegi, moral eta demokratiko euskararen eta gaztelaniaren arteko oreka eta, beraz,
|
euskararen
sustapena helburu duen edozein hizkuntza politika.
|
|
|
Hizkuntza pluraltasunaren kudeaketarako eredu bat ez ezik, irudipena daukagu gizarte eredu oso bat ere badela oinarri honek bere baitan gordetzen duena, edo, nahiago bada, gizarte bizikidetzarako eredu bat. Izan ere, behin euskara erabiltzearen aldeko apustua egin ondoren, behin gezurrezko liberalismo baten mozorropean, egiazki," tolerantzia errepresiboa" baino islatzen ez duen laissez faire, laissez passer politika alde batera utzi eta
|
euskararen
sustapenaren aldeko aukera egin ondoren, gutxienez lau bide har zitzaketen 1982an, ondoren aipatuko ditugunak.
|
|
|
Zalantzarik gabe, askotarikoak eta alde guztietakoak dira kontsentsuaren indar galtzearen arrazoiak. Edonola ere, kontua da
|
euskararen
sustapenerako kontsentsu sozial eta politikoa berritu, handitu eta sendotu behar den zerbait dela, garai berrietako erronkak arrakastaz jokatuko badira. Horretarako ez da batere traba edo eragozpen 1982ko Hitzarmenaren eskutik eraikitako arkitektura juridikoa.
|
|
|
Gutxi oso gutxi ere dagoela erran daiteke eta ni neu ere ados nago horrekin. Hargatik, kontuan hartu behar da diru sartze eta inbertitze horien barne ez dauden
|
euskararen
sustapenerako beste ekintzarik burutu duela Herri Alkargoak. Horien artean aipa nezake Basaburuko ikastolari eraikin berria hornitzea —obratze hau, baina, Frantziako hezkuntza legeak debeku egiten baitu, ezin da ofizialki Herri Alkargoarena bezala aurkeztu!...
|
|
2010
|
|
|
Gure herri honetatik maiz begiratzen diegu, mirespen ukitu batez, katalanaren bizitasunari eta hango kultura industrien sendotasunari. Joan Solà hizkuntzalariaren ikusmena, beraz, lagungarri dugu gure lanean,
|
euskararen
sustapenaren alde. Lagungarri dugu, Koldo Mitxelenak zioen moduan, euskarak izan dezan bere tokia hizkuntza artean, gizartearen esparru guztietara hedatuta.
|
|
|
Kirolaren esparruan, Foru Aldundiak babes hitzarmen bat kudeatzen du Realarekin,
|
euskararen
sustapena egiteko. Hitzarmen horri esker, alde batetik, jokalarien elastikoan Gipuzkoa euskararekin bat esaldia ageri da, eta, bestetik, Reala bere jardueran guztietan euskararen erabilera bizkortzeko plan bat garatzen ari da.
|
|
|
Marijo Olaziregi Etxepareko
|
euskara
sustapenaren zuzendariaren iritziz, kanpaina probokatzailea da. Izan ere, Twitter eta Facebook sare sozialen bidez, munduari euskara erabiltzeko deia zabaldu nahi diote.
|
|
|
" ez inposatu, ez eragotzi" printzipioak berma dezake hizkuntza aukeratzeko askatasuna. kontua horixe baita: ...ztelaniaren aukera eta euskararena biak errespetatzea, eta, beraz, elebakarren hizkuntza eskubideak elebidunen eskubideen gainetik ez jartzea, hots, elebakarrek praktikan ez eragoztea elebidunen hizkuntz hautua. eta legitimitate soziala du, arestian esan dugun legez euskal gizarteak behin eta berriz berretsi duelako elebidun izan nahi duela. alde honetatik begiratuta, oso arriskugarria ikusten dut
|
euskararen
sustapenerako hizkuntza politika positiboa inposizioarekin lotzeko batzuek darabilten diskurtso politikoa. oraindik orain, herri agintari batzuek aldarrikatu dute iragan urteetan euskararen inposizioa gertatu dela administrazioan, adibidez, hizkuntza eskakizunen sistema dagoelako. osakidetzako zerbitzuei buruz ari zirela kontuan hartuta, agian gogorarazi genieke erakunde horretan ez dela %16ra ir... zer egin dezaket nik euskararen alde?
|
|
|
Baina ageri da beste gai bat ere, jarrera etikoarekin zer ikusia duena, hizkuntzaren normalizazioak hiztunaren askatasunean duen eragina hain zuzen ere. espainiar prentsarentzat, euskararen auzian euskal abertzaletasunak du protagonismo nagusia eta bere alderdi nahiz buruzagiak, PNV eta Ibarretxe ditu hizpide. euskarari buruz hitz egiterakoan bi herri izaera kontrajartzen dira, Euskalerria eta baita Espainia ere. euskarari buruz hitz egitean gaztelaniaren egoeraz ere hitz egiten da, baita katalanaren errealitateaz ere. eta euskararen eztabaidan oso lotuta ageri dena da indarkeriaren erabilpena, espainiar batasunaren oinarri den Konstituzioa eta Eusko Jaurlaritzak daraman politika. eztabaida politikoa eta euskadi espainia arteko nazio eztabaida da beraz oso estu lotzen zaiona euskararen eztabaidari. baina ageri da beste gai bat ere, jarrera etikoarekin zer ikusia duena, hizkuntzaren normalizazioak hiztunaren askatasunean duen eragina hain zuzen ere. aipamen hauek egiterakoan beren jarrera honako hau da: euskadiko erakundeen gidaritzan bideratzen ari diren hizkuntza politika kritikatu egiten dute. euskararen normalizazioa auzitan ipintzen dute, euskara, gizarteak ontzat ematen ez dituen gaiei eta bideei lotuta azaltzen dute, kasu askotan, indarkeriari. hizkuntza politikaren kostu ekonomikoa gehiegizkotzat jotzen da. eta euskara normalizatzerakoan inposaketarik gerta ez dadin,
|
euskararen
sustapena hiztun bakoitzaren borondatearen mailakoa izan lukeela eta ez gehiagokoa adierazten da. egunkari hauek berauek, gaztelaniak ipar edo hego ameriketan bizi dituen testuinguru zailetan, espainiar hiztunen hizkuntza eskubideak errespetatzeko aldarrikapena egiten da hauek bizi duten egoera salatuaz. gaztelar hizkuntzaren hedapena eta handitasuna goraipatzen da beste aldetik. euskarari buruz ... euskararen kontrako erasoen salaketa egiten da, gernikako estatutuak gizarte elebiduna sortzeko zuen helburuak porrot egin duela adieraziz. elebitasunaren porrota agerian jartzen dute, hainbat arlotan euskal hiztunek izaten dituzten hizkuntza eskubideen urraketak aipatuz. erakundeei aldarrikatzen zaie bestalde, euskararen gizarte egoera normalizatuaren bermea, bereziki eusko Jaurlaritzari. honi ziurtatu ezin duena eskatzen zaio askotan, euskarak gaztelaniaren aukera berdinak izatea gizartean. euskararen inguruko arazoak agerian ipiniaz, estatuarengandik bizi dugun zapalketa nabarmenago egiten da, estatu espainiarraren kontrako estrategia erreboluzio egilea justifikatuz. bestalde, diario de notiCiaS’ek upn protagonista nagusitzat aipatzean edo deiak euskal erakundeak eta bere buruzagiak aipatzeko joeran ere, posizio politiko ezberdinak kritikatuz edo babestuz nolabait eztabaida politikoan txertatuta ageri da euskara. dena dela, euskal prentsaren artean el Correo eta diario VaSCo egunkariek ageri dute euskararen gaia politizatzeko joera argiena, espainiar prentsarekin lerrokatzean, euskararen eragile nagusitzat politikari abertzaleak aipatuz, espainia euskadi arteko nazio eztabaida jorratuz, gaztelaniaren errealitatearekin parekatuz, eta azkenik, larriena dena euskararentzat, bidezkoa ez den jokabideei, indarkeriari lotuaz gure hizkuntzaren errealitatea. honakoa da egunkari hauen jarrera euskarari buruz:
|
|
|
egunkari hauek, hizkuntzen inguruko elkarbizitza aldarrikatzen dute. baina elkarbizitza honela ulertzen dute: ...eGizarte eleanitza sortzeko helburua beraz, ez dago erabat onartua gure gizartean, jarrera kontrajarriak daude eta zer ikusia dute herri asmo ezberdinekin, euskararen gaia helburu horietarako erabili edo instrumentalizatu egiten da gainera. en kontu bat baita, edo epe luzera heldu beharrekoa. gizarte adostasuna eta malgutasuna aipatzen dira hizkuntza politika aipatzean, gizarte banaketaren errudun
|
euskararen
sustapena edo hizkuntza politika balitz bezala. egunkari hauek elebitasuna onartzen dutela aitortzen dute, baina hauentzat, elebitasuna, hizkuntza bakoitzak bizi duen gizarte egoera hori berori mantentzea izango litzateke.
|
|
|
Gobernu Kontseiluak bihar onartuko du Etxezarretaren ordezkapena eta Lourdes Auzmendi izendatuko du karguan. Gaur egun Auzmendi Kultura Saileko
|
Euskara
Sustapenerako zuzendaria da.
|
|
|
4 Azkenik,
|
euskararen
sustapenarekin batera, euskal musika, dantzak etamota guztiko ekintza kulturalak eragitea izan zen ere erbeste politikoarenhelburua. Erraza zen hau, eusko etxe gehienek izan baitzituzten dantza etamusika taldeak.
|
|
|
|
Euskararen
sustapena
|
|
|
1830 urtean Arrasaten bildutako Batzar Nagusiak, industria, merkataritza eta
|
Euskararen
sustapenerako batzordea sortzea erabaki zuen. Batzordeak Euskarari buruz eskatu zuen txostena Memoria artxibategian gorde da; ez dago sinaturik, baina dirudienez, egilea Agustin Iturriaga da.
|
|
|
|
Euskararen
sustapena 1957
|
|
|
Gipuzkoa euskararekin bat leloa ikusiko da datorren denboraldian Realaren jantzi ofizialetan eta instalazioetako publizitate espazioetan. Horrekin batera, klubaren jardueretan euskararen erabilera sustatzeko plan bat lantzeko konpromisoa hartu du futbol taldeak; halaber, diputazioak jokalarien irudia erabili ahal izango du
|
euskararen
sustapenarekin lotutako jardueren berri emateko. Euskal eta gipuzkoar gizarteari euskararen balio soziala adieraztea du helburu hitzarmenak.
|
|
2011
|
|
|
Memoriaren bidez biktimak omendu nahi dira, baina zer memoriaz eta zer historiaz ari gara?». Airean utzi du galdera Mari Jose Olaziregi Etxepare Euskal Institutuko
|
Euskararen
Sustapen eta Hedakuntzarako zuzendariak. 36ko gerraren gaineko literaturaren booma sekulakoa dela dio? 50.000 liburutik gora kaleratu dira Espainian?, eta katalanezko, galizierazko, gaztelaniazko eta euskarazko literaturetan duen tratamendua aztertzea proposatu dute Etxepare Institutuak eta Eusko Ikaskuntzak.
|
|
|
Edo ez dugu horren inguruko baloraziorik egiten».Hala, kezkaz erreparatu diete Blanca Urgell Kultura sailburuak eta Lurdes Auzmendi Hizkuntz Politikarako sailburuordeak orain dela aste batzuk aurkeztu zituzten aurrekontuei. Bertan, 3 milioi eta erdi euro gutxiago aurreikusten dituzte hizkuntz politikarako.Urgellek irailean iragarri zuen murrizketak izango zirela, baina agindu zuen euskaltegiak eta
|
euskararen
sustapena izango zirela jaitsiera txikiena izango zutenak. Kontseiluak salatu du, haatik, helduen euskalduntze alfabetatzerako beken diru saila osorik kendu duela Jaurlaritzak.
|
|
|
..., behar bada, gako bat dago, izan ere soziolinguistikarekin, hizkuntzarekin kezka bat badago, nahi dugulako gure inguru soziala eraldatu, hizkuntza txertatu. gure kasura etorrita, helduen hizkuntza irakasleei galdetuz gero ea ikasleek euskara ikastea nahi duten bakarrik, gehienek ezezkoa erantzungo lukete. gehienek ikasteaz gain euskara erabiltzea ere nahi dute, egin daitekeen lekuetan egitea, eta
|
euskararen aldeko
sustapen lana izatea. Nolabaiteko aldaketa soziala eskatzen ari gara. zentzu horretan, soziolinguistikak paper bat bete behar du. zein paper?
|
|
|
5 Ezinbestekoa da(
|
euskararen
sustapenean) diru publikoa gastatzea. [Es imprescindible gastar dinero público (en la promoción del euskera)]
|
|
|
Lehen esan dugu, inkesta honetan erabilitako galderetan inplizituki antzeman daitezke hizkuntza politikoaren ideia nagusiak. Ideia horiek eusko Jaurlaritzarenak izango balira euskararen aldeko hizkuntza politika baino euskararen aurkakoa dela esango genuke. zorionez, oraingo honetan, elkarrizketatuek erabat gaitzetsi dute hainbat galderei darien inperialismo linguistikoa eta euskara eta
|
euskararen
sustapenaren alde, krisi garaian ere, argi lerratu dira. Agian hori jakin nahi zuen eusko Jaurlaritzak, bada, orain badaki.
|
|
|
Aurreneko ekitaldia bihar izango da, Mari Jose Olaziregi Etxepare Institutuko
|
Euskararen
Sustapen eta Zabalkuntzarako zuzendariak Utopía y transgresión en el universo literario de Bernardo Atxaga hitzaldia emango duelarik. Irailaren 12tik 15era, Atxagak Cultura y cambio político en Euskadi mintegia zuzenduko du.
|
|
|
Arratsaldean, berriz, Arabako hainbat herri erakundetako ordezkariek
|
euskararen
sustapenerako planez hitz egingo dute mahai inguru batean. Ondoren, Arabaren euskal izaerari eusteko eta indartzeko abiatu berriak diren egitasmoak azalduko dira.
|
|
|
Mahai ingurua:
|
Euskararen
sustapena Arabako herri erakundeetatik
|
|
|
Kultura sailburu Ramon Labaienek argizuen premiazkoa zela ETB euskaraz aritzea. Alabaina, erakunde publikoarensorrera legean ez da ETB katea euskaraz izan behar denik aipatzen, nahiz etazehaztuta agertu EITBren fUntsezko eginbeharretako bat
|
euskararen
sustapena dela.Legez zehaztu gabeko puntu horren aurrean, erakundeko arduradunek gaztelaniakere tokia izango zuela baieztatu zuten. 1982 urtearen bukaeran, Labaienek KulturaSailaren iritzia malgutu eta telebista katea gehienetan euskara hutsean arituko badaere, bestelakoetarako tokirik ere bazela agertuko zuen:
|
|
|
Bultzak Akerlandarekin harreman estua zuen588 eta beste campusetako ikasle euskaltzaleekin harremanetan zegoen unibertsitatean euskal adarreko ikasleek 1986an osatutako talde euskaltzaleen koordinadoran. Zientzia Fakultateko Euskara Batzordearekin kolaboratzen zuen
|
euskararen
sustapenean.
|
|
|
Euskal Telebistak sorreratik daukan helburuetariko bat da
|
euskararen
sustapena, garapena eta normalizazioa (5/ 1982 Legea, in EiTBren Plan Estrategikoa, 2000). Ondoren, Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak 1992an eginiko txosten batean garrantzia eman zion ETB1eko barne produkzioari, euskaraz arituko zen beste kanalik ez zegoelako (Arana, in Irazu, 2001).
|
|
|
• Horrekin batera, nabarmendu nahi dugu
|
euskararen
sustapena Euskara Arlotik egitea ondo badago ere hizkuntz politika zeharkakoa izan behar dela eta udal arlo guztiak hartu behar dituela. Kasu honetan Hirigintza Arloak talka egin du Euskara Arloak darabilen politikarekin.
|
|
2012
|
|
|
Horregatik egin dut. Arabako Komertzio Federazioak saria eman zidan iaz,
|
euskararen
sustapenagatik. Antza, auzoko kideren batek esango zien zer edo zer.
|
|
|
2010eko Topagunearen lehen kongresuko eskaerari erantzuten saiatu dira urte hauetan:
|
euskararen
sustapenean «eraginkorragoak» izateko beharra ikusi zuten orduan. «Orain bi urte Bilbon egindako kongresuak enkargua utzi zigun, ideietatik ekintzetara pasatzeko bidea jorratzeko», agertu zuen Topaguneko zuzendariak, eta horretan aritu dira.
|
|
|
Agindu konstituzionala (EK 20.3 art.) garatzen duten arauen artean, honako hauek ditugu: EITBRTVVko hedabideetan publizitatearen hedapena erregulatzeko arauak (1.10 artikuluak azpimarratzen du erakundearen garrantzia
|
euskararen
sustapen eta garapenerako); Euskal Irrati Telebista Erakundea Sortzeko maiatzaren 20ko 5/ 1982 Legearen (3.h artikulua); uztailaren 8ko 9/ 2000 Kataluniako Publizitate Dinamikoaren Legea; abenduaren 29ko 18/ 2000 Kataluniako Instituzio Publizitatearen Legea; uztailaren 11ko 9/ 1984 Galiziako Irrati telebista Eratzeko Legea.
|
|
|
14 Gráficas Lizarra bere sorreratik euskal kulturaren eta
|
euskararen
sustapenaren munduari atxikitako inprimategia da; haren web orria: <www.glizarra.com>.
|
|
|
a) Berriemanketen gauzak direneantxe ikustea, egiatasuna eta alderdikeriarik eza. b) Berriemanketa eta iritziaren arteko zehazketa eta bereizketa, azken honek adierazten dutenak nor diren hertsiki eskatuz. ...a. d) Orotariko interesaren alde, Autonomia Estatutuan eta Konstituzioan onartutako elkarbizitzaren herri balioen aldezpen eta sustapena. e) Konstituzioak eta Autonomia Estatutuak onartzen dituzten eskubideekiko begirunea. f) Pertsona ohorearekiko, izen onarekiko begirunea eta, bereziki, urkotasun eta berariazko irudirako eskubidearekikoa. g) Gazteriaren eta haurtzaroaren babesa. h) Kulturaren eta
|
euskararen
sustapena, euskara erabiltzearen xedeetarako, oinarrizko egitarau sortarauak ezarriz, orotariko eskaintza mailan Autonomia Erkidegoan euskaraz irrati telebistazko emankizunen oreka beharra kontuan izanik" (Euskal Irrati Telebista Herri Erakundea sortzeko maiatzaren 20ko 5/ 1982 Legea).
|
|
|
• Iparraldearen kasuan,
|
euskararen
sustapenak bi bide osagarri har ditzake: batetik, euskarari berme legalak ematea, koofizialtasuna ezagutuz ala hizkuntza gutxituak babesten dituen lege bat onartuz, eta, bestetik, euskararen irakaskuntza eskaintza orokortzea eta euskararen ezagutza zein erabilera sustatzea, hizkuntza politika handinahiago bat osatuz eta ondoren gauzatuz.f
|
|
|
Funtsean, honako ondorioak atera daitezke: hizkuntza gaitasunak gora egiten jarraitzen du, euskararen transmisioa berrindartzen ari da, euskararen erabilera eskasa da eta
|
euskararen
sustapenaren aldeko jarrerak gero eta baikorragoak dira. Azken hogei urteetan suertatu diren aurrerapausoak argiak badira, nahiz eta motelduz doazen denbora joan ahala, hizkuntza politikak erronka berriei aurre egin behar die, hala nola biztanleriaren zahartzeari, immigrazioaren gorakadari, euskararen erabileraren urritasunari eta euskararen babes instituzional ez nahikoari, bereziki Iparraldean.
|
|
2013
|
|
|
Euskararen Eguna zela-eta, adierazpen instituzionala sinatu zuten atzo EAJ, Bildu, PSOE EE, PP eta Aralar alderdiek Durangoko Udalean. Besteak beste, udalaren baitan eta baita udalerrian ere, \"
|
euskararen
sustapenerako ekimen eta politiken inguruko adostasun sozial eta politiko zabal eta sakonena bilatzeko konpromisoa\" hartu dute.
|
|
|
Euskararen Eguna zela-eta, adierazpen instituzionala sinatu zuten atzo EAJ, Bildu, PSOE EE, PP eta Aralar alderdiek Durangoko Udalean. Besteak beste, udalaren baitan eta baita udalerrian ere,"
|
euskararen
sustapenerako ekimen eta politiken inguruko adostasun sozial eta politiko zabal eta sakonena bilatzeko konpromisoa" hartu dute.
|
|
|
4 Udal honen baitan eta gure Udalerrian,
|
euskararen
sustapenerako ekimen eta politiken inguruko adostasun sozial eta politiko zabal eta sakonena bilatzeko konpromisoa hartzen du.
|
|
|
B. blokea a) Ez dugu euskara hiltzen utzi behar. b) Euskararen erabilera sustatzearen aldekoa naiz. c) Ezinbestekoa da
|
euskararen
sustapenean diru publikoa gastatzea. d) Euskara dagoeneko ez dago desagertzeko arriskuan. e) Euskara landa eremuko hizkuntza bat da. f) Ez litzateke euskararen berreskurapenean dirua inbertitu. g) Gure udalak diru gehiago inbertitu luke euskararen berreskurapenean. h) Euskara berez berreskuratuko da belaunaldi berriak ikasten ari direlako. i) Euskara hizkuntza bat baino gehiago da, nortasun adier...
|
|
|
Hirugarren itemean, honako baieztapen hau proposatu zitzaien: " Ezinbestekoa da
|
euskararen
sustapenean diru publikoa gastatzea". Bada, horren aurrean ere adostasun handia azaldu zuten; galdetutako pertsonen %80 guztiz ados edo ados zegoen diru publikoa gastatzearekin eta soilik %20 ez ados eta ez aurka. d. Laugarren itemari dagokionez, hauxe izan zen planteatu zitzaien baieztapena:
|
|
|
Hizkuntza baliabideak: Hiztegiak eta Corpusak, Gramatika, Dialektologia, Onomastika, Literatura, Arauak,
|
Euskararen
sustapena, argitalpenen bertsio elektronikoak, eta, azkenik, Jagonet galde erantzunak zalantzak argitzeko Euskaltzaindiaren zerbitzua. Ondo gogoan dut Miren Azkaratek eta biok zenbat aldiz errepikatu behar izan genuen Jagon Sailetik Euskaltzaindiak Interneterako jauzia eman behar zuela, bai eta beste hizkuntza batzuetan garai bertsuan sortzen ari ziren testuen corpusak gurean ere egitea ezinbestekoa zela, nahiz eta ekimen hori nik nahi baino gehiago berandutu zen.
|
|
|
Hala, bada, jardunaldi hauetan,
|
euskararen
sustapenean ari diren elkarte eta erakundeekin batera, euskararen inguruan gogoeta egin nahi du Euskaltzaindiak. Euskarak Nafarroan izan duen iragana eta egungo egoera aztertuko dira, eta etorkizunari buruz hausnartuko da.
|
|
|
Eta bolumen handiena oraintsu arte bikoizketaren arlokoa izan da. Euskal Telebistari zerbitzua emateko abiatu zen euskarazko bikoizketa, eta
|
euskararen
sustapenerako jarduera garrantzitsutzat zuten garaiko agintariek. Iñaki Zubizarreta hizkuntzalariak ere sarritan egin du aldarrikapen hori:
|
|
|
Urte asko daramatza herriko euskalgintzako jardunean eta orain dela bi urtetik hona elkarteko lehendakaria da.TopaEguna Soraluzen egingo da Irailaren 28an. Zer helbururekin antolatu duzue. Helburu nagusia herriz herri
|
euskararen
sustapenean lanean diharduten euskaltzaleei jai egun eder bat eskaintzea da herrian. Horrekin batera, euskara elkarteetatik urte osoan zehar egiten den lanari duen balorea aldarrikatzea.
|
|
|
Oraintsu, 400.000 euro jarri ditugu Iparraldean
|
euskararen
sustapenean
|
|
|
Langabetuentzako laguntzak iragartzeareaz gain, Udaleko ordezkariek aurten Azpeitiak
|
euskararen
sustapenerako diru-laguntza gutxiago jasoko duela ere esan dute.
|
|
|
Bi erakundeen laguntzak kontuan hartuta, baina, guztira diru-laguntzetan iaz baino 4.206.15 euro gutxiago jasoko ditu Udalak
|
euskararen
sustapenerako. " Jaurlaritzak jarri ez duen diru hori, Azpeitiko Udalak jarri du", esan du Euskara batzordeburuak.
|
|
|
Lehenak ahalbidetu egin dio erakundearen erabilera politikoa aldian aldiko gobernuari. Eta horrela integrazio politikoaren xedea
|
euskararen
sustapenaren aurretik jarri da. Emaitza begi bistan dago:
|