|
2002
|
|
|
Euskal hizkuntza ezezaguna eta baztertua da gure inguruko eguneroko hedabide idatzi eleanitzetan. Euskal Herrian salmenta erreferentzial finkatua duten egunkariak kontuan hartuta,
|
euskara
hutsez argitaratzen den bakarra (Euskaldunon Egunkaria) alde batera utzita, euskal hizkuntzak jasotzen duen trataera ez da gizarte kultura anitz bati legokiokeena; aitzitik, badirudi euskara eta gainerako hizkuntzak elkarrengana hurbildu beharrean, hizkuntza desberdineko hiztunak elkarrengandik hurbilago jarri beharrean eta horien arteko integrazioa piztu beharrean, bai euskara eta gainerako hizk...
|
|
2003
|
|
|
Urte horietan sortutako komunikabide gehienek (Garaia, Berriak, Punto y Hora, Deia, Egin, Ere, Muga) elebitasunaren aldeko apustua egin zuten arren, gehienbat gaztelaniaz argitaratzen zuten. Hegoaldean
|
euskara
hutsez argitaratzen ziren astekariak (Zeruko Argia, Anaitasuna, Goiz Argi) krisi larrian sartu ziren eta azken biek ateak itxi zituzten laurogeiko hamarkadaren hasieran115 Zeruko Argia ren iraupena lan-talde berri baten eskutik etorri zen, aurreko kazetari, kolaboratzaile eta publizitate ugari galdu ondoren. Giro politizatu hartan, Ezker Abertzalearen inguruko, baina askatasunez eta euskara hutsean idatzi nahi zuen gazte talde hura marjinalitatearen mugan zebilen.
|
|
2005
|
|
|
Hori, aldizkariearen euskararekiko mugapen baten adierazle zen: RPE Gasteizko Ateneo erdalduneko buletina izanik, ezin zuen ezer
|
euskara
hutsez argitaratu, irakurle euskaldunak nahiko fikziozkoak baitziren. Edozein kasutan argi zegoen aldizkariak euskararekiko begirune jarrera zuela.
|
|
2007
|
|
|
Joseph Agustin Chahok 1848an kaleraturiko Uscal> Herrico> Gaseta> ere errepublikazalea izan zen, eta
|
euskara
hutsez argitaraturikoa, baina bi zenbaki baino ez zituen izan.
|
|
|
Abenduaren 20an aurkeztu zen jendaurrean NafarPres, Nafarroako Tokiko Prentsaren Elkartea. Elkartean Nafarroa osoko hamahiru aldizkari bildu dira, batzuk
|
euskara
hutsean argitaratzen direnak, bertzeak eta baita gazteleraz bakarrik idazten direnak ere. Maiztasunari dagokionez ere, badira hilabetekariak, hamabostekariak eta astekariak ere.
|
|
|
Bai, gaztelaniaz eta euskaraz argitaratzen dituzten argitaletxeetako ordezkariek batera hartzen dute, Frankfurteko azokan, euskal editoreen erakusleihoa.
|
Euskara
hutsez argitaratzen duen argitaletxe gutxi dago Euskal Herrian. Baina nago garrantzitsua dela euskarazko ekoizpena bereiztea.
|
|
2009
|
|
|
Udalen erabakiak unean unekoak ziren bitartean, Baionako kazetaren zein diputatuaren jarrera oldartsua, Espainiako gerra zibilean zehar izan zutenaren jarraipena besterik ez zen izan. Izan ere, gerra zibilaren hasieratik frankisten alde buru belarri aritu ziren Iparraldeko hautetsi eta komunikabide gehienak, baita
|
euskara
hutsez argitaratzen zen Eskualduna astekaria ere. Baina portaera horretan Ybarnegaray izan zen gehien nabarmendu zen politikaria.
|
|
|
Gure elkarrizketa hau
|
euskara
hutsean argitaratuko da, nazioartean ez du zeresanik izango...
|
|
|
Jakitun gara, eta horrenbesteko apaltasuna badaukagu. Ongi dakigu euskara bera eta euskaldunok izan ginelako erasoak; munduan
|
euskara
hutsean argitaratzen zen egunkari bakarra izan zelako erasoa; euskal herritarrari izaera, nortasuna, ematen dion euskara, euskal herritarrak maite duen euskara, jipoitu zen unean, esan zuela euskal jendarteak nahikoa da, aski da, duela zazpi urte. Eta orduko moduan orain ere.
|
|
2010
|
|
|
50?[. Biotz andiko kistar betia?], Eguna,, 4 or.;. Neure adiskide Basarri-ri?, Eguna,, 2 or.; eta[. Lo zorro baten nenguan ba, a?], Eguna,, 4 or. Estebanek pozarren hartu zuen
|
euskara
hutsean argitaraturiko egunkari honen agerpena: –Agur bero bat neure barrutik/ eguneroko EGUNA.
|
|
2011
|
|
|
Gure fraide euskaltzalea zendu eta astebetera edo, lantxo bat idatzi nuen goiko izenburu horrekin
|
euskara
hutsez argitaratzen diren Berria eta Markina Xemeingo Hitzara bidaltzeko asmoz eta gure Karmel honetan argitaratzea ere ahaztu gabe. Hitzak nik bidalitakoa oinarritzat hartuz, erreportaje eran argitaratu zuen; egoki eta txukun.
|
|
|
Garai honetan goi mailako euskarazko 17 aldizkari zeuden, hau da,
|
euskara
hutsean argitaratutakoak. Multzo gisa beraien ezaugarri nagusiak hiru ziren:
|
|
2012
|
|
|
Barruak eskatzen dit. Batzuetan nire euskalkian idatzi nahi nuke Euskal Herri osorako,
|
euskara
hutsean argitaratzen den egunkari bakarrean, hemen. Berba bereziz hornitu, esamolde bitxiz bete.
|
|
|
Izan ere, gehiengoak etxean irakurtzen baitu egunkaria (%82k).
|
Euskara
hutsean argitaratzen den egunkariak, Berriak, leku txikia du arnasgune horietako etxeetan eta irakurle apurra du (%13). Horiez gain, Tolosaldeko Hitzak badu irakurle multzotxo bat, baina hori ere ez da %15 ingurutik pasatzen.
|
|
|
Koldo Mitxelena ez zen aldizkariaren sortzailea izan, baina 1954 urtea mugarri bihurtuko da aldizkariaren ibilbidean, elebidun izatetik
|
euskara
hutsean argitaratzera pasatuko baita. Mitxelenak zehaztuko du halere, jada 1953an zenbaki bat izan zela euskara hutsean argitaratua (MEIG I:
|
|
|
Koldo Mitxelena ez zen aldizkariaren sortzailea izan, baina 1954 urtea mugarri bihurtuko da aldizkariaren ibilbidean, elebidun izatetik euskara hutsean argitaratzera pasatuko baita. Mitxelenak zehaztuko du halere, jada 1953an zenbaki bat izan zela
|
euskara
hutsean argitaratua (MEIG I: 257).
|
|
2014
|
|
|
Errealitate horren ondoan, beste datu batzuek, aldiz, euskal kulturaren garapena adierazi zuten: Bernardo Atxaga idazleak Espainiako Sari Nazionala jaso zuen 1989an eta Euskaldunon Egunkaria sortu zen hurrengo urtean(
|
euskara
hutsean argitaratu zen lehen egunkaria 1937az geroztik). Azkeneko urteetan Interneten inguruan sortutako eduki eta bitartekoek hartu duten garrantziak aukera eta arrisku berriak adierazten dizkigu.
|
|
2015
|
|
|
galderei erantzun zien. Elkarrizketa euskaraz egin zuten, Iturbek berak hala eskatuta, eta argitaratu ere
|
euskara
hutsez argitaratzeko eskatu zuen, baina Egin ek gaztelerara itzulita argitaratzea erabaki zuen, kazetariak sarreran azaldu zuenez. Erakundearen jarrera ofizialetik kanpoko iritzirik ez zuen adierazi negoziazioari buruz, noski.
|
|
|
Zeroaren ostean, plazaratu zuten lehen zenbakia, agindutako moduan. Ipar Euskal Herriko informazio politikoa zen nagusi bertan; bazen, hala ere, Hego Euskadi izeneko sail bat,
|
euskara
hutsez argitaratu ohi zutena. Lehenengo zenbaki horretan, bestalde, jada sobera ezagun dugun praktika bat abiarazi zuten:
|
|
2016
|
|
|
Ez da ahaztekoa 1964tik 1970era Bilboko Banco de Vizcayak argitaratu zuen Boletín informativo delakoan eginiko lana. Boletintxu hau
|
euskara
hutsean argitaratzen zen eta erbesteko euskaldunei bidaltzen zitzaien doan. Itzulpengintzaren alorrean, Aspaldiko Maigret, Simenonen polizia nobelaz gain, ezezagun zaizkigun lan isil ugari egin zituen.
|
|
|
Lan franko izan zuten lehen sosen aurkitzeko, Zerbitzarik eta Lafittek hasiera horretan beren sosetatik heldu ziren, ondotik bai Telesforo Monzon, bai La Sota laguntzera hurbildu zitzaizkien. Herria
|
euskara
hutsean argitaratzen zen. Beste aldizkari bat izan zuten Euskaldun Gazteriakoek, hau zen Gazte, 1947an sortua eta 1963ra arte iraunen zuena.
|
|
2017
|
|
|
Izan ere, aldizkari zientifikoen azterketak egin direnean, abiapuntu jakin bat ezarrita egin izan da miaketa, argitalpen hura diziplina bakar baten eztabaida eta bilakaeraren gune esanguratsua delakoan, alegia. Ez da hori Uztaroren kasua;
|
euskara
hutsez argitaratutako lan zientifikoak biltzea baita haren ezaugarri nabarmenena. Bestalde, Uztaron argitaratutako lanek, Historia arloan behinik behin, beste aldizkari batzuetan eta beste hizkuntza batzuetan argitaratutako artikuluekin aritzen dira «solasean», bakoitza bere garai eta espezialitatekoekin, eta nekez ezagut daiteke diziplina bateko bilakaera Uztaro bakarrik aintzat hartuta.
|
|
2018
|
|
|
Aldizkarietako, buletinetako eta bestelako argitalpenetako hizkuntzen erabilerari dagokionez, zerbitzu erakunde gehienetan betetzen da Euskara Planean proposaturiko indizea, hau da, euskarazko edukien ehunekoak erakundearen eremu soziolinguistikoko euskaldunen ehunekoaren parekoa edo handiagoa izan behar du. Horretaz gain,
|
euskara
hutsean argitaratzen da Osatuberri dibulgazio aldizkari korporatiboa.
|
|
2019
|
|
|
»Zentsura bere larruan pairatua zen aurretik Azkue, mende laurden lehenago. 1899ko abenduan, Azkueri 100.000 pezatako isuna eta itzulpena argitaratzeko agindua ezarri zion Espainiako Gobernuak Euskalzale aldizkaria
|
euskara
hutsez argitaratzeagatik, gaztelaniazko itzulpenik gabe (Arana Martija, 1983: 51).
|
|
2020
|
|
|
Mikel San Jose eta Beñat Etxeberriak beren agur oharra
|
euskara
hutsean argitaratu dutelako, ehunka eraso jaso dituzte irain eta mehatxu forman sare sozialetan. " Errespetu falta iruditzen zait, jar ezazu gaztelaniaz ez baitugu denok ulertzen euskaraz"," Ustel zaitezte baskongadoak asmatutako zuen hizkuntzarekin eta sineskeria paganoekin" edo" Ez dakit zer jartzen duen, baina gora GAL" egoera ilustratzeko balio duten adibideak besterik ez dira.
|
|
2021
|
|
|
Garrantzi handia aitortzen zaio, adibidez, Jokin Zaitegik 1950ean Guatemalan sortu zuen Euzko Gogoa aldizkariari. Literaturari eta pentsamenduari emana,
|
euskara
hutsez argitaratua, Zaitegik Orixe Guatemalara joanarazi zuen aldizkariarekin lagun ziezaion, eta aldizkaria Guatemalatik Euskal Herriratzeko ere ahalegin berezia egin zuen. Hegoaldean legez kanpokoa izanik, klandestinoki zabaltzen zen.
|
|
|
Aurrenekoa, ohiko itzulpenak errazteko erabili da; alde batetik, udaleko langileek edukiak euskaraz sortzeko, eta, beharraren arabera, gaztelaniazko edukiak automatikoki itzultzeko. Horrez gain, orio.eus webgunean ere itzultzaile automatikoa integratu da,
|
euskara
hutsean argitaratutako albisteak gaztelaniaz ere irakurri ahal izateko.Hizketaren ezagutza, aldiz, udalbatzak egiten dituen udalbatzarrak azpititulatzeko erabili den teknologia da. Udalbatzarretako bideoetan eta zuzeneko emankizunetan, euskaraz nahiz gaztelaniaz hitz egiten dutenen ahotsa azpititulatu da, eta itzulpen automatikoarekin itzulpenak egin dira; euskaraz hitz egiten denean gaztelaniazko azpitituluak sortu, eta alderantziz. Orioko Udalean erabili den metodologia beste udaletara eta administrazioetara zabaltzea izango da UdalHiztek proiektuaren hurrengo urratsa.
|
|
|
Aldizkari horiek euskarazko artikuluak onartzen dituzten aldizkariak badira ere,
|
euskara
hutsean argitaratu eta parekoen ebaluazio itsua aplikatzen duten 8 aldizkari zientifiko bakarrik daude: Aldiri, Egan, Ekaia, Gogoa, Kondaira, Osagaiz, Tantak eta Uztaro.
|
|
|
|
Euskara
hutsez argitaratzen duten aldizkariak honela banatzen dira arloka: bi, gizarte zientzietan; bi, ingeniaritza, fisika eta matematika arloetan; bi, giza zientzietan; bat, osasun zientzietan, eta bat, diziplina anitzekoa.
|
|
|
UEU (4), Aranzadi Zientzia Elkartea (2) eta Eusko Ikaskuntza (2). UEUren 4 aldizkariak
|
euskara
hutsez argitaratzen dira. Gainontzeko erakundeek aldizkari batean onartzen dituzte euskarazko edukiak, kasu batzuetan argitaratzen duten aldizkari bakarra delarik:
|
|
|
Euskarazko edukiak 41 aldizkarik onartzen badituzte ere, 8 bakarrik dira
|
euskara
hutsean argitaratzen direnak. Jakintza arloei dagokienez, aldizkarien erdia baino gehiago, gizarte zientzia arlokoak dira(% 59), eta laurden bat baino gehiago, giza zientzietakoak(% 27).
|
|
2022
|
|
|
2019an sinatutako akordioaren arabera, erakunde bakoitzak hedabide jakin batzuk laguntzeko ardura hartzen du: Eusko Jaurlaritzak nazio mailako hedabideak –tartean BERRIA–, aldizkari espezializatuak, tokiko telebistak, irratiak eta hedabide digitalak sustatzen ditu, eta hiru foru aldundiek, berriz, bakoitzaren lurraldean
|
euskara
hutsean argitaratzen diren herri eta eskualde mailako paperezko hedabideak.
|
|
2023
|
|
|
Euskararen eta herriaren alde hogei urte bete ditu Lea Artibai, Lea Artibai eta Mutrikuko Hitza k,
|
euskara
hutsean argitaratzen den tokiko egunkariak. 2003an sortu zen proiektua, Euskaldunon Egunkaria itxi ostean.
|
|
|
|
Euskara
hutsean argitaratutako lehen hedabidea Agosti Xahoren Uscal Herrico Gaseta da, 1848koa, baina bi zenbaki baino ez ziren argitaratu. Baionan argitaratua, propagandarako tresna izan zen gehienbat, Xahoren hauteskunde helburuei estuki lotua.
|
|
|
Propaganda politikoko testu luzeagoen ondoan, albiste laburrak ere argitaratu zituen, bereziki lehen zenbakian, baina ez kronikatzat jo daitekeen piezarik. Xahoren argitalpen nagusiak, Ariel-ek, bizialdia luzeagoa izan zuen(), eta frantsesez plazaratu ohi zuen, baina azken zenbakia, hain zuzen,
|
euskara
hutsean argitaratu zuen; bi aldeetan inprimatutako orri bakarra zen, eta Xaho diputatugaiak hauteskundeen harira idatzitako gutun luze bat baino ez zekarren.
|