|
2000
|
|
|
Gauza bat euskaraz jakitea da eta beste bat txosten juridiko bat euskaraz egiteko gai izatea, jasotako prestakuntza guztia erdarazkoa izan baldin bada.
|
Euskara
lan hizkuntza ere bihurtzea, poliki poliki irabazi beharreko esparrua da.
|
|
2004
|
|
|
Adingabeen Erantzukizun Penala arautu duen Legea, eta Erregistro Zibilaren legeria argitaratu eta gero, Prozedura Zibileko Legearen argitalpen elebidun hau oso garrantzitsua izan da Justizia eta Zuzenbidearen alorreko euskararen normalizazio prozesuan
|
euskara
lan hizkuntza izan dadin egindako ahaleginetan; hau guztia Justizia Lan eta Gizarte Segurantza Sailak eta Deustuko Unibertsitateko Euskal Gaien Institutuak urteetan zehar izandako lankidetzari esker gauzatu ahal izan da.
|
|
2005
|
|
|
Eta, horrenbestez, euskara zerbitzu hizkuntza dugu administrazioen atal askotan. Orain, elebidun izateko ezinbesteko baldintzak bermatu behar ditugu zenbait ataletan, eta
|
euskara
lan hizkuntza izan dadin behar diren programak eta baliabideak sistematizatu eta areagotu, herri aginteek euskararen biziberritze lanean, bide erakusle eta ispilu izan behar dutelako.
|
|
2008
|
|
|
Bestetik, aldizkari bat argitaratzen dugu, itzulpenak egiten ditugu, lanbide hezi ketako eta unibertsitateko eskola liburuak argitaratzen ditugu, eta hainbat enpresatan ari gara euskara planak garatzen
|
euskara
lan hizkuntza izan dadin. Alde horretatik, euskararen kontsumitzaileak gara, eta egunero egunero agertzen zaizkigun lexiko
|
|
|
Ordutik egindako lana eta lortutako emaitzak" handiak" izan direla azaldu zuten atzo: " Gaur egun, administrazioan
|
euskara
lan hizkuntza izatea, onartua ez ezik, onuragarritzat ere jotzen da, eta hori, neurri handi batean, Uemak egindako lanari esker da gaur horrela. Izan ere, administrazio publikoak mendeetan eta mendeetan erdaraz funtzionatu arren, gauza izan gara egoera hori irauli eta euskaraz funtzionatzen ipintzeko".
|
|
2009
|
|
|
" marko juridikoa aldatzea, argi gera dadin, arlo judizial penaleko, zibileko eta administratiboko Euskal Herriko agintariek, alderdi batek hala eskatuta, prozesu judizialak euskaraz burutuko dituztela; behar adina neurri hartzea, Kartako 9 art.dela eta, espainiar Gobernuak hartutako konpromisoekin bat, zera bermatzeko: hala dagokionean, prozesuetako alderdiei informatuko zaiela Euskal Herriko agintariek prozesuak euskaraz burutzeko daukaten betebeharrari buruz, alderdietako batek hala eskatuz gero; eta behar adina neurri hartzea, Euskal Herriko auzitegietan
|
euskara
lan hizkuntza bezala erabil dezaketen Justizia Administrazioko langile kopurua maila guztietan areagotzeko, eta bereziki, epaile nahiz fiskal kopurua handitzeko. Ingeleseko bertsioak zera dio:
|
|
|
" marko juridikoa aldatzea, argi gera dadin, arlo judizial penaleko, zibileko eta administratiboko Nafarroako agintariek, alderdi batek hala eskatuta, prozesu judizialak euskaraz burutuko dituztela; akusatuari euskara erabiltzeko eskubidea formalki bermatzea, gaztelera menperatu arren; behar adina neurri hartzea, Kartako 9 art.dela eta, espainiar Gobernuak hartutako konpromisoekin bat, zera bermatzeko: hala dagokionean, prozesuetako alderdiei informatuko zaiela Nafarroako agintariek prozesuak euskaraz burutzeko daukaten betebeharrari buruz, alderdietako batek hala eskatuz gero; behar adina neurri hartzea, Nafarroako auzitegietan
|
euskara
lan hizkuntza bezala erabil dezaketen Justizia Administrazioko langile kopurua maila guztietan areagotzeko, eta bereziki, epaile nahiz fiskal kopurua handitzeko; Nafarroako Justizia Administrazioko langileei zein abokatuei zuzendutako heziketa programak ezartzea18.
|
|
|
Balorazio txosten berean(), orobat, adierazten da (46 orrietan), IV. Plangintzaldian" euskara ere Administrazioko lanerako hizkuntza bihurtuko bada, langileak euskaraz ere egin behar du lana. Eta horretarako zehaztu egin behar da zein lan jardun gauzatzeko erabiliko den
|
euskara
lan hizkuntza moduan, nola, norekin, noizko, eta, batez ere, zergatik. Horrezaz gain, langileen motibazioa indartu behar da, euskaraz lan egiteko lehen urratsak emateko, baita ere gaztelaniarekiko inertzia eten eta, arian arian, euskaraz jarduten hasteko.
|
|
|
Lana euskaraz egiteko bitartekoak ikaragarri ugaldu dira urteotan (hiztegiak, glosario terminologikoak, programa eta aplikazio informatikoak, besteak beste). Duela hogei urte ez bezala, langileen erdia baino gehiago gai da neurriren batean
|
euskara
lan hizkuntzatzat erabiltzeko, eta prestakuntza akademikoa osorik euskaraz jaso duten asko dira herri langileen artean. Ziur gaude hori guztia horrela dela.
|
|
|
Gainerakoan, artifiziala izan daiteke ezagutza eskaera, eta badakigu zer gertatzen den artifizialak izanik ahalegina eskatzen duten eskaerekin, arazo iturri bihurtzen direla. Eta euskarari apaingarri estatusa baino aitortzen ez diotenek ere onartu dute, euskararen defentsa zinikoan jausi nahi ez badute bederen,
|
euskara
lan hizkuntza moduan erabiltzeko aukerak sortu eta arautzea ez dela inposizioa, hizkuntza ofizialen erabilera erregulatzea baizik. Hori egin gabe, ezinezkoa baita euskararen erabilera bermatzea.
|
|
|
Beraz, Estatuko administrazio periferikoaren hizkuntza errealitatea gizartearen errealitatearekiko oso atzean dago, nahiz eta hogeita hamar urte pasatu diren Konstituzioak euskararen ofizialtasunari atea ireki zionetik eta Gernikako Autonomia Estatutuak euskararen ofizialtasuna ezarri zuenetik. Europar adituek Estatuari eskatu diote beronen administrazio periferikoan berma dezala
|
euskara
lan hizkuntza moduan erabiltzeko gai den behar besteko langile kopurua.
|
|
|
Nabarmentzekoa da, halaber, askotariko euskal sortzaileen ekarria euskara batuaren eraikuntzan: euskal idazleen sorkuntza, eta itzultzaileen, irakasleen, ikertzaileen, hedabideetako profesionalen eta beste hainbat esparrutan
|
euskara
lan hizkuntzatzat erabiltzen dutenen jarduna izan dira, Euskaltzaindiaren aitzindaritzaren gerizpean, euskara batuaren eraikuntzan gertatu den aurrerakada ahalbidetu dutenak.
|
|
2010
|
|
|
Motibazio praktikoak erdi mailakoak dira bi jatorri multzoentzat. Ikusi dugu bi multzoentzat euskal komunikazioa dela lehen motibazioa eta
|
euskara
lanerako hizkuntza azkena. Euskararen erabileraz eta transmisioaz herriko ikasleek kartsutasun gehiago adierazten dute bertako ikasleek ezinez eta etorkinek:
|
|
2011
|
|
|
Aplikatu behar dira, eta horretarako borondatea beharrezkoa da.Adibidez, Baztanen, kargua utzi baino bi egun lehenago (2011ko ekainaren 9an) Nafarroa Baiko alkate andreak idazkari postua behin behinean betetzeko deialdia atera zuen, euskara jakitea eskatu gabe eta meritu moduan% 2 puntuatuta. Horrela,
|
euskara
lan hizkuntza bihurtzeko helburua duen Euskararen Ordenantzak sinesgarritasuna galtzen du, eta behar bezala garatzeko borondate gutxi erakusten da. Eskerrak Bilduko alkate berriak sartu bezain laster deialdi hori atzera bota duen eta udalbatza berriak postuaren profil euskalduna berehala onartu duen, Ordenantza behar bezala garatzeko!
|
|
|
oso urte gutxian, bizpahiru? Euskaltzaindia eraberritu zuen euskaltzain kopuruz, eta euskara ereduz eta euskara politikaz ere hala egin nahi izan zuen, berak ezarri zuen estreinakoz
|
euskara
lan hizkuntza erakundean, Julio Urkixo hil ondoan?.
|
|
2013
|
|
|
Ingurune euskaldunean dago kokaturik, eta, gainera, aspaldi jarri zuten martxan euskara plana. Horri esker, urrats nabarmenak egin dituzte, eta
|
euskara
lanerako hizkuntza dute. Egoera, ordea, beti ez da berbera izan:
|
|
2014
|
|
|
Osakidetzaren euskalduntzean,
|
euskara
laneko hizkuntza izatea premiazko ikusten du Aitor Montes mediku galdakoztarrak. Aramaioko familia medikua da Montes, eta ahozko harremanetatik harago, idatzizkoa euskalduntzeko beharrean dabil.
|
|
2015
|
|
|
Mahai ingurura adibide praktikoa ekarri zuen Jon Mugartegi DanobatGroupeko (Elgoibar) euskara batzordeburuak. Hainbat langilek eskatutakoari erantzuten saiatu dira enpresan, alegia,
|
euskara
lan hizkuntza izatea. Hasieran langileen %60 ziren elebidunak.
|
|
|
0.21cm;} 1 Langileei, edo lana bilatzen ari direnei zuzendutakoa, lan arlo jakin batzuei begira euskarazko oinarrizko komunikazio konpetentziak lortzeko. 2
|
Euskara
lan hizkuntza duten eta jendaurrean euskara erabili nahi duten enpresek eta enplegatzaileen sareak osatzea, eta euskara lanean erabili nahi duten langileekin harremanetan jartzea. Neurri handi batean etorkinei zuzenduta dago egitasmoa, alegia, heldua izanez eremu elebidunera iritsi direnei eta lan merkatu elebidun batera egokitu behar direnei, baina ez soilik, bertan jaiotako eta euskara lanean erabili nahi dutenentzat ere balio baitezake.
|
|
2016
|
|
|
Lanbide Heziketan euskara sustatzeko beste ildo bat ere aurkeztu du Arevalok: ikasle euskaldunen praktikak
|
euskara
lan hizkuntza duten enpresetan egitea indartu nahi du Jaurlaritzak. «Enpresek oso jarrera irekia dute; beste gauza bat da enpresa barruan duten hizkuntza».
|
|
|
zerbitzuak eskaintzen dituztenak, malgutasun handiagoa dutenak. Langile asko dituen industria batean zailagoa da
|
euskara
lan hizkuntza izatea. Egia da atal batzuetan posible izan daitekeela lan batzuk euskaraz egitea; alde horretatik, urratsak egiten ari dira.
|
|
|
Laugarrenik, euskararen alde egiten dute. “Euskaraz lan eta bizi nahi dugu;
|
euskarak
lan hizkuntza behar du”. Eta, bosgarrenik, Sakanan lan eta bizitzearen aldeko hautua egiten dute.
|
|
2017
|
|
|
203. XXI. mendearen hasiera honetan
|
euskarak
lanerako hizkuntza gisa duen balioa hutsaren hurrengoa da. [?] Nola bihurtuko dugu euskara euskaldunez osatutako gizartearen hizkuntza nagusia, lanerako hizkuntza gisa baliorik ez duen bitartean??.
|
|
|
Gaur,
|
euskara
lan hizkuntza duten bost ganbera legegileek eta Euskaltzaindiak Oinarrizko hiztegi juridiko parlamentarioa aurkeztu dute.
|
|
|
–Euskara guztiok elkarrekin dugun ondarea da gaineratu du Tejeriak, arabarrok, bizkaitarrok, gipuzkoarrok eta nafarrok eta gurekin batera zuberotarrek, baxenabartarrek eta lapurtarrek elkarrekin dugun ondarea. Euskarak elkartzen gaitu, zaindu eta erabil dezagun euskara eta jarrai dezagun lanean, oraingo eta hurrengo belaunaldiek ezagutu dezaten benetako hizkuntza askatasuna?.(
|
Euskara
lan hizkuntza duten bost ganbera legegileetako ordezkariak eta Hiztegiaren lantaldeko kideak, Andres Urrutia euskaltzainburuarekin) Herri baten adierazpenaAinhoa Aznárez Nafarroako Parlamentuko lehendakariak ondorengo hau azpimarratu du: –Euskaltzaindiaren eskutik buruturiko lana da, eta euskararen akademiari eskertu behar diogu Euskal Autonomia Erkidegoko, Nafarroako eta Iparraldeko herri mugakideok partekatzen ditugun altxor kulturaletatik handienetakoa dugun euskararen gramatika legeak babestu, ikertu eta garatzea.
|
|
2018
|
|
|
• Nabarmentzekoa da espezializazioa aurrera doan heinean euskara desagertzen dela, eta joera horren aurrean
|
euskara
lan hizkuntza gisa lortzeko neurri sendoak behar direla. Horregatik, azken urteetako lidergo faltari buelta eman behar zaio, izan ere, agintarien inplikazioa erabakigarria da.
|
|
|
Nabarmentzekoa da espezializazioa aurrera doan heinean euskara desagertzen dela, eta joera horren aurrean
|
euskara
lan hizkuntza gisa lortzeko neurri sendoak behar direla.
|
|
|
Osasun zientzietako graduen euskarazko eskaintza ez da homogeneoa, batzuetan dena euskaraz ematen den bitartean (erizaintza, fisioterapia), beste batzuetan ez baita lortu guztiz euskaraz eskaintzea (medikuntza, odontologia, farmazia). Kontuan hartu behar da gainera, euskaraz ematen den guztia EHU/ UPVn kokatua dagoela eta bere garapena osasun esparruan
|
euskarak
lan hizkuntza modura duen hedapenarekin lotuta dagoela. • Hitz gakoak:
|
|
|
— Osakidetzan, batez ere
|
euskara
lan hizkuntza izateko ekimenak bultzatzea, zirkuitu euskaldunak sortuz, adibidez.
|
|
|
Aitortzekoa da neurri batean, artikuluak dioen modura," XXI mendearen hasiera honetan
|
euskarak
lanerako hizkuntza gisa duen balioa hutsaren parekoa dela". Neurri batean diot, aitortzekoa delako aldi berean, hainbat esparrutan, bereziki herri administrazioaren esparruan hartu diren hainbat erabakik eragin nabarmena izan dutela bai gizartean bere osotasunean euskarak duen presentzia handitzeko, erabilera sustatzeko, eta maila bateko ospea emateko (kontsulta daitezke horretarako Inkesta soziolinguistikoak).
|
|
|
Belaunaldi berriak euskalduntzen erabilitako diru eta ahalegin guztiak zapuztu egiten ditu lan munduak... Gaur egun,
|
euskarak
lan hizkuntza gisa duen balioa hutsaren parekoa baita. EAEn 177.000 lan erakunde daude. Bada, horietatik %0, 1 ere ez dira euskaraz lan egiten dutenak.
|
|
|
XXI. mendearen hasiera honetan
|
euskarak
lanerako hizkuntza gisa duen balioa hutsaren parekoa da. Euskal Autonomia Erkidegoan 177.000 enpresa edo lan erakunde daude (09).
|
|
|
Euskararekin aurrera egin dugu, baina euskaldun berri anitzek ezin gaindituzko oztopo baten kontra egiten dute, lanera joan bezain laster: "
|
euskarak
lanerako hizkuntza gisa duen balioa hutsaren parekoa da". Euskararekin aitzinat egin nahi badugu ezinbertzez irabazi behar dugu lan mundua.
|
|
|
Zer lan ildo bultzatu litzateke?
|
Euskara
lan hizkuntza izatea ala zerbitzu hizkuntza izatea?
|
|
2019
|
|
|
– Lan eremua,
|
euskara
lan hizkuntza den kasuetan.
|
|
|
Nola hasi dira lanean? Ba al darabilte
|
euskara
lan hizkuntza bezala. Eta zein da gazte horiek etxeetako hormen barruan erabiliko duten edo dituzten hizkuntzak?
|
|
2021
|
|
|
EusGara egitasmoa. Ez da bakarrik enpresak euskalduntzeko, baizik eta
|
euskara
lan hizkuntza bihurtzen laguntzeko ere. Proiektu honetan sustatu dugu Zulaibar lanbide heziketa zentroko ikasleek enpresetan egiten dituzten praktikak euskaraz egitea.
|
|
2022
|
|
|
" Guk zerbitzua eta lana euskaraz": zerbitzua euskaraz eskaini eta
|
euskara
lan hizkuntzatzat duten enpresei, saltokiei eta era guztietako entitateei zuzendua.
|
|
|
● Enpresa batzuetan egonkortu da euskararen presentzia eta erabilera, eta baldintza oso onak daude
|
euskara
lan hizkuntza nagusi izateko, baina horretarako beharrezkoa da erabaki ausartak hartzea. Euskara planekin urteak daramatzaten batzuek dilema handia daukate aurrealdean, bidegurutzean daude:
|
|
|
● Hizkuntza politika ausartagoa eta eraginkorragoa behar dugu,
|
euskara
lan hizkuntza izatea erraztuko eta ahalbidetuko duena, euskaraz zerbitzu ematea eta lan egitea lagunduko eta babestuko duena, eta hori bermatu eta blindatu lege, arau, baliabide eta abarren bidez, batez ere eremu euskaldunenetan eta euskaraz bizi nahi duten herritarren borondatean oinarrituta, badagoelako horretarako gogoa. Beharrezkoa da konpromiso eta adostasun politikoa, baina gaur egun daukaguna baino irmoagoa eta eraginkorragoa.
|
|
|
Enpresa batzuetan egonkortu da euskararen presentzia eta erabilera, eta baldintza oso onak daude
|
euskara
lan hizkuntza nagusi izateko, baina horretarako beharrezkoa da erabaki ausartak hartzea.
|
|
|
Lan munduan aurrerantzean ere euskara sustatzeko, hizkuntza politika ausartagoa eta eraginkorragoa «behar beharrezkoa» dela uste dute Baldak eta Salaberriak, eta horiek enpresetan ere «oso garbi» definitu behar direla, tokiko hizkuntzan eta erdaretan beteko diren funtzioak adostuz. Politika horrek ahalbidetu, erraztu eta bermatu du
|
euskara
lan hizkuntza izatea eta enpresetan euskara zerbitzua ematea.
|
|
2023
|
|
|
Azkenik, Administrazio Publikoak du bailaran (eta ez bailaran bakarrik) euskararen erabileraren zamarik handiena, urtez urte sektore hau euskalduntzeko hartu diren neurrien emaitza da hori. Lan horrekin jarraitu behar da horrela izaten jarrai dezan, baina gainerako sektoreei begirako lanketa behar dela nabarmena da,
|
euskara
lan hizkuntza izan dadin, batik bat Industrian, bertan jaso baitira euskarari dagozkion daturik txarrenak. Euskararen egoera ona ez bada ere, ikusi da badirela historikoki euskara plana urte luzez izan duten enpresak bailaran eta horiek egindako lanetik ikasteko aukera dute bailarako enpresek.
|
|
|
Langabeen datuekin amaitzeko, esan dezakegu, beheko taulan oinarrituta,
|
euskara
lan hizkuntzatzat zuten sektore bakarrak Zerbitzuak eta Administrazio Publikoa zirela. Industrian eta Ostalaritzan erdiak adierazi du euskaraz eta gaztelaniaz egiten zuela lan, eta beste erdiak gaztelania hutsean lan egiten zuela.
|
|
|
Oro har, euskararen aldeko jarrera eta diskurtsoak nagusitzen badira ere,
|
euskara
lan hizkuntza modura txertatzeko esfortzuek ez dute lehentasunik izaten, euskararen erabilera handitzeak enpresa munduko eskakizunei egiten dizkion ekarpenak oso argiak ez direlakoan edo enpresen esfortzu guztiak helburu ekonomikoetara bideratzen direlako (Galarraga eta Uranga 2021, 5).
|
|
|
Euskararen aldeko jarrera eta diskurtsoak nagusitzen badira ere,
|
euskara
lan hizkuntza modura txertatzeko esfortzuek ez dute lehentasunik izaten, euskararen erabilera handitzeak enpresa munduko eskakizunei egiten dizkion ekarpenak oso argiak ez direlakoan.
|
|
|
Herritarren hizkuntza eskubideak bermatzeko, alegia. Baina guk hortik harago joan nahi dugu eta
|
euskara
laneko hizkuntza nagusia izatea nahi dugu. Horretarako, eremu sozioekonomikoan euskararen erabilerak jauzia eman dezan lan egingo dugu –Debagoienean baditugu adibide aurreratuak– eta Aldundia arigune proiektua martxan jarri dugu, Euskaraldian ikasitakoari jarraipena emanez, Aldundia urteko 365 egunetan euskaraz sano eta eroso aritzeko gune bilakatu nahi dugu.
|