|
2001
|
|
|
Aipatu uztaileko dekretu hori, 1994an Administrazioan
|
euskararen
erabilera arautzen zuen bigarren dekretua zen. 1986an onartu zen Euskararen Legea, baina 1994ra arte ez zen egin administrazioan legea edukiz betetzeko dekreturik.
|
|
|
Garai hartan erabaki zen, antza, euskarari dagokionez Nafarroan zonifikazioaren planteamendua, gero 1982an onartutako Foru Hobekuntzaren Legearen 9 artikuluan zehaztuta geratuko zena: Nafarroako hizkuntz ofiziala gaztelania da; lurralde" vascoparlanteetan" euskara ere ofiziala izango da; eta eremu" vascoparlanteak" zehaztu eta
|
euskararen
erabilera arautzeko, aurrerago lege bat egingo da (artikuluaren aipamena ez da hitzez hitzekoa, baina edukia hori da).
|
|
|
Gizarteko eremu desberdinetatik gero eta oposizio handiagoa sortzen ari zaio administrazioan
|
euskararen
erabilera arautzen duen Foru Dekretu berriari eta erantzuna ere era desberdinetara ari da plazaratzen. Modu horietako bat da bide judiziala eta, gaurkoz bederen, gizarteko sektore desberdinetatik lau helegite desberdin aurkeztu nahi zaizkio Dekretuari.
|
|
|
Euskal Soziolinguistika Institutua Sortzen erakundeak plazaratzen duen aldizkari honen 36 zenbakian, besteak beste, honako lan hauek aurki ditzakezue: Xabier Isasiren" Hizkuntza gutxitua, bizi iraupena eta normalkuntza", David Anaut en" Nafarroako administrazio publikoetan
|
euskararen
erabilera arautzeko dekretua", Olatz Altunaren" Euskal Herri mailako erabileraren laugarren kale neurketa abian", Pablo Suberbiolaren" Itzultzaile baten ametsa... egunero", Jordi Bañeres en" Hizkuntza politikako legearen eragina araua oraindik hedatu gabeko eremuetan", Iñigo Urrutia Libaronaren" Kronika: Hizkuntz Zuzenbideari buruzko Nazioarteko Kongresua" eta" Enpresetako normalkuntza plangintzak gaur egun" gaia hizpide zutela, Elhuyar, EMUN, Artez eta LKS ko ordezkarien artean eginiko.
|
|
2002
|
|
|
MIGUEL Sanz Nafarroako Gobernuko lehendakariak argi utzi du berehalakoan ekingo diotela euskararen inguruko beste dekretu bat lantzeari. 2000ko abenduaren 11n administrazioan
|
euskararen
erabilera arautzeko dekretua bertan behera utzi du Nafarroako Auzitegi Goreneko Administrazioarekiko Auzietarako Salak, forma kontuetan oinarrituta. Sanzek berehala erantzun du forma kontuok konponduko dituztela eta, gainera, helegitea aurkeztuko dutela Espainiako Auzitegi Gorenean, nahiz eta epaiak horretarako tarterik ez duen uzten.
|
|
2003
|
|
|
Miguel Sanz presidenteak bilera egiteko arrazoirik ez zegoela erantzun zion Euskaltzaindiari," erritmoak nabartu baino ez dugulako egin". Euskaltzaindiak" berehalako audientzia" eskatua zuen presidentea rekin, administrazioan
|
euskararen
erabilera arautzeko dekretuaren zirriborroaren kariaz. Erantzunik jaso ez ordea.
|
|
2005
|
|
|
X. Garagorri.
|
Euskararen
Erabilera Arautzeko Oinarrizko Legean (1982), LOGSEren Dekretuetan (1990) eta Euskal Eskola Publikoaren Legean (1993) esaten da zerbait, baina oso oso zehaztasun gabeko formulazioak dira. Euskal Eskola Publikoaren Legearen 18 atalean, adibidez, hau dator:
|
|
2008
|
|
|
Hainbat toki entitatek
|
euskararen
erabilera arautzeko ordenantzak onetsi dituzte. Batzuetan, aukera ematen da euskara hutsez jarduteko edota lehentasuna ematen zaio euskarari; besteetan, berriz, euskara eta gaztelania parekatzen dira.
|
|
|
1.2 Otsailaren 10eko 29/ 2003 Foru Dekretua, Nafarroako Administrazio Publikoetan
|
euskararen
erabilera arautzen duena
|
|
2009
|
|
|
Egun, Nafarroako Administrazio Publikoetan
|
euskararen
erabilera arautzen duen eta indarrean den otsailaren 10eko 29/ 2003 Foru Dekretuari dagokionez, gogora ekarri behar dugu, 2005eko abenduaren 9an, Nafarroako Justizia Auzitegi Nagusiak emaniko epai batean14, deusez deklaratu zituela aipatu Foru Dekretuko 15.1 art., 18.3 art., 21.1 art.ko lehen lerroaldea eta 23.1 art; izan ere, funtsean, eremu mistoko euskal hiztunen hizkuntza eskubideak urratzen ... Aipatu beharra dago ordea, epai hori oraindik ez dela irmoa, Foru Dekretuaren aurka jarritako kasazio helegiteak ez baitira oraindik ebatzi.
|
|
|
Bigarrena, Foru Dekretu berria onartu zuen, 372/ 00 FD, administrazioan
|
euskararen
erabilera arautzeko. Dekretu horrek erabat eskubiderik eta betebeharrik gabe utzi zuen eremu mistoa, eta euskara eremu euskaldunera zokoratzen zuen, eta han ere, ez oztoporik gabe.
|
|
2010
|
|
|
Gernikako Estatutua (1979) eta bere ondoren etorri zen
|
Euskararen
Erabilera Arautzeko Legeak (1982), gizarte mailan gutxienik elebiduna izango zen elkartea sortzea izan zuen helburu.
|
|
|
2.2 Hizkuntzen parekidetzea gernikako estatutua (1979) eta bere ondoren etorri zen
|
euskararen
erabilera arautzeko legeak (1982), gizarte mailan gutxienik elebiduna izango zen elkartea sortzea izan zuen helburu. lege honek eusko legebiltzarrean izan zuen eztabaidan etxenike Jaunak, orduko hezkuntza Sailburuak honela adierazi zuen:
|
|
|
Bi arrazoi nagusirengatik egin dute araudia: «Baztan eskualde eskualduna» delako eta «Udaleko zerbitzuetan
|
eskuararen
erabilera arautzeko eta udalerrian eskuararen erabilera sustatzeko araudi erranguratsu baten hutsunea» ikusten zutelako. Ekainaren 3an aurkeztu zuten ordenantza, Arizkunenea Kultur Etxean egindako prentsaurrekoan.Eskualgintzako kideek agerraldian azaldu zutenez, «ordenantzak eskuarari dagokion marko juridikoa ezartzen dio eta orain arte izan duen egoera minorizatua saihesteko, hainbat esparru arautzen ditu».
|
|
2011
|
|
|
Estatutu aurreko Euskara Batzordea 1983an sortu zen. Bere egiteko nagusia zen
|
euskararen
erabilera arautzea unibertsitatean, eta bereziki une hartan lantzen ari ziren unibertsitatearen estatutuetan590 Beraz, batzordeak prestatu zuen klaustroan aurkeztu zen 8 tituluaren azken testua. Gaztelaniaz prestatu zen testua (unibertsitate klaustroan aurkeztu ahal izateko) eta ondoren Kabineteak euskaratu zuen.
|
|
|
Estatutu aurreko Euskara Batzordea sortu aurretik, estatutuetan
|
euskararen
erabilera arautzeko proposamenik izan zen. Hala, 1982ko abenduan estatutuei zuzenketa gehigarri bat aurkeztua izan zen Euskararen normalizazioa unibertsitatean izenekoa.
|
|
2012
|
|
|
ez zabaltzeko zer egin behar dut. Administrazioan
|
euskararen
erabilera arautzeko 2003ko Foru Dekretua, esate baterako, erabilera murrizteko dekretua da. Asko izan dira horrelakoak.
|
|
|
Ikastetxeetako hezkuntza komunitate osoaren euskararen erabilera bultzatu eta bermatu nahi duten eginkizunak, hain zuzen ere. Izan ere, plan horiek, ulibarri programaren baitan, hezkuntza, unibertsitate eta Ikerketa Sailak proposatutakoak eta ikastetxeetako ordezkatze organo Gorenek, dagokien legez, onartuak daude. euskararen normalizazioaren abiapuntua azaroaren 24ko 10/ 1982ko
|
euskararen
erabilera arautzeko legean dagoela esan dugu dagoeneko.
|
|
2013
|
|
|
Udaleko Euskara Zerbitzuan lan egiten du Ana Flamariquek. Azaldu duenez, Tafallan ez dago
|
euskararen
erabilera arautzen duen ordenantzarik, eta, beraz, norberaren esku gelditzen da euskaraz hitz egitea edo ez. Udalak, adibidez, euskararen erabileraren aldeko dekalogoa argitaratu zuen iaz, alderdi politiko guztien artean adostuta.
|
|
2014
|
|
|
" Batzordeetan eta osoko bilkuretan udal gobernuak euskararen araudia urratzen jarraitzen duela etengabe salatzen dugun arren, UPNk ez du inolako borondaterik euskararen araudia betetzeko", adierazi du EH Bilduk. Iruñeko Udalak
|
euskaren
erabilera arautzeko ordenantza" maltzurkeriaz eta mespretxuz" urratzen duela gaineratu dute. Euren aburuz, udal gobernuko kideek" ongi dakite legez kanpokoa dela euskararekin duten jarrera".
|
|
|
|
Euskararen
Erabilera Arautzeko Oinarrizko Legeak ezartzen ditu 1982n oinarriak euskara garatu ahal izateko hezkuntzaren eremuan, besteak beste. Lege horren bigarren kapituluan aitortzen zaio EAEko lurralde guzietako ikasleria guziari baduela eskubidea irakaskuntza euskaraz jasotzeko, eta horrekin batean arautzen da nahitaezkoa dela irakastea hautatu ez den hizkuntza ofiziala.
|
|
2015
|
|
|
Garrantzitsua da EAEk bere Udal Legea izatea, bestela estatukoaren menpe egon behar dugulako, baina hizkuntzaren kontuarekin oso azaletik aritu direla uste dugu. Hori eta gero, Udal Lege horrez gain,
|
euskararen
erabilera arautzen duten lege eta jarraibideekin egungo egoera hobetzeko adostasuna bilatzen hasi dugu nahitaez. Euskararen normalizazioan, legeak ere alde ditugulako.
|
|
|
Beste bat: , el fomento y desarrollo del uso del euskera no es competencia de los municipios?. Hainbat sententzia daude hau esaten dutenak, beraz udalerriek ez dute
|
euskararen
erabilera arautzerik.
|
|
|
Alde batetik, lehen belaunaldi bateko 10 irakasle ikertzaile hautatu dira. Belaunaldi hori 1970 eta 1980ko hamarkadetan kontratatu ziren irakasleen multzoa oinarritzat hartuta definitu da ikerketarako, sasoi horretan
|
euskararen
erabilera arautu eta instituzionalki sustatu barik baitzegoen UPV/EHUn. Beste alde batetik, bigarren belaunaldi bateko 15 irakasle ikertzaile hautatu dira.
|
|
2017
|
|
|
Ez, tamalez ez da notizia izan egungo Gipuzkoako Foru Aldundiak bururaino eraman duela
|
euskararen
erabilera arautzen duen normalizazio plana. Hori balitz!
|
|
|
Hartara, Nafarroako Parlamentuak Euskarari buruzko Foru Legea aldatzea onetsi du aurten Geroa Baik, EH Bilduk, Podemos Ahal Duguk eta Izquierda Ezkerrak aldeko botoa eman zuten, eta UPNk, PSNk eta PPNk, aldiz, aurkakoa. Zehazki, gaztelaniazko izenburua aldatu da (Ley Foral del Vascuence zena Ley Foral del Euskera da orain); 5.1b artikulua aldatzean beste 44 herri gehiago sartu dira eremu mistoan udal horietako osoko bilkuren erabakiei esker, eta toki entitateei aitortu egiten zaie
|
euskararen
erabilera arautzeko edo sustatzeko eskumena.
|
|
2018
|
|
|
Euskaldun berriari suertatu zitzaion handik gutxira, lehendakari zenean,
|
euskararen
erabilera arautuko zuen historiako lehen legea indarrean jartzea. 1982ko azaroaren 24an gertatu zen hori, Eusko Legebiltzarrak. Euskararen Erabilera Normalizatzeko Oinarrizko Legea?
|
|
|
Espainiako Konstituzioa indarrean hasi zenetik 40 urte bete direlarik, Euskadiko Autonomia Estatutua indarrean hasi zenetik 39 urte bete direlarik, autonomia estatutuak lehen aldiz aitortu zuen euskararen ofizialtasuna, Agirre lehendakariak buru zuen Eusko Jaurlaritzak II. Errepublikaren barruko aldi labur batean egindako aldarrikapena aintzat hartu barik?;
|
Euskararen
Erabilera Arautzeko Lege Organikoa Euskadin aldarrikatu zenetik 36 urte bete direlarik; eta Espainiako Erresumak Erregio edo Gutxiengoen Hizkuntzen Europako Karta berretsi zuenetik 16 urte bete direlarik, euskaltzainburuak gogorarazi du, oraindik ere estatuko erakundeek bide luzea egin behar dutela, hizkuntza gutxituen defentsan.
|
|
|
Nafarroako Auzitegi Gorenak ez du aintzat hartu Afapnasindikatuaren eskaera eta ez du behin behinean bertan behera utziko Administrazioan
|
Euskararen
Erabilera Arautzeko Legea.
|
|
|
Nafarroako Auzitegi Gorenak ez du aintzat hartu Afapnasindikatuaren eskaera eta ez du behin behinean bertan behera utziko Administrazioan
|
Euskararen
Erabilera Arautzeko Legea. Hortaz, Euskararen dekretuak indarrean segituko du.
|
|
2019
|
|
|
Arreta soziosanitarioa ele ofizialetan eskaintzeko estandarren aukera Euskal Herrian – Aitor Montes hornidura pribatuan eragin gutxikoak direla esan daiteke, agian mutualia salbuespena izanik, izan ere osakidetzarekin lankidetza hitzarmenak adostu baititu, eta II. euskara planaren interes taldeen foroan sartu da. esan gabe doa euskara plana ez dagoela indarrean Nafarroan edo Ipar euskal herrian. Nafarroako 103/ 2017 Foru dekretuak, administrazio publikoetan
|
euskararen
erabilera arautzen duenak, 6 artikuluan euskara planak jasotzen ditu. Legeak dioenez, Nafarroako erakunde publiko guztiek behar diren euskara planak prestatu behar dituzte, eremu euskaldunean eta mistoan euskararen erabilera bermatzeko. gaur egun, ordea, osasunbideak ez du euskara planik garatu.
|
|
2022
|
|
|
Gure erantzuna izan da laguntza edo irizpidea eskatu diguten udalei laguntzea». Horrez gain, esan zuen Jaurlaritzak 86/ 1997 dekretua berritzeko konpromisoa hartu zuela, administrazioan
|
euskararen
erabilera arautzen duena, eta horretan ari dela, «gainerako erakundeekin elkarlanean eta erakunde bakoitzak dituen eskumenak errespetatuz».
|
|
|
Administrazio publikoko langileek ba ote duten betebeharrik euskarazko hizkuntza eskakizunei dagokionez, baieztapena bera zalantzan jartzerainoko iritziak eta proposamenak azaleratu dira aurtengo ikasturtean, izan zenbait eragile politiko eta sindikalen adierazpenetan, dekretuetan eta epai judizialetan. Hizkuntza eskakizunen aferak indarra hartu du Hego Euskal Herrian; hein handi batean, Nafarroako Gobernuaren merezimenduen dekretuari eta Eusko Jaurlaritza lantzen ari den eta administrazioan
|
euskararen
erabilera arautuko duen dekretuari lotuta.
|
|
|
Beste molde batean bada ere, hizkuntza eskakizunen eztabaida bizi bizi dago Araba, Bizkai eta Gipuzkoan ere. Administrazioan
|
euskararen
erabilera arautuko duen dekretua lantzen ari da Eusko Jaurlaritza —egun indarrean dagoen 86/ 1997 dekretua ordezkatuko duena—, eta horretan eragin nahian ari dira hainbat eragile, nork bere aldera.
|
|
|
Administrazio publikoko langileek ba ote duten betebeharrik euskarazko hizkuntza eskakizunei dagokionez, baieztapena bera zalantzan jartzerainoko iritziak eta proposamenak azaleratu dira aurtengo ikasturtean, izan zenbait eragile politiko eta sindikalen adierazpenetan, dekretuetan eta epai judizialetan. Hizkuntza eskakizunen aferak indarra hartu du Hego Euskal Herrian; hein handi batean, Nafarroako Gobernuaren merezimenduen dekretuari eta Eusko Jaurlaritza lantzen ari den eta administrazioan
|
euskararen
erabilera arautuko duen dekretuari lotuta.
|
|
|
Beste molde batean bada ere, hizkuntza eskakizunen eztabaida bizi bizi dago Araba, Bizkai eta Gipuzkoan ere. Administrazioan
|
euskararen
erabilera arautuko duen dekretua lantzen ari da Eusko Jaurlaritza —egun indarrean dagoen 86/ 1997 dekretua ordezkatuko duena—, eta horretan eragin nahian ari dira hainbat eragile, nork bere aldera.
|
|
|
Gaineratu duenez," epaiek argi eta garbi markatzen zuten gobernuak zuen maniobra marjina" eta" ezin zen lanpostuen balorazio orokorra egin", zehaztu du.Bakartxo Ruiz EH Bilduko bozeramaileak adierazi duenez, dekretu horrek" badirudi euskal hiztunok bigarren mailako herritarrak garela eta gogaikarriak garela; gehiago jakiteari prestigioa eman beharrean hobe da gutxiago jakitea". Ruizek adierazi duenez," Bi urte baino gehiago igaro dira Nafarroako Justizia Auzitegi Nagusiak epaia eman zuenetik", eta denbora horretan," Anomalia nabarmena gertatu da, eremu mistoko lanpostu bakar batean ere ezin izan baita euskara merezimendu gisa baloratu bi urte hauetan". Bere ustez, araudi horrekin" atzerapauso bat eman da, eta horrek ez dio mesederik egiten ez gizarte kohesioari, ez bizikidetzari, ez aukera berdintasunari". " Dekretuaren zirriborro hau Administrazioko lanpostuak betetzean euskara baloratzeari buruzkoa da soilik, baina 2017ko dekretua zabalagoa zen,
|
euskararen
erabilera arautzen zuen", adierazi du.
|
|
|
Herritarrekiko Harremanetarako kontseilariak zehaztu du Lehendakaritza departamentuaren esku dagoela administrazioan
|
euskararen
erabilera arautuko duen dekretua. Indarrean dagoena edukiz hustu zuen Nafarroako Auzitegiak, 2019an; eta egun ezin da euskara merezimendu gisa hartu eremu misto eta ez euskaldunean.
|
|
2023
|
|
|
Bestelakoan, dagoeneko martxan diren egitasmoak lantzen eta horietan aurrerapausoak ematen saiatuko da Kontseilua. Araba, Bizkai eta Gipuzkoan, esaterako, «Hezkuntza Legean edota administrazioan
|
euskararen
erabilera arautzeko dekretuan eragiten». Nafarroan, berriz, euskararen ofizialtasunaren aldarrikapena «ardatzean jartzen» ahaleginduko da, eta, bestalde, PAI ingelesez ikasteko programaren bidez «euskarak eta euskal hiztunek jasaten duten bazterkeria eteten».
|
|
|
Baina beste arlo batzuetan ere lortu dituzte adostasunak, eta gogora ekarri du Araba, Bizkai eta Gipuzkoako administrazioan
|
euskararen
erabilera arautuko duen dekretuaren harira, gehiengo sindikalarekin batera aurkeztutako proposamena —hamabost urtean administrazioa euskalduntzeko neurri sorta bat aurkeztu zuten Kontseiluak, ELAk eta LABek—.
|
|
|
«Ahaldundu dugu euskaldunok, eta autozentsuratik irten». Neurri zehatzetara begira, 2017an administrazioan
|
euskararen
erabilera arautzeko onartu zen dekretuaren garrantzia nabarmendu nahi izan zuen, eta, ondoren justiziak «kimatu» bazuen ere, orain Nafarroako Gobernuari eskatu litzaioke hura berriz «osatzea», lehengoratzea.
|
|
|
Halabaina, Vox alderdiak helegitea jarri zion aipatu legearen 6.2 artikuluari, zehazki
|
euskararen
erabilera arautzen duenari, Espainiako Konstituzioaren kontra egiten zuelakoan. Hala, EAEko Auzitegi Nagusiak artikuluaren inguruan zalantzak zituela-eta, Espainiako auzitegira jo zuen haren iritzia eskatuz eta hortik iritsi da sententzia.
|