|
2001
|
|
|
3 Prozesu psikosozialen artean, gehien aztertu direnak ondorengoak dira: 1)
|
Euskararen
balioak (zertarako beharrezkoa), 2) Jarrerak (aldeko/ kontrakoa), 3) Usteak, gehienbat geroari begira edo etorkizunari buruzkoak, 4) Motibazioak (integratzailea/ instrumentala/ komunikatiboa), eta 5) Identitatea, zenbait dimentsioren arabera: hizkuntzarena, kulturarena, nazionaltasunarena, lurraldetasunarena (euskalduna/ espainola/ euskaldun espainola/ anomikoa).
|
|
|
Ondorio bat garbi atera daiteke hemendik: hutsaren hurrengoa da
|
euskararen
balioa, hain minoritarioa izanik. Ez da hori txarrena:
|
|
|
Gerra zikin honetan, euskalgintza goi mailako objektiboa bihurtzen da. Alde batetik,
|
euskararen
balio sinbolikoa nazio kontzientziaren ikuspuntutik. Bestetik, euskalgintza susmopean jartzeak abiapuntu kulturaletatik euskarari hurbiltzen zaionari urruntzeko edota beldurtzeko balio du.
|
|
2002
|
|
|
Gero eta gehiago bigarren motako irakasleekin osaturik, geroeta onura gutxiagorekin, gero eta desprestigio handiagoarekin, euskal adarraren etorkizunari iraupen, kaxkarra? emango genioke, eta unibertsitateak gizartearen euskalduntzean duen eragina ere kontsideratu beharkogenuke,
|
euskararen
balioa indargabetuko lukeelako?.
|
|
2003
|
|
|
Legea ez zela betetzen salatzeko aukera bazen, eta oraintsu arte, gainera, euskara jakitea beharrezkoa zela uste zuen askok. Funtzionario izateko —gaur denek funtzionario izatea dute amets— ez da euskara beharrezko, eta honek jendeari
|
euskararen
balio eza ikustarazten dio: beraz, euskara ikasi?
|
|
|
Hainbat nafarrek euskara ikastea edo seme alabak euskarazko ereduetan eskolatzea erabakitzen dute euskara jakitearen abantailak bultzaturik, gaztelania eta euskara ezagutzearen balio instrumentalez sinetsirik. Motibazio hori
|
euskararen
balio soziala azpimarratu eta elikatzen duen politika batek mantentzen du eta Nafarroako Gobernuaren erabaki anitzek motibazio pragmatiko hori ahuldu eta ito nahi dute, euskararen balio soziala eta prestigioa gutxituz, euskara ez dadila izan abantaila soziala eta ez dezala motibazio instrumentalik piztu. Euskara ikastea otu zaien nafarrek jakin dezatela euskara jakiteak ez diela abantailarik emanen eta ikasteagatik ez direla zerbitzu publikoak hizkuntza horretan hartzeko eskubidedun izanen.
|
|
|
Hainbat nafarrek euskara ikastea edo seme alabak euskarazko ereduetan eskolatzea erabakitzen dute euskara jakitearen abantailak bultzaturik, gaztelania eta euskara ezagutzearen balio instrumentalez sinetsirik. Motibazio hori euskararen balio soziala azpimarratu eta elikatzen duen politika batek mantentzen du eta Nafarroako Gobernuaren erabaki anitzek motibazio pragmatiko hori ahuldu eta ito nahi dute,
|
euskararen
balio soziala eta prestigioa gutxituz, euskara ez dadila izan abantaila soziala eta ez dezala motibazio instrumentalik piztu. Euskara ikastea otu zaien nafarrek jakin dezatela euskara jakiteak ez diela abantailarik emanen eta ikasteagatik ez direla zerbitzu publikoak hizkuntza horretan hartzeko eskubidedun izanen.
|
|
2004
|
|
|
Campionek bi sarrera idatzi zituen bere libururako. Lehenbizikoan ikerketa linguistikoen garrantziaz zein
|
euskararen
balioaz ikerketa historikorako jardukitzen zuen, eta halaber, bertako egile eta kanpoko euskalarien berri zabala eman zuen. Bigarren sarreran hizkuntzen sailkapena ekartzen zuen, euskararen lurraldetasuna eta euskalkien berri maratza, eta amaitzen zuen geure hizkuntzaren apologia eginez.
|
|
|
Enpresaren alorra euskalduntzeko plangintza jardunetan Nerea Azurmendik ez dio
|
euskarari
balio erantsi aipagarririk antzematen. Ez baitu halakorik hautematen orain arteko esperientzia saioetan.
|
|
|
Lander Etxebarriak ez dauka zalantza izpirik aitortu berri dugun horretan: ?
|
Euskararen
balioa eta praktikotasuna ziurtatzen ez badugu, euskara erabiltzeak militantzia identitario soila izaten jarraitzen badu, gureak egin du, ez dugu aurrera egingo, atzerantz baizik, Irlandan bezala?. 636
|
|
|
Kidetasun horrek asko esan nahi baitu ikasketaren eta erabileraren arteko dialektika egituratzeko unean.
|
Euskararen
balio sozial eta pragmatiko eskasak daukan ordezkorik behinena hizkuntzaren balio sinbolikoan eta nazionalean dagoela esateak ez luke inor harritu. Hizkuntzen merkatuan zokoraturik dagoelako, hiztunaren euskal nazio sentierak zeresan handia dauka euskararen aldeko erabilera jarreretan.
|
|
2005
|
|
|
Urtxintxa Eskolaren izenean hitz egin digun Jaime Altunak aipatu du lehenxeago kontzientzia eta hizkuntzaren erabileraren arteko loturaren zalantza. Haurrak, gazteak
|
euskararen
balioaz jabetu behar du hizkuntza hori erabiltzeko. Daukan euskara maila daukala ere, ezin gozatu euskararekin?
|
|
|
' el español es muy bonito, teneis que hablar en español...', euskarara salto egingo dute agian", dio barrez. Adinik txarrena da, beraz; gazteak baino haurrak motibatzea errazagoa omen da eta 17 urtekoak
|
euskararen
balioaz kontzienteago omen dira. Baina kontzientzia behar da euskaraz aritzeko, gozatzeko?
|
|
|
|
Euskararen
balioa eta indarra ere ez dira berdinak lurralde guztietan: euskara nabarmen doa goraka Euskal Autonomia Erkidegoan, behera Ipar Euskal Herrian, eta ez gora ez behera Nafarroako Foru Komunitatean.
|
|
|
Hau oso garbi islatu zuen Etxebarriak (1972) Anaitasuna aldizkarian hauxe idatzi zuenean: «[...] Euskararen beharra sentitzen dugunok
|
euskararen
balioaz arduratzen gara, eta euskara erabilgarri bihurtu nahi dugu. Eta hau jakintzaren arlo guztietan lortu gura dugu[...] nortzuk dira euskara teknikoaren problema konpontzen saiatu behar dutenak?
|
|
2006
|
|
|
Euskaldunak euskara erabil dezan nahi badugu, euskaraz eroso sentitu behar du, eta hizkuntzaren balio praktikoa ere sentitu behar du. Beraz, on litzateke
|
euskararen
balio praktiko hori handituko duen neurriren bat hartzea. Eta badugu proposamen zehatz bat:
|
|
2007
|
|
|
Horien eragin indarra ere hutsaren hurrengoa danazio estrategia dinamiko eta indartsu bat abian jartzen ez den bitartean. Lurraldetasuna eta erakunde nazionalak ezinbestekoak ditugu noski, euskara bera bezala, baina horien aldeko estrategia bakartu batek ez du gauza handirik balio,
|
euskararenak
balio ez duen bezalatsu.
|
|
2008
|
|
|
Euskararen Erakunde Publikoa eta Hezkuntza nazionala horrez ohartu dira, baina iduri luke bidea luzea izanen dela euskarak goiko irakaskuntzan leku egoki bat eskura dezan baino lehen. Ikaskuntza hori borondatezkoa baita, gurasoek eta gazteek bizi profesionalean
|
euskara
balio gutxikoa dela ulertzen baitute, era orokorragoan bizi publikoan ere. Norabide hori aldatzea ez da erraza izanen, frantsesa lehenik eta gero kasu gutxi batzuetan ingelesa baitira lan munduko hizkuntzak.
|
|
|
Hala moduzko sentimendu abertzaleen asmoak
|
euskararen
balio ordezkaezina hutsaren pare saltzeko joeratik, goazen beste jokabide bat jorratzera. Bigarren hau materialagoa da, euskaldunaren definizioa ekonomiaren irizpideetan oinarritu izan duelako.
|
|
|
24 Baina izen bihur daitezkeen adjektiboak bihur ez daitezkeenetatik bereizteko baliatzen dituen frogak (test de la «sustantiva ción valorativa») ez bide dirudi
|
euskararako
balio dutenik (gazt. es aficionado/ es un aficionado), eusk.: * zale bat da.
|
|
|
Joera tipiko samarra,
|
euskararen
balioa naziotasunaren prismatik ikusten dutenen euskaltzaleengan. Eta alderantziz, hau da, nazioaren interesa euskaltasunaren arabera neurtzen duten euskaltzaleengan ere.
|
|
|
|
Euskarak
balio handiagoa hartuko du eremu mistoko lanpostu publikoetan
|
|
|
Bestalde, euskal gizartearen gehiengoak hartzen duen erabakia errespetatzeari dagokionez, nabarmentzeko modukoa da, Lizarra Garaziko itunak izan zuen onespen sozial, politiko eta sindikalaz gain, gizartearen gehiengoak zenbait inkestaren bidez adierazitako bide demokratiko horren onespena. Eta euskara aitortzeari dagokionez, nabarmentzeko modukoa da Bai Euskarari ekimenak izan zuen babes soziala eta eragileena, D hezkuntza ereduaren gorakada, eta, azken batean, euskal gizartearen gehiengoak gure herriaren elementu diferentzial gisa
|
euskararen
balioarekiko duen kontzientzia (behin eta berriz adierazi da azterlanetan), eta euskara errespetatzeko eta bultzatzeko beharraren kontzientzia.
|
|
|
Testuinguru neoliberal honetan euskarak ez du balio ekonomikorik, eta horrek bere etorkizuna kolokan jartzen du. Diruak ez du bihotzik ikusteko
|
euskararen
balio kulturala, identitarioa, komunikatiboa, sentimentala... Arrasateko Eskola Politeknikoa horren adibide argia da.
|
|
2009
|
|
|
Kanpora begira euskarak ez du balio komertzialik, txinerak eta bestelako hizkuntzek bai.
|
Euskarak
balio erantsia du bertako bezeroarentzat eta enpresako langileentzat. Nik hala uste dut, baina nire lankideek?
|
|
|
—
|
Euskararen
balio erantsia, balio ekonomikoa... nonbait islatu egin behar genuen, baina ez ordura arteko bidetik, gauza artifiziala eta hizkuntzarekiko fideltasuna eskatuz; argudio finkoak landuta eta gure udalerriaren egoera soziolinguistikoa izan behar ziren oinarria. Horixe zen bidea euskarak behar zuen prestigioa gorpuztu ahal izateko.
|
|
|
|
Euskararen
balio erantsia, balio ekonomikoa... nonbait islatu egin behar genuen.
|
|
|
espainolak izan behar du gure hizkuntza. Aurrena,
|
euskarak
balio ez duelako; bigarren (euskararen sintaxi eta lexiko ez latinoengatik baldin bada, katalanak balio ahal izan luke; baina ez) zeren eta, el castellano se ha convertido en español y hasta en hispanoamericano; es una lengua tan nuestra como de los demás españoles, tan del catalán como del gallego o del vascongado?. Espainola berez eta naturalki nagusitu omen da, ez beste hizkuntzenganako Estatuaren desfaboreagatik edo(, el Estado no ha hecho presión aquí?).
|
|
|
ES promotorak 1990eko apirilean publikoki aurkeztutako proiektuaren eta Belokik uztailean aurkeztutakoaren artean bi mundu desberdin daude. Kazetaritzaren funtzioaz,
|
euskararen
balioaz, diseinuaz, banaketa sistemaz, egunkari ereduaz erabat desberdinak dira biak. Esaera bakarrean laburbiltzeko ESek egunkari arrunt, oso eta euskal esparru kulturalean homologatua nahi zuen bitartean Belokiren taldeak egunkari nagusi baten egunkari osagarria nahi zuen.
|
|
|
Nahi dutenean, badakite euskara ulertzen. Orain, komeni zaie
|
euskarari
balioa ematea, izenaren aitzakian, Euskal Herriko Laborantza Ganbera debekatzeko.
|
|
|
Orduan euskararen ezagutza oso gutxi baloratu zutela gogorarazi du Bilbaok, eta Uemak berak kritikatu du azken lan eskaintza publikoan euskarak izan duen balorazioa.
|
Euskararen
balioa ez da Administrazio elebidun batean izan lukeena, ez barne promozioetan, ez eta lanpostu deialdietan ere.
|
|
|
Baina lotura sinboliko horrek, alde onuragarrien ondoan, baditu alde ahulak ere. Bata, erabileraren gainetik
|
euskararen
balio identitario eta sinbolikoa jartzeko arriskua. Jakina denez, abertzale asko dira euskaltzaleak beren hizkuntza jokabideetan, baina beste askok euskararekiko eginbeharrak egindakotzat ematen dituzte hain zuzen ere abertzale izate hutsagatik.
|
|
|
Uste dugu, etorkizun hurbilean, hizkuntza eskakizunak benetako erabilerarekin uztartzea komenigarria ez ezik behar beharrezkoa izango dela, hots, guztiz beharrezkoa izango dela euskararen ezagutza lanpostura iristearekin baino gehiago lanpostuko eginkizunak betetzearekin lotzea.
|
Euskarari
balioa lanpostuak eman behar dio, hots, izan bedi euskara baliozko lanerako, ez azterketarako huts hutsik. Gainerakoan, artifiziala izan daiteke ezagutza eskaera, eta badakigu zer gertatzen den artifizialak izanik ahalegina eskatzen duten eskaerekin, arazo iturri bihurtzen direla.
|
|
2010
|
|
|
Zorionez,
|
euskararen
balioa gizarte osoak, enpresek eta herri erakundeek partekatzen dute gaur egun. Euskararen aldeko atxikimendu zabal batek aukera eman digu, azken hamarkada hauetan, euskararen normalizazio bidean urrats sendoak aurrera egiteko, eragozpenak eta ezinak gaindituta. Hala ere, bide luzea dugu gure aurrean, euskarak bizitza osoa izan dezan gure eguneroko zereginetan, kalean, lantokian edo lagunartean.
|
|
|
1948tik euskal ikasketak hirugarren zikloan hasten ziren Diplôme d’Etudes Approfondies delakoarekin, segidan doktoregoa zelarik. 1970ean
|
euskara
balio unitate bat sortu da Paueko Unibertsitatean. 1981ean Baionan berean Bordeleko Unibertsitateko euskara diploma bat sortzen da eta 1986an aukerako euskara unitateak eta unibertsitate diploma hori Bordele 3ko Unibertsitateko eta Paueko Unibertsitateko gerizaren pean kokatuak dira hitzarmen baten bidez.
|
|
|
Horietatik batzuk artikulu honetan ere aipatu ditugu, adibidez," globalizazioak" zer suposatzen duen, edo" berrikuntza" bultzatzea eta erabiltzea azpimarratu beharra. Baina beste batzuk ez ditugu aipatu, esate baterako,"
|
euskararen
balio erantsia"," bezeroaren edo hartzailearen garrantzia", eta abar. Pentsatzen dut artikulu horretan esaten direnak baliagarriak direla baita ere honetan ikusten direnak osatzeko; agian alderantziz ere bai.
|
|
|
Elkartasunaren dimentsioa, bestalde, hiztunen zintzotasun eta erakarpen sozialarekin loturik dauden alderdi afektiboek xedatzen dute. horren arabera, elkartasun mailan estimu positiboa erakusten duten hiztunak zintzoak, adeitsuak eta eskuzabalak antzematen dira, eta euren hizkuntza giza harremanetarako eta taldeintegraziorako egokitzat hartzen da. dimentsio bi horien arteko banaketa oso baliagarria suertatu da hizkuntzekiko eta hiztunekiko jarrerak aztertzerakoan eta sarri erabili da hizkuntza eta aldaera gutxituen kasuan, zergatik ordezkatzen diren ala eusten zaien azaltzen laguntzen dute-eta (romaine 1980, woolard 1989, Coupland, williams eta garrett 1994). izan ere, hizkuntza gutxituen kasuan, sarri, hiztunek ospe txikiko hizkuntza modura hautematen dute eurena, estatusaren aldetik —overt prestige, ageriko ospe txikikoa (trudgill 1972) hain zuzen—, baina ospe handikoa elkartasun mailan —covert prestige, izkutuko ospe handikoa— eta elkartasun mailan aitortzen zaion balio handia da, hain zuzen, estatusarekin lotuta dauden funtzioetarako balio txikia duten hizkuntzak bizirauteko arrazoia; taldeko balio afektibo handiak ahalbidetzen du sozialki mailaz igotzeko asmoarekin hizkuntza ez baztertzea. aipaturiko dimentsio bi horiek gazteen euskararekiko jarrerak aztertzerakoan ere agertu dira. unibertsitateko ikasle euskaldunen artean egindako ikerketa batean, bikote ezkutuaren (matched guise) teknika esperimentala erabilita, gazteek euskaraz hitz egiten zuten hiztunak hobeto ebaluatu zituzten estatus edo profesionaltasun mailan gaztelaniaz hiztun berek hitz egin zutenean baino. elkartasunaren dimentsioan, berriz, modu berean antzeman zituzten gaztelaniaz eta euskaraz egin zutenean (amorrortu 2001a). euskararen aldaera ezberdinak (bizkaiera, gipuzkera, batua eta gaitasun mugatuko batua) erabiltzen zuten hiztunak ebaluatzerakoan ere dimentsio berak agertu ziren (amorrortu 2001b). beste ikerketa batean (larrañaga 1995, 2000), 13 urteko gazte euskaldunek egindako euskarari buruzko idazlanen azterketak antzeko dimentsioak azaleratu zituen: eragile izanarazleak (euskaldun izaerari lotutakoak) eta trukeordaineko eragileak (lana edo ikasketei lotutakoak). hala, lehenbizikoen bidez euskara nortasun hizkuntza (euskaldun egiten gaituena, arbasoen hizkuntza) dela azpimarratu zuten gaztetxoek eta bigarrenen bidez
|
euskararen
balio instrumentala (lana topatzeko, ikasketetan aurrera egiteko, hizkuntza bat gehiago jakiteko, baita euskaldunekin harremanak izateko ere) indartu zuten. hirugarren atalaren ondorenean, ikerketa kualitatiboan euskararen balio instrumental eta integratzaileari buruz aurkitutako emaitzak aurkeztuko dira; gero, ikerketako lekukoen datuak aztertzeko bi dimentsio klasikoak ez direla nahikoa defenda...
|
|
|
Elkartasunaren dimentsioa, bestalde, hiztunen zintzotasun eta erakarpen sozialarekin loturik dauden alderdi afektiboek xedatzen dute. horren arabera, elkartasun mailan estimu positiboa erakusten duten hiztunak zintzoak, adeitsuak eta eskuzabalak antzematen dira, eta euren hizkuntza giza harremanetarako eta taldeintegraziorako egokitzat hartzen da. dimentsio bi horien arteko banaketa oso baliagarria suertatu da hizkuntzekiko eta hiztunekiko jarrerak aztertzerakoan eta sarri erabili da hizkuntza eta aldaera gutxituen kasuan, zergatik ordezkatzen diren ala eusten zaien azaltzen laguntzen dute-eta (romaine 1980, woolard 1989, Coupland, williams eta garrett 1994). izan ere, hizkuntza gutxituen kasuan, sarri, hiztunek ospe txikiko hizkuntza modura hautematen dute eurena, estatusaren aldetik —overt prestige, ageriko ospe txikikoa (trudgill 1972) hain zuzen—, baina ospe handikoa elkartasun mailan —covert prestige, izkutuko ospe handikoa— eta elkartasun mailan aitortzen zaion balio handia da, hain zuzen, estatusarekin lotuta dauden funtzioetarako balio txikia duten hizkuntzak bizirauteko arrazoia; taldeko balio afektibo handiak ahalbidetzen du sozialki mailaz igotzeko asmoarekin hizkuntza ez baztertzea. aipaturiko dimentsio bi horiek gazteen euskararekiko jarrerak aztertzerakoan ere agertu dira. unibertsitateko ikasle euskaldunen artean egindako ikerketa batean, bikote ezkutuaren (matched guise) teknika esperimentala erabilita, gazteek euskaraz hitz egiten zuten hiztunak hobeto ebaluatu zituzten estatus edo profesionaltasun mailan gaztelaniaz hiztun berek hitz egin zutenean baino. elkartasunaren dimentsioan, berriz, modu berean antzeman zituzten gaztelaniaz eta euskaraz egin zutenean (amorrortu 2001a). euskararen aldaera ezberdinak (bizkaiera, gipuzkera, batua eta gaitasun mugatuko batua) erabiltzen zuten hiztunak ebaluatzerakoan ere dimentsio berak agertu ziren (amorrortu 2001b). beste ikerketa batean (larrañaga 1995, 2000), 13 urteko gazte euskaldunek egindako euskarari buruzko idazlanen azterketak antzeko dimentsioak azaleratu zituen: ...kasketei lotutakoak). hala, lehenbizikoen bidez euskara nortasun hizkuntza (euskaldun egiten gaituena, arbasoen hizkuntza) dela azpimarratu zuten gaztetxoek eta bigarrenen bidez euskararen balio instrumentala (lana topatzeko, ikasketetan aurrera egiteko, hizkuntza bat gehiago jakiteko, baita euskaldunekin harremanak izateko ere) indartu zuten. hirugarren atalaren ondorenean, ikerketa kualitatiboan
|
euskararen
balio instrumental eta integratzaileari buruz aurkitutako emaitzak aurkeztuko dira; gero, ikerketako lekukoen datuak aztertzeko bi dimentsio klasikoak ez direla nahikoa defendatuko da, eta beste dimentsio bi proposatuko dira. kontuan izan behar da ikerketa kualitatiboaren helburua ahalik eta jarrera eta ideia gehien biltzea dela, sarri zein gutxitan agertuta. horregatik ez da ideien maiztasunari ...
|
|
|
3.1
|
euskararen
balio instrumentala partaideek euskararen balio instrumentalari buruzko pertzepzioak eman dituzte eta zenbaitek baloratu ere egin dute balio hori. hauexek dira irten diren ideia azpimarragarrienak:
|
|
|
3.1 euskararen balio instrumentala partaideek
|
euskararen
balio instrumentalari buruzko pertzepzioak eman dituzte eta zenbaitek baloratu ere egin dute balio hori. hauexek dira irten diren ideia azpimarragarrienak:
|
|
|
• baina
|
euskararen
balio instrumentala lehen baino handiagoa dela eta eremu batzuetan (hezkuntzan eta administrazio publikoan zehatz esanda) badagoelako pertzepzioa ere badago, euskara lana bilatzeko beharrezkoa baita edo gutxienez laguntzen baitu.
|
|
|
Alabaina, DU B partaideak ez du uste tresna motako kanpoko sustapena euskara berreskuratu eta normaltzeko eraginkorra izango denik, baldin eta" zerbait gehiago" ez badago, hots, balio integratzailerik ez badauka. sia
|
euskararen
balio instrumentala da, eta, horietan askorena, baita bakarra ere (ikus amorrortu eta ortega 2009).
|
|
|
•
|
euskarak
balio instrumentala izatea baloratzen da eta oso positibo baloratzen da hori handitu izana.
|
|
|
3.2
|
euskararen
balio integratzailea arestian azalduta bezala, hizkuntza batek balio integratzailea dauka elkartasunaren mailan garrantzi handia daukanean; bere hiztunek haien nortasunaren osaeran osagai garrantzitsutzat daukatelako edota talde jakin bategaz identifikatzea ahalbideratzen duelako eusten diotenean, eta erabiltzen edo ikasten dutenean. partaideek euskarak norbanakoaren eta gizartearen nortasunean d...
|
|
|
(a)
|
Euskararen
balioa euskal nortasunaren osaeran partaideek euskal nortasunaren osagaitzat dute euskara baina denek ez diote garrantzi bera ematen elementu horri. hiru aukera daude euskal nortasuna taxutzeko:
|
|
|
zenb./ 2010 (4)
|
euSKararen
BalioaK eTa gazTeen eraBilera: Heldu erdaldunen perTzepzioaK1 estibaliz amorrortu Deustuko Unibertsitatea. helbide elektronikoa:
|
|
|
2 integrazioaren definizio bat ematea,
|
euskararen
balio integratzailea kontuan harturik; horretarako bi munduko egoeran bizi deitu den kategoriaz baliatzea proposatuko da
|
|
|
Haurrek euskara ikasi behar dutela. Eguneroko bizitzan
|
euskarak
balio du euskaldunen artean mintzatzeko, baina askorentzat baliagarritasun ahula dauka lanerako ala praktika kulturaletan.
|
|
|
–
|
Euskarak
balio du euskaldunekin komunikatzeko eta ondorioz erdaldunek ikasi behar lukete eta haurrei irakatsi behar zeie.
|
|
|
Lan eskaintza publikoetan
|
euskararen
balioa jaisteko batu dira berriro PSE eta PP
|
|
|
PSE EEk eta PPk bat egin dute legegintzaldi honetarako sinatu zuten itunaren puntu batean sakontzeko, Eusko Jaurlaritzaren peko administrazioaren euskalduntze prozesua ardatz. Bien artean gai horren inguruko legez besteko proposamena onartu zuten atzo Eusko Legebiltzarrean, eta bertan etorkizuneko lan eskaintza publikoetan
|
euskararen
balioa jaisteko eskatu dute.
|
|
|
Jarrera eta ikuspuntu sinplifikatzaile berrien arabera, demokraziaren oinarria talde nagusiak agintzen duena egitea baita (%50, 1ek irudikatzen duena). Jarrera horiek gehiago zabaltzen badira, etorkizunean
|
euskararen
balioa jaitsiko da oposaketetan (www.erabili.com/zer_berri/berriak/ 1265963235), eskoletako curriculumean() eta leku guztietan. Orain dela gutxi arte diskriminazio positiboaren aldeko jarrerak nagusitzen baziren ere, orain musika txikiak bultzatzen dituen jarrera pragmatikoak ari dira indartzen.
|
|
|
Erabilera horren arabera, gutxiengo batek erabiltzen duen hizkuntzari lekua ematen bazaio estatuaren instantzietan, gehiengoa diskriminatzen ari gara. Analisi soziolinguistiko horiek erabiltzen ari dira orain
|
euskararen
balioa jaisteko oposaketetan, eta ikuspuntu hori gizartean zabaltzen ari da.
|
|
|
Gainera, euskararen aldeko jarrera edukitzea ez da derrigorrezkoa,
|
euskarak
balio integratzailerik ez duela esateak ez du adierazten kontrako jarrerarik edo epeltasunik, hori da norberak mundua nola ikusten duen adieraztea. Kasu batzuetan egia izan daiteke:
|
|
|
Kasu batzuetan egia izan daiteke: Murtzian eta hainbat kasutan Barakaldon ere,
|
euskararen
balio integratzailea oso mugatua da, aztertu litzateke ea balio baztertzailerik ez duen. Aldiz, Zarautzen maila orokorrean edo Murtzian biltzen diren Barakaldoko pertsona batzuen artean balio integratzailea izan dezake, zalantzarik gabe.
|
|
|
Gauza bera egin zuen Urruñako (L) udalak Hondarribikoari (G) idatzi zionean 1680an. Erdarak hartua ez zuen eremu batean
|
Euskararen
balioa begi bistakoa zen.
|
|
|
Espainolek ezarritako botere harremanek Manuel Larramendi humorismora bultzatu zuten. Hutsegin gabe bete zituen gaztelerazko hiztegiaren sarrera guziak eta gainera, espainolek
|
euskararen
balioa ukatzen zutenez gero, horri buelta eman eta espainiera ere euskaratik zetorrela frogatzen engaiatu zen. Abisatu zuen hiztegiaren prologoan:
|
|
|
Horrekin batera, klubaren jardueretan euskararen erabilera sustatzeko plan bat lantzeko konpromisoa hartu du futbol taldeak; halaber, diputazioak jokalarien irudia erabili ahal izango du euskararen sustapenarekin lotutako jardueren berri emateko. Euskal eta gipuzkoar gizarteari
|
euskararen
balio soziala adieraztea du helburu hitzarmenak. Uztailetik aurrera, urtebeteko iraupena izango du kontratuak, eta epe horretan, 1,2 milioi euro jasoko ditu Realak aldunditik.
|
|
2011
|
|
|
Hori ikastolei esker gertatu da. Eskola publikoa une honetan PSOEren esku dago, eta
|
euskarari
balio funtzionala ematen dio. Ikastoletan badago Euskal Herriaren proiektu bat.
|
|
|
Funtzio ezartze horretan ikusten da ere hizkuntza bakoitzari ematen dioten garrantzia. Adibidez, erabilerari lotuta dagoen funtzio praktiko eta komunikatiboa gaztelaniari ematen diote lagunartean, musikaren munduan, kalean edo kontzertuetan, eta askotan
|
euskarari
balio sentimentala baino ez diote ematen. Beraz, arlo horiek berreskuratu ahala (musikaren ingurukoek, bereziki, ikusi dugu zein toki inportante duten nerabearen bizitzan) euskarak gero eta prestigio handiagoa izango du gazteen artean.
|
|
|
Atal honetan inkestan lau item jorratzen dira, guztiak
|
euskararen
balio instrumentalari begira; lau horien artetik batek eman digu arreta. kasu honetan elkarrizketatuak adierazi behar du esamoldearekin ados/ aurka dagoen bost puntutako eskala batean. Ikus dezagun bigarren esaera:
|
|
|
Bigarren kapituluan, euskararekiko jarreren izaerari buruzko pertzepzioen berri ematen da:
|
euskararen
balio instrumental, integratzaile eta ideologiari buruzkoak. Atal honetan, motibazioak aztertzerakoan berritzailea den sailkapena egiten da, ikerketa lerro tradizionalaren dikotomiaz (instrumentala/ integratzailea) gain beste bide batzuk arakatzen dira. honela, barruko eta kanpoko motibazioak kontuan hartzen dituen ardatz berria erabili da, balio instrumental eta integratzailearekin gurutzatuz. era honetan motibazioak era sakonagoan aztertzen dira, egindako analisia zehatzagoa izanik. hirugarren kapituluan, ikerketan parte hartu dutenen euskararekiko uste eta jarrerak aztertzen dira esparru desberdinetatik begiratuz; normalkuntza, erabilera, ikas irakaskuntza eta enpresa.
|
|
|
Larunbatean, abenduaren 3an, Euskararen Eguna ospatuko dute. 1949an Eusko Ikaskuntzak martxan jarritako ekimena da,
|
euskararen
balio unibertsala aldarrikatzeko. Hiriburuetan programa zabala antolatu dute, ospakizunarekin bat egiteko.
|
|
|
–Hipoteka psiko soziala: euskaldunak lainopean bizitzen ohituak gaudela nioen lehen, gure hizkuntzarekiko daukagun gutxiespen, atxikimendu eskas eta indar gutxiko bulkadagatik, eta baita gizartean
|
euskara
balio gutxiko, prestigiorik gabeko, garrantzi gutxiko gauzak esateko hizkuntza bezala erabiltzen delako ere?. –Bide berriak urratzeak gailur berriak ikustarazten dizkigu?, Zenbat Gara, 2 zenbakia, 1998.
|
|
|
Nik neuk haboro zor diot Bittori. Gure hizkuntzaren,
|
euskeraren
balioa bere kautan idoro behar dugula erakutsi zidan. Gure mithologien atzean izate oso bat izan daitekela, lehengo hondar batzuk gorputz oso bat osotu arteko aztarnak izan daitezkeela erakutsi zigun, zidan.
|
|
|
Beraz, hasierako sei urteetan Elhuyar aldizkariak enpirikoki frogatu zuen
|
euskarak
balio zuela arlo berezitu honetan aritzeko. Aldizkaria, sortzaileen esperimentua zen.
|
|
|
ezagutu eta aitortu. Euskara estetika aldetik edo identitate aldetik erakargarria izan dadin, aurrez akordio bat dago
|
euskararen
balioaz. Zoritxarrez, balio hori oso kaltegarria izan daiteke, besterik ez bazaio aitortzen.
|
|
|
17 Arestian esan dugun moduan instituzioek lan ederra egin dute
|
euskararen
balio berezi hau markatzeko. Inor gutxik ulertzen dituen izenak ezarri dituzte euskaraz, gero azalpena edo dena delakoaren zerizana azaldu behar da erdaraz.
|
|
|
Batetik, ia erreferentziarik gabeko izen propiotzat jo dezakegun osagai estetikoa eta bestetik informazio emaile den osagai funtzionala dituzte izen horiek (ikusi 9 oharra). Esan dezakegu izen horietan erakusten zaigula argien eta zehatzen zein den
|
euskararen
balioa merkatuan eta haren neurriko jendartean. Baina honetaz guzti honetaz azken puntuko eztabaidan mintzatuko gara.
|
|
|
erregistroko izena, publizitatean erabilitakoa, enpresa egoitzan edo beste euskarrietan dutena? Gure interesa
|
euskararen
balioa neurtzea zenez, erabilera publikoetara jo dugu. Euskarak merkatu batean (enpresa izenen merkatuan) duen balioa neurtu nahi genuen.
|
|
|
Alderantziz, ikusiko dugunez logika politiko, sozial, ekonomiko, kultural eta identitarioak nahasten dira beraietan. Hortaz,
|
euskararen
balio sinbolikoa (batez ere identitate balioa) marken, labelen, enpresen eta produktuen izenetan aztertu dugu. Ikerketa, beraz, zuzen zuzen joan da izenetara eta izendatze praktiketara, honako galdera hauei erantzun guran:
|
|
|
Horietan, beraz, isilpeko irakasgai asko ditugu:
|
euskararen
balio soziala, esaterako. Baina argitu behar dugu ikerketa hau ez dela «hizkuntza paisaiari» buruzko ikerketa bat.
|
|
|
Adierazte praktikez eta adierazte logikez osatuta dago merkatu sinbolikoa, eta merkatu ekonomikoa ere logika horien mendean omen da kontsumoko mundu informazionalizatuan. Zein da, hortaz,
|
euskararen
balio sinbolikoa eta zein balio ekonomikoa. Zertarako eta zenbat balio du euskarak (euskal identitateak) merkatu lehietan?
|
|
|
Praktika nazionalistetan (batez ere, oso erdaldunak badira) modu honetara ezkutatzen da antagonismoa (eta subjektiboki ere, gainditu). Erritual berezietan
|
euskararen
balio eta eginkizun sinbolikoari eusten zaio eta egunerokoan, ostera, «jantzi serioa» edo «modako jantzi modernoa» erabiltzen da. Azken buruan, galdera edo auzi pizgarria hau da:
|
|
|
–
|
Euskararen
balio sinbolikoari eustea, batez ere, euskararen agerpen hura neutralizatu ezin denean (giro euskara fobikoetan edo guztiz erdaldun izanda ere euskara antzemateko eta haren balio sinbolikoa ulertzeko gai direnetan).
|
|
|
Baina, aldi berean, merkatuak bereizgarritasuna lehenesten duenez, ez da abagune txarra anbibalentziaz jokatzen dakienarentzat. Alde horretatik, irmo eutsi zaio
|
euskararen
balio sinboliko eta estetikoari (ikusi dugunez ez da horren handia), betiere balio hori euskararen bizi barrutik sortuz, eta balio horri balio instrumentala gehitu zaio. Lehendabiziko balio horretatik etor liteke merkatuan lehiatu behar duenari on egiten dion bereizgarritasuna, bestetik euskarari on egingo dion bizitasuna eta osotasuna:
|
|
2012
|
|
|
Azter dadila neurri horiek edozein herritarrengana heltzeko zein baliabide erabili behar diren. Esate baterako, nola lortu edozeini sentiaraztea
|
euskarak
balio duela, aberasgarri izango dela beretzat, ez dela derrigorrezkoa EGA ateratzea… Lan hori guk egiten dugu, mezua (kanpaina) bai, baina gero ez dago ezer, ez dago ekintzarik hori garatzeko.
|
|
|
motibazio sinbolikoak, arrakasta motibazioak eta motibazio pragmatikoak. Gaur egungo euskal herrian motibazio sinbolikoak, euskal nortasun komunarekin du lotura estua, arrakasta motibazioak, berriz, elite sozioekonomiko eta politikoen hizkuntza ereduari jarraitzea esan nahi du, eta motibazio pragmatikoak
|
euskararen
balio materiala azpimarratzen dutenak dira. Barakaldon euskarak funtzio pragmatikoa betetzen du:
|
|
|
Bestalde, gazte gehienek euskara etorkizunean lana topatzeko edo ikasketetan aurrera egiteko tresnatzat daukate. hala ere, badira
|
euskararen
balioa zalantzan ipintzen dutenak ere, kalean edota ikastetxean erabili beharrik ez dutelako. Gainera, euskararen balioa euskal herriko lurraldera mugatuta ikusten dute askok.
|
|
|
Bestalde, gazte gehienek euskara etorkizunean lana topatzeko edo ikasketetan aurrera egiteko tresnatzat daukate. hala ere, badira euskararen balioa zalantzan ipintzen dutenak ere, kalean edota ikastetxean erabili beharrik ez dutelako. Gainera,
|
euskararen
balioa euskal herriko lurraldera mugatuta ikusten dute askok. (ikus Martinez de Luna et al. 2000). zenBaiT OnDORiO y
|
|
|
Gaztelania eta Literaturakoak baino nabarmen errazagoak dira. Horrek ez dio
|
euskarari
balioa kentzen. Ezin dizut erantzun, azterketa horiek ez ditudalako egin.
|
|
|
Koldorentzat landu gabeko harria nintzen, Rous seauren Emilio. Niretzat bera, aldiz, gazteleraz hitz egiterakoan oraindik ere min ematen didan «en Donosti» «el euskara» esaten zuen jende pixka haren ingurumarietan nigana euskaraz mintzatzera hurbiltzen zena,
|
euskarari
balioa ematen ziona, eta, hau jada zirkukoa zen, nire euskara urrestildarra, basatiaren hitza, zapo erdara gisako hura biziki estimatzen zuena.
|
|
|
Beraz,
|
euskarak
balio bikoitza izango du, balio kontraesankor eta zartatua. Aldebatetik, euskarak emango die euskal nobleei pribilegiozko lekunea koroa espainiarrakabiarazten duen modernitate berrian; beste aldetik, euskara izango da euskal klasesubalternoak modernitate horretatik at uzteko, baztertzeko, tresna nagusia.
|
|
|
Antigua, 19001991, KutxaSant; a Klara, gure uharte ezezaguna, 2004,, Kutxaliburuak dauzkat gogoan. Ez ditzagun ahantzi erruz argirataru zituela ere, kazetaritza artikuluak, itzulpenak eta ponentzia zientifikoak, horiekin frogatuz
|
euskara
balioko zela filosofatzeko bezala giza eta gizarte zientzietan konplexu gabe jarduteko. Azken urte hauetan Jose Luis berbera ikerketa gai bihurtu zen.
|
|
|
Zure balioa erakusteko aukera. Negozioetan
|
euskararen
balioa ikusteko aukera.
|
|
|
Ainhoa Beristain Udaleko Euskara batzordeburuaren hitzetan," errentaren aitorpena euskaraz egitea errentagarriagoa da euskararentzat. Errenta aitorpena euskaraz egitea
|
euskarari
balioa ematea da. Izan ere, gero eta gehiago erabili, gero eta balio handiagoa hartzen du euskarak, gero eta errentagarriagoa da euskararentzat eta baita euskaldunontzat ere", eta hori kontuan hartuta animatu nahi izan ditu herritarrak errenta aitortzerakoan euskara ere kontuan hartzera. Apirilaren 17an hasi eta ekainaren 25era arte luzatuko da aurten errenta aitorpenak egiteko epea.
|
|
2013
|
|
|
Adierazpen instituzionala Abenduaren 3a Euskararen Nazioarteko Eguna da.
|
Euskararen
balio unibertsala aldarrikatzeko eguna da, eta euskararentzat beste hizkuntzen artean dagokion tokia aldarrikatzen eguna. Ospatzeko eguna eta konpromisoak berresteko eguna da.
|
|
|
Aurten, nagusiki, Bizkaian ari gara. Saiatzen gara enpresei
|
euskararen
balioa ikusarazten eta eraldaketa prozesu horretan irabazten aterako direla azaltzen; esaterako, Bai Euskarari Ziurtagiria duten beste entitate batzuen emaitza errealak erakutsiz. Aitortu beharra daukat ez dela erraza emaitza onak lortzea.
|
|
|
Euskarari prestigioa kentzea, ordea, ez da gaur goizeko kontua. Mallonak gogoratu du, Mungialdean, historikoki pentsatu izan dela
|
euskara
balio gabea zela," bertoko euskaldunek ere hemen pentsatu izan dute bizkaiera ez dela egokia". Bertako erdaldunentzat, berriz, euskalduna" aldeanua" izan da inguru honetan;" jendeak gutxietsi egiten zaitu euskaraz egitean".
|
|
|
Zonalde eta giro euskaldunean sortu+ bizi izatea, sare soziala euskalduna izatea erraza gertatzea, ikusi+ entzun+ egin... Euskaraz gehienbat egitea,
|
Euskarari
balio erantsia+ errentagarritasuna+ prestigio soziala+... handiak eta erakargarriak eranstea, lidergoak ere euskaldunak direnak aukeratuz eta aprobetxatzea, erakundeak+ erdi erakundeak, elkarteak+ taldeak+ pertsonak euskaldunak ere aprobetxatzea, Euskaraz bizitzea posiblea egitea eta horrela pozik bizi ahal izatea,...
|
|
|
Alde batetik, garrantzia ematen diote
|
euskararen
balio funtzionalari Euskal Herrian bizitzeko" beharrezkoa". delako pertzepzioa baitaukate:
|
|
|
Honako hauek dira euskal hiztun askok barneratuta ditugun aurreiritzien adibideak: euskarak zatitu egiten du, erdarak, berriz, kohesionatu; profesionalagoak dira langile (mediku, abokatu, kazetari...) erdaldunak euskaldunak baino; euskara ez da erakargarria (guay); euskaldun gutxi gara; gizarteak ez dio
|
euskarari
baliorik ikusten; gazteek ez dute euskararekiko atxikimendurik...
|
|
|
Anekdota bat bada aipatzeko, non, frantsesez bekatuak aitortu zituen euskaldun batek euskaraz kofesatu nahi izan zuen, iruditzen baitzitzaion ez zela kofesatua. Horrela,
|
euskararen
balioa azpimarratu zuen.
|
|
|
Hori idatziz, Adémak
|
euskararen
balioa ez zuen mugatu giristinotasunaren zabaltzeko edo salbatzeko berme izaerara. Euskal Herri osoaren lotura gisa aurkeztu zuen euskara, eta horrekin abertzaletasun izpi bat sendi zitekeen, Hego Euskal Herriko euskaldunen elkartasuna goraipatzearekin batera.
|
|
|
Bestalde, diru aldetik oso eskas gabiltza. Azken batean, diskurtso ofiziala nolabait da euskarak ez duela balio; euskara desprestijiatua dago oraindik ere administrazioaren aldetik, eta jendeak balioari begiratzen dio,
|
euskararen
balioari. Enpresa pribatuetan, zoritxarrez, oso gutxi eskatzen da, eta administrazioan ere behar baino askoz ere gutxiago eskatzen dela ikusten du jendeak.
|
|
|
Eta, batez ere, hizkuntza prestijiatu litzateke eta administrazioko lanpostuetarako euskara eskatu lukete lanpostu guztietarako. Horrela, jendeak
|
euskararen
balioa ikusiko luke eta gainera, arlo publikoan benetan euskaldunak baldin baditugu, euskaldunak lasaiago joanen lirateke toki horietara eta lasaiago mintzatuko lirateke euskaraz.
|
|
2014
|
|
|
Bestetik, euskara horrelako zereginetan erabiltzea delako hizkuntzari egin diezaiokegun mesederik eta publizitaterik onena. Nire ustez, jakintza hedatzeko, erabiliz aldarrikatu behar da
|
euskararen
balioa, hizkuntza ezgauza dela eta ezer gutxitarako balio duela diotenen aurrean. Eta, ohiko bide akademikoa baztertu gabe, sare sozialak primerako lekua dira horretarako, euskarak eremu berrietan ere egon beharra duelako, eta horrelako eremu birtualetan izan dezakeen muga bakarra euskaldunen beraien gogoa edo borondatea izango delako, ez beste ezer.
|
|
|
Prestigiodun gizon batek prestigiotu egin zuen hizkuntza zahar bat. Hori egin zuen Humboldtek,
|
euskara
balioan jarri, balioztatu, balioa eman.
|
|
|
Gauza batzuetarako erakarri ditugu.
|
Euskarak
balio instrumentala irabazi izanak bide eman du hurbiltzeko. Baina oso aparte bizi dena aparte dago oraindik, ez ditugulako erakarri eta beharrik ez dutelako.
|
|
|
Ez dakit zenbateraino den egia leundu dela, edo beste kontu batzuk direla-eta ez diren azaleratzen hainbeste. Batetik, kontrako jarrera zuen jende asko konturatu da
|
euskarak
balio instrumentala duela, prestigio bat irabazi duela, gizartean dagoela, eta komeni zaiola. Bestetik, ez da politikoki zuzena euskararen kontra jotzea.
|