|
2009
|
|
|
I ren gurasoek, nahiz eta euskaraz mintzatzen ez jakin, argi eta garbi zuten, haurrek euskaraz ikasiko zutela. Familia nafarra zen eta, zoritzarrez,
|
euskararen
transmisioaren etena, Euskal Herriko hainbeste tokitan gertatu ohi den bezala, I ren aitatxiarengan gorpuztu zen. Aitatxik kontatzen zion bera txikia zenean eskolan euskara erabiltzea debekatua zegoela; gaztelania zela eskolan entzuten zen hizkuntza bakarra.
|
|
2010
|
|
|
hedabideetatik, kultura produktuetatik, eremu erdaldunduarekin dituzten harremanetatik...). baina familia euskaldunbeteak urri agertuko zaizkigu herri oso euskaldunetatik at. euskararen galera berreskurapen historikoaren seinale dugu, hain zuzen ere, familiak hizkuntza aldetik gizarte gune ez homogeneoak izatea. halako adibideak herri oso euskaldunetan ere baditugu, amaiurko kasuan bezala. gazte amaiurtarrak elizondoren eragin erdalduntzailea aipatu du, familiaren osaketaz gain adinkideekiko harremanetan ere. izan ere, Mendialdean euskararen errealitatea askotarikoa da. historikoki, arrazoi desberdinengatik, eremu euskalduneko zenbait herri erdaldundu ziren (altsasu, lekunberri, bera, doneztebe, elizondo, irurita eta oronoz, batik bat) eta eremu euskaldunaren gune erdalduntzailetzat jokatu dute. 1970 aldean, gure gazteen gurasoen nerabezaroan, herri erdaldundu horietan haur eta gaztetxoek ez ohi zuten euskaraz bat ere egiten, ez eta jakin ere hainbat kasutan (Sánchez Carrión 1972). anitz familiatan
|
euskararen
transmisioa eten zen eta, horren ondorioz, herri horretakoak direnen guraso dezentek ez daki euskara. Familia anitzetan euskararen transmisioaren eten jarraipen istorioak ditugu:
|
|
|
1970 aldean, gure gazteen gurasoen nerabezaroan, herri erdaldundu horietan haur eta gaztetxoek ez ohi zuten euskaraz bat ere egiten, ez eta jakin ere hainbat kasutan (Sánchez Carrión 1972). anitz familiatan euskararen transmisioa eten zen eta, horren ondorioz, herri horretakoak direnen guraso dezentek ez daki euskara. Familia anitzetan
|
euskararen
transmisioaren eten jarraipen istorioak ditugu: belaunez belauneko hizkuntza galera eta berreskurapena hiru belaunalditan. gure gazteak sortu zirenerako (1990erako) euskarazko irakaskuntza erabat zabalduta zegoen herri erdaldundu horietan, bai ikastolen bai sistema publikoaren bidez, eta horri esker kalekume erdaldunak euskaldundu ziren. oraingo haurgazteak anitzez euskaldunagoak dira duela 20 urtekoak baino.
|
|
2012
|
|
|
Ama euskalduna zen eta euskaraz egiten zigun baina eskolan hastean, erdaraz hastean, amak erdaraz egiten zigun(...) eskola garai horretan galdu genuen, eta etxeko guztiak gainera (Laura, 7 FG). hala bada, eskolako hizkuntza, harreman eszentrikoak (adinkideen artekoak) eta familiakoak (belaunaldien artekoak) ez dira hizkuntza jarduera erabat bereiziak. haurtzaroko hizkuntza sozializazioaren prozesu zabalagoan txertatzen dira eta elkarri eragiten diote. Familiaren mintzairari dagokionez, gurasoen jarrerak funtsezkoa dirudi etxe barneko harremanetan euskara atxikitzeko. ego belaunaldiaren haurtzaroan herriguneko hainbat familiatan
|
euskararen
transmisioa etena zen, erdara hutsezko eskola zegoen eta plazako sozializazioan gaztelania zen araua. XX. mendearen hasierako hamarkadetan indarra hartzen hasia zen erdarak 1970 bereberea zituen karrika eta plaza, herritarren solasaldiak eta haurren josEuskararen belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik – Paula Kasares
|
|
|
Oinordetutako euskara belaunaldiz belaunaldi pasatzen den euskara da. Berriz aurkitutako hizkuntza, aldiz, familia batean
|
euskararen
transmisioan eten bat egon denean eta plangintzaren ondorioz belaunaldi gazteenek" haien hizkuntza" (Lafont en terminologian) berriz eskuratu dutenean gertatzen da; edota, immigranteen kasuan eta historikoki erdaldunak izan diren familietan, hiztunek euskara ikasi dutenean, besterik gabe. Eremu geografiko jakinekin identifikatu izan ohi dira bi fenomeno horiek Euskal Herrian.
|
|
|
Bikote euskaldunei dagokienez,
|
euskararen
transmisioaren etena kasuen %3an gertatzen da EAEn, %5ean Nafarroan eta %13an Iparraldean. Bikote mistoetan, aldiz, etena kasuen %29an gertatzen da EAEn, %33an Nafarroan eta %44an Iparraldean.
|
|
2015
|
|
|
zer hizkuntzatan aritzen diren nagusiak euren haurrak inguruan daudenean, eta ez daudenean. Haurrik gabe, Euskal Herriko adin nagusien %9, 5 aritzen dira euskaraz, baina haurrak hor daudenean, 19,5era igotzen da ehunekoa.75 Datu horiek guztiek gezurtatzen dute zeharo
|
euskararen
transmisioaren etenaren hipotesia. Izan ere, datu horien argitan, Miren Loinazek eta Izaro Susperregik konkluditu dutenez," nagusiek euskara hautatzen dute transmisio hizkuntza gisa, hau da, hurrengo belaunaldiekin zein hizkuntzatan komunikatuko diren aukeratzeko orduan euskararen aldeko apustua egiten dute". 76
|
|
2017
|
|
|
2.1 Ikerketaren galdera ipar euskal herrian azken hamarkadetan
|
euskararen
transmisioaren etena gertatu da, eta etxean euskara jaso duten belaunaldiek ez diete gerora beren seme alabei irakatsi. testuinguru horretan, euskarazko murgiltze eredua zabaltzen ari da eta horrek gure arreta piztu du. gero eta guraso gehiagok egiten dute seme alabak euskarazko murgiltze ereduan matrikulatzeko hautua, horietako batzuk guraso erdaldunak izaki.
|
|
2019
|
|
|
Euskararen ekoizpena hiztunen artean, Lapurdin bereziki, zorigaitzez, apala da.
|
Euskararen
transmisioaren etenak segitzen du. Lapurdin badago komunikatzeko gaitasunik ez daukan euskaldun kopuru aski handia.
|
|
|
Berriz aurkitutako hizkuntza, aldiz, besterik da erabat: familia batean
|
euskararen
transmisioan eten izan delarik eta gero, plangintzaren bidez, belaunaldi gazteenek berriz eskuratu dutenean" haien hizkuntza" (Lafont en terminologian) gertatzen da. Immigranteen kasuan eta historikoki erdaldun izan diren familietan, aldiz, hiztunek ikasi egin dute euskara, besterik gabe. azken multzo hori termino ideologikoetara eramaten bada, autore batzuek egiten duten moduan," berriz aurkitutako" multzoan sar daitezke10 eremu geografiko jakinekin identifikatu izan ohi dira bi fenomeno horiek euskal herrian. une historikoaren arabera bi indarrak norabide berekoak izan dira, edota elkarren kontra jardun izan dute. garai historiko jakin batzuetan, euskararen kontrako hizkuntza plangintza egin izan da, berariaz eta ondo jakinaren gainean edo bide batez, albo emari gisa. mintzajardunaren inertziak euskararen alde egin izan du, aldiz, oro har.
|
|
|
Berriz aurkitutako hizkuntza, aldiz, besterik da erabat: familia batean
|
euskararen
transmisioan eten izan delarik eta gero, plangintzaren bidez, belaunaldi gazteenek berriz eskuratu dutenean" haien hizkuntza" gertatzen da. Immigranteen kasuan eta historikoki erdaldun izan diren familietan, aldiz, hiztunek ikasi egin dute euskara, besterik gabe.
|
|
|
Eta pairatutakoak hitzetara mugatu izan balira gaitz erdi, baina, historian zehar, erabileraren aurkako legeak, bortxakeria, umiliazioa eta zigorrak baliatu dira hizkuntza hauek gutxiesteko, azpiratzeko eta desagerrarazteko. Jazarpen honen testigantzak lehen eskutik ezagutu nahi badituzu, ahotsak.eus era jo dezakezu eta?
|
Euskararen
transmisioaren etena, bideoa ikusi, non hainbat lekukok jasandako zigorren eta bazterketen berri ematen duten.
|
|
|
|
Euskararen
transmisioaren etena: https://www.youtube.com/watch?v=fdcJ1HoVpOQ
|
|
2023
|
|
|
Horrek guztiak giro sozial bat eragin zuen zenbait familia euskaldunen artean
|
euskararen
transmisioa etetera eraman zituena, seme alabek gaztelaniaz ahalik eta azkarren eta hobekien hitz egin zezaten. Baina eten hori ez zen erabat hedatu Altzako familia euskaldun guztien artean:
|
|
|
Urdatxeko klima mendiko atlantikoa da, ez biziki hotza, baina euritsua, eta neguan badaki sarri elurra egiten. Euskaraz bezainbatean, familia gehienetan
|
euskararen
transmisioa etenda dago: 1968an 500 bat biztanle bizi ziren, gehienak euskaldunak; egun, berriz, 200 bat ez dira bizi udalerrian.
|