|
2001
|
|
|
Obras completas de Arana Goiri, tarr Sabin, Buenos Aires 1964, 1296 or.: " Dana da aberrtzaletasuna,
|
euzkerea
jakin ezik be. Aberrija eztau gaizkatuko euzkereak; bai ta bakarrik aberrtzaletasunak.
|
|
2002
|
|
|
1999ko lan publiko deialdiari buruz Nafarroako auzitegi Gorenak hartutako erabakia salatu du Administrazioa Euskaraz taldeak. Deialdi hartan turismo alorreko zazpi lanpostu eskaini ziren eta
|
euskara
jakitea ez zen kontuan hartu nahiz eta haietako hiru eremu euskalduneko Bertiz, Lekunberri eta Orreaga herrietarako izan. Auzitegiak Foru Dekretuarekin bat datorrela ebatsi du.
|
|
2003
|
|
|
Urteak joan arau, abertzale zenbaitek treguaren apurtzea huts politiko erraldoitzat daukate. Euskara, abertzale mugimenduaren haize parpaila bihurtua da, abertzale izateko
|
euskararen
jakitea ez delarik jada hain beharrezko. Alta, abertzale mugimendu koloretsuak euskara salbatzearen  estakuruz biltzen ditu gazteak eta jende berriak, euskararen inguruko bizitasun kultural alegerak akuilaturik (Herri Urrats besta bikainak, demagun).
|
|
|
Kezkatzekoa baino, horrelako ibil moldea poztekoa da.
|
Euskaraz
jakiteak ez du derrigorrez borrokalari plantara behartzen.
|
|
|
Motibazio hori euskararen balio soziala azpimarratu eta elikatzen duen politika batek mantentzen du eta Nafarroako Gobernuaren erabaki anitzek motibazio pragmatiko hori ahuldu eta ito nahi dute, euskararen balio soziala eta prestigioa gutxituz, euskara ez dadila izan abantaila soziala eta ez dezala motibazio instrumentalik piztu. Euskara ikastea otu zaien nafarrek jakin dezatela
|
euskara
jakiteak ez diela abantailarik emanen eta ikasteagatik ez direla zerbitzu publikoak hizkuntza horretan hartzeko eskubidedun izanen.
|
|
2004
|
|
|
Gauza horiek ezin omen dira horrela plateatu: . Hori esatea, ordea, erraza bezain tranposoa da. Paulo Iztueta ari zaigu?, zeren arazoa ez baita
|
euskara
dakitenek ez dutela erabiltzen konstatatzea; zailagoa da esplikatzea zergatik ez duten egiten eta, esplikatuz gero, azaltzea nolako bitartekoak behar diren hizkuntza egoera desorekatu hau normaltzeko. (...) Hizkuntza erreformaren emaitzak arras mugatuak izango dira, borondaterik handiena jarrita ere, baldin aldi berean ez badira aldatzen gizarte egiturak.
|
|
|
Eta uste dut joera aski zabaldu baten adierazgarri dela Oteizarena: euskal kulturarekin lotzen diren osagarririk zaharrenek, historikoenek eta mitologikoenek lilura berezia eragiten dute
|
euskaraz
jakin ez arren euskal kulturaren parte sentitzen direnengan?. Hutsuneak, cromlechak eta euskaltegiak, Euskaldunon Egunkaria, 2002/3/9.
|
|
2005
|
|
|
• Zalantzan jartzen da euskara lanpostua betetzeko ezinbesteko baldintza bezala jartzeak benetako premiei erantzuten diela; hau da,
|
euskara
jakitea ez da horren premiazkoa irakaskuntzan aritzeko, malguagoak izan lirateke (El Diario Vasco).
|
|
2007
|
|
|
bakearen, maitasunaren eta elkarrizketaren aldeko poemak izango dira. Azaldu digunez,
|
euskaraz
jakin ez arren, bertsolariekin asko identifikatzen da, eta errespetu handia die.
|
|
|
Euskaldunak dira euskararik gabe eta aski zaie.
|
Euskara
dakitenak ez dituzte baitezpada beti maite, kontzientzia txarraren kilikatzaile bihurtzen baitira euskaraz hitz egiten entzute soilarekin.
|
|
|
Poesiak zirela jakiteko ez zen askorik behar, ikusiaz batera konturatzen zen bat koaderno horietan zegoena ez zela prosa arrunta. Hizkuntza ulergaitz hori zer zen ere erraz igarri zion Alberto Irigoyenek, nahiz eta abizenei erreparatuta bestetara badirudi ere
|
euskaraz
jakin ez. Alberto Irigoyen Uruguain jaiotakoa izan arren, sustraiak Euskal Herrian (Hegoaldean eta Iparraldean) ditu, eta aspalditik dabil euskal gaien ikerketan murgilduta.
|
|
|
Askotan euskarak Nafarroan bizi duen egoeraz hitz egitean nahiko ezkorrak izaten gara. Baina 3.600 biztanleko herri batean berrehunek
|
euskara
jakitea ez da gutxi. Gainera haien hurrengo belaunaldia ikastolara etorriko dela berma dezakegu.
|
|
2008
|
|
|
–Haiek euren buruari euskalduna deitzen segitzen dute,
|
euskaraz
jakin ez arren. Mindu egiten dira euskaldunak ez direla esaten bazaie?.
|
|
|
agintarien koldarkeriak balira huts hutsik. Damurik, denik abertzalerik gartsuena ere gogor asko oldartuko zaizu euskalduna izateko
|
euskara
jakitea ez dela ezinbesteko baldintza esanda. Hori sentimen kontua dela, eta sentimenak erabakitzen duela hemen nor zer den.
|
|
|
Beraz Azkuerentzat, bere karrera intelektualaren lehen unetik, argi zegoen Euskal Herriko biztanle oro nolabait euskaldun dei zitekeela, baina
|
euskara
jakin gabe ez zirela egiazko euskaldunak. Azkuek «bere taldea» hizkuntzaren arabera definitzen zuen.
|
|
|
Le doy el único ejemplar que tenía del manual de conversación [euskara ikastekoa], para que se dedique á poder llamarse con toda propiedad, vascongada; y solo sé que sabe decir iru»117 Hain zuzen ere Azkuek euskara ikasteko eta lantzeko hainbat testu didaktiko idatzi zituen. Azkuerentzat
|
euskara
jakitea ez baitzen derrigor txikitatik jaso beharreko zerbait, baizik nagusitan ere ikas zitekeena, eta euskaldun on guztiek landu behar zutena. 1896ko Metodoan adibidez, hola zioen:
|
|
|
|
Euskara
jakitea ez da derrigorrezkoa Nafarroako administrazioan lan egiteko. Hala ere, hemendik aurrera, apur bat gehiago balioetsiko dute eremu euskaldun nahiz mistoan.
|
|
|
Kontuan hartzen dute, euren ideologiaren gainetik, nolako tresnak emango dizkieten euren seme alabei bizitzan aurrera egin dezaten. Eta horretarako baloratzen dute gazteek hobe dutela
|
euskara
jakitea ez jakitea baino, badaezpada. Nire ikuspuntutik, horrek guztiak adierazten du bataila irabazi egin dela:
|
|
2009
|
|
|
Hori bai, dena frantsesez. Animatzaileen artean ere
|
euskara
dakienik ez dago. Azalpenak eskatzeko orduan, edo bisita gidatu bat nahi izanez gero, euskara entzuteko aukerarik ez da.
|
|
|
Beraz, asko badira ere, gero eta gehiago, euskaraz dakitenak, gehiago dira ez dakitenak, eta hauek ahalegin handia egin behar dute euskara ikasi nahi badute. Ahalegin hori bereziki da handia kontuan hartzen badugu
|
euskaraz
jakitea ez dela beharrezkoa, ez behintzat nahitaezkoa, Euskal Herrian egunerokoan normaltasunez bizitzeko, eta, beraz, ikasteko ahaleginak eta bi egin arren, gero, han eta hemen, gutxi erabiltzen dutela. Muga horrek eragin handia du, eta ezin da lege edo arau bidez aldatu, errealitate soziolinguistikotik eratorritako ezintasunak gainditu ahal izatearen esku ez ezik, herritarren jarrera eta erabakien esku baitago neurri handienean.
|
|
|
Abertzaletasunaren diskurtsoak balio du abertzaleak euskarari lotzeko,
|
euskaraz
dakitenak ez ezik baita euskaraz ez dakiten abertzaleak ere, abertzaletasunaren proiektu politiko ezberdinen osagai funtsezkotzat onartzen dutelako. Lotura hau ez da gutxiestekoa, bereziki abertzaleak Euskadin asko direla kontuan harturik.
|
|
|
Ezagutza oro da mesedegarri, edozertan da ezagutzarik eza baino askozaz hobea ezagutza, denentzat da hobea ezagutzaduna ezagutzarik gabea baino, baita euskarari dagokionez ere. Hobe
|
euskaraz
jakitea ez jakitea baino, jakiteak ez baitakarkio inori ezertarako kalterik. Horrexegatik besterik ez bada ere, tamala da ikustea zenbaitek euskararik ez jakitea bihurtu nahiko lukeela merezimendu, eta nahiko lukeela euskaraz jakitea, ez edozein hizkuntza, hemengo hizkuntza baino?
|
|
|
Badakigu gauza bat dela euskaraz jakitea eta bestea euskaraz hitz egitea, eta horretan, geroago ikusiko dugunez, bada arduraz zeri erreparaturik; baina erabili ere lehen baino gehiago erabiltzen da, eta zenbait gune geografiko eta funtzionaletan asko erabiltzen da. Herritarrek,
|
euskaraz
dakitenek ez ezik ez dakiten askok ere bai, estimu handitan dute euskara. Nola ulertu, bestela, milaka guraso erdaldun elebakarrek partez edo osorik euskarazko irakaskuntzaren aukera egin izana beren seme alabentzako?
|
|
2010
|
|
|
• orokorrean euskarak berezko tresna baliorik ez daukala uste da,
|
euskaraz
jakitea ez baita beharrezko antzematen lanean aritzeko edo eguneroko bizitzan konpontzeko, salbu eta oso eremu zehatzetan, hala nola hezkuntza munduan. Sarri, ideia hau azaltzeko konparaketaren teknikaz baliatu dira partaideak, nazioartean ospe handiko hizkuntzak aipatuta, horiek (gaztelania eta ingelesa, normalean) badutela berezko tresna balioa esanez.
|
|
|
Nik espainiera, frantsesa eta alemana dakizkit, lehen mailako hiru hizkuntza, nik dudan kulturaren gorputzaren osagai?, eta ez dizut esango
|
euskara
jakiteak ez liokeela emango halako gatz puntu bat nire bizitzari, hori baino ez!, esan dezadan hori ere argi eta garbi?, baina orain ez nahastu gatz puntu hori kulturaren jakiaren benetako gorputzarekin, arkumea lehengai duen plater batean funtsezkoa ez baita gatza, baizik eta arkumea bera.
|
|
|
Batzuen ustez, halako ahalegina egiteak ez zuen merezi hain jende gutxirentzat; azkenean, esaten zena zen, ez zuela merezi halako ahalegina euskara bezalako hizkuntza batean egiteak. Nahiz eta badakigun
|
euskara
jakin ez arren emanaldiarekin asko disfrutatu zuten pertsonak egon zirela. XXI. mendean, harritzen nau oraindik ere Urnietan hizkuntza jendea zatitzeko eta demagogia egiteko erabiltzen dela ikusteak.
|
|
|
Nik espainiera, frantsesa eta alemana dakizkit —lehen mailako hiru hizkuntza, nik dudan kulturaren gorputzaren osagai—, eta ez dizut esango
|
euskara
jakiteak ez liokeela emango halako gatz puntu bat nire bizitzari —hori baino ez!, esan dezadan hori ere argi eta garbi—, baina orain ez nahastu gatz puntu hori kulturaren jakiaren benetako gorputzarekin... arkumea lehengai duen plater batean funtsezkoa ez baita gatza, baizik eta arkumea bera. Espainierak, frantsesak eta alemanak, gainera, gatzetik ere ez dute gutxi...
|
|
2011
|
|
|
Ordutik aurrera, ahal neban guztia irakurteko ohiturea hartu neban. Comillasen bertan, Xabier S. Erauzkini, oraindino
|
euskeraz
jakin ez arren, bialtzen eutsezan euskal liburu bat baino gehiago irakurteko erea izan neban, eta, batez be, geroko urteetan, euskerea ez ahazteko eta gure Herriaren barri jakiteko, Baionan Lafitte zuzendari zala agertzen zan Herria hartzen genduan. Ez zan guretzat erraza izaten, baina ez genduan atzerantz egiten.
|
|
|
Aretoetan euskaraz eskaini zuten filma, erdarazko azpitituluekin, eta gauza arraroa gertatu zela nabarmendu du zarauztarrak: ?
|
Euskaraz
jakin ez eta azpitituluekin ikusi zutenak aretotik atera ziren esanez oso ondo ulertu zutela, euskaraz jakingo balute bezala. Garrantzitsua izan zen, euskarazko lan bat ikusteko behar zuten bultzada eman zietelako azpitituluek erdaldunei, euskaraz jakin ez arren ahalegintxo batekin integratzen diren horiek gerturatzeko?.
|
|
|
–Euskaraz jakin ez eta azpitituluekin ikusi zutenak aretotik atera ziren esanez oso ondo ulertu zutela, euskaraz jakingo balute bezala. Garrantzitsua izan zen, euskarazko lan bat ikusteko behar zuten bultzada eman zietelako azpitituluek erdaldunei,
|
euskaraz
jakin ez arren ahalegintxo batekin integratzen diren horiek gerturatzeko?. Espainian, haatik, bikoiztuta banatu zen lana, zuzendariek gustuko ez dutena,, eta bikoiztekotan nahi genuen amerikanoek bikoizten duten moduan egitea, Ramon Langa eta halakoek, kanpokoek alegia, ondo egina, azpimarratu du Asierrek?.
|
|
|
Antzeko beste egoera bat ere azaleratu zuen beste profesional batek. Erdaraz ez zekien gaixo bat medikuarengana joan, eta horrek
|
euskaraz
jakin ez, eta eldarnioa zuelakoan psikiatrikora bidali zuen gaixoa?. Garbiñe Olaizola,. Osasun arloan euskara etengabe baztertzen denean?, Egunkaria,.
|
|
|
–Eta espainolek egin izan dizkiguten barreak? Beraren herrian dagoela,
|
euskaraz
dakienari ez lioke inork barrerik egin behar. Ze irri, ze iseka, ordea, zenbat trufa euskaraz ongi jakin eta erdaraz gaizki dakien euskaldunarentzat?
|
|
|
–Euskararen normalizazioan, demagun, hiztun indibidualaren asertibitatea bihurtu dugu etorkizunerako ardatz nagusi. Hori garrantzitsua da, baina arriskutsua litzateke hizkuntza politika soilik hor ardaztea, gutxiago hitz eginez Txepetxen hiztun komunitateaz, edo ahaztuz euskarak ez duela segurtasun juridiko instituzional berbera?
|
euskara
jakitea ez da derrigorra euskararen herrian?. Joseba Azkarraga Etxagibel,. Berrikuntzaren apologia bizi dugu?, Argia,.
|
|
|
Gasteizen 15 eta 30 urte bitarteko gazteen artean gehiago dira
|
euskara
dakitenak ez dakitenak baino. Aisialdia baliabide ahaltsua da hizkuntza normalkuntzarako.
|
|
|
EAJk gidatzen duen Getxoko Udalak esleipenera atera du Getxoko Benta taberna jatetxe publikoa. Iaz Ereaga hondartzako Terraza tabernarekin egin bezala, udal taberna ustiatzeko baldintzetan zerbitzariek
|
euskaraz
jakitea ez du derrigorrezkotzat jo Getxoko Udalak. Hortaz, Getxo zonaldea udalerriko alde euskaldunena izan arren, baliteke bizitza sozialaren gune garrantzitsu bat ia erdara hutsean funtzionatzea.
|
|
|
Inplikazioz, Baztarrikak berak aitortu du gizarte elebitasuna funtzionala dela hizkuntza ordezkapenerako honako egitate hauek nabarmendurik: " gaztelaniaz dagoen guztia euskaraz eduki nahi izatea ez d [el] a eraginkorra" (238 or.),"
|
euskaraz
jakitea ez dela beharrezkoa" (225 or.), edota" euskal hiztunak, elebiduna denez gero, hizkuntzaren hautua egin behar duela euskaraz jardun nahi badu" (198 or.)." Elebitasun mota ezberdinen artean gogokoena, elebitasun simetrikoa" omen du sailburuordeak, alegia: " arlo pribatu nahiz publikoan bi hizkuntzetan gaitasun beraz jarduteko gai diren eta jarduten diren herritarrek osaturiko gizartea".
|
|
2012
|
|
|
Eusko Jaurlaritza, 2009a ezagutzak, ordea, ez du erabilera bermatzen; bestela esanda,
|
euskaraz
jakiteak ez du ziurtatzen euskaraz berba egingo dela, kale erabileraren neurketek erakusten digutenez (Isasi, 2007). horregatik, 1996an hasita, ikastetxeetako normalkuntza proiektuek, xede hori bera hartu dute euren gain, euskararen ezagutza errotzen jarraituz, erabilera sustatzea, hain zuzen ere. zeRTaz aRi gaRa euSKaRaRen eRaBileRa DiOgunean?
|
|
|
EAEko erdaldunen euskararekiko hurbiltasunari erreparatuz gero, %55, 5ek uste du"
|
euskara
jakin ez arren, euskararen mundutik hurbil dagoela"; %24, 9k uste du" euskararen mundua ezagutu ez arren, interesatzen zaiola"; %9, 7k uste" euskararen mundua ez duela ezagutzen eta ez zaiola interesatzen"; eta 9,5ek" ez du uste euskararen inguruan mundu ezberdin bat dagoenik".
|
|
|
EAEko erdaldunen euskararekiko hurbiltasunari erreparatuz gero, %55, 5ek uste du"
|
euskara
jakin ez arren, euskararen mundutik hurbil dagoela";
|
|
|
Aipagai dugun laugarren eta azken ikerketa honen emaitzetatik gurearekin harreman zuzena dutenak orokorrean hartuz eta laburbilduz, zera adieraz daiteke: EAEko erdaldunek,
|
euskara
jakin ez arren, euskararen mundutik hurbil daudela edo mundu hori interesatzen zaiela diote (%80, 4). Euskara hizkuntza polita eta interesgarria iruditzen zaie (%67, 4), eta ez dute baserri munduko hizkuntzatzat jotzen (%88, 1).
|
|
|
Bazeukan halako pertsona batek, hainbeste orri euskararen inguruan idatzi dituenak, bere bizitzan zeukan pena bakarra
|
euskara
jakin ez izana behin eta berriz aldarrikatu zuenak, bazeukan diot. hori aldez aurretik hobeto pentsatu eta beste zerbait erabakita uztea, nola erabakita utzi zuen non lurperatu behar zuten bere gorpua, noren ondoan eta abar.
|
|
2013
|
|
|
Gure herriko euskaldun guztion lana da euskarari aurrerakada ematea eta horretarako
|
euskaraz
jakitea ez da aski bizi dadin, hitz egin behar da. Hori guztia dela eta, Udalak herritarrak gonbidatzen ditu euskaraz bizitzeko konpromisoa har dezaten:
|
|
|
Orion
|
euskara
jakin ez arren moldatuko zinateke?
|
|
2014
|
|
|
Berdin dio erdaldun elebakarrak badira. Aitzitik, autobus gidariei, kale garbitzaileei, izozki saltzaileei eta kartak botatzen dituen sorgin, azti edo igarleari euskara eskatzen diotenek euskal kulturaren berri eman nahi duen proiektua gidatzeko
|
euskara
jakitea ez galdegitea... Bruselaren agindua bete behar zen:
|
|
|
Eta poetaren ezaugarri batzuk aipatu ditu jarraian: . Txikitan
|
euskaraz
jakin ez eta bere maitasun eta ahaleginari esker geure herriko hizkuntza zokoratu eta mespretxatua berreskuratu zuen, orduko abertzale askoren iritziz, ezinezkoa omen zena. Hizkuntza hori landu eta poesia eta prosa lan ederrak utzi zizkigun, ordurarte euskaraz ukitu gabeko gaiak landuz, kale girokoak batik bat.
|
|
2015
|
|
|
Rodriguezen ustez, Euskantak ederto erakusten du hitzaren balioa zein izan daitekeen, zein indartsua eta zein ahula aldi berean. Italieraz sortzen dute, eta euskaraz kantatu,
|
euskaraz
jakin ez arren. " Esanahi lausokoak izaten dira kantu gehienak, umeen jolasak.
|
|
|
Horrela, euskaldun gisa definitzeko joera dute gorengo legitimotasun maila atxiki ohi zaien euskaldun zaharrengandik gertu sentitzen diren euskal hiztun berriak; besteak beste, euskarazko gaitasun eta jariotasun handia dutelako, sarri euskalkian mintzo direlako, euskaraz bizi eta pentsatzen dutelako, eta euskararekiko atxikimendu sendoa dutelako. ...era, euskaldun berri moduan definitzeko joera handiagoa dute zerbait faltan nabaritzen duten euskal hiztunak, legitimotasunik sentitzen ez dutenak euren gaitasuna mugatua dela uste dutelako, egunerokoan euskara gutxi darabiltelako, etab. Areago, bada bere burua euskalduntzat jotzen ez duen euskal hiztun berririk ere; euskaraz hitz egiten jakitea eta euskalduna izatea gauza bera ez direla iritzita,
|
euskara
jakiteak ez dakarrelako nahita nahiez euskalduna izatea, sentitzea.
|
|
|
Ezta ezebez euzkelduna ixatia, abertzalia ixan ezik. Dana da abertzaletasuna,
|
euzkerea
jakin ezik be.
|
|
|
Egoera honek oinarri juridikoa du, baina badu bere isla soziolinguistikoa ere. Estatuko boterepubliko zentralekin
|
euskara
jakitea ez da erabilgarria, eta autonomia erkidegoan dauden botereekinharremanak izateko euskara jakitea ez da ezinbestekoa.
|
|
|
Egoera honek oinarri juridikoa du, baina badu bere isla soziolinguistikoa ere. Estatuko boterepubliko zentralekin euskara jakitea ez da erabilgarria, eta autonomia erkidegoan dauden botereekinharremanak izateko
|
euskara
jakitea ez da ezinbestekoa.
|
|
|
Egoera honek oinarri juridikoa du, baina badu bere isla soziolinguistikoa ere. Estatuko boterepubliko zentralekin
|
euskara
jakitea ez da erabilgarria, eta autonomia erkidegoan dauden botereekinharremanak izateko euskara jakitea ez da ezinbestekoa.
|
|
|
Egoera honek oinarri juridikoa du, baina badu bere isla soziolinguistikoa ere. Estatuko boterepubliko zentralekin euskara jakitea ez da erabilgarria, eta autonomia erkidegoan dauden botereekinharremanak izateko
|
euskara
jakitea ez da ezinbestekoa.
|
|
|
Gustura ikusi zuten dokumentala eta pozarren atera ziren ekitaldi aretotik.400 txokotatik, AndoaineraErakusketaren irekiera ekitaldian kanpotik etorritakoak izan ziren protagonista, eta Ana Jakak hartu zuen hitza lehenengo. Haurra zela
|
euskara
jakin ez arren, gerora ikasi eta “Ez zen diruagatik” eleberria argitaratu zuen euskaraz 2014an. “Bizitzan zehar gauza garrantzitsuak esfortzuz lortzen direla ikasi dut.
|
|
|
19 Korrika historikoa eta arrakastatsua pasa ondoren, Korrikaren mezua hedatzen jarraitu nahi dugu; hori dela eta," euskahaldun" kontzeptuaren barruan dagoen ideia bat azpimarratuko dugu larunbatetik aurrera gauzatzen hasiko garen ekimenarekin:
|
euskara
jakin ez, ahaldundu, eta euskara ikastea lortu zuen jendean oinarrituko gara, hain zuzen ere. Horiek ikustarazteko asmoz hitzordu desberdinen bidez talde argazkiak egingo ditugu.
|
|
|
Hemen fanatismorik gabe eta maximalismorik gabe lan egin behar dugu. Punta puntako pertsonak kontratatzeko aukera badago,
|
euskara
jakin ez arren, primerako ikerlaria bada, horrek sekulako mesedea egingo dio unibertsitateari. Horri esker, unibertsitateak ranking guztietan lekuak irabazten ditu.
|
|
|
" legeriak, denik eta euskararen aldekoena izanagatik ere, ez dezake sekula herritarren borondatea ordezka";" [b] eraz, asko badira ere, gero eta gehiago, euskaraz dakitenak, gehiago dira ez dakitenak, eta hauek ahalegin handia egin behar dute[,] euskara ikasi nahi badute. Ahalegin hori bereziki da handia kontuan hartzen badugu
|
euskaraz
jakitea ez dela beharrezkoa, ez behintzat nahitaezkoa. [...] Muga horrek eragin handia du, eta ezin da lege edo arau bidez aldatu" (P.
|
|
|
Euskara —eskala indibidualean nahiz sozialean— behar da lengoaia nazional loriatsuaren haurride txipia izan". Horrenbestez, elebitasunaren alde egin zuen, eta berresten,
|
euskaraz
jakiteak ez zekarrela" akatsa edo hipoteka gure jendeen garapen edukatibo zein profesionalerako". Laugarren argumentuak markatzen zuen Hizkuntza prestigiatu beharra:
|
|
|
Ondorioz, nazio horren parte izan nahi duten guztiek onartu dute hori, baita beste hizkuntzetatik nazio horren parte izan nahi duten guztiek ere. Bere egin dute euskara hizkuntzetatik autoidentifikazio elementu gisa (eta ez era folklorikoan),
|
euskara
jakin ez arren. Bestela, nazioa deitzen duzun espazio komunikatibo horretan euskararen hegemonia baztertzen badu euskal komunitateak, ez al ginateke ‘Irlanda’ bihurtuko?
|
|
2016
|
|
|
Orain badakigu Gobernu berriak ere horrelako deialdietan Nafarroa osoa eremu “ez euskalduna” bihurtzen duela eta
|
euskara
jakitea ez duela puntuatzen. Eremu euskaldunean basozainen bat edo beste duela ematen badu ere.
|
|
|
Gogoeta egiten hasita,
|
euskaraz
jakin ez, eta ikasten ibili direnak eduki ditut buruan. Makina bat aldiz hasi dira euskaraz berbetan euskaldunen aurrean, baina gaztelaniaz jarraitu dute.
|
|
2017
|
|
|
–Euskal identitatea ez da oinarritzen euskaraz, euskara jakitean baino? 399 ereduko ikasleen iritziz euskara jakitea omen da garrantzitsuena, ez euskaraz jardutea. . Euskara jakiteak esan nahi du euskaraz erantzun ahal izatea horretarako beharrean aurkituz gero? 400 Baina
|
euskara
jakiteak ez du esan nahi euskaraz hitz egin behar denik, gazte askoren arabera401 Adierazgarria da zinez, ezer onik ez dakarrenaren adierazgarri, identitate euskalduna gisa horretan definitzea, euskararik gabeko jokamoldea edo bizimodua euskalduntzat jotzea402 Erabiltzen ez den hizkuntzak ez baitu hiztunaren nortasun eraikuntzan eskurik izaten. Betiko adibidea jartzeko, atzerriko hizkuntza bat ikasteak ez zaitu hizkuntza horren ezpaleko identitate kulturalaren jabe bihurtzen.
|
|
|
nola ez gara haratago heldu hezkuntza sistema inplikatuta baldin badago helburu horietan? Ikasi berri dugu eskola mistoa ez dela hezkidetza,
|
euskara
jakitea ez dela euskara erabiltzea, eskolan jatorri desberdinetako ikasleak egotea ez dela kulturartekotasuna...
|
|
2018
|
|
|
Erraza litzateke izenak ematen hastea hemen, baina beti egongo da baten bat ahazteko arriskua, eta horregatik egokiagoa iruditu zait ahal dela ez ematea. Baina gogoan dauzkat hainbat lagun, bereziki, Ikastola sortzeko erabakia hartu eta bultatu zutenak, zailtasunak eta oztopoak gainditzen lagundu zutenak, arkatz txikia eta koadernoa hartuta erosketa zerrenda euskaraz egiten hasi zirenak,
|
euskaraz
jakin ez arren seme alabak euskaraz hezi zituztenak, beti euskarari sendo eusten diotenak, euskara irakasten eta ikasten aritu direnak, euskaraz natural sortu eta kontsumitzen dutenak (musika, literatura, artea, zinema...) eta abar.
|
|
|
Beldur naiz, martxa honetan bat baino gehiago frustrazio betean bukatuko ez ote duen," hainbat ahalegin eta alferrik" edo halako zerbait pentsatuz. Bestalde, euskalduna izatea maila kognitiboko (ezagutza) gertaera hutsa ulertu partez, sozializazio zabalagoa bezala ulertzen badugu,"
|
euskaraz
jakiteak ez luke berez ekarriko euskalduna izatea". Izan ere, hizkuntza komunitate bateko kide izateko ezagutza ez ezik, behar da ere balioak, portaerak, jokamoldeak, atxikimendua, identifikazioa eta abarrak barneratua izatea.
|
|
|
" Orokorrean euskarak berezko tresna baliorik ez daukala uste da,
|
euskaraz
jakitea ez baita beharrezko antzematen lanean aritzeko edo eguneroko bizitzan konpontzeko, salbu eta eremu zehatzetan[...] Baina euskararen balio instrumentala lehen baino handiagoa dela eta eremu batzuetan (hezkutan eta administrazio publikoa zehatz esanda) badagoelako pertzepzioa, euskara lana bilatzeko beharrezkoa baita edo gutxienez laguntze baitu. [...] Seme alabak hizkuntza eredu elebidunetan (B eta batez ere eredutan) eskolatzea erabakitzen duten guraso askoren arrazoi nagusia euskararen balio instrumentala da, eta, horietan askorena, baita bakarra ere) Amorrortu et al 2010, 122).
|
|
|
Arauak bai, erabilera aukerak bai, erabaki estrukturalak bai, zalantzarik gabe; baina motibaziorik gabe alferrik dira arauak eta diruak. Gertuko etorkizunean oso garrantzitsua izango da motibazioak eragitea,
|
euskaraz
jakitea ez ezik euskara erabiltzea gizartearen iruditeria edo imajinarioan balio positibo eta prestigio bide gisa atxiki eta finkatu dadin.
|
|
|
Gure ustez, posible da Bilbon urte asko eman eta gero hizkuntza ahaztu izana edo trakets aritzea eta, horregatik, ez zekiela esatea; bestalde, agian, euskarari buruzko aurreiritziekin lotuta egon zitekeen euskalduntasuna ukatzea. Alderantzizko jarrera izatea ere gerta zitekeen; hau da,
|
euskararik
jakin ez eta baietz esatea.
|
|
2019
|
|
|
Bestetik, hiztunek pairatu dituzte ondorioak. Hiztuna isildu egin da askotan,
|
euskara
jakin arren ez erabiltzea erabaki du. Horretaz gain, seme alabei ez irakastea erabaki du.
|
|
|
demagun% 80ko langa38 herritar guztiek edo gehienek beren artean euskaraz egiten duten ala ez, aldiz, ez da udalerri euskaldunen definizio operatiboan espresuki kontuan hartzen: bistan da euskaraz jakitea eta euskaraz egitea ez dabiltzala arras urruti, herritar gehienek euskaraz jakin behar baitute beren artean euskaraz egiteko.
|
euskaraz
jakiteak ez du, ordea, euskaraz egitea ondorioztatzen: ez ahoz eta ez, bereziki, idatziz. herritarren eguneroko mintzajardun arruntak erabakitzen du, aldiz, ingurumen geoterritorial bat arnasgune den ala ez:
|
|
|
Hargatik, euskalduna izateko,
|
euskara
jakitea ez zen nahikoa debaldekoa suerta zitekeen, egoeraren arabera... departamenduaren, presoen, borrokaren, bake prozesuaren eta laborantza ganbararen alde derrigor bermatzea eskatzen baitzen: another brick in the wall... gustatzen zitzaidan eta agian bizirik mantentzen laguntzen ninduen marmara etengabea, hausnarra, kitzika mentala, ez beti baikorra antza.
|
|
|
Zentsoreen artean
|
euskaraz
zekienik ez zutela argudiatuta, diktadorearen mendeko militarrek erabateko debekua ezarri zieten euskarazko testuei, Bizkaiko egunkarietako euskarazko zutabeetatik hasita. Egoeraren larritasunaz ohartuta, Resurreccion Maria Azkuek eta Nazario Oleagak gutun bat igorri zioten Bizkaiko gobernadore zibilari, 1923ko irailaren 16ko datarekin, jakinarazteko konfiantzazko zentsore euskaldunak bilatzeko prest zeudela, horri esker euskarazko testu guztiak zentsuratu beharrik ez izateko; gutun hartan, Alfontso XIII.a erregeak 1918an euskararen alde esandako hitzak gogoratu zizkioten gobernadoreari, eta euskara bultzatzeak ez duela zertan ekintza, separatista?
|
|
2020
|
|
|
Euskararen presentzia areagotzeko nahia sumatu dute dendarien artean. Nahiz eta
|
euskaraz
jakin ez, dendarien %42 prest agertu dira euskararen ezagutza hobetzeko, eta %41ek interesa agertu dute euskara sustatzeko. Hain justu ere, Parrok ohartarazi du «enpatia eta jarrera positiboa» beharrezkoak direla merkataritzan, bezeroei arreta emateko.
|
|
|
Euskararen garapenaren baitan dago euskal kulturaren etorkizuna: euskal herritar orok
|
euskaraz
jakitea ez da bakarrik desiratuko genukeen zerbait, lortu genukeena baizik, hori baita bidea euskal kulturan bizitzeko, eta hori baita bidea herri bat, izaera propioko komunitatea osatzeko. Bai, kultura anitzetako jendea hartu duen eta hartuko duen herri bat izango da Euskal Herria, eta hori aberatsa da, ez da txarra; gainera ona izango da nork bere kultura propioa ere lan dezan, gal ez dezan, baina denon egitekoa da, komunitatea bera osatuko dugun neurrian, lurralde honetan, bat egiteko lekua euskarak eta euskal kulturak jar ditzan, hori izan dadin elkartzeko lekua.
|
|
2021
|
|
|
Egia da lehen hitza euskaraz egiteko kontzientzia hartzeak bezeroak euskaraz aritzera bultzatzen dituela. Izan ere, askotan bezeroek zuzenean gaztelania erabiltzen dute aurrean dutenak
|
euskaraz
jakingo ez duela pentsatzen dutelako edo gauza bera bi aldiz azaldu dutela pentsatzen dutelako. Gurera jotzen duten askok kontatu digute beren burua bultzatu dutela gaztelaniaz egiteko ohitura hartzera, euskara erabiltzean izan dituzten esperientzia txarrak direla eta.
|
|
|
Bai. Ez da kasualitatea munduan barrena zabalduta dagoen euskal jendeak,
|
euskaraz
jakin ez arren, gure herriarekin gehien identifikatzen duen elementua dantza izatea. Euskararen jabe ez direnean, hori da, batez ere, lotzen dituena.
|
|
|
Hezkuntza aditu gisa joaten nintzen ni, orduko hezkuntza metodologia aurreratuenei buruz hitz egiten genuen, eta, gero, beti jartzen genuen hizlari bertako guraso eta irakasleren bat. Askotan
|
euskaraz
jakin ez baina sentsibilitatea zuten gurasoak hartzen genituen, seme alabak A ereduan zituztenak baina B edo ereduaren alde zeudenak.
|
|
|
Baina hara zein den paradoxa: iberiar ikasketak bultzatzen dituzten sailetan euskal literaturaren egoera behin behinekoa eta bazterrekoa den bitartean, espainiar estatuko hizkuntza erromantzeetako batean edo batean baino gehiagotan trebatu diren zenbait akademiko euskal literaturari buruz idazten hasi dira orain inolako konplexurik gabe, nahiz eta
|
euskaraz
jakin ez. Euskaraz ez dakitenez, gaztelerazko edota ingelesezko itzulpenetan oinarrituta daude euskal literaturari buruzko beren analisiak.
|
|
2022
|
|
|
Euskararen Legearen araberako zonifikazioaren arabera, euskara eremu bakoitzean nola baloratuko den zehazten dute puntu horiek. Bada, eremu ez euskaldunean,
|
euskara
jakiteak ez du eraginik izango puntuazioan, eta eremu mistoan, berriz, lanpostu batzuetan soilik hartuko da aintzat.
|
|
|
jendaurreko lanpostu batzuetan bakarrik. Egoera makurrena, ordea, eremu ez euskalduneko deialdietan gertatuko da,
|
euskara
jakitea ez baita puntuatuko inolaz ere. Gainerako hizkuntzekin ez da halakorik gertatzen:
|
|
|
Soziolinguistikaren ikuspegitik denok dakigu ezagutzak ez duela zuzenean erabilera ekartzen; hau da,
|
euskaraz
jakiteak ez du esan nahi euskara erabiliko denik. Hori aurreiritzi oker bat da, eta frustrazio handia sortzen du.
|
|
|
Aurrekoaren gabezia nagusiek bere horretan jarraitzen dutela ohartarazi du Bilbaok; batik bat, lanpostu guztietan ez dela aintzat hartuko euskararen ezagutza. Izan ere, dekretuak zehazten du euskara nola baloratuko duten Euskararen Legearen arabera banatutako hiru eremuetan, eta ondorioa da eremu ez euskaldunean
|
euskara
jakiteak ez duela inolako eraginik izango —bai, aldiz, ingelesa, frantsesa edo alemana jakiteak— eta eremu mistoan, berriz, lanpostu batzuetan soilik hartuko dutela aintzat.
|
|
|
Edozer lortuta ere, inork ez digu bermatzen egunen batean epaile batek dena hankaz hora ez jartzea.
|
Euskaraz
jakingo ez duen beste epaile batek –oroz gainetik dagoen lege espainiarrak euskaraz jakin gabe hemen jardutea ahalbidetzen baitio– berdin egingo du etorkizunean. Marko juridiko espainiarrari segitu besterik ez du egingo.
|
|
|
Bakarren bat sumatzen bagenuen, ‘hau cara al sol eko horietakoa da’ esaten genuen", aitortzen du Maitek. Euskaraz aritzeagatik ere ez zutela inoiz arazorik eduki erran didate, nahiz lankide aunitzek
|
euskara
jakin ez, eta gaztelania gailentzen zen gehienetan. " Baina euskaraz aritzeagatik arazorik ez".
|
|
2023
|
|
|
Merkataritzan, Ostalaritzan, Nekazaritzan lan egiteko euskara ez da beharrezkoa, baina baloratu egiten da kasu gehienetan. Industrian
|
euskara
jakitea ez da baloratzen eta ez da beharrezkoa.
|
|
|
Garrantzitsua da pentsatzea, era berean, zer transmititzen diegun erdaraz hitz egiten diegun herritar ezezagun horiei. Izan ere, ez diegu soilik adierazten
|
euskara
jakitea ez dela beharrezkoa, eta hizkuntza hegemonikoa dela garrantzitsua dena. Biztanleen bitik batek euskara ulertzen duela jakinik, kide horrek ulertzen ez duela ere ari gara aurreikusten (eta aurreiritzi hori erakusten).
|
|
|
Txostenean irakur daitekeenez, herritarren jaioterriak eragina du euskararen ezagutzan: eremu euskaldunean jaiotakoen ia %74 euskaldunak dira; kontrara, eremu ez euskaldunean jaiotakoen artean,
|
euskaraz
dakitenak ez dira %3ra iristen. Eremu mistoan, berriz, igoera oso apala da:
|
|
|
Txostenean irakur daitekeenez, «herritarren jaioterriak eragina du euskararen ezagutzan»: eremu euskaldunean jaiotakoen ia %74 euskaldunak dira; kontrara, eremu ez euskaldunean jaiotakoen artean,
|
euskaraz
dakitenak ez dira %3ra iristen. Non jaio, halako hizkuntza gaitasuna eduki.
|
|
|
«Altsasun, Oronozen eta Auritzen kontuan hartzen dute euskararen ezagutza azterketak egiteko garaian, baina Iruñerrira lekualdatzeko, adibidez, ez», esan du. Izan ere, lekualdatze lehiaketa gehienetan,
|
euskara
jakiteak ez du punturik ematen; bai, ordea, alemanak, frantsesak eta ingelesak. Nafarroa osoko herritarrek «zerbitzua euskaraz jasotzeko eskubidea» dutela gaineratu du Astizek:
|
|
|
Sententzia hau eman duen epailea Ana Maria Martinez Navas da; Laudioko Udaleko langile batek abiatutako auzibidean ere ebatzi zuen
|
euskara
jakitea ez zela beharrezkoa, iazko otsailean plazaratu zen epai batean, eta argudio modura erabili zuen euskara munduko hizkuntzen artean «zailenetakoa» zela. Kritika ugari eragin zituen epaiak, eta epailearen argudioek ere asaldatu egin zuten euskalgintza.
|
|
|
Orain badira andana bat, eta batzuek euskara ikasi dute, hemengoek egin ez dutena! Ez dut ezagutu
|
euskararik
jakin ez eta seminarioan euskara ikasi duen hemengo apezgairik, nehor... Bai, Piarres Lafittek eta Xabier Iratzederrek ikasi zuten seminarioan.
|
|
|
• Batetik, estatuko botere publiko zentralekin zein Europako Batasuneko erakundeekin harremanak izateko,
|
euskara
jakitea ez da erabilgarria.
|
|
|
• Bestetik, erkidegoan dauden botereekin harremanak izateko,
|
euskara
jakitea ez da ezinbestekoa; gaztelera jakitea bai, ordea.
|