|
2008
|
|
|
Eskariaren arazoak islatzen dituzten beste zenbait datu ere badaude ikerketa hauetan. Esate baterako, Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak egin duen ikerketan ikus daiteke euskal hedabideak kontsumitzen dituztenen artean ere islatzen dela
|
euskararen
hizkuntza erkidegoaren ahulezia (ikus 6 Grafikoa). Adibidez, Berria irakurtzen dutenen artean %46ak erantzun du errazago irakurtzen duela gaztelaniaz (HPS, 14).
|
|
|
Eskariaren arazoak, beraz, ez dira soilik kuantitatiboak, kualitatiboak ere badira. Hots,
|
euskararen
hizkuntza erkidegoari dagokionez, arazoa ez da soilik kopurua txikia izatea, zeren komunitatearen barruan sartzen direnen artean ere hizkuntzaren bizitasun mailaren ahulezia nabarmena da.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak egin duen ikerketan ikus daiteke euskal hedabideak kontsumitzen dituztenen artean ere islatzen dela
|
euskararen
hizkuntza erkidegoaren ahulezia (ikus 6 Grafikoa).
|
|
|
|
Euskararen
hizkuntza erkidegoa txikia eta ahula da. Euskal hedabideen zabalkunde txikia neurri batean egoera horren emaitza da.
|
|
|
Baina biziraupenaz ari garelarik, erabilgarria izan liteke
|
euskararen
hizkuntza erkidegoa zirkulu kontzentrikoz osatutako fenomeno bezala aztertzea. Erkidegoaren erdigunean nukleo bat legoke eta bere inguruan zirkulu kontzentrikoak egongo lirateke.
|
|
|
Baina zirkulu kontzentrikoak ere ezinbestekoak dira, batik bat bizirauteko zabaltzea derrigorrezkoa duen hizkuntza gutxiagotu batentzat.
|
Euskararen
hizkuntza erkidegoak nukleo sendoa eta ahal bezain zabala behar du eta, halaber, zirkulu kontzentrikoetara hedatzeko gaitasuna behar du.
|
|
|
ETB1 eta Euskadi Gaztea kontsumitzen dituztenen artean, berriz, hamarretik sei eta zazpi artean dira. Baldin eta norbanako bat hizkuntza erkidego baten nukleoan edo zenbagarren zirkulu kontzentrikoan dagoen definitzeko lehen hizkuntza zein den kontuan hartzen badugu, esan genezake euskal hedabideak batik bat
|
euskararen
hizkuntza erkidegoaren nukleoan edo nukleotik hurbil daudenek kontsumitzen dituztela.
|
|
|
|
Euskararen
hizkuntza erkidegoaren nukleoan nor kokatu erabakitzea ez da lan erraza eta, erreferentzia bakarra euskaldunen lehen hizkuntza bada, norbanako bat nukleoan kokatu behar denetz erabakitzea are eztabaidagarriagoa da, baina gutxienez beste ikerketa bateko datuek islatzen duten bezala2, 6 Taulan ikus ditzakegun datuek ere erakusten dute lehen hizkuntzaren erreferentzia ez dela nahikoa baina baliagarr... Izan ere, itxura denez lehen hizkuntza euskaHedabide bakoitzaren ezaugarrien arabera publiko potentzialaren kopurua handiagoa edo txikiagoa da.
|
|
|
Erabilgarria izan liteke
|
euskararen
hizkuntza erkidegoa zirkulu kontzentrikoz osatutako fenomeno bezala aztertzea. Erkidegoaren erdigunean nukleo bat legoke eta bere inguruan zirkulu kontzentrikoak egongo lirateke.
|
|
|
Erkidegoaren erdigunean nukleo bat legoke eta bere inguruan zirkulu kontzentrikoak egongo lirateke. Nukleoa, hizkuntza erkidegoaren gune dinamikoena litzateke, euskararekiko atxikimendu handiena luketenak (atxikimendu praktikoa, ez sentimentala). ra dutenek
|
euskararen
hizkuntza erkidegoaren nukleoan edo nukleotik hurbil egoteko probabilitate handiagoak dituzte. Beren kontsumo ohituretan nabarmen islatzen da hori.
|
|
|
Gure hipotesia honakoa da:
|
euskararen
hizkuntza erkidegoaren nukleoko kideek osatzen dute euskal hedabideen kontsumitzaileen nukleoa. Baina horrek ez du esan nahi hizkuntza erkidegoko kide guztiak euskal hedabideen kontsumitzaile handiak direnik, ezta euskal hedabideen kontsumitzaileen nukleoan ez dagoenik euskararen hizkuntza erkidegoko kide ez diren biztanleak ere.
|
|
|
euskararen hizkuntza erkidegoaren nukleoko kideek osatzen dute euskal hedabideen kontsumitzaileen nukleoa. Baina horrek ez du esan nahi hizkuntza erkidegoko kide guztiak euskal hedabideen kontsumitzaile handiak direnik, ezta euskal hedabideen kontsumitzaileen nukleoan ez dagoenik
|
euskararen
hizkuntza erkidegoko kide ez diren biztanleak ere.
|
|
|
Esan genezake euskal hedabideak batik bat
|
euskararen
hizkuntza erkidegoaren nukleoan edo nukleotik hurbil daudenek kontsumitzen dituztela.
|
|
|
Izan ere, irratiaren kontsumitzaileen %34, 3ak uniberEuskararen hizkuntza erkidegoaren nukleoko kideek osatzen dute euskal hedabideen kontsumitzaileen nukleoa. Baina horrek ez du esan nahi hizkuntza erkidegoko kide guztiak euskal hedabideen kontsumitzaile handiak direnik, ezta euskal hedabideen kontsumitzaileen nukleoan ez dagoenik
|
euskararen
hizkuntza erkidegoko kide ez diren biztanleak ere. tsitate ikasketak ditu, %29, 7ak goi mailako batxilergoa edo BBB, %13, 9ak oinarrizko batxilergoa edo LH eta %16, 2ak oinarrizko ikasketak. Eguneroko prentsaren kontsumitzaileen artean, aldiz, %43, 8ak unibertsitate ikasketak ditu, %26, 0ak goi mailako batxilergoa edo BBB, %12, 7ak oinarrizko batxilergoa edo LH eta %14, 6ak oinarrizko ikasketak.
|
|
|
2)
|
Euskararen
hizkuntza erkidegoari buruzko ikerketak gizartearen eremu guztietan egitea komeni da.
|
|
|
Hizkuntza erkidego handiekin alderatuta,
|
euskararen
hizkuntza erkidegoa askoz txikiagoa da, eta hala izaten jarraituko luke baita euskararen eremuko biztanle guztiek euskaraz jakingo balute ere. Ondorioz euskal hedabideen kontsumitzaile kopurua ere txikiagoa izan behar da. soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain
|
|
|
Hizkuntza erkidego handiekin alderatuta,
|
euskararen
hizkuntza erkidegoa askoz txikiagoa da, eta hala izaten jarraituko luke baita euskararen eremuko biztanle guztiek euskaraz jakingo balute ere.
|
|
|
Eskariaren arazoek
|
euskararen
hizkuntza erkidegoarekin dute zerikusia.
|
|
|
• Hizkuntza gutxiagotua izaki,
|
euskararen
hizkuntza erkidegoa txikia eta ahula denez, kontsumitzaile potentzialen kopurua txikia da, euskararen hizkuntza erkidego normalizatu batek izango lituzkeena baino nabarmen txikiagoa.
|
|
|
• Hizkuntza gutxiagotua izaki, euskararen hizkuntza erkidegoa txikia eta ahula denez, kontsumitzaile potentzialen kopurua txikia da,
|
euskararen
hizkuntza erkidego normalizatu batek izango lituzkeena baino nabarmen txikiagoa.
|
|
|
3 Gainera,
|
euskararen
hizkuntza erkidegoaren ahulezia beste makina bat arlotan ere antzeman daiteke. Esate baterako, Ikerfel en azterketan zehar zenbait euskal hedabideren hizkera baloratzen denean (Ikerfel 63, 65, 238, 240 or.), itxuraz aztergai den afera ez da balorazioaren funtsa.
|
|
2010
|
|
|
|
Euskararen
hizkuntza erkidegoa zirkulu kontzentrikoz osatutako fenomeno bezala begiratzen badugu, esango genuke, batetik, nukleoa txikia dela (100.000 lagun inguru) baina euskararen biziraupenerako ezinbestekoa dela hau elikatzea, eta bestetik, nabarmenduko genuke euskararen hizkuntza erkidegoan periferia osatzen dutenen kopurua nukleoarena baino askoz handiagoa dela eta euskararekiko atxikimendua oso txiki... Beraz, euskal hedabideen xedea batetik nukleoa elikatzea eta bestetik zirkulu kontzentrikoetan hedatzea izan behar da.
|
|
|
Euskararen hizkuntza erkidegoa zirkulu kontzentrikoz osatutako fenomeno bezala begiratzen badugu, esango genuke, batetik, nukleoa txikia dela (100.000 lagun inguru) baina euskararen biziraupenerako ezinbestekoa dela hau elikatzea, eta bestetik, nabarmenduko genuke
|
euskararen
hizkuntza erkidegoan periferia osatzen dutenen kopurua nukleoarena baino askoz handiagoa dela eta euskararekiko atxikimendua oso txikia dela geruza gehienetan baina periferia elikatzea eta nukleorantz erakartzea ere ezinbestekoa dela euskara normalizatzeko. Beraz, euskal hedabideen xedea batetik nukleoa elikatzea eta bestetik zirkulu kontzentrikoetan hedatzea izan behar da.
|
|
2013
|
|
|
Erantzun horietan zalantzarik gabe eguneroko prentsa idatziari dagokion beste faktore batek, egunkari zehatz batekiko edo batzuekiko fideltasunak hain zuzen, garrantzi erabakigarria du, nekez aldatzen baitu irakurle batek bere ohiko egunkaria, baina erantzun horietan, halaber, hizkuntzaren arrazoia ere susma daiteke. Gainera,
|
euskararen
hizkuntza erkidegoaren ahulezia beste makina bat arlotan ere antzeman daiteke. Adibidez, Ikerfel en azterketan zehar zenbait euskal hedabideren hizkera negatiboki baloratzen denean (Ikerfel, 2007:
|
|
2016
|
|
|
«? biziraupenaz ari garelarik, erabilgarria izan liteke
|
euskararen
hizkuntza erkidegoa zirkulu kontzentrikoz osatutako fenomeno bezala aztertzea. Erkidegoaren erdigunean nukleo bat legoke eta bere inguruan zirkulu kontzentrikoak egongo lirateke.
|
|
|
Baina zirkulu kontzentrikoak ere ezinbestekoak dira, batik bat bizirauteko zabaltzea derrigorrezkoa duen hizkuntza gutxiagotu batentzat.
|
Euskararen
hizkuntza erkidegoak nukleo sendoa eta ahal bezain zabala behar du eta, halaber, zirkulu kontzentrikoetara hedatzeko gaitasuna behar du.
|
|
|
Baldin eta norbanako bat hizkuntza erkidego baten nukleoan edo zenbatgarren zirkulu kontzentrikoan dagoen definitzeko lehen hizkuntza zein den kontuan hartzen badugu, esan genezake euskal hedabideak batik bat
|
euskararen
hizkuntza erkidegoaren nukleoan edo nukleotik hurbil daudenek kontsumitzen dituztela.
|
|
|
|
Euskararen
hizkuntza erkidegoaren nukleoan nor kokatu erabakitzea ez da lan erraza eta, erreferentzia bakarra euskaldunen lehen hizkuntza bada, norbanako bat nukleoan kokatu behar denetz erabakitzea are eztabaidagarriagoa da, baina gutxienez beste ikerketa bateko datuek islatzen duten bezala [Aierdi eta beste: Bertsolaritza, tradizio modernoa, EHU UPV, 2007], 6 Taulan [23 irudia] ikus ditzakegun datuek ere erakusten dute lehen hizkuntzaren erreferentzia ez dela nahikoa baina baliagarria dela zenbait joera islatzeko.
|
|
|
Bertsolaritza, tradizio modernoa, EHU UPV, 2007], 6 Taulan [23 irudia] ikus ditzakegun datuek ere erakusten dute lehen hizkuntzaren erreferentzia ez dela nahikoa baina baliagarria dela zenbait joera islatzeko. Izan ere, itxura denez lehen hizkuntza euskara dutenek
|
euskararen
hizkuntza erkidegoaren nukleoan edo nukleotik hurbil egoteko probabilitate handiagoak dituzte. Beren kontsumo ohituretan nabarmen islatzen da hori.
|
|
|
Gure hipotesia honakoa da:
|
euskararen
hizkuntza erkidegoaren nukleoko kideek osatzen dute euskal hedabideen kontsumitzaileen nukleoa. Baina horrek ez du esan nahi hizkuntza erkidegoko kide guztiak euskal hedabideen kontsumitzaile handiak direnik, ezta euskal hedabideen kontsumitzaileen nukleoan ez dagoenik euskararen hizkuntza erkidegoko kide ez diren biztanleak ere.» (Zubiri, Retortillo, Aierdi 2008, 95).
|
|
|
euskararen hizkuntza erkidegoaren nukleoko kideek osatzen dute euskal hedabideen kontsumitzaileen nukleoa. Baina horrek ez du esan nahi hizkuntza erkidegoko kide guztiak euskal hedabideen kontsumitzaile handiak direnik, ezta euskal hedabideen kontsumitzaileen nukleoan ez dagoenik
|
euskararen
hizkuntza erkidegoko kide ez diren biztanleak ere.» (Zubiri, Retortillo, Aierdi 2008, 95).
|
|
|
«Eusko Jaurlaritzaren HPSk 2008an argitaratu gabeko Euskal Hedabideak EAEn txostenean oso argi azaltzen da (Eusko Jaurlaritza 2008b, 22):
|
Euskararen
hizkuntza erkidegoa zirkulu kontzentrikoz osatutako fenomeno bezala begiratzen badugu, esango genuke, batetik, nukleoa txikia dela (100.000 lagun inguru) baina euskararen biziraupenerako ezinbestekoa dela hau elikatzea, eta bestetik, nabarmenduko genuke euskararen hizkuntza erkidegoan periferia osatzen dutenen kopurua nukleoarena baino askoz handiagoa dela eta euskararekiko atxikimendua oso txiki...
|
|
|
«Eusko Jaurlaritzaren HPSk 2008an argitaratu gabeko Euskal Hedabideak EAEn txostenean oso argi azaltzen da (Eusko Jaurlaritza 2008b, 22): Euskararen hizkuntza erkidegoa zirkulu kontzentrikoz osatutako fenomeno bezala begiratzen badugu, esango genuke, batetik, nukleoa txikia dela (100.000 lagun inguru) baina euskararen biziraupenerako ezinbestekoa dela hau elikatzea, eta bestetik, nabarmenduko genuke
|
euskararen
hizkuntza erkidegoan periferia osatzen dutenen kopurua nukleoarena baino askoz handiagoa dela eta euskararekiko atxikimendua oso txikia dela geruza gehienetan baina periferia elikatzea eta nukleorantz erakartzea ere ezinbestekoa dela euskara normalizatzeko.» (Aiestaran 2010, 67).
|