|
2003
|
|
|
Dotrinea, eleizan,
|
euskera
hutsean ikasten genduan; eskolan, ostera, erderaz baino ez. Hamaika urtekoa nintzan Seminariora joan nintzanean, eta ordurako Kristinau Ikasbideko hiru mailak buruz ikasita neukazan, bai euskeraz eta bai erderaz, berba guztiak ondo ulertzen ez banituan be.
|
|
2007
|
|
|
Xabier Insausti kolegak hiru urteko bere haurraren adibide hau kontatu dit: lehenbizi
|
euskara
hutsa ikasi du, gero amarekin alemana, eta hiruzpalau urterekin aitona amonen etxean espainola murduskatzen hasi da. Une horretan, «un agujero» esan ezinda, «locho bat» asmatu du, al. berba («loch», zulo), esp. bukaera (o) eta eusk. artikulu mugagabea lotuz.
|
|
2013
|
|
|
Uste dut hori oso tristea dela, gaur egun posible delako gauzak egitea. Adibidez, orain dela urte batzuk, zuzenbidea euskaraz egitea zaila zen, hizkuntza juridikoa konplexua zen eta menderatu egin behar zen, baina orain, urtero urtero EHUtik karrera
|
euskara
hutsean ikasten duten 20 ikasle ateratzen dira. Pentsa, beraz, zenbat profesional dagoen gaur egun zuzenbidean euskara hutsean aritzeko gaitasun osoa dutenak.
|
|
2014
|
|
|
Guraso hauek behintzat, beraien seme alabek
|
euskara
hutsean ikasteko hautua egin dute eta ikasketa filosofia baten eredupean. Eredugarria da guraso zenbaitek beraiek ikasi ezin izan zutena beraien seme alabei eman nahi izaten ikustea.
|
|
2016
|
|
|
Hemen beste publiko mota bat aipatzen digu Mattin Irigoienek. Publiko berria,
|
euskara
hutsetik ikasi duena eta hizkuntzarekiko harreman afektibo desberdinak kokatzen dituena. Honek ikusgarria bere osotasunean begiratzen du, kanpotik, erasorik sentitu gabe, idazlearen mundua onartzen du, nahiz eta dena ez ulertu.
|
|
2018
|
|
|
Ikastolako lehen haurrak Oinarrizko Hezkuntza Orokorraren (gaztelaniaz EGB) amaierara iritsi ziren, eta erakutsi zuten Ikastolan ikasten zela, bazirela nor,
|
euskara
hutsean ikasita. Gainera, Ikastolaren barruan egiten zutena kanpoan erakusten hasi ziren ikasleak, kalera irteten:
|
|
2021
|
|
|
Lehen biak nekazaritza eremuak alfabetatzeko irakaskuntza elebidun gisa planteatu ziren Belgikako, Suitzako, Galesko, Irlandako edo Alsazia Lorrenako esperientziak kontuan hartuz. Ikastolak, aldiz,
|
euskara
hutsean ikasteko sortu ziren eta sistema ofizialetik at garatu ziren: Donostian 1914an, Tolosan 1921ean, Errenterian 1928an, Soraluzen, Bergaran, Iruñean eta Lizarran 1932an, Gasteizen 1933an, Elizondon 1935ean eta abar128.
|
|
|
Ez da hautu erraza haurrak euskaraz eskolaratzea Ipar Euskal Herrian. Seaskaz gain, bada aukera eskola publikoan
|
euskara
hutsez ikasteko eta, den konplexurako, badu arrakasta elkarrizketatuek adierazi dutenez eskola inguruk eskaintzen dute egun Ipar Euskal Herrian. Konplexua da, orain arte esperimentazio gisa bideratzen delako euskarazko murgiltze eredua eskola publikoetan.
|
|
|
Eta, adibide bat emango dizuet: diktadura faxistaren garaian batzuek ez balute sinistu izan Euskal Hezkuntza euskaldunaren utopia hartan, gaur ez ginen hemen egongo,
|
euskara
hutsean ikasten. Erabat lortu da amets hura?
|
|
|
2017an %30ean zegoen hizkuntzaren presentzia ereduko ikasleen artean. Gizartearen eragina gero eta handiagoa da, beraz,
|
euskara
hutsean ikasten duten gaztetxoen artean.
|
|
2022
|
|
|
Euskararekiko nire ibilbidea ikusita, AEKren aldetik aitortza hau jasotzea sekulako saria izan da niretzako, handia, inoiz jaso dudan potoloena.Porrotx: Mertxe AEKn
|
euskara
hutsetik ikasten hasi zen bezala, ni alfabetatu egin nintzen bertan. Institutu garaian hainbat galdera egin nizkion nire buruari:
|
|
|
Ikastetxeen lanarekin batera, integraziorako erronka eta bidelagun izan dute euskara ere. Eusko Jaurlaritzaren datuen arabera, 2017 ikasturtean, Lehen Hezkuntzan, atzerrian jaiotako ikasleen %63, 6 ereduan —euskara hutsezkoa— eskolatuta zeuden; %27, ereduan —erdia gazteleraz eta erdia euskaraz—; eta %8, 7, A ereduan —gaztelera hutsezkoa— Gainera,
|
euskara
hutsean ikasten zutenen kopurua handiagoa zen bertan jaio baina jatorri atzerritarra zutenen artean: %71 Bigarren Hezkuntzan, gutxiagok egiten zuten euskararen aldeko hautua:
|
|
|
Luzaide, Arnegi Lasa, IrulegiAnhauze, Ezterenzubi, Hergarai eta Gamarte Ainhiza; hiru adin talde bereizi ditugu: adinekoak (70 urte), helduak (45 urte) eta gazteak (20 urte); hezkuntzaereduaren barruan, ikastolan
|
euskara
hutsean ikasitakoak eta eskola publikoan elebidunez edo erdaraz ikasiriko gazteak ditugu; azkenik, gazteen artean, hiru praktika komunitate hauek aztertu ditugu: gaztetxeko giroan ibiltzen direnak, herrietako besta komiteetan ibiltzen direnak eta gazte luzaidarrak.
|
|
|
Hori dela eta, herri militantziari esker dirau bizirik. Gaur egun, eskola publiko eta pribatu katoliko batzuetan eredu elebidunean ikas badaiteke ere, ikastoletan baino ezin da
|
euskara
hutsean ikasi. Bi ikastola daude gaur egun Garazi ibarrean:
|
|
2023
|
|
|
Irakaskuntza ereduari buruzko iritziak ere erakusten du hori:
|
euskara
hutsean ikastearen alde egiten du %16, 5ek —bi puntuz apaldu da 2011tik—, eta euskaraz eta frantsesez ikastearen alde %37, 5ek —lau puntuko emendatzea hamar urtean— Frantses hutsean ikastea nahi dutenen blokea bost puntuz apaldu da: %15 dira gaur egun.
|
|
|
Bestalde, Ipar Euskal Herrian
|
euskara
hutsean ikastearen alde egiten du %16, 5ek; bi puntu apaldu da 2011tik. «Agerian geratzen da Euskal Herri osoan euskara ofizial izatea funtsezkoa dela biziberritze prozesuan sendotasunez aurrera egiteko», nabarmendu du Euskalgintzaren Kontseiluak.
|
|
|
Euskara ofiziala da EAEn; asko hobetu badaiteke ere, paisaia linguistikoan presentzia nabarmena du. Halaber, ikastoletan zein publikoan, murgiltzean ikasteko aukera dago irakaskuntza maila guzietan; gaur egun, ikasleen %70
|
euskara
hutsean ikasteko aukera ematen duen ereduan daude matrikulatuta. Baina ez da aski:
|