|
2000
|
|
|
idazten. Ondarroan emateko antzerkiak idazteko ere,
|
euskara
jasoan idatzi ditu; gero esango du
|
|
|
" Elizak egiten duen moduan egingo dugu, baina elizak esaten dituen gauza berdinak esan gabe", esan zuen irriz Martxelo Otamendi" Euskaldunon Egunkaria" ko zuzendariak" Bizkaia" ren aurkezpenean. Izan ere, Bizkaia osoan tradizio luzea izan da ez horrenbeste beharbada mendebaleko euskararen Araba eta Gipuzkoako lurraldeetan herrikoa ez zen
|
euskara
jaso bat entzuteko, elizaren bidez batez ere.
|
|
|
Aurten 17 ikasle aritu dira erbesteko ikastola horretan eta datorren ikasturtean hogei arituko dira. Goizez 2 eta 5 urte bitarteko haurrak ariko dira, eskola oro
|
euskaraz
jasoz. Arratsaldean, aldiz, sei urtekoak arituko dira.
|
|
|
Politikaren arloan eta hizkuntz legediarenean aldaketa larriak ditugu. Garai batean, zonalde ez euskaldunean hezkuntza publikoa
|
euskaraz
jaso ahal izateko aukerari batzuek," indar metatze" prozesua bizkortzekotan edo, uko egiteko luxua izan zuten. Orain berriz, orduko luxu haiek garestiak ditugu.
|
|
|
Taulan bimultzo nagusitan antolatu ditugu emaitzak:
|
euskaraz
jasotako materialaren emaitzaketa gaztelaniaz jasotako materialarenak. Multzo bakoitzean forma bakoitzaren maiztasun orokorra, talde bakoitzarena eta multzo osoan duen proportzioa agertzen dira.
|
|
2001
|
|
|
CD ROM ean atera nahi du euskara inglesa eta ingelesa euskara hiztegia eta baita hiru liburutan ere. Halaber, ahozko
|
euskara
jasotzen duen bideo bat plazaratuko du, 4.500 euskal esaldi grabatu ditu eginkizun horretarako. Izan ere, proto euskararen analisian ari da lanean informatikaren laguntzaz.
|
|
|
Bada, Imanol Laspiurrentzat," besterik ez denean, apaizak lirake egokienak". Tamalez, ordea, laguntza izugarririk ez ei zuen
|
euskarak
jasotzen haiengandik: " Azter dezagun beren meza antolaketa eta betikoa:
|
|
|
Hori dena ahantzi gabe, ez dugu deus askorik aurreratzen euskaldun askok eta askok aspaldiko denboretatik euskarari buruz erakutsi izan duten utzikeriaren edo zabarkeriaren aitzakia edo estalgarri gisa erabili nahi badugu. Alferrik ibiliko gara gure hizkuntz arazo eta gaitz guztien iturria badiren eta ez diren lege edo arauetan bilatu nahirik, aldi berean argi eta garbi onartzen ez badugu euskararen erabilera oztopatzen duten faktore asko eta asko gure baitakoak direla, euskaldunon baitakoak alegia. Â Euskaldun askoren hizkuntz gaitasun maila apala, egoera formal gehienetan erdaraz aritzeko joera edo errazkeria,
|
euskaraz
jasotako prestakuntza profesional urria, euskararen eragin indar sozial mugatua, gure hizkuntz jarrera eta jokabideen arteko desoreka begi bistakoa (Bernardo Atxagak ederki gogorarazi digunez, jendeak berealdiko gauza pila egiten du euskararen alde, salbu eta beharrezkoa den bakarra: hitz egitea), euskararen ideologizazio maila handiegia edo indarkeriari gehiegitan loturik agertzea, besteak beste, denak dira gure gizartearen barru barrutik euskararen erabilera sozialaren normalizazioa zango trabatzen duten faktoreak.
|
|
2002
|
|
|
Hala, gainontzeko bide seinaleen eskakizunak hurrengoak dira: kide zaren elkarteetako jakinarazpenak
|
euskaraz
jasotzea eskatzea; erdara hutsez jasotzen den propaganda bueltan bidaltzea; ikastetxeetan, epaitegietan, osasun etxeetan... euskarazko inprimakiak eta zerbitzuak eskatzea; posta zerbitzuari, banketxeei... ordainagiriak eta jakinarazpenak euskaraz bidaltzea eskatzea; ordainagiriak euskaraz jaso arte ordainketak atzeratzea aholkatzeraino. Afixa berdinean gaztelaniaz bildu dituzte gainontzeko mezuak, euskara ikasteko gonbita luzatuz eta ereduaren aldeko konpromisoa agertuz.
|
|
|
Hala, gainontzeko bide seinaleen eskakizunak hurrengoak dira: kide zaren elkarteetako jakinarazpenak euskaraz jasotzea eskatzea; erdara hutsez jasotzen den propaganda bueltan bidaltzea; ikastetxeetan, epaitegietan, osasun etxeetan... euskarazko inprimakiak eta zerbitzuak eskatzea; posta zerbitzuari, banketxeei... ordainagiriak eta jakinarazpenak euskaraz bidaltzea eskatzea; ordainagiriak
|
euskaraz
jaso arte ordainketak atzeratzea aholkatzeraino. Afixa berdinean gaztelaniaz bildu dituzte gainontzeko mezuak, euskara ikasteko gonbita luzatuz eta ereduaren aldeko konpromisoa agertuz.
|
|
|
Azken hauen kasuan, euskalduntze prozesua mantsoagoa izan zen, eta beti ere erdarazko lerroa mantenduz, aurrekoetan ez bezala. Euskararen ezarrera 1981ean hasi zen, berau irakasgai gisa hartuz; baina sistema horrek ikasleak euskalduntzeko bere ezintasuna azaldu zuen.Bestetik, Donostiako eta Bilboko Eskolen kasuan posible zen 1982tik aurrerakarreraren ikasgai gehienak
|
euskaraz
jasotzea. Gasteizko Irakasle eskolan EuskalFilologia, Euskal Herriko Historia eta Euskal Literaturari buruzkoak baino ez zirenirakasten euskaraz.
|
|
|
Gure ustez, dozena erdi bat urtetan egoeranahikotxo baretuko da. Gure erronka da, irakaskuntza ertaina
|
euskaraz
jaso dutenikasleak erakarriko dituen eskaintza unibertsitarioa sortzea, gainerakoan ikasleakkanpora joaten baitira ikastera.
|
|
|
Irakasleak euskal kulturaz eta
|
euskara
jasoaz jabetu zitezen, Elbira Zipitriaandereñoa irakasleak prestatzen hasi zen Donostian. Orduko garaietan euskalirakaskuntza eta euskararekin zerikusirik zuen guztia galarazita zegoenez, Donostiako Etxe Eskolak irekitzen joan ziren ezkutuan.
|
|
|
«l.Euskaldun ikasle orok ikasketak
|
euskaraz
jaso eta edozein ekimenakademiko hizkuntza nazionalean, euskaraz, egin ahal izateko eskubideadu.
|
|
|
7 Komunitate unibertsitarioko kide orok, edozein biztanlek bezala, Unibertsitateko administrazioarekiko harremanak izan eta beronek ematen dituenzerbitzu zein laguntzak
|
euskaraz
jaso ahal izateko eskubidea du.
|
|
|
Nafarroako unibertsitateetan
|
euskarak
jasotzen duen tratamendua benetaniraingarria da. Opus en ikastetxea alde batera.utzita, aipatu beharra dago ezen, UPNA NUP unibertsitate publikoan azken lau urteotan Hizkuntza Normalizaziorako Batzordea formalki aritu bada ere, azkenean ez dela Plangintza minimo batburutzeko ere gauza izan, agerian utzirik euskararen normalizaziorako agintarienaldetik dagoen borondate falta.
|
|
|
Bestetik, hasieratik garbi geratu zen euskara bakarrik erabiliko genuela eta gure hizkuntza normaltzeko bide bat izango zela. Jendeak bere herriko informazio guztia
|
euskaraz
jaso zezan17.
|
|
|
Nafarroako herritarren hizkuntz eskubideek 1986az geroztik indarrean dagoen legean, hain zuzen ere, dute muga garbia. Gainera, euskarari ofizialtasuna soilik Nafarroako mendialdean aitortzenzaio, eta horrek ofizialtasun" erreala" ez izatea dakar, administrazio zerbitzu nagusiak (Nafarroako Gobernua bera, ospitaleak, epaitegiak, unibertsitatea...) euskarak estatus ofizialik ez duen eremu mistoan baitaude eta hor herritarrek ez dute aitorturik, ez eta bermaturik ere, zerbitzu publikoak
|
euskaraz
jasotzeko eskubidea.
|
|
|
Nola ote da posible pribilegiatua den belaunaldiak —ezsoilik
|
euskara
jaso eta hizkuntza horretan nahikoa ondo trebatua izanaren aldetik— horrela hitz egitea. Izan ere, euskararen historian inoiz izan bada ondo prestaturiko gazteria, oraingoa da.
|
|
|
Ez dute arduratu behar eskomulgaturik ote daudenhhizkia erabiltzeagatik. Hamazortzi urte arteko irakaskuntza osoa
|
euskaraz
jaso dute, eta pribilegiatuenek, hortik aurreragokoa ere bai. Testuliburuak euskaraz jaso, eta derrigorrezko irakurketak zein bestelakoak ere euskaraz egin dituzte, eta naturala iruditzen zaie, jakin gabe batere naturala izan ez den prozesu baten emaitza dela, oztopoz betea eta korapilatsua.
|
|
|
Hamazortzi urte arteko irakaskuntza osoa euskaraz jaso dute, eta pribilegiatuenek, hortik aurreragokoa ere bai. Testuliburuak
|
euskaraz
jaso, eta derrigorrezko irakurketak zein bestelakoak ere euskaraz egin dituzte, eta naturala iruditzen zaie, jakin gabe batere naturala izan ez den prozesu baten emaitza dela, oztopoz betea eta korapilatsua.
|
|
2003
|
|
|
Eta nik hori bizi nuen egiazkoa balitz bezala: hor bizi nintzen, hor irakurtzen nuen, heziketa ere ahalik eta gehien
|
euskaraz
jaso nuen… Gero ateratzen nintzen Elgoibarko nire lagunekin eta inork ez zituen nire erreferenteak, baina ni unibertso horren barruan bizi izan naiz. Esate baterako, Rikardo Arregi hil zenean txiki txikia nintzen arren, prakamotzetan ibiltzen nintzen oraindik, Mendaroko hiletara joan nintzen, eta han ikusi nuen lehenengo aldiz nire euskarazko unibertsoko akademiko eta idazle haiek benetan existitzen zirela.
|
|
|
Lehenentzat, erruduna ETA da, eta ETA egongo ez balitz ez litzateke halakorik gertatuko eta gaur egun Espainian handitzen ari den euskararen kontrako sukar hori ez zen existituko. Barrez hartuko luke argudio hori atxilotuetako batek, berak bildutako «Euskararen liburu beltzean» kontaezinak baitira ETA sortu aurreko urteetan eta mendeetan
|
euskarak
jasotako irainak.
|
|
|
Azken horien kasuan, euskalduntze prozesua mantsoagoa izan zen eta betiere erdarazko lerroa mantenduz, aurrekoetan ez bezala. 1981ean sartu zen euskara Irakasle eskoletan, ikasgai ofizial gisa, baina berehala geratu zen agerian sistema hori ez zela gai ikasleak euskalduntzeko81 Bestalde, Donostiako eta Bilboko Eskolen kasuan, posible izan zen, 1982tik aurrera, karrerako ikasgai gehienak
|
euskaraz
jasotzea. Gasteizko Irakasle eskolan, aldiz, Euskal Filologia, Euskal Herriko Historia eta Euskal Literaturari buruzko gaiak baino ez ziren irakasten euskaraz.
|
|
|
Unibertsitateko agintariek, beren aldetik, jarrera desberdinak izan zituzten gai honen aurrean87 Nabarmentzekoa da inongo plangintzarik ez egitea88 Irakasle berriak kontratatzeko, euskara ez zen beharrezkoa, nahiz eta meritu bezala kontuan hartu. Fakultate eta Eskola ugaritan, dekanotza eta zuzendaritza taldeek oztopoak jarri zizkioten euskarari, klaseak
|
euskaraz
jasotzeko eskakizunari ezezko biribila eman zioten, irakasle falta edota euskararen gabeziak arrazoitzat hartuta.
|
|
|
Basarte/ Gizarte oposizioak, hortaz, Natura/ Kultura bereizketa erakusten du. Beste hitzetan esateko, Peru" Naturaren Unibertsitate" ko jakituna da, eta
|
euskararen bidez
jaso du jakinduria hori. Gizaki naturala, baserritarra; lege naturala, Jainkoaren legea; hizkun  tza naturala, euskara.
|
|
2004
|
|
|
Osasun zerbitzua
|
euskaraz
jasotzeko 4.500 eskaera bildu ditu EHEk
|
|
|
Euskal Herrian Euskaraz eko kidea den Mikel Irastortzak osasun zerbitzua
|
euskaraz
jasotzeko, herritarren artean maiatzaren 7an eta 8an bildutako 4.500 eskaera eman zizkion Hizkuntz Eskubideen Behatokiko ordezkariari, Behatokiak eskaera orriak bidera ditzan. Irastortzak, gainera, herritarrak euskaldun bezala agertzeak eta osasun zerbitzuen egoera aldatzeko presio sozialak duen garrantzia azpimarratu zuen.
|
|
|
Euskal Herriaren hitza
|
euskarak
jaso du mendez mendeko bere bilakaera malkartsuan. Euskal hitz hori batez ere herriaren hitza izan da, agintarien hitzak beste hizkuntza batzuk ere izan dituelako adierazpide.
|
|
|
Hitzaren eta hizkuntzaren arteko lotura planteatu digu Koldo Izagirrek oraindik orain. Euskaldunaren hitza
|
euskarak
jaso dezakeena bakarrik baldin bada, hitz horri euskarak ezartzen badizkio bere mugarriak, euskal errealitatearen baitako funtsezko osagaia izango genuke euskara. Lotura horren argigarri dator, nik uste, Wittgenstein-en gidaritzapean datorkigun ekarpen berria:
|
|
|
Kike Amonarriz ere Goikoetxearen aburu berekoa dugu hizkuntzaren kalitate kontuak garbitzeko unean: . Ezin dugu pentsatu oso inguru erdaldunean bizi diren ikasle batzuk gero kalean
|
euskara
jaso eta zuzen batean mintzatuko direnik, soziolinguistikoki ezinezkoa da?. 571
|
|
|
644 Nekane Larrañaga: . Eskolaren bidez
|
euskara
jasotzen duten gazteak ez dira euskara erabiltzera iristen kasu gehienetan?. Euskararen transmisioa belaunaldi berrietara, Hik hasi, 1996, 10.
|
|
|
392 Joxemari Muxika: Informazioa
|
euskaraz
jasotzeko eskubidea ezin da merkatuaren esku utzi, Euskaldunon Egunkaria, 2003/1/22.
|
|
|
Kontuak kontu, Deustuko Unibertsitatean segitu nahi nuke oraindik inora atera gabe. Unibertsitate horretan
|
euskarak
jaso duen trataera salatzeko kritika saio ugari egin dira. Eta horietako batek erantzuna ere jaso zuen.
|
|
2005
|
|
|
Ikasgaietako hainbat testu mota aukeratuko dute horretarako. Irakasleak
|
euskara
jasoan arituko dira azalpen orokorrak emateko eta egoera informaletan bat batekotasunari lekua utziko diote.
|
|
|
Larretak hitz gutxitan laburbildu digu helburua zein den: " Lehengoari eutsi, zaindu, baloratu eta gero,
|
euskara
jaso horren jabe egin". Amianok zera gehitu dio horri:
|
|
|
\
|
Euskara
jasoaren erabilera: egoera bereziak sortuko dituzte ikasleek ahozko euskara jasoa erabili dezaten.
|
|
|
\ Euskara jasoaren erabilera: egoera bereziak sortuko dituzte ikasleek ahozko
|
euskara
jasoa erabili dezaten. Ikasgaietako hainbat testu mota aukeratuko dute horretarako.
|
|
|
Gaztelaniak inguratuta, ikasleek diote ez dutela lekeitiarrek bezala berba egiten, adibidez. Lea Artibaiko gazteek herriko hizkeran ederki asko egiten dute, baina
|
euskara
jasoa egiterakoan freskotasuna galtzen dute, bizkaiera jasoa arrotza zaie. Urtxintxa Eskolako Jaime Altunak haur eta gaztetxoek jolas egiteko, haserretzeko, ligatzeko euskararekin dituzten arazoak azaldu dizkigu.
|
|
|
" Ikasgelan gaiak aurkezteko esanda, ahoz jasoan aritzeko lanak dituzte. Herriko hizkerak bere doinua, azentua dauka eta hori dena
|
euskara
jasora pasatu eta doinuagatik, azentuagatik... galduta sentitzen dira. Hain ondo berba egiten duten gazteek ere jasoan hasten direnean, jarioa, etorria galtzen dute.
|
|
|
Asko ahalegintzen badira lortzen dute, baina beti ere berena galduta". Salto handia dago nonbait ikasleek berba egiten dutenetik
|
euskara
jasora.
|
|
|
\
|
Euskara
jasoa erabiltzen ikasi behar dute, baina daukatena galdu gabe.
|
|
|
\ Gure etxeetan indarrez sartzen diren hedabideetan (telebista, irratia, prentsa, internet…) euskarazko eskaintza handitu behar da, gazteek, bereziki, aukera gehiago izan ditzaten kirola, musika informazioa edo bestelakoak
|
euskaraz
jasotzeko. Horretaz gain, jatorrizko ekoizpenaren zein itzulpenen bitartez, euskarazko liburuen, aldizkarien eta komikien eskaintza areagotzera egin behar da »gazteentzakoak, bereziki», gaztelaniaz dagoen eskaintzarekin lehiatzeko adinako kalitatea eta erakargarritasuna bermatuz.
|
|
|
|
Euskaraz
jasotako materialaren artean, propioki aldizkari horretara bidaliak, bi bertso sail besterik ez ziren izan. Bata anonimoki, bestea Iparragirrek Herrani eskainia.
|
|
|
Kasu honetan, kolektibo honek bere interes pertsonalak interes kolektiboen aurretik jarri ditu. Ikasleek beren heziketa
|
euskaraz
jasotzeko duten eskubideen kontra ari dira. Gainera, kontuan hartu behar da herritarron diruarekin eta diruari esker egon direla liberatuta eta ez dutela" ahaleginik egin euskara ikasteko".
|
|
2006
|
|
|
Populazioaren jende euskaldunak, kasu askotan, ezin izan du ezta txanda euskaraz eskatu ere. Osakidetzako profesionalei eskaini zaizkien milaka prestakuntza ikastaroetatik bakan batzuk baizik ez dute
|
euskaraz
jasotzeko modurik izan. Hala eta guztiz egin dena hainbat euskaldun kontzienteren ahaleginari esker izan da, bainan garbi esan behar da:
|
|
|
ustezko estatusa, adibidez. Batzuetan iruditzen zaigu zenbait hizkuntza forma erabilita gure hizkerari hegalak jartzen dizkiogula, gure
|
euskara
jaso egiten dugula. Dakigukezute bat esanda, ordea, hegalak baino gehiago 500 kiloko zama jarri diogu gure hizketari.
|
|
|
De universa re, beraz,
|
euskara
jasoan. Izan ere, Euskal Unibertsitateari begira jaio zela esan dezakegu Jakin aldizkaria.
|
|
|
Esate baterako, Euskadiko Justizia Epaitegiak orain gutxi atzera bota du hemen ari diren epaileek euskaraz ikasteko derrigortasuna. Nork edo nola bermatuko die euskaldunei justizia zerbitzuak
|
euskaraz
jasotzeko eskubidea. Herri aginteei jartzen zaizkie obligazioak, baina denek dakigu (batez ere euskaldunek) obligazio horiek kasu askotan ez direla betetzen.
|
|
2007
|
|
|
Ahozko euskararen, edo euskara komunikatiboaren, garapen eskasaren ondorioz, haur euskaldun askok eta askok adierazkortasun bila erdarara jotzen dute. Heziketa
|
euskaraz
jaso arren, adierazkortasuna gehienetan erdaratik datorkie. Haurrek, eta are gehiago erregistro informalaren eredurik ez duten guneetan, hizkera ez formalaren sormenerako esparru zabalago eta askeagoak behar dituzte.
|
|
|
Galdera bera egin daiteke, jakina, lege honen hizkuntza xedapen batzuen eraginarengatik, hala nola, txandakako kontratuak zein hizkuntzetan idatzi behar diren arautzen duen horrexegatik. Hari bertsutik etor daiteke, etorri ere, euskaldunek euren atsedenlekuetan, halako kontratuak
|
euskaraz
jasotzeko aukera eta abagunea izatea.
|
|
2008
|
|
|
Bertako langileekin hartu emanak euskaraz izateko aukera dago gehienetan. Baina baita bertako hainbat dokumentazio
|
euskaraz
jasotzekoa ere.Iaz ahalegin berezia egin zuten alor horretan Buruntzaldeko Euskara Batzorde guztiek.Abian jarritako kanpainarekin bat egin zuten gestorietara joanez gero, artekariek erabili ohi dituzten dokumentuak euskaraz lortu zitezkeen; hala nola, zerga aitorpena eta nominena.Artekarien artean ere CD ak banatu zituzten. Euskarri horietan, aipatu profesionalek ohikotasunez erabiltzen dituzten dokumentuen euskarazko ereduak biltzen dira.
|
|
|
Hizkuntzak biziberritzeko familia ez dela nahikoa azpimarratuta, Patxi Baztarrika Hizkuntza Politikarako sailburuordeak zera azaldu du: " Eskola funtsezkoa izaten ari da etxean
|
euskara
jaso ez duten gazteek ikas dezaten. Baina ahalegin horiek guztiak helburu argia dute:
|
|
|
Gaur egun, gurasoak euskaldunak direnean euskararen transmisioa ia ziurtatuta dago. Guraso horiek euskaldunak izateaz gain, euskara etxean jaso badute, seme alaba ia guztiek
|
euskara
jasoko dute haiengandik. Gehienek euskara bakarrik eta gainontzekoek erdararekin batera.
|
|
|
Euskara zikinaren aldeko aldarrikapen sutsu eta eskertzekoa egin du orain gutxi Irati Jimenezek, ea gai garen ideologia guztietakook, bizimodu guztietakook, gustu on edo txarreko guztiok, euskaraz adierazteko geure ametsak, geure gorrotoak, geure bihotz eta buru aldrebeskeriak, ea gai garen, baita ere, euskararen beraren aurkako mezurik zikinenak
|
euskaraz
jasotzera ohitzeko. Horretarako, noski, utikan mundu garbi baten alde sinbolo bihurturiko euskara.
|
|
|
Horretaz aparte, zerbitzuak
|
euskaraz
jasotzeko egin den ahalegin horrek badu beste aldagai bat elkarteak sendotzearen bidearekin. Oreka bilatzearen aldekoa naiz, alegia, txiringitoak (tabernak, aisialdiko azpitaldeak, komunikabideak) sortu ditugu eta zer egin dugu, indar gehiegi jarri horretan ala ez?
|
|
|
Izan ere, Koldo Zuazo EHUko irakasleak Euskal Herriko hainbat herritako grabazioak utzi zizkien. Gainera, ordurako Gipuzkoako beste herri batzuetan bazebiltzan beka bitartez bertako
|
euskara
jasotzen eta aztertzen. Ordutik hainbat ikerlariren lanak jaso dituzte eta hainbat euskara elkarterekin elkarlana abiatu.
|
|
|
Eta txarrena da ez ikusiarena egiten diotela elkarri. Erdal komunitateak
|
euskararengandik
jasotzen duen gauza bakarra lanpostuak oparitzen dituela baino ez da. Dena da negatiboa.
|
|
|
Azkenik, biek euskaraz ondo hitz egiten dutenean, baina bietako inork ez duenean euskara lehen hizkuntza esan dezakegu euskarazko hizkuntza gaitasun egoki batek ez duela besterik gabe hizkuntza transmisioa bermatzen. Alegia, bi gurasoak euskaldun berriak direnean (B), ehunekoak askoz txikiagoak dira, lehen hizkuntza gisa
|
euskara
jasotzen duten seme alaben ehuneko osoak (bakarrik nahiz gaztelaniarekin batera) ez baitu %50 gainditzen (%32, 2k euskara eta %18, 9k euskara eta gaztelania).
|
|
|
Izan ere, lehen hizkuntza euskara duten seme alaben portzentajea %45, 3koa da euskara hitz egiten duena aita denean. Baina hitz egiten duena ama bada,
|
euskara
jasotzen duten seme alaben portzentajea %56, 9koa da.
|
|
|
Lehen hizkuntza euskara duten seme alaben portzentajea %45, 3koa da euskara hitz egiten duena aita denean. Baina hitz egiten duena ama bada,
|
euskara
jasotzen duten seme alaben portzentajea %56, 9koa da.
|
|
|
Guraso biak elebidunak direnean, euskararen transmisioa bermatuta dago: seme alaben %95ek gutxi gorabehera
|
euskara
jasotzen du lehen hizkuntza gisa, horietako gehienek euskara besterik ez.
|
|
|
• Guraso biak elebidunak direnean, euskararen transmisioa bermatuta dago: seme alaben %95ek gutxi gorabehera
|
euskara
jasotzen du lehen hizkuntza gisa, horietako gehienek euskara besterik ez.
|
|
|
Bi bikotekideak elebidunak direnean semealaben %95ek gutxienez
|
euskara
jasotzen du lehen hizkuntza gisa (%88k euskara bakarrik eta %7k gaztelaniarekin batera).
|
|
|
Bi bikotekideak elebidunak direnean seme alaben %95ek gutxienez
|
euskara
jasotzen du lehen hizkuntza gisa (%88k euskara bakarrik eta %7k gaztelaniarekin batera). Transmisioaren portzentajeak nabarmen aldatzen dira gurasoetako bat bakarrik denean elebidun; orduan lehen hizkuntza euskara duten seme alabak %65era jaisten dira (%35ek euskara bakarrik eta %30ek gaztelaniarekin batera).
|
|
|
Bi gurasoak euskaldun berriak direnean, ehunekoak askoz txikiagoak dira, lehen hizkuntza gisa
|
euskara
jasotzen duten semealaben ehuneko osoak (bakarrik nahiz gaztelaniarekin batera) ez baitu %50 gainditzen.
|
|
|
Edonola ere, Berria egunkariak erabiltzen duen hizkerarekin pozik daudela erantzun ez dutenen artean (ikus 3 Grafikoa), hori ez erantzutearen arrazoi nagusiak bi dira: batetik Berria ez ezagutzea (%44ak" ez dakit/ ez du erantzun" aukera hartu du, %15ak" ez dut nahikoa ezagutzen") eta bestetik Berriaren
|
euskara
jasoegia, urruna edo artifiziala dela pentsatzea (%45).
|
|
|
Zeharo bestelakoa da, ostera, joan den hamarkadotan Euskara Batuaren inguruan zabaldu den irudia: euskara onarekin,
|
euskara
jasoarekin berdindu dute askok eta askok Euskara Batua, eta gertatu dena ikusteko, geure inguruko edozein herri euskal dun har dezakegu adibide.
|
|
|
EEBS, berriz, XX. mendeko
|
euskara
jasotzen duen corpus estatistiko irekia da, oraingoz behintzat: 1998 arteko 6.047 obra zatitatik jasotako 4.237.000 testu hitz ditu (euskal argitalpenen inbentarioan oinarrituz, unibertso osoa proportzionalki ordezkatzen du zozketa bidez aukeratutako laginak), SGML8 formatu estandarrean kodetuak, lematizatuak (98.800 lema desberdin), sailkapenaren arabera erakusgarria da (epea, euskalkia, testu mota eta obraren tamaina) eta urtero eguneratzen da oraingoz, irizpideen oreka mantenduz.
|
|
|
Besterik da, eta oso beharrezko, etxeko
|
euskara
jaso eta prestigiatzeko hiztun bakoitzaren ahozkoa jasotzea idatziz, behar diren fonetismoak eta erabilita. –Halaxe egin izan du Jose Migel Barandiaranek lehen. Iñaki Gamindek orain?
|
|
|
Euskara sasiletratua:
|
euskara
jaso bera beti erabiltzea: berdin dio norekin, zertarako eta non.
|
|
|
Euskarak, dagoeneko, goi mailako funtzioak bete ditzakeela erakutsi du, arlo horretan asko normalizatzeko egon arren. Baina,
|
euskara
jaso hori adinean aurrera egiten den neurrian jaso litzateke. Beharbada, oso altu jarri diegu langa ikasleei euskarak goi mailako funtzioak bete ditzala erakustaldi saio azkarrean, hain da handia jauzia, etxeko eredutik eskolako eredura?.
|
|
|
Beharrezkoa al da indarrean dagoen 2 HE lehen mailako arretako pediatrian lan egiteko? Arreta
|
euskaraz
jasotzen duten familiek ba al dute 2 HEren pareko euskara mailarik. Ba al du arrazoirik arreta errealitatea eta ikasketa eskakizunaren arteko disparekotasunak?
|
|
|
Arrazoia: Leioan dagoen Berezko Tituluen Bulegora deitu zuen maiatzaren 30ean eta ezin izan zuen telefonoa hartu zion emakumearengandik zerbitzua
|
euskaraz
jaso.
|
|
|
Izan ere, 2007an kudeatutako hainbat kexatan Nafarroako kontsumitzaileen eskubideen bermean atzerapausoak egiaztatu ditugu. Estatu mailako enpresa batek, esaterako, Nafarroa osoa eremu ez euskaldun bihurtu du, eta egun, bezero berriei ez die hainbat zerbitzu
|
euskaraz
jasotzeko eskubidea aitortu ere egiten. Horra hor zonifikazioaren eta legezko babesgabetasunaren beste ondorio bat.
|
|
|
Euskal Herriko egoera soziolinguistikoa modu orokorrean aztertzea ez da modurik zientifikoena. Izan ere, eremuen eta lurraldeen arabera alde handiak daude, eta leku batean muturreko egoera soziolinguistikoa
|
euskararen alde
jasotzen bada eta beste batean kontrakoa jasotzen bada, alegia muturreko egoera bat baina erdararen alde, datuak batzen ditugunean eta batez bestekoak egiterakoan, datuak nahasten dira eta media bat lortzen da, adierazgarria ez den media bat ordea.
|
|
2009
|
|
|
14 Garain horretan ikasketak
|
euskaraz
jasotzeko aukera ondoko hau zen: 22 titulaziotik, 2 baino ez ziren euskaraz osorik eskaintzen:
|
|
|
Hasieran aurreikusi genituen emaitzak: sektoreko balio, helburu (aspirazio), uste (sinesmen), jarrera, gizarte portaera eta perHelburu nagusia da laneko prestakuntza euskaraz egin nahi duten enpresa eta langileen prestakuntza beharrak aztertu, berauek
|
euskaraz
jasotzeko dauden aukera eta zailtasunak identifikatu, eta, enpresen beharretara egokitutako erantzun bat eman ahal izatea. tsonen bizimoduaren araberako segmentazioaz, euskararekiko interes, iritzi eta ekintza asmoen tipologiak identifikatzea.
|
|
|
Helburu nagusia da laneko prestakuntza euskaraz egin nahi duten enpresa eta langileen prestakuntza beharrak aztertu, berauek
|
euskaraz
jasotzeko dauden aukera eta zailtasunak identifikatu, eta, enpresen beharretara egokitutako erantzun bat eman ahal izatea. Horretarako, oinarrian, azkeneko urteetan Eusko Jaurlaritzaren Lanhitz programaren baitako erakundeetan euskara planak garatzeko laguntzetara aurkeztutako enpresekin osatutako datu basea osatu genuen, eta IMHk berak daukan datu basearekin egokienak eta bideragarrienak ziren enpresek hautatu genituen, eskaintza zehatza egin ahal izateko.
|
|
|
Idazkerari dagokionez, horrenbestez, ikus entzunezkoak zuzenean
|
euskaraz
jasotzea funtsezkoa izan da. Uste dut idazkera horrek, Harkaitz Canoren zutabeek gailurrera igoa, luzaro iraungo duela.
|
|
|
2001eko irailaren 11ko erasoa jazo zenean, berbarako, gai horren zuzeneko jarraipena egin zuten ETB2n, arratsalde osoan egin ere. Gaiaren berri
|
euskaraz
jaso gura izan zuenak, ordea, ez zuen horretarako aukerarik eduki harik eta ordu batzuk igaro arte.
|
|
|
Era berean, Kazetaritza euskaraz: Oraina eta Geroa, Euskarazko Kazetaritzaren I. Kongresuan aurkeztu ziren txostenak biltzen dituen lanean, 700dik gora berriemaile ari direla
|
euskaraz
jasotzen da.
|
|
|
Bada berreuskalduntzeko ahaleginetan dabilen eskualde populatu garrantzitsua den honetan, ez dagoelako euskara hutsezko komunikabiderik.Baina munduko leku honetan bakarrik ez, mugarik ez duen mundu birtualean ere zabaltzen dugu leiho berri hau. ...okikotasuna eta globalizazioa, tresna bakarrean bildurik.Zertarako garaKomunikazio esparru berritzaile eta erakargarri bat sortzeko.Eskualdeko jarduera soziala eta kulturala astindu eta sustatzeko.Bestelako komunikabideetan leku gutxi duten herri txikiei eta gaiei (historia, kultura, kirol gutxituak...) merezi duten tokia eskaintzeko.Eskualdeko herritarrei kalitatezko edukiak eta informazio anitza
|
euskaraz
jasotzeko aukera emateko.Aiaraldeko ondarea eta historia idatzi eta gordetzeko.Herritarrek beren jardueraren erakusgarri den materiala jaso eta erabili dezaten aukera eskaintzeko.Aiaraldeko gainontzeko herrietako gertakizunen berri izateko.Herritarren parte hartze sozialerako bozgorailua izateko.Norentzat garaJaio gara eskualdeko agente sozial eta kulturalentzat: Webguneak bideo zainduen bidez emango du haien berri, agente hauen jarduera modu eraginkorrean komunikatuz.Jaio gara eskualdeko sortzaileentzat:
|
|
|
Kanpora begira lan gehiago eginez gero, agian ez luke merezi saiakera hori egiteak baina, hemen lan eginda, dudarik gabe, bai.Gure atzetik, agian beste enpresaren bat ere pausoa ematera animatuko da. Komunikazioa biren artekoa izaten da gutxienez eta harremana euskaraz egiten duzunean,
|
euskaraz
jasotzea eskertzen da. Fakturak lehen gaztelania hutsez ikusten ziren beti, orain ikustea oso ohikoa da.
|
|
|
Osasun zerbitzuak
|
euskaraz
jasotzeko eskubidea ez urratzeko eskatu du Uemak
|
|
|
Osakidetzaren azken lan eskaintza publikoa dela eta, Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitateak ohartarazi du osasun zerbitzuak
|
euskaraz
jasotzeko eskubidea urratzeko arriskuan dagoela. Herri askotako osasun etxeetan hizkuntza eskakizunik gabeko postuak eskaini dituzte, baita hizkuntza eskakizunak betetzeko 2010 urtera arteko epea duten postuak ere.
|
|
|
Uemako Zuzendaritza Batzordeak aurkeztutako mozioan Osakidetzaren jarrera kritikatu du, duela bost urtetik hona indarrean dagoen Euskara Plana ez duelako betetzen. Erdaldun elebakarrentzako postuak eskaintzerakoan osasun zerbitzua
|
euskaraz
jasotzeko eskubidea ez dela bermatzen nabarmendu du Uemak mozio horren bitartez. Atzerapauso handia da hori, bere garaian Osakidetzak onartutako plana ez baita beteko, eta euskaldunok bigarren mailako herritar gisa geratuko baikara, azaldu dute mozioan.
|
|
|
Guk, gure sasoian, ez dugu diktadura bat bizi izan, baina gu gaur egun garena gara 40 urteko diktadura bat egon zelako. Hau beharbada batzuentzat lelokeria bat izan liteke, globalizazio garai hauetan, baina nik ez nuen aitita amamen
|
euskara
jaso diktadura hori egon zelako, beldurrez zirelako seme alabei euskara irakasteko. Nik, beharbada, diktaduragatik ez balitz, bermeotarrez egingo nuke.
|
|
|
Adibide garbia Gipuzkoako Kutxarena da. Egindako galdeketa batean garbi ikusi zuten gipuzkoarren %23 prest leudekeela finantza zerbitzuak garestixeago ordaintzeko, zerbitzu horiek
|
euskaraz
jasotzeko aukeraren truke. Gertutasunaren faktorea txertatu behar da hor, euskara erabiltzeak gertutasuna eta konfiantza adierazten baitu.
|
|
|
Baina, Osakidetzak behar dituen lanpostuak betetzeko egindako oposaketetan" hizkuntza irizpideak urratu" dituela dio Uemaren mozioak. Ildo horretatik ezker abertzalekoek diotenez," gaur egun egindako oposaketetan osasun zerbitzua euskaraz emateko gaitasuna izatea ez badute eskatzen, ez da bermatzen hemendik bost urtera osasun zerbitzua
|
euskaraz
jasotzeko aukera izango dugunik. Osakidetzaren oposaketan ez da eskatu elebiduna izatea, gazteleraz jakitea bakarrik eskatu dute.
|
|
|
Proba osoa [65] gainditu zuten ikasleak honakoak izan ziren: D ikasteredukoen %68 eta eredukoen %32, 6 Beraz, hizkuntza gaia izan ezik gainerako irakasgai guztiak
|
euskaraz
jasotzen dituzten ereduko ikasleen heren batek ez du B2 maila egiaztatzeko proba gainditu; eta ereduari dagokionez, berriz, bi heren dira jarritako maila egiaztatzera iristen ez direnak.
|
|
|
Oso makal dago, ordea, euskara arlo sozio-ekonomikoan. Ahulezia nabarmena dago esparru horretan; oraindik hutsaren hurrengoa da euskararen presentzia enpresa eta publikoari begira lanean diharduten establezimendu askotan, eta ezinezkoa zaio herritarrari hainbat zerbitzuri buruzko informazioa
|
euskaraz
jasotzea, bere aukerako hizkuntza ofizialean jasotzeko eskubidea aitortua izan arren. Egoera hori pixkanaka iraultzea da herri aginteek aipaturiko dekretuaren eskutik abian jarri duten prozesuaren helburua.
|
|
|
Hiru arrazoi nabarmenduko ditugu euskarak hedabideen mundu ia mugagabean lekua izatearen alde: alde batetik, herritarrek legerian aitortua dutelako informazioa
|
euskaraz
jasotzeko eskubidea, eta hori bermatu egin behar da; bestetik, euskararen erabilera gizarte bizitzan areagotu eta sendotuko baldin bada, gaur egungo gizartearen ezaugarriak kontuan hartuta, nahitaezko baldintza delako hedabideetan erabilitako hizkuntza izatea; eta, hirugarrenik, euskara eta euskarazko sorkuntza kontuan hartzeak hedabideen anizkoiztasuna areagotzea dakarrelako.
|
|
|
aurreikusten du Espainiako hizkuntza pluraltasuna errespetatu dela. Eta, hirugarrenik, Euskararen Legeak Euskadiko herritarrei irrati eta telebista emanaldiak
|
euskaraz
jasotzeko eskubidea aitortzen dien bezala ezartzen die herri aginteei aipatu eskubidea bermatzeko obligazioa. Obligazio hori Euskadin kokaturiko herri aginte guztiei dagokie, hots, baita Estatukoei ere.
|
|
|
Lana euskaraz egiteko bitartekoak ikaragarri ugaldu dira urteotan (hiztegiak, glosario terminologikoak, programa eta aplikazio informatikoak, besteak beste). Duela hogei urte ez bezala, langileen erdia baino gehiago gai da neurriren batean euskara lan hizkuntzatzat erabiltzeko, eta prestakuntza akademikoa osorik
|
euskaraz
jaso duten asko dira herri langileen artean. Ziur gaude hori guztia horrela dela.
|
|
|
Euskaraz bikotekideetako batek baino ez dakienean, ordea, ez da gauza bera gertatzen: Euskal Autonomia Erkidegoan seme alaben %86k
|
euskara
jasotzen du etxean; %71k besterik ez, ordea, Nafarroan; eta %45era ez dira iristen Iparraldean. Erratzeko beldurrik gabe esan dezakegu euskararen hiru lurraldeen arteko alde hauek lurralde bakoitzeko herritarren atxikimendu maila ezberdinen erakusle direla.
|
|
|
Orain gehituko dugu, historian inoiz ez bezala, elite unibertsitario eta intelektualen hizkuntza ere gero eta neurri handiagoan izateko bidean dagoela gure hizkuntza, ez noski hizkuntza bakarra, bai ordea hizkuntza nagusietariko bat. Izan ere, unibertsitateko hizkuntza datu hauek agerian jartzen baitigute, 15 urte barru, Euskadik izango duen elitearen parte handi bat euskaraz ere moldatzen dena eta prestakuntza akademikoa
|
euskaraz
jaso duena izango dela. Ez dirudi amets erotzat har litekeenik uste izatea horrek guztiorrek euskara modernitate balioekin uztartzea ekarriko duela berarekin, eta era berean ekarriko du ingurune urbanoetan eta sektore profesionaletan pisu handiagoko hizkuntza izatea, eta bere aitormen soziala indartzea.
|
|
|
Ez ote da ulertezina Europako Legebiltzarrak eta Kontseiluak elkarrekin adosturik onartzen duten legeria euskaraz ere argitaratzea, baina espainiar Estatuko Aldizkari Ofiziala partzialki bada ere oraindik euskaraz ez argitaratzea? Ez ote da ulergaitza herritarrek Europar Batasuneko hainbat organotara (Europako Batzordea, Kontseilua, Erregioetako Batzordea, Legebiltzarra edo Epaitegira, esate baterako) idatziz euskaraz zuzendu ahal izatea eta erantzunak ere
|
euskaraz
jaso ahal izatea, baina Estatuko erakunde zentralekiko harremanetan bide horrek itxita jarraitzea?
|
|
|
Bata, euskal hiztunak unibertso bereizi moduan hartu eta, ondorioz, euskal hiztunei, haiei bakarrik, hizkuntza eskubide batzuk aitortu, konparazio batera euren artean euskaraz jarduteko eskubidea, hezkuntza ez unibertsitarioa
|
euskaraz
jasotzeko eskubidea, hedabide publikoetan euskarazko emisio batzuk izateko eskubidea eta administrazioarengana euskaraz zuzentzeko eskubidea. Euskararena, soilik euskal hiztunen arazoa bailitzan tratatzea ekarriko luke horrek.
|
|
|
Umeek ederki dakiten kontua da: pedanteren bat imitatu nahi dutenean,
|
euskara
jaso ahalik garbiena baliatzen dute.
|