|
2000
|
|
|
Orain, neuk jartzen dizkiot baldintzak eta debekuak nire buruari: " Abiatzeko bideak ez dik orube partikularrik zeharkatu behar... ehiza sasoian ez diagu ehiztarien ondotik ibili behar... todoterrenoen pistetatik ez dik merezi, dena hautsa eta zarata baita... poliziak zaintzen dituen errepetidoretatik urrun, mesedez... giriek maite dituzten kasko famatuetan hago lasai,
|
euskaraz
entzunik atzerritar bezala tratatzen bahaute ere... lagunen txaboletan ez ezak sua aipa... erdara hutsezko seinaleak erauzi baino lehen, kontuz, begira inor ez dagoen...". Eta araudiak oso nahasiak direnean, bagoaz Pirinioetara, gora, urrun, pentsatuz gorago joan zela Luis Pedro eta bazekiela zergatik
|
|
|
Zenbat eta beranduago joan Ameriketara, orduan eta aukera gehiago euskaraz jakiteko. Euskal Etxean
|
euskara
entzuten da tarteka; gazteen artean, ordea, salbuespena izan ohi da euskara entzutea. Hala ere, azken bi hamarkadetan euskara berreskuratzeko joera nabari da gazteengan.
|
|
|
Zenbat eta beranduago joan Ameriketara, orduan eta aukera gehiago euskaraz jakiteko. Euskal Etxean euskara entzuten da tarteka; gazteen artean, ordea, salbuespena izan ohi da
|
euskara
entzutea. Hala ere, azken bi hamarkadetan euskara berreskuratzeko joera nabari da gazteengan.
|
|
|
Orotara, elkarrizketa bideratuaren podazuz, zazpi CD grabatu dira, eta teknologia multimedia oinarri dela, Iñaki Gaminde eta Lagatzukoek CD ROM bat plazaratuko dute gabon inguruan, Zamudio bertako ipuin, abesti, bertso eta gainerakoak entzun ahal izanen direlarik. Aukera itzela Zamudioko
|
euskara
entzun eta ikasteko. Zamudioko herri esakuneak dioen bezalaxe," Lagatzuek berba iten jakingo baleu, zenbet gauze esango leukez!".
|
|
2001
|
|
|
Orduan Swen helduko da eta berehala etengo duzue solasa
|
euskararik
entzun ez dezan:
|
|
|
Begiak itxita egongo zara luzaroan. Gero,
|
euskaraz
entzungo duzu:
|
|
2002
|
|
|
Tolosan edo Añorgan duela 25 urte gazteek ez zuten euskaraz hitz egiten. 77 Gasteizen Dato kalea zeharkatzean ez zen euskara izpirik entzuten, eta gaur egun, ezinezkoa da Dato kalea edo Gasteizko beste edozein auzo zeharkatzea
|
euskararik
entzun gabe, gutxi baina entzuten da. Ilunak ere, dena den, badira baina, nire ustez, ez hizkuntzaren biziraupena, epe ertainera bederen, arriskuan jartzeko modukoak.
|
|
|
Hamar urterekin hona etorri eta
|
euskaraz
entzuten genuen bakarra igandeko sermoia izaten zen. Ni organoa jotzen aritzen nintzen, eta sermoia izaten zen korutik pixka bat arnasa hartzera ateratzeko garaia.
|
|
|
Euskaldunak bere izan ditue aurten eta izango ditue aukera egokiak, sermoiak
|
euskeraz
entzuteko. Karmengo elizan eta Doniane koan izan ditue Bilbo-ko euskal gogo iñarkunak, Aita Alustiza, prantsizkotarra eta Aita Genaro, kalmeldarra iztun izanik, bakoizka.
|
|
|
Hori da bigarrena, aitzinekoaren segida. Goizean goiz jaikirik, ez da pegarra hartu beharrik irratia piztu eta
|
euskara
entzuteko egunari dagozkion lehenbiziko orduko berriak ematen ari dela. Hori pentsaezina zen gure garaian, orain dela hogeita hamar urte, hain segur ere historia kontua zuretako.
|
|
|
Ez da sobera, egia aitortzen badut. Zein urrun dauden kezka hauek zure burua berotzen dituztenetatik, eta zein hurbil sentitzen ditugun guk, Dato kalean gabiltzalarik adineko senar emazte batzuk
|
euskaraz
entzun eta bihotzak salto egiten digunean. Ordea, handik metro batzuetara ikastolako liburuak besapean dituztela zu baino pixka bat gazteago diren mutiko neskatiko batzuk erdaraz entzuten ditugunean bihotza berriz ere bere toki naturalera itzultzen da.
|
|
|
Nola aldatu diren gauzak, nola. Zuretzat gelako argi giltzari ematea bezain arrunta da telebista piztu eta han norbait
|
euskaraz
entzutea. Baina gauzak ez dira beti hola izan:
|
|
|
35 urteko andre batek: " Ikastola batean ikasi nuen, hemen gaztelania baino gehiago
|
euskara
entzuten zen garai batean. Orain alderantziz gertatzen da.
|
|
2003
|
|
|
Bat izan ezik geure herriko semea zan D. Nikolas Zuazo, beste maisu guztiak erdaldun garbiak izan nituan; bai izatez eta bai euren gogoz, erdaldunak eta erdalzaleak. Hori holan dala, eta legeak be horixe zorrotz aginduta eukalako, eskola barruan ez genduan guk euskeraz ezer ikasten, ezta berbatxu bat be
|
euskeraz
entzuten. Gogoan daukat, esate baterako, zapatuetan errosarioa errezaten genduala eskolan, baina haxe be erderaz beti.
|
|
2004
|
|
|
–Ni 20 urtera arte ez nintzen euskaltzale izan. Baina mendian ibiltzen nintzen Euskal Herri osoan eta, Iparraldean esaterako,
|
euskaraz
entzun orduko harrera ona egiten ziguten. Gaur Iparraldera joan eta beste mundu bat dela ikusten dut, beste kultura bat.
|
|
|
Hain dugu barneratuta euskararen egoera bigarren mailakoa dela, kaletik
|
euskaraz
entzute hutsak poztu egiten gaituela (ez da gutxiagorako, bestetik). Lelo bat dabil hortik:
|
|
|
Esate baterako, euskarazko irratsaioen entzuleak biztanlegoaren ehuneko hainbeste dira, euskarazko prentsaren erosleak populazioaren ehuneko hainbeste dira. (...) Nola extrapolatuko dugu
|
euskararen
entzutea euskara ulertzen ez dutenetara?" (Koldo Izagirre," Greenwich ez da meridiano bakarra", Bilbo Zaharra euskaltegian hitzaldia,, www.bilbozaharra.com/euskera/forum/forum.htm).
|
|
|
" Zer moduz, Fermintxo?" galdetu zion euskaraz, polizia bat
|
euskaraz
entzuteak sortuko zion harridura irribarre batekin gozatuz.
|
|
|
Fermin, zaplaztekoaren berotasuna masailean eta soinua belarrian, zur eta lur gelditu zen polizia
|
euskaraz
entzundakoan. Polizia bat euskaraz, Fermin, zer iruditzen zaizu polizia bat euskaraz?
|
|
2005
|
|
|
Alabaina, zoritxarrez, erabileraren maiztasun kontuak aipatu behar hemen. Santurtzin
|
euskara
entzutea da arraroa. Axularko ikasleak ez dira bereziak eta hauek ere gaztelaniaz egiten dute kalean, etxean eta baita eskolan ere.
|
|
|
Lehen erdara inguruan sentitu ere egiten ez zuten hainbeste esparrutan gaur egun erdara sartuta dago. Baina egia da bestalde, Bilboko parte zaharrera bazoaz, orain hogei urte ez zenuela inondik inora
|
euskararik
entzuten, ez bazen Arratiako baserritarren bat tranbian erosketak egitera jaitsitakoa, eta gaur entzuten da. Gauzak ez dira zuriak, baina duda daukat ez ote garen tematzen beti beltzegiak direlako horretan, eta ez dakit hori oso ona ote den.
|
|
|
Baita Amparo Arangoa torturatu zutenean ere. Poztu, egun oso batez, 24 orduz, irratia
|
euskaraz
entzuteko aukera izan zuen egunean poztu zen.
|
|
|
Guridiren El caserio zarzuela lehenengo aldiz
|
euskaraz
entzuteko aukera izango da abenduan. Arrasateko Izaskun Murgia Elkarte Lirikoak antzeztuko du Baserria izena hartu duen zarzuela Arrasateko Amaia Antzokian.
|
|
|
Elizaren sortegunaren ezaugarria izan zen, bakoitzak bere sorterriko mintzairan entzuten zituela apostoluak. Euskaldunik izan balitz han,
|
euskaraz
entzunen zituzten beraz. Gauza harrigarria, 15 mintzaira aipatuak baitira, ez da agertzen orduko mundu osoan nagusi zen mintzaira, greziera.
|
|
|
Eta eskoletan
|
euskararik
entzun nahi ez duten erdalzaleei argudio hau bihurtzen die irakasle euskaltzaleak: Behin baino gehiagotan egona naiz gogoeta zertako bortxatzen gaituzten frantses hutsean haurren eskolatzera.
|
|
|
Gaztetatik
|
euskaraz
entzuteak eta hitz egiteak bihotza alaitu egin didate. Adibidez, autobusean sartu, bi laguni euskaraz hitz egiten entzun eta arnasa lasaiago hartzendut.
|
|
|
Elkarrekin euskaraz egiten ari direla ikusi, hurbildu eta zorionak emateko ohitura dut: " Ni zaharra naiz eta poztu egiten naiz zuoi
|
euskaraz
entzunda". Ni poztu eta nire hitzak entzunez beraiek ere poztu egiten dira.
|
|
|
Adrian Zelaia oso aditua zen Bizkaiko Foruaren kontuetan. Zeberioko semea izan arren, ez nion sekula hiztxo bat ere
|
euskaraz
entzun. Maria Angeles Larrea, berriz, Historian zen irakasle.
|
|
2006
|
|
|
Gainera nahasgarria da. Konparazione, laborariek berriak
|
euskaraz
entzuten dituztelarik ez dakite zein ganbaraz ari diren, SUATek kudeatuaz edo Ainhizeko Ganbaraz.
|
|
|
Elizkizunak, bai; nik oso barruan sartuak daramatzat katolikotasun barrokoaren atal hain bereziak. Aita kaputxinoen ohiko sermoiak
|
euskeraz
entzutea (eta Arantzazuko frantziskotarrenak misioaldietan) oso aberasgarria zen, adibidez. Neri behintzat beti iruditu zait nik belarrian jasoak ditudan euskeraren hots eta erritmoak haiengandik jasoak ditudala.
|
|
|
Hemen billeteak ikusten dira, hemen billeteak dagoz, aquí hay billetes, denok aberasteko beste, esaten zidan Billek, lehenengo euskaraz, eta gero espainolez, mexikarren doinuen antzeko aire batez, baina ez erabat mexikar azentuz. Azentua zelanbait itsatsia zitzaion, kutsaturik zegoen, batez ere emaztea hangoa zuelako; niri harrigarri egiten zitzaidan kutsu hura,
|
euskaraz
entzun ostean espainolez egitean bizkaitarren moduan egingo zuelakoan, baina ez, mexikar kutsuz egiten zuen. Bestela billeteena egia zen.
|
|
2007
|
|
|
A. LOPEZ DE ABERASTURI. Ni askoz positiboagoa izango naiz. Duela hamar urte ezinezkoa zen Interneten egunkaria euskaraz irakurtzea edo irratia
|
euskaraz
entzutea, ezta orain Eitb24 ek edo Sustatuk eskaintzen dituzten bezalako albisteak euskaraz irakurtzea ere. Gaur egun aldiz, hori guztia posible da.
|
|
|
Gure ikasle gehienek eremu erdaldunetan duten arazo handiena, baita euskaldun izatea lortzen dutenean ere, erabilerarako joerarik ez edukitzea da, eta beraz, urte gutxiren buruan ikasitakoa galtzea. Erabilera ez da bultzatu behar kalean
|
euskara
entzutea politagoa delako bakarrik. Erabilera euskara ez galtzeko behar dugun gauza bat da.
|
|
|
Anitz entzule ere kontzertuetan, heren bat kantaldi euskarazkoak zirelarik. hizkuntzaren pertzepzioa ohargarria da. ekintzan erabiltzen den hizkuntza baino gehiago kontuan hartzen da ekintzaren ingurunean entzuten den hizkuntza. euskal dantzaldiak %67 euskaraz egiten dira, dantzak berez ez duelarik hizkuntzarik. Aldiz harrigarri da bertso saioak eta pastoralak ez direla %100
|
euskaraz
entzuten, hain segur ekintzaren inguruko erdararengatik. hemen herritar guzien emaitzak ditugu. Baina beste taula zehatzago batek erakusten du, euskara jakin ala ez, emaitzak berdintsuak direla.
|
|
|
Horko biztanleak ere jatorriz euskaldunak ziratekeen; ez dakigu garbi noiz arte, ostera. Hala ere, 1349ko Huescako Udal Ordenantzek nahiko argi aditzera ematen dute, XIV. mendean oraindik ere
|
euskara
entzuten zela hiri horretan.
|
|
2008
|
|
|
Baina, porrotak hor dirau, euskaldunak halaxe gura duelako. Ez da
|
euskara
entzuten kalean, egiten ez delako. Gurasoek seme alabei euskaraz bai baina euren artean erdaraz egiten dutelako.
|
|
|
Iluntzeko azken ordu horietan kanpamenduko ataritik
|
euskara
entzun izana begitandu zait eta neure buruari barre egin diot. Alpeetanedo elkar topatu zuten auzoko mendizale batzuen anekdotak dioenez, gauza bi topatuko dituzu munduko edozein lekutan:
|
|
|
–Egiatan?
|
Euskaraz
entzuten dudan lehen gauza da. Interesgarria...
|
|
|
Lehenengo, gurasoei galdetzen zaie beren seme alabekin egon ohi diren helduek zein hizkuntzatan eta zenbat orduz hitz egin ohi duten haurrarekin daudenean. Hartara, haurrak zenbat
|
euskara
entzuten duen jakin daiteke. Bigarrenik, gurasoek euren artean euskara zein maiztasunez erabiltzen duten galdetu da.
|
|
2009
|
|
|
Hizkuntza ez da inoiz oztopo izan gure musika atzerrian defendatzeko. Euskal musika euskaraz egin behar da eta atzerrian ere talde euskaldun bat ikustera doan publikoak
|
euskara
entzun nahi du. Oztopoa izan barik, kontrakoa esango genuke:
|
|
|
|
Euskaraz
entzuten duzularik ezagutzen ez duzun tokian zerbait pizten da, zerbait sortzen zaizu, eta hori magikoa da. Bizipen hori irekitzen ahal da ez bakarrik hemengo jendeei, baizik eta kanpoko jendeei ere bai, euskara ezagutu behar da sentipen horiek bizitzeko.
|
|
|
Inoiz iritsiko ez zela uste genuen ingurune batera iritsiko gara. Nik gaztelaniaz hitz egin eta zuek
|
euskaraz
entzungo duzue, traste eta gauza xelebrerik gabe eta goi mailako teknologiarekin. Hasiera hasieran gaude, baina azken bizpahiru urteotan gauza harrigarriak ari gara ikusten, eta hor bai dela garrantzitsua mundu globalarekin jokatzea.
|
|
|
" A" ereduko ikasleek nabarmendu egiten dute inguruan hizkuntza agerian jartzeko beharra, iragarkien, kartelen eta abarren bidez. Talde horretako ikasleek euskara benetako testuinguruetan ikusi eta entzuteko beharra adierazten dute: " Niretzat, oso garrantzitsua izan zen musika, iragarkiak eta abar
|
euskaraz
entzutea eta ikustea, zenbateraino ulertzen nuen jakiteko". Baliabide horiek guztiak hizkuntza zenbateraino menderatzen den egiaztatzeko tresna egokiak dira.
|
|
|
1933koa da ere Alma vasca, seguruenik Le Pays des Basques (1930) pelikularen gaztelaniazko bertsioa,
|
euskara
entzuten den lehendabiziko filma.
|
|
|
1933an Aezkoan egon zen predikatzen. Idatzita utzi zuen etxe guztietan
|
euskaraz
entzuten zela, baina hogeita hamar urte bazirela apaizek gaztelaniaz predikatzen zutela. –Hona hemen krimena!
|
|
|
Hori
|
euskaraz
entzun izan bagenu, euskalduntze bide erdia egina genukeen eta bidaiarien laurdena korritua.
|
|
|
Eta batez ere, galdetzeari. Etaelkarrizketa ere kultura da; elkarrizketa
|
euskarazko
zentzuan ulertua: elkarrekinhitz egitea:
|
|
|
Bere ofizialtasuna. Gurasoen belaunaldiei eta, beti buruan sarrarazi diete euskara mintzaira minorizatua dela, baliorik gabea; baina irratitik egun guztiz
|
euskara
entzuteak, ofizialtasun bat eman dio. Erakutsi nahi izan dugu bizi eta komunikatzen ahal dela euskaraz,(?).
|
|
|
Telebista gora eta telebista behera ari gara, baina EITBren historian ETBren sorrera baino lehenagokoa da Euskadi Irratiarena. Irratian
|
euskara
entzutea, hori bai, askoz ohikoagoa zen euskal herritarrentzat, eta, horregatik ziurrenik, Euskadi Irratiaren jaiotzak ez zuen Euskal Telebistaren sorrerak eragindakoaren pareko oihartzunik izan gizartean. 1982ko azaroaren 21ean aireratu zen Euskadi Irratia Donostian, Jose Mari Oterminen zuzendaritzapean.
|
|
|
Hemengo kirolak ematen ziren euskaraz, baina futbola edota txirrindularitza ez. Entzuleak ere ez zeuden dena
|
euskaraz
entzutera ohituta. Profesionalen aldetik, berriz, ez genuen arazo handirik izan.
|
|
|
Gipuzkoako tokiko irratiek (Segura Irratiak eta Arrate Irratiak batik bat) bazuten esperientziarik euskarazko irratigintzan, baita Herri Irratiaren sarekoek ere (Bilbo, Loiola zein Donostiakoek nagusiki), eta horrek bidea nabarmen erraztu zion euskararen lurralde guztian jarduteko asmoa zeukan Euskadi Irratiari88: alde batetik, jendea dagoeneko ohituta zegoen irratia
|
euskaraz
entzutera, eta, bestetik, baziren euskaraz jarduteko bezainbat esperientzia zuten profesionalak (arestian aipaturiko irratietan zihardutenak).
|
|
|
Ezin jakin. Baina esango nuke euskarari buruz ikasi dudan gehiena amaren ile apaindegiko zaratekin ikasi nuela, senarrak itsasoan dituzten andreen izen txarreko
|
euskara
entzuten. Munduan dagoen euskararik abilena zen, zaztar euskara kolorez, kresalez, erneguz josia, sareak josten diren erara, hatzamarrak odoletan.
|
|
|
Animatzaileen artean ere euskara dakienik ez dago. Azalpenak eskatzeko orduan, edo bisita gidatu bat nahi izanez gero,
|
euskara
entzuteko aukerarik ez da. Mementoko, ihizi eta naturaren hizkuntza entzutera da gonbidatua ibiltaria.
|
|
|
Bota egin zuten halako sinpatikoa. Gogoan daukat elkarrizketa batean orduko entrenatzaile galestarrak esan zuena,. Hunkigarria da niretako jokalariak beren artean
|
euskaraz
entzutea entrenamenduetan?. Alde egin behar izan zuen honek ere.
|
|
|
Menturaz, baleki bezala jarriko da noiz edo noiz. Bitartean ezin esan genezake ez denik hunkitzen bere mutilak
|
euskaraz
entzunda. Debako jatorria du eta poz berezia hartuko du Debako atezaina euskaraz entzunda, jatorriak ez duela euskaltasuna ematen frogatuko dio, Asierrek abizen erdalduna du lehendakariak ez bezala.
|
|
|
Bitartean ezin esan genezake ez denik hunkitzen bere mutilak euskaraz entzunda. Debako jatorria du eta poz berezia hartuko du Debako atezaina
|
euskaraz
entzunda, jatorriak ez duela euskaltasuna ematen frogatuko dio, Asierrek abizen erdalduna du lehendakariak ez bezala. Museo bat zabaldu du oraindik orain Real Sociedadek:
|
|
2010
|
|
|
Berrogei urte bete ditu ZUP eraikinak. Han
|
euskara
entzuten da hogeita hamar hizkuntza baino gehiagorekin batera.Ez da Marcel Breuer arkitekto hungariarraren obrarik ezagunena eta ez da Baionako turismo gidetan aipatzen, baina XX. mendeko arkitekturaren inbentarioan sartuko da. Ipar Baiona aldean kokatzen den ZUP, La cite edo residence Breuer, kolore zuriko zazpi eraikinez osaturik dagoen talde arkitektonikoa, 60ko hamarkadaren amaieran eraiki zen.
|
|
|
Zenbaitek rocka
|
euskaraz
entzun baino nahiagoko zuen frantses kantari izan bazina.
|
|
|
Primingak, aldiz, erakutsiko liguke albiste horietan euskara zeri lotuta agertzen den; adibidez: politikari, abertzaletasunari, giro jakin batzuei, inposizioari, diskriminazioari, iraganari, tradizioari, ikasketei, ikasteko zailtasunari..., edo, euskal izaerari, balio linguistikoari, hemengo hiritar guztion ondareari, jai giroko ekimenei, berreskuratze ahaleginei... azken buruan, primingaren bitartez aztertuko genuke pertsona batek euskara edo
|
euskera
entzuten duenean, zer datorkio bat batean burura, zer nolako irudi, sentsazio, sentimendu, ideia eta abar. hitz, kontzeptu edo ideia horien arabera baloratuko dira, neurri handian, euskararen inguruko ekimenak eta eragileak, hizkuntza hori biziberritzeko hartzen diren neurriak barne. Priming efektua ongi ezagutzea, beraz, bada garrantzitsua euskarak gizartean lortzen duen atxikimendua edo gaitzespena zertan oinarritzen den zehatz mehatz ezagutzeko. hori jakinez gero, eta interbentzio estrategiak beharrezkotzat joko balira, askoz errazagoa litzateke interbentziorik eraginkorrak diseinatzea.
|
|
|
hainbesteraino, non, beragatik ez balitz, nekez izango bainintzateke gaur egun naizen abertzale sutsua, ez itsua, zuk halakotzat hartzen nauzun arren??; nik banuen berezko sentimendu bat, identitate bat, azken batean?, amona Ursulak nortzen zuena, nolabait esatearren, eta noiznahi pizten zitzaidana: baserri zuri baten kontenplazioarekin, adibidez, edo baserritarrei
|
euskaraz
entzutearekin, berdin txistu baten notekin; banuen hura, bai, baina Felipek jakinarazi zidan sentimendu haiek ez zirela ezer, bide politiko bati lotu ezean.
|
|
|
Kaleko erabilerari dagokionez ez dugu herri honetako daturik, baina, espero izatekoa da, ezagutza handiagoa izanik eta herria txikiagoa, kalearen erdal eraginetik urrunago, Tolosan baino aski arruntagoa izango dela bertan
|
euskaraz
entzutea.
|
|
|
hainbesteraino, non, beragatik ez balitz, nekez izango bainintzateke gaur egun naizen abertzale sutsua —ez itsua, zuk halakotzat hartzen nauzun arren... —; nik banuen berezko sentimendu bat —identitate bat, azken batean—, amona Ursulak nortzen zuena, nolabait esatearren, eta noiznahi pizten zitzaidana: baserri zuri baten kontenplazioarekin, adibidez, edo baserritarrei
|
euskaraz
entzutearekin, berdin txistu baten notekin; banuen hura, bai, baina Felipek jakinarazi zidan sentimendu haiek ez zirela ezer, bide politiko bati lotu ezean.
|
|
|
Bergaran pasatu nituen urteak oso onak izan ziren, arrazoi askorengatik, bertako
|
euskara
entzuteko eta ikasteko aukeragatik esaterako. Ez zen Elgoibarko bizkaiera bezalakoa.
|
|
|
Euskalgintzan gutxi aurreratu dugula esaten duen asko dago oraino, baina atzera begira jartzen naizenean, ez azterketa soziolinguistikoaren ikuspegitik, bizitza pribatutik baizik, harrigarria iruditzen zait egin den bidea. Ni biziki harritzen naiz oraino Gasteizko kaleetan
|
euskara
entzuten dudanean. Haurra nintzelarik Gasteizko euskaldunak ez ziren izango berrogei baino gehiago asko jota, asteburuetan euskarazko meza entzutera kapera txiki batera joaten zirenak eta besteren bat (euskaldun berriak gehienak).
|
|
|
Jasone seguru zegoen lehen aldiz ari ginela transexual bat
|
euskaraz
entzuten, eta halaxe zen lagun talde hura osatzen genuen guztiontzat. Gertuen geneukan salbuespen moduko bakarra Mikelen Heriotza pelikulako itzulpen anti naturala izango zen, hutsaren hurrengo esatea bezalakoa.
|
|
|
Harekin zegoen Filippo de Fiorenzak bidaiaren kontakizuna idatzi zuen 1704an. Bertan kontatu zuen Tafallan hasten zela
|
Euskara
entzuten:
|
|
|
Ez zen Juan Bautista Bilbao azterketa sakonetara sartu ez hizkuntzez, ez identitateez, ez kolonizazioaren arazoez. Ez zuen berbererik entzun Batxik Melillan, Bidasoa zeharkatu eta
|
euskararik
entzuten ez zuten bidaiari erromantikoen moduan. Baina bada esaera azpimarratzeko bat kronika horretan:
|
|
|
– Oporretan nengoen Parisen eta, badakizu, kontestuz kanpo
|
euskara
entzutea beti egiten zaizu deigarria. Mugikorra belarrian, museoko azken solairuko tabernako beirazko leihoan bermaturik, Parisko teilatuei begira zegoen gizon bati entzun nizkion hitz haiek.
|
|
|
Nire hitzen brutalitateaz ia ohartu gabe erantzun nuen, xaloki: " Garbi daukat nire haurrek etxean
|
euskara
entzun dezaten nahi dudala. Ez dut besterik irudikatzen".
|
|
|
Adibidez, erdaldun moduan ezagunak diren euskaldunak erakartzea, aukerak zabaltzeko. Eraginak biderkatzeko da hori, eta nerabeen erreferenteak
|
euskaraz
entzuteko. Gero, esan dezaten:
|
|
2011
|
|
|
Bietan euskara oso minoritarioa da. Baina abertzale jendea da, eta haurrak ikastolara bidali dituzte, eta momentu honetan kalean
|
euskara
entzuten da. Hori ikastolei esker gertatu da.
|
|
|
Zortzi hilabete betetzean ohartu dira bi sistema dituztela aurrean, bi kode desberdin. Gakoak dituzte horretarako, adibidez, k hizkian bukatzen diren hitzak entzutean
|
euskara
entzuten ari direla jakingo dute. Horrelako gako ugari dago sistema edo hizkuntza desberdinak hilabete gutxirekin bereizteko.Beraz, desberdindu behar horrek eragina badu garunean.Bai, badu.
|
|
|
Edozer gauzaz mintza gaitezke erraztasunez euskaraz. Ez gaitu harritzen punta puntako zientzialaria telebistan
|
euskaraz
entzuten bere ikerketaren berri ematen, etsenplurako. Corpusaren alorrean lortu du euskarak noranahiko izatea, baina Lizardiren ametsa osorik bete gabe dago artean.
|
|
|
Ez dut sekula hainbeste sufritu, transkripzio batekin.Erramun, holako
|
euskara
entzutea egiten zaigu gogor eta arrotz.
|
|
|
" Edade batetik aurrera
|
euskeraz
entzuten hasten da jentia".
|
|
|
" Entzutean ez da igual. Jendia ohituta dago eta
|
euskaraz
entzuten badu, esaten du: zer da hau?...
|
|
|
Berriro ere neskak agertzen dira euskaldunagoak. Euskaraz hitz egiten dute eta musika ere
|
euskaraz
entzuten dute, mutilen ustez motibo musikalengatik baino gehiago euskaraz delako gainera.
|
|
|
" Edade batetik aurrera
|
euskaraz
entzuten hasten da jentia".
|
|
|
" Edade batetik aurrera
|
euskaraz
entzuten hasten da jentia".
|
|
|
a) diglosia galgarrian bizi gara. hasteko eta bat: euskaraz gutti egiten da. gero eta jende gehiagok dakite euskaraz. erdara nagusi da, ordea, euskal herri osoan. ez bakarrik Bilbon, donostian, Iruñean, gasteizen, Baionan... zoaz Tolosara, Beasainera, eibarrera, Bermeora, Arrasatera... ia ez duzu
|
euskararik
entzungo. Jendea parra parra erdaraz ari da.
|
|
|
" diglosia galgarrian bizi gara. hasteko eta bat: euskaraz gutti egiten da. gero eta jende gehiagok dakite euskaraz. erdara nagusi da, ordea, euskal herri osoan. ez bakarrik Bilbon, donostian, Iruñean, gasteizen, Baionan... zoaz Tolosara, Beasainera, eibarrera, Bermeora, Arrasatera... ia ez duzu
|
euskararik
entzungo. Jendea parraparra erdaraz ari da.
|
|
|
Altamirako eskolan, frankismo aurretik be, euskeraz egiten eban umeari eraztuna ipinteko ohitura zaharra erabilten eban maisuak. Aste hasieran eraztuna lehenengo hartzen eban umeak, hurrengo
|
euskeraz
entzuten ebanari emoten eutsan agudo, eta holantxe atzamar batetik bestera ibilten zan aste osoan, eta aste amaieran eraztuna aldean eukan eskola umeak zigorra irabazten eban.
|
|
|
Zuberoan, baina, ez da dagoeneko
|
euskaraz
entzuten kaleetan, bonetun nekazariren bat edo beste salbu, mendebaletik turista iritsitako manexen bat edo beste izan ezik. Kasernako umeek ere ez dute euskaraz egiten patioan, jolasean dihardutelarik, eta jakizu Kaserna munduaren amaiera dela kasik, Santa Graziko Sentatik ez baita hain aparte, eta jendeak oro dira ados hemen hura munduaren akaberatzat definitzeko orduan (Elizalt ostatuaren parez pare, Miterrandi esker zaharberritu omen zen eliza erromaniko ederra, bitxi eder bat leku magiko halakoan:
|
|
|
–Hizkuntzari bizia bermatzen dion multzoak lurralde bat behar du, hots,
|
euskara
entzun eta esan eta ikusgarri izanen den geografia politiko bat. Autodeterminazio linguistikoa, lurrak hiztunak eman ditzan, hiztunak mundua landu ahal izan dezan?.
|
|
|
TXIMISTA. Eta bazinaten nire belarriek
|
euskara
entzuteko beharra! Iranen eninan tutik ere ulertzen.
|
|
|
Alegia, euskaldunok ez gara berez, baizik beste multzo batetikoak. Esate baterako, euskarazko irratsaioen entzuleak biztanlegoaren ehuneko hainbeste dira(?) Nola extrapolatuko dugu
|
euskararen
entzutea euskara ulertzen ez dutenetara?».
|
|
|
Une batez onar genezakeen hitz edo esaldi bat kantatzen denean, berehala nahastu eta urtuta geratuko da hitzik gabeko soinu korrontean. Hitzezko hizkuntza ia desagertua dago, eta zerbait frantsesez, portugesez, gazteleraz edo
|
euskaraz
entzuten dugunean, ulertu edo ez, garrantzi handiagoa du haren soinu ehundurak esanahi testualak lukeena baino. XX. mende hasieran poesiaren abangoardien barruan aurrera eramandako zenbait ikerketari segida eman diote Achiary edo Laboa musikariek, eta haiekin mundu osoan oso bizirik dirauen korronte batek:
|
|
|
– Jendea ez duk enteratu ere egin, Diego: egik kontu horiek behin bakarrik etortzen direla hau ikustera, abangoardiak hizkuntzak nahasten ditik, ziur zergati bat topatu diotela esaldi hori
|
euskaraz
entzuteari ere.
|
|
2012
|
|
|
Gerra ondotik ere, kontzentrazio esparruetan egondako errepublikanoak itzuli zirenean, familiek berekin hartu zituzten. Garai haietan
|
euskara
entzuten zen. Nire aitona amonen etxean, Victor Hugo karrikan, euskara entzuten nuen.
|
|
|
Garai haietan euskara entzuten zen? Nire aitona amonen etxean, Victor Hugo karrikan,
|
euskara
entzuten nuen. Etxetik ateratzen nintzenean frantsesez mintzo ziren gehienak; euskaraz guti.
|
|
|
Beti ez dira batera hiltzen haragia eta hitzak». Munduko poetek Bilboko Euskalduna jauregian atzo jositako etengabeko errezitaldian
|
euskaraz
entzundako bertso apurrenetakoa izan zen. Seneka, Wilde, Baudelaire, Bilintx, Woolf eta beste hainbat sortzaileren bizitza eta heriotza tragikoak gogoan izan zituen Felipe Juaristik Historia olerkian; haien obrek denboraren lehia irabazi zuten, hitzek iraun egiten dutelako.
|
|
|
Ene aita sukaldari xumea zen, oporraldian ere lanean ziharduen. Ene amatxi gaskoia zen, etxean gaskoia eta
|
euskara
entzuten ziren, bi kulturak bizi izan ditugu harridurarik gabe.
|
|
|
" Baina ez dira datuak bakarrik, errealitatea ere bada: kalean, parkean, umeekin ari zarela…
|
euskara
entzuten da, nahikotxo. Gehiago esango dizut, ondoko herrian, Orozkon, herri euskalduna, zoaz hango plazara, euskara gutxiago entzungo duzu Laudion baino.
|
|
|
Duela 25 urte baino askoz euskara gehiago entzuten dela Gasteizen eta gainerako erretolikak.
|
Euskara
entzutea deigarri da oraindik Arabako hiriburuan. Eta ezagutzen ez duen kalean gora, kalean behera, errotulazioa euskaraz duen botikaren ondotik igarotzean, geratu eta sartzea erabaki du.
|
|
|
Pentsaezina, duela zenbait urte herrian. " Nahikoa duzu tabernara joan
|
euskaraz
entzuteko. Hantxe izango dituzu ikasle ohiak, euskaraz hitz egiteko zailtasun handirik gabe.
|
|
|
Gure artean sarri esaten dugu normalizazioa maratoia bezalako lasterketa dela: ...toarekin eta beste batzuk koxuka. edonola ere, euskararen erabilera luze zabalean hedatzeko nahitaezkoa da denok helmugara heltzea. hizkuntza gutxituaren erabileran aurrera egiteak, gainera, paradoxa askorekin egiten du topo; eta, erabilera beti dago ezagutzari erlatiboki lotuta. esaterako, euskara kide gutxik dakien tokietan ia ia ez da entzuten, eta, eremu geografiko horietan hiztun gutxi batzuk
|
euskaraz
entzutea lorpen handitzat jotzen da; ordea, populazioaren proportzio esanguratsuak euskara darabilenean, demagun %38k, zaila egiten zaigu aurrera edo atzera egiten ari garen jakitea. Beste muturrean, berriz, biztanleriaren ehuneko handia euskalduna denean eta oraindik proportzio handiagoetan erabiltzen denean, demagun %70ean, indizeetan aurrera egitea askoz ere nekezagoa da.
|
|
|
Aipatu beharra dago, gazte hauetako askoren hizkuntza gaitasuna ez dela d eredurako espero zen gaitasuna, eskola edo institutu barruan
|
euskara
entzuten dute, baina oso gutxi produzitzen dute hizkuntza honetan, eta, gehienetan, irakasleekin soilik erabiltzen dute. Gainera, eskolatik kanpo oso estimulu gutxi jasotzen dituzte euskaraz; familia gehienak erdaldunak baitira eta kalean apenas entzuten da euskararik.
|
|
|
Ikerketa horren aztergaia oso xumea da berez: zenbat
|
euskara
entzuten da kaleetan. Ikergaia xumea izanda ere, ordea, ezin ahaztu gaiaren garrantzia, azken batean egoera informaletan ditugun elkarrizketetako hizkuntza portaera gai erabat estrategikoa baita hizkuntzaren egoera zein den diagnostikatzerakoan.
|
|
|
Erabilera aitortuaren tasa da kalkulu horien emaitza, eta zera esan nahiko luke: inkestan jasotako erantzunak errealitatearen isla zuzenzuzena izango balira (alboraketarik ez balego), zenbat
|
euskara
entzungo litzatekeen ehunekoetan adierazita. Adibidearen kasuan, kopuru horrek
|
|
|
Erabilera aitortuaren tasa da kalkulu horien emaitza, eta zera esan nahiko luke: inkestan jasotako erantzunak errealitatearen isla zuzen zuzena izango balira (alboraketarik ez balego), zenbat
|
euskara
entzungo litzatekeen ehunekoetan adierazita.
|