|
2001
|
|
|
|
Euskararen
erabilera orokorrean eragina duten aldagai soziodemografiko etasoziolinguistikoak ondorengoak dira: subjektuen jaioterria (euskaldunen proportzioa eta lurraldea), subjektuen bizilekua (euskaldunen proportzioa eta lurraldea), subjektuen lehen hizkuntza, sexua, gurasoen lehen hizkuntza eta gurasoen jatorria.
|
|
|
|
Euskararen
erabilera orokorrean eragiten duten aldagai psikosozialak ondorengoak dira: euskararen ezagutza mailarekin zerikusia dutenak (subjektuaren zeinsarearen euskara ezagutzaren maila), jarrerak (euskararekikoa, euskaldunekikoa, euskaldunen eta erdaldunen irudi taldekoia), bizitasun etnolinguistikoaren hautemate subjektiboa (euskararen eta gaztelaniaren demografia, euskarri eta kontrolinstituzionala eta demografia), bi hizkuntzekiko uste egozentrikoak, euskararekikoeta bi hizkuntza taldeekiko uste exozentrikoak, identitate etnolinguistikoa (euskalduna zein espainiarra) eta euskalduna izateko baldintzak (linguistiko kulturala etaborondatezkoa).
|
|
|
|
Euskararen
erabilera orokorrean aldagai ezberdinek duten eragina ikusita, euskara erabilera altua dutenen perfil soziodemografikoa, soziolinguistikoazein psikosoziala egin da. Subjektu horiek Gipuzkoan eta euskaldunen proportzioa%40 baino gehiagokoa den herrietan jaio eta bizi dira; euskara dute lehen hizkuntza beren gurasoek ere, edo gutxienez horietako batek; gurasoak Euskal Herrian jaioak dituzte; euskararen erabilera altua dutenen artean, emakumezko gehiago daude gizonezkoak baino; subjektu horiek euskararen ezagutza maila altua dute, baita beren inguruko pertsonek ere (gertuko eta urrutiko sarea); euskararekikoeta euskaldunekiko jarrera positiboa erakusten dute; horrez gain, euskaldunei etaerdaldunei buruzko irudi ezberdina dute, euskaldunak oso taldekoiak ikusten dituzten bitartean, erdaldunak ez dituzte hain taldekoiak ikusten; euskararen bizitasun etnolinguistiko subjektiboari dagokionez, euskarri eta kontrol instituzionala etaestatusa baxutzat jotzen dituzte; demografia, berriz, altua ikusten dute; gaztelaniaren estatusa eta demografia baxua iruditzen zaizkie; gaztelaniaren euskarri etakontrol instituzionala, berriz, altua; euskaldunekiko uste exozentriko eta euskararekiko uste egozentriko altuak dauzkate; erdaldunekiko uste exozentriko altuakdituzte eta gaztelaniarekiko uste egozentriko baxuak; euskal identitate altua etaidentitate espainiar baxua dute; azkenik, euskalduna izateko baldintzarik beharrezkoena linguistiko kulturala dela pentsatzen dute.
|
|
2007
|
|
|
Atentzio ematen du solaskidea bertan ez dagoela buruz buru egiten diren elkarrizketetan baino euskara gehiago erabiltzea: Nafarroan% 6,6 da
|
euskararen
erabilera orokorra eta% 9,2 solaskidea bertan ez dagoela euskaraz egiten dena. Hori bera Araban eta Iparraldean ere nabarmena da.
|
|
2010
|
|
|
15 eta 24 urte bitarteko gazteak hartuta, 2003an eremu euskalduneko %86, 4 zen euskalduna eta 2008an aldiz, %78, 3 Eremu mistoan ere gazteen multzoa euskaldunagoa zen 2003an 2008an baino. ez dakigu datu horiek etorkinen etorrera handia soilik ote duten arrazoi. dena dela, hurrengo inkestek belaunaldi gazteen euskalduntze bilakaera argitu ligukete. ez dezakegu ahantz hizkuntza baten egoera demolinguistikoa, hein handi batean, administrazio publikoek hizkuntza hori babesteko hartutako erabakiei lotuta dagoela. euskararen kasuan lotura hori aski argi dago. euskal autonomia erkidegoko hazkundearen eta ipar euskal herriko galeraren erdibidean, nafarroakoa egoera ez aitzin ez gibel dugu4, hizkuntza txikia egongaitz eta ahul dagoela salatzen duena. euskararen ezagutzaren emendatzean ikusi dugun bilakaera positiboa ez dugu halere, erabileran atzeman. euskararen erabilera neurtuari dagokionez, 1989tik lau urtetan behin egin diren kale neurketak ditugu. 2 taulak erakusten du nafarroako
|
euskararen
erabilera orokor apala (%6, 6) hamazazpi urteotan ia ez dela mugitu. gauzak horrela, erratea dago nafarrek, batez bertze, kalean egiten dituzten solasen %93, 4 erdaraz izaten direla.
|
|
2012
|
|
|
Zorrotz ezin da holakorik egin, ez behintzat hainbat haztatze ariketa egin gabe (oraingoz ez gaude egiteko moduan). Hala ere, datuak ikusita, eta" Metodozko hainbat proposamen euskararen erabilera zertan den aztertzeko" artikuluan erabilera behatuaren eta aitortuaren arteko aldeaz esan duguna kontuan izanda, pentsa daiteke kale erabilera haztatuak hartzen duen %11, 5eko balio horretatik ez oso urruti ibiliko dela
|
euskararen
erabilera orokorra Euskal Herrian 2011 urtean.
|
|
2014
|
|
|
2 Taula. Ikasleen
|
euskararen
erabilera orokorra, aldagai soziodemografikoen arabera
|
|
|
Ikasleen
|
euskararen
erabilera orokorra eta euskal kultur praktika orokorra, eta aldagai psikosozial eta psikopedagogikoen arteko harremana
|
|
|
|
Euskararen
erabilera orokorra eta euskal kultur praktika orokorra, eta aldagai linguistiko kulturalen (euskararen ezagutza, euskal kulturaren ezagutza eta euskal kulturaren praktika), psikosozialen (harreman sareak, identitatea eta hizkuntza zein kulturarekiko jarrera eta motibazioa) eta psikopedagogikoen (poza bizitza pertsonalarekin eta EAEn bizitzearekin, ikastetxean nola sentitzen diren, ikaskideekin du...
|
|
|
3 Taula.
|
Euskararen
erabilera orokorra eta euskal kultur praktika orokorrarekin erlazionatzen diren aldagaiak (r≥0, 400)
|
|
|
|
Euskararen
erabilera orokorrarekin altuen erlazionatzen diren aldagaiak aztertutako taldeetan (lagin osoa, ikasle autoktonoak eta ikasle etorkinak), alderdi linguistiko kulturalekin erlazionatuta daude. Euskararen ezagutza maila eta euskal kultur praktika dira euskararen erabilera orokorrarekin altuen erlazionatzen diren aldagaiak.
|
|
|
Euskararen erabilera orokorrarekin altuen erlazionatzen diren aldagaiak aztertutako taldeetan (lagin osoa, ikasle autoktonoak eta ikasle etorkinak), alderdi linguistiko kulturalekin erlazionatuta daude. Euskararen ezagutza maila eta euskal kultur praktika dira
|
euskararen
erabilera orokorrarekin altuen erlazionatzen diren aldagaiak. Ondoren, jarrera alderdiekin erlazionatutakoak (euskara ezagutu nahia) eta identitatearekin erlazionatutakoak (euskaldun sentitzea) lirateke altuen erlazionatzen direnak euskararen erabilera orokorrarekin.
|
|
|
Euskararen ezagutza maila eta euskal kultur praktika dira euskararen erabilera orokorrarekin altuen erlazionatzen diren aldagaiak. Ondoren, jarrera alderdiekin erlazionatutakoak (euskara ezagutu nahia) eta identitatearekin erlazionatutakoak (euskaldun sentitzea) lirateke altuen erlazionatzen direnak
|
euskararen
erabilera orokorrarekin.
|
|
|
Euskal kultur praktika orokorrarekin altuen erlazionatzen diren aldagaiak aztertutako taldeetan (lagin osoa, ikasle autoktonoak eta ikasle etorkinak), alderdi lingusitiko kulturalekin erlazionatuta daude (euskal kulturaren ezagutza eta
|
euskararen
erabilera orokorra). Ondoren, jarrera alderdiekin erlazionatutakoak (euskal kultura ezagutu nahia).
|
|
|
Ondorioz, esan daiteke, bai
|
euskararen
erabilera orokorrean eta bai euskal kultur praktikaren kasuan, hizkuntzaren kasuan (hau da, euskararen erabilera orokorrean), hizkuntza horren ezagutzak, hizkuntza horren erabileran eragiten duela, eta alderantziz ere bai. Kulturaren kasuan ere, kultura horren ezagutzak kultura horren praktikan eragiten du, eta baita alderantziz ere.
|
|
|
Ondorioz, esan daiteke, bai euskararen erabilera orokorrean eta bai euskal kultur praktikaren kasuan, hizkuntzaren kasuan (hau da,
|
euskararen
erabilera orokorrean), hizkuntza horren ezagutzak, hizkuntza horren erabileran eragiten duela, eta alderantziz ere bai. Kulturaren kasuan ere, kultura horren ezagutzak kultura horren praktikan eragiten du, eta baita alderantziz ere.
|
|
|
Hizkuntza eta kulturaren arteko harremana ere argia da.
|
Euskararen
erabilera orokorrean, euskal kultur praktikak eragiten du. Era berean, euskal kulturaren praktikan euskararen erabilerak eragiten du.Hori dela eta argi geratzen da, kasu honetan ere, euskararen erabilera eta euskal kultur praktikaren artean dagoen zentzu biko harremana.
|
|
|
Aztertutako aldagai psiko sozio lingustiko kultural pedagogikoen artean, ikus daiteke bereziki alderdi lingusitiko kultural eta psikosozialen (jarrera eta identitatea) barruan aztertutako aldagaiak direla Bilboko Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako 2 mailako eta 4 mailako ikasle hauen
|
euskararen
erabilera orokorra, edo euskal kultur praktikarekin ere altuen erlazionatzen direnak. Hortaz, baieztatu egiten da, partzialki behintzat, 1 ereduan aurreikusten genuena.
|
|
|
Euskararen ezagutza maila eta euskal kultur praktika dira
|
euskararen
erabilera orokorrarekin altuen erlazionatzen diren aldagaiak.
|
|
2017
|
|
|
9.4 Beste zenbait aldagai azkenik, oinarrizko hainbat faktore hartu eta horiek
|
euskararen
erabilera orokorrean izan dezaketen eragina aztertuko da, hala nola sexua, adina, Zenbat denboraz bizi ote gara euskaraz? – Eneko Oiartzabal Gerriko
|
|
2020
|
|
|
Eskolaz kanpoko jarduera antolatuetan euskaraz emandako denborak gorantz egiten duenean
|
euskarazko
erabilera orokorrak ere bai, ikasleria osoarentzat zein eredukoarentzat. Joera hori nabarmenagoa da DBH2n LH4n baino.
|
|
2022
|
|
|
Bi adin tarteetako pertsonen artean hizlaria haurra denean, %76, 7ra igotzen da euskararen presentzia, eta nagusia hizlaria denean, berriz, %63, 6ra jaisten. Gainera, joera hori antzeratsua da herri guztietan,
|
euskararen
erabilera orokorra edozein izanda ere. Ezagutza mailarik txikieneko multzoan aldatzen da gehien.
|
|
2023
|
|
|
14 Grafikoa: Eskolako
|
euskararen
erabilera orokorra, etxeko erabileraren arabera23 ZUMAIA. LH4(%)
|
|
|
15 Grafikoa: Eskolako
|
euskararen
erabilera orokorra, etxeko erabileraren arabera. ZUMAIA.
|
|
|
Grafikoek erakusten duten bezala, etxean zenbat eta gehiago hitz egin euskaraz orduan eta handiagoa da eskolako
|
euskararen
erabilera orokorra. Horrez gain, kontuan izateko ideiak honako hauek dira:
|
|
|
4.2.1 Haurren
|
euskararen
erabilera orokorra
|
|
|
Egindako behaketaren arabera, eskola inguruko esparru ez formaletan Zumaiako haurrek egiten duten
|
euskararen
erabilera orokorra% 75,4koa da; alegia, behatutako haurren artean% 75,4 euskarazko elkarrizketetan parte hartzen ari ziren eta gaztelaniazkoetan,% 24,6; azpimarratzekoa da ez zela beste hizkuntzen erabilerarik behatu.
|
|
|
Bi ikerketa horiek metodologia berbera erabiliz egin dira, bi eremu desberdinetako esparru ez formaletan (herriko kaleetan Zumaiako Hizkuntzen Erabileraren Neurketan eta eskola eremuan Zumaiako Euskarazko Haurren Sozializazioan). Zumaiako neurketan
|
euskararen
erabilera orokorraren datua% 50,8koa izan da, eta haurren erabilera orokorra% 70,3koa (Iñarra et al. 2022). Esan daiteke daurren kaleko eta eskola esparruko euskararen erabileraren datuak oso koherenteak direla, izan ere, eskola inguruan jasotako datua bost puntu altuagoa izateak berresten du eskola giroak haurrek euskaraz gehiago hitz egin dezaten duen eragina (ikus artikuluaren bigarren atala:
|
|
|
5.2.2 Ikasleen eskolako
|
euskararen
erabilera orokorra, mailaz maila
|
|
|
Mailaz mailako
|
euskararen
erabilera orokorra zehazteko, ikerketan aztertu diren lau erabileren arteko konbinazioa egin da, erabilera bakoitzari pisu desberdina esleituz15 Honakoa da emandako pisuen banaketa, kasu bakoitzerako:
|
|
|
6 Grafikoa. Eskolako
|
euskararen
erabilera orokorra (esleitua). ZUMAIA.
|
|
|
Arretaz begiratzekoa izan da eskola eremuan euskararen erabilera oso handia izan arren, LH4ko haurren artean
|
euskararen
erabilera orokorra LH6an egiten dena baino txikiagoa izatea.
|
|
|
Haurren euskararen erabilera oso handia dela esan daiteke, baina, azpimarragarria da haur gazteagoen erabilera orokorra handiagoenarena baino txikiagoa izatea: LH4ko ikasleen eskolako euskararen erabilera esleitua% 84,9; LH6ko ikasleen eskolako euskararen erabilera esleitua% 88,2 Arretaz begiratzekoa izan da eskola eremuan euskararen erabilera oso handia izan arren, LH4ko haurren artean
|
euskararen
erabilera orokorra LH6an egiten dena baino txikiagoa izatea. Alderagarria da neurri handi batean behaketaren bitartez jasotako adinaren araberako datu desberdintasunarekin (ikus 4.2.3 atala).
|