|
2004
|
|
|
Hori beste kontu bat da, ordea, nire iritziz. Zernahi dela ere, hizkuntza menderatzailearen eskuak
|
euskararen
erabilera eremu nagusiak ukaturik zeuzkan eta dauzkan garaiotan, gogamen meharreko euskaltzale haiek euskara batuaren ezarpenean zekusaten euskararen fin gaiztoa. Alde horretatik ere, agerikoa denez, aurrerabide sendoa nabari da euskaltzaleen kultura soziolinguistikoan.
|
|
|
–Eta ez dugu ahaztu behar euskarak komunikazio funtzio guztiak bete behar dituela, bizirik irautea nahi baldin badugu.
|
Euskararen
erabileran eremuak zabaldu egin behar ditugu bizitzaren esparru guztietara, komunikazio mota guztietara, funtzio komunikatibo guztiak betetzera heltzeraino. Bestela, latinaren etorkizun berbera ikusten diot nik?. 354
|
|
2007
|
|
|
1
|
Euskararen
erabilera eremu formaletan (lankideekin eta udaletxean/ banketxean/ osasun zerbitzuetan) hazi da batez ere, eta erabilera maila eremu informaletakoa baino altuago izatera iritsi da eta, horrela, aurreko urteetako joera irauli da.
|
|
2009
|
|
|
Izan ere, gizarteeremu bakoitzak bere osagaiak eta erlazioak antolatzean hizkuntza portaera bat eskatzen du. Horrela,
|
euskararen
erabilerako eremu bat, adibidez, lagunen arteko aisialdia, beste hizkuntza batek bereganatzen du.
|
|
|
• Langileen erabileran eragiteko berrikuntza proiektua: Berrikuntzaren aroan murgildurik gauden honetan,
|
euskararen
erabilera eremu sozio-ekonomikoan sustatzeko eta euskal hiztunen eskubideak bermatzeko bide berri bati ekin nahi izan zioten proiektu honekin Ahize AEK hizkuntza aholkularitzak eta Elgoibarko Makina Erremintaren Institutuak (IMH), Euskal Herriko Unibertsitateko Gizarte Psikologia eta Giza Portaera Zientzien Metodologia Sailaren laguntzarekin. Horretarako, euskarazko produktuak sustatzeko Merkatu ikerketa proiektua garatu genuen 2008 eta 2009 urteetan, eta makina erreminta sektoreko eragileen segmentazioa egin genuen, balio eta gizarte portaeren arabera.
|
|
|
Berrikuntzaren aroan murgildurik gauden honetan,
|
euskararen
erabilera eremu sozioekonomikoan sustatzeko eta euskal hiztunen eskubideak bermatzeko bide berri bati ekin nahi izan zioten proiektu honekin.
|
|
|
Azken urteotan
|
euskararen
erabilera eremuak modu nahiko sistematikoan aztertzen saiatu da batzordea urtez urte antolatu dituen Jardunaldien bidez. Lau urtez, 2002 bitartean, Eliza eta Euskara gaiaren inguruan, elizbarrutika antolatuta, tokian tokiko errealitatea aztertuz. Hurrengo hiru urteetan, honako gai hauek izan dira aztergai:
|
|
|
Azken urte hauetako bidetik jarraitzea da batzordearen asmoa, hots,
|
euskararen
erabilera eremuen inguruko azterketak eta hausnarketak egiten jarraitzea. Hurrengo jardunaldiak Euskara eta etorkinak gaiari buruzkoak izanen dira.
|
|
|
Sortu zenetik bertatik euskararen corpusaz,
|
euskara
erabilera eremu berrietarako eguneratzeaz arduratzeaz gain, euskararen gizarte erabileraz arduratu da Euskaltzaindia. Izan ere, zer da hizkuntza bat hiztunik eta erabilera eremurik gabe?
|
|
|
18
|
Euskararen
erabilera eremu pribatuan: kontsumitzaileak eta hedabideak
|
|
|
Elebidunen ehunekoa gero eta handiagoa denez gero, ezinbestekoa du
|
euskarak
erabilera eremuak sendotzea eta berrietan leku gehiago irabaztea, kontsumitzaile potentzialak, etengabe gehituz doazen kontsumitzaile potentzialak?, neurri batean bada ere, kontsumitzaile erreal bilakatuz. Hori, ordea, irabazi egin behar da; edo hobeto esanda, hedabideen erronka nagusia, hori irabaztea delakoan gaude.
|
|
2010
|
|
|
euskara 1H bezala transmititzen bada, irakaskuntza hizkuntza bezala asko erabiltzen bada ereduan, gehienbat, testuinguru soziolinguistikoa nahiko euskalduna bada, norberaren harreman sarean dagoen euskaldunen presentzia handia bada, eta abar. Hala ere, zerbait gehiago ere behar da gerora begiratuz,
|
euskararen
erabilera eremu guztietan ziurtatu nahi badugu.
|
|
|
gaur lagunartean, bihar bikotekidearekin eta familian, etzi seme alabekin...) egiten duten hautuan euskarak leku nahikoa eta sendoa izatea, beren ondokoei euskara etxetik beretik transmitituko dien hiztun masa kritikoa gero eta zabalagoa izan dadin. beste hitz batzuekin esanda, beraz, hauxe genuke datozen urteotarako helburu nagusietako bat: herritarron euskararekiko atxikimendua sendotzea. euskal hiztunon artean euskara erabili nahi izatea sendotzea. euskararekiko leialtasun praktikoa tinkotzea. euskara hizkuntza akademiko eta formal huts izateari ataka jartzea," euskara jalgi hadi plazara!" aldarriaren ondoan" euskara hator etxera eta lagunartera!" gauzatzea,
|
euskararen
erabilera eremu ez formaletan etengabe areagotzea alegia. helburu handia, baina egingarria, gure ez beste inoren esku baitago.
|
|
|
euskaraz bizi nahi duenak gaur ez bezala inolako traba eta gainkargarik gabe, normaltasun osoz, aukera hori balia dezan, uko egin behar al zaio gaztelaniari? oso ibilbide laburra izango luke euskarak hori balitz —ez dut uste inondik ere hala denik—
|
euskararen
erabilera eremu publikoan bermatzeko eta areagotzeko baldintza. honenbestez, guztiz gainditu eta baztertzekoak dira, bai batzuen" en castellano y punto, que todos entendemos" bezalakoak, bai besteren" euskaraz eta kito, ikas dezatela" bezalakoak. aitzitik, joera hegemoniazaleak nahiz hegemoniaren egarri diren joera erresistentzialistak alde batera utzirik eta hizkuntzen arteko... zer egin dezaket nik euskararen alde?
|
|
2012
|
|
|
Nafarroa Garaiari dagokionez, aurrera egin du
|
euskararen
erabilerak eremu formaletan, eta atzera etxean zein kalean. EAEn baino zerbait apalagoak dira igoerak, eta handiagoak jaitsierak, Ipar Euskal Herriko galeren mailara inondik inora iritsi gabe.
|
|
|
Aurreko artikuluan (ikusi aldizkari honetan" Metodozko hainbat proposamen euskararen erabilera zertan den aztertzeko") euskararen erabilera zertan den aztertzeko ditugun bi iturri nagusietako informazioa alderatu ahal izateko metodozko proposamena aurkeztu dugu. Honako artikulu honetan, irizpide horiekin sortutako datu zaharberrituen lehen irakurketa bat egin dugu, gaur egun
|
euskararen
erabilera eremuz eremu zertan den eta azken 20 urteotako bilakaeraren nondik norakoen sintesi ikuspegia eskaintzen ahaleginduz. Bertan ikus daitekeenez, egungo egoera zein azken bi hamarkadotako joera asko aldatzen da erabilera eremuak, lurraldeak eta adin tarteak aintzat hartuta.
|
|
|
Euskal Herria bere osoan hartuta, eta
|
euskararen
erabilera eremuz eremu nola aldatu den begiratuta, ez da joera bakarra antzematen tarterako.
|
|
|
Bilakaera datuek erakusten duten aldaketa joera esanguratsuena
|
euskararen
erabilerak eremu formaletan egin duen aurrerakada dugu. Horrela, ISLko datuen arabera, igo egin da lankideekiko elkarrizketetan euskarak duen tokia:
|
|
|
Horietaz gain, euskara erabiltzen dutenak, baina erdara baino gutxiago, %11, 3 dira Gipuzkoan, %7, 7 Bizkaian eta %8, 3 Araban.
|
Euskarak
erabilera eremu guztietan egin du gora, baina batez ere eremu formalean, bereziki udal eta osasun zerbitzuetan, eta eremu formaletik kanpo, lagunartean. Igoerarik apalena etxean gertatu da.
|
|
|
Kualitatiboki oso datu kezkagarriak ematen ditu inkestak erabilerari dagokionez. Alde batetik,
|
euskararen
erabilera eremu guztietan igo baldin bada, bereziki eremu formaletan igo da eta ez hainbeste etxeko eta lagun arteko eremu hurbilenetan; azken horiek dira euskararen etorkizunerako eremu garrantzitsuenak, gaitasun komunikatiboa ziurtatzen dutenak. Orain dela 20 urte hizkuntzen arteko banaketa soziofuntzional diglosiko moduko bat baldin bazegoen (agian garai hartan ere ez zegoen), gaur egun erabat galdu da banaketa hori.
|
|
2014
|
|
|
Zein da
|
euskararen
erabilera eremua. Zein dira euskaldunon hizkuntzaren mugak?
|
|
|
7 Euskarazko kultura kontsumoa indartzea, euskal kultura industria, ekoizle eta sortzaileekiko ikuspegi askatzaile batetik. 8 Euskara eta haren munduak etorkinengana hurbiltzea, hauen integrazio zabala eta aberasgarria ahalbidetzeko eta
|
euskara
erabilera eremu demografikoki dinamikoetara hurbiltzeko xedez. 9 Euskaraz komunikatzeko estandarrak malgutzea eta aberastea, hiztun berrien adierazkortasunaren mesedetan.
|
|
2015
|
|
|
Ondoren laburbiltzen dira Imanol Larrea eta Paul Bilbaok hizkuntza gutxitu baterako aurreikus dituzten aukerak. Gutxieneko helburu soziolinguistikoa litzateke
|
euskarak
erabilera eremu guztiak bere egin dezan. Helburu ertaina:
|
|
|
Euskal hiztun komunitate naturalek, mendez mende euskaldun izan direnak erdalduntzen hasi dira
|
euskararen
erabilera eremu berrietara hedatu eta euskarak inoizko prestigio eta babes sozialik handiena duenean.
|
|
|
Udalerri euskaldunen bilakaera sozio ekonomikoaz – Imanol Esnaola mende euskaldun izan direnak erdalduntzen hasi dira
|
euskararen
erabilera eremu berrietara hedatu eta euskarak inoizko prestigio eta babes sozialik handiena duenean. Zerbaitek huts egin du.
|
|
2016
|
|
|
Haren iritzirako, gizartean erdara nagusi den heinean, eskola hankamotz geratzen da. «Eskolaren bidezko transmisio hori gizartera hedatzeko bidea erabat blokeatuta dago,
|
euskararen gainerako
erabilera eremuetan euskararen presentzia zeharo periferikoa delako». Soka bat da guztia:
|
|
|
Are gehiago, erabaki multzo hori bi azpitaldetan banatu daiteke, hau da, hizkuntza bera aldatzeko erabakiak, eta hizkuntza erabiltzen den testuingurua aldatzeko erabakiak. PuntuEUS domeinuen helburua, hain zuzen ere,
|
euskararen
erabilera eremuak zabaltzea litzateke.
|
|
2018
|
|
|
" 7.4 artikulua: udalerriek
|
euskararen
erabileraren eremuan aitortuak dituzten eskumenak baliatu ahal izango dituzte ordenantzak, erregelamenduak eta jarduera planak onartuz.
|
|
2019
|
|
|
Ezagutzen ditugun lehen euskal testuetatik gaur egunera arte mantendu den izena, singularrean nahiz pluralean erabili dena. Hiztun guztiak bat etorri dira historian zehar, eta bat datoz gaur egun ere,
|
euskararen
erabilera eremu historikoa osatzen duten lurraldeak Euskal Herria kontzeptuarekin izendatzerakoan, diren ideologiakoak direla.
|
|
|
Abante horren arrazoiak ugariak eta askotarikoak dira: besteak beste, euskararen batasuna,
|
euskara
erabilera eremu berrietara eramatea ahalbidetu eta corpusa gaurkotzea ekarri dutenak; askotariko elkarte eta erakundeen aldetik eginiko lan kementsua, gizartearen parte hartzea sustatuz, euskararen aldeko ezagutzan, motibazioan eta erabileran ekarpen azpimarragarria egin dutenak; edo euskararen lurralde batzuetan euskarak lortu duen ezagutza, bai eta herri erakunde batzuetatik sustaturiko hizkunt...
|
|
|
Konpartimentazioa badakigu nola gertatu izan den joan den mendeetan: erdarak irakurketaren, idazketaren, administrazioaren eta hezkuntzaren eremuak bete izan ditu,
|
euskarak
erabilera eremu informalak (etxea, auzoa, lagun giroa, kalea...) nagusitasun argiz betetzen zituen bitartean. Behinolako konpartimentazio hura asko aldatu da azken hamarkadotan.
|
|
2023
|
|
|
Beste arlo batzuetan, demagun enpresa pribatuek eskainitako zerbitzuen kasuan, araurik ere ez daukagu, edo daudenak oso motz gelditzen dira. Beraz, nola egingo du aurrera
|
euskararen
erabilerak eremu horretan. Enpresa horiek, administrazio publikoek ez bezala, bezeroak erakartzeko beharra dute, eta bezero horientzat erakargarri izango diren elementuak identifikatu eta horiekin bat etortzeak berebiziko garrantzia du euren jardunean.
|