|
2004
|
|
|
Bestetik, lan aukerak ugaltzeko, herrialdeen artean herritarren ezagutza zein lekualdatzeak ahalbidetzeko, eta abar, bestelako hizkuntzak »ez ingelesa soil soilik» eskuratzeko beharra zabalduz doa, gizartearen aldetik presioa areagotzen ari da, beraz, halako hizkuntzak ganoraz eskuratu ahal izateko euskarari »horren beharrezko ikusten ez denari» lekua kendu balitzaio, zein izango da gizarteak egiatan erakutsiko duen jarrera? Azkenik, etorkinen etorrera berria bizitzen ari garela kontuan, eta horiek euskararekiko erakutsiko duten jarrera
|
euskara
indarberritzeko garrantzi handikoa dela kontuan, haien hizkuntza eta kultura mantenduz, zein izango da haien integrazioa ahalbidetzeko sistema eragingarria. Nagusia den hizkuntza »gaztelera» ahalik lasterren eskuratzeko asmoz, gero eta baztertuago dagoen A ereduan murgiltzea?
|
|
2005
|
|
|
Duela hogeita bost urte eskas, frankismoak ezarritako gauaren osteko egunsentian, ezarri ziren Hego Euskal Herrian, EAEn batez ere,
|
euskararen
indarberritzean eragin erabakigarria izango zuten hizkuntza politikaren zorua zein habeak. Ordukoa da, gutxienez, baita euskara kontuetan ere, haren alde egonik, berreskuratu berri ziren autogobernu erakundeen aldeko apustua egin zutenen eta, haien erabakiz, hortik kanpo geratu zirenen arteko etena.
|
|
|
Besteak beste, administrazioaren euskalduntzearen plangintzaren porrotak, Osakidetza bezalako zerbitzuetan euskalduntze planek izan duten atzerapen ulertezinak, halakoetan aritu izan direnek dituzten askotariko erantzukizunak aparte utzita, zera utzi dute agerian, ezen, administrazioari buruz dihardugunean, sail eta zerbitzu beste hizkuntza politika ditugula abian, eta horrela nekez egin dezakegu aurrera. Horregatik, etorkizunari beha, instituzio guztietan,
|
euskararen
indarberritze ahaleginari zehar lerroaren trataera eman gabe, bultzada politiko argirik, sendorik, komunik, bateraturik eta iraunkorrik eman ezean, atzera egiteko arriskua dugu.
|
|
|
Baina, hasieran erran bezala, hizkuntza politikari dagokionez ere badago zer egiterik. Hasteko,
|
euskararen
indarberritzea ahalbidetu nahi duen hizkuntza politika, Gobernu sortu berriaren lehentasunen artean dagoen argitzea komeni da. Lehentasunei buruz ari naizenean, politika sektorial izatetik, beste gauza batzuekin batera, Jaurlaritzaren politikaren bizkarrezurrean kokatzera iritsiko ote den da zalantza, horren arabera, hizkuntza politika eragingarria finkatuz, gauzatzeko orduan aitzindaritza eta erabaki gune eragingarriak zehaztuz, zehar lerroaren trataera emanez eta baliabide nahikoak eskainiz.
|
|
|
Lehentasunei buruz ari naizenean, politika sektorial izatetik, beste gauza batzuekin batera, Jaurlaritzaren politikaren bizkarrezurrean kokatzera iritsiko ote den da zalantza, horren arabera, hizkuntza politika eragingarria finkatuz, gauzatzeko orduan aitzindaritza eta erabaki gune eragingarriak zehaztuz, zehar lerroaren trataera emanez eta baliabide nahikoak eskainiz.
|
Euskararen
indarberritzea bilatzen duen ikuspegiaren eta horretarako jarritako zoru zein habeen artean dagoen zuloak geroz eta sakonera handiagoa du, denbora aurrera doa, geroz eta erabilera eremu gehiago irabaztera doan politika geldo doa eta euskarak aurrera egiteko modurik ez badauka, arnasbiderik ez badauka, erdarak esklusibotasunez dituzten jardun esparruetan geroz eta gotorrago geratuko dira eta, giza...
|
|
2006
|
|
|
Berria irakurrita sinestu ezinean nabilela, askotan izan genituen iritzi trukeak, askotarikoen artean proiektuak konpartituz elkarrekin aurrera egiteko gogoa, kemena, borondatea gogora datozkit. Burura datozkit, halaber, besteren artean, bake bideak baliatuz herri honek bere etorkizuna erabakitzeko eskubidearen aldarrikapenean jartzen zuen indarra,
|
euskararen
indarberritzea ahalbidetzeko xedez gure hizkuntzaren aldeko lanari lehentasuna, zentraltasuna esango zuen berak, eman beharraz egin ohi zuen azpimarra. Ezkerreko ez baztertzailea, askotariko sentibera zutenei irekitako abertzalea, iritzi eta indarrak metatzearen aldeko euskaltzale peto petoa.
|
|
|
|
Euskararen
indarberritze ahaleginak gizartean bizi dugun errealitatea kontuan hartuz, testuinguru hori eraldatze aldera, askotarikoen arteko, ideien nola baita hizkuntza elkartearen jatorriaren aldetik, adostasunak etengabe ehuntzea eskatzen du. Inguruabar horretan, besteak beste, EAEko euskararen erabilpena normalizatzeko Legeak eskaintzen dituen aukerak indarrean jartzeko ezintasun politikoak nola baita sozialak ditugunean, Lege berri batean esperantzak eta indarrak jartzea sakoneko arazoari itzuri egitea da, nik uste, hezkuntza ereduei buruzko eztabaidan eredu indartua bezalako formulak, euskarazko irakaskuntzan egin dugun ibilbide arrakastatsuari muzin egin eta hogeita bost urte atzera egitea den bezala.
|
|
|
Euskarak erronka handiak ditu, bistan da, baina horiei nekez erantzungo diegu bakoitza den tokikoa izanik,
|
euskararen
indarberritzea denon egiteko komuna bezala ulertzeko, azterketak batera jartzeko eta estrategiak bateratzeko urrats eragingarririk eta erabakigarririk egin ezean.
|
|
2007
|
|
|
Baina, xedeekin batera, bitartekoen auzia ere erabakigarria suertatuko da.
|
Euskararen
indarberritzearen alde azaltzen diren askok, abertzaleen esku dagoen hezkuntza administrazioak, ahuleziarik erakutsi gabe, egin beharrekoetan sendo, behar diren lanabesak ezarriko ote dituen, zango-trabaz joria izango den prozesuaren aitzindaritza eramateko gauza izango ote den zalantza handiak dituzte. Datozen hileetan panorama politikoak lurrikara bat baino gehiago jasan dituela, areago.
|
|
2008
|
|
|
Euskara ez dago, zorionez, sasoi batean zegoen egoera zailean. Izan ere, euskararen batasunak nola baita haren inguruabarrean egituratu den status plangintzak azken hogeita bost urtean
|
euskararen
indarberritzea ahalbidetu baitute, euskaraz jarduten duen hiztun elkarteak inoiz izan gabeko hiztun kopururik altuena eta erabilera eremurik zabalena izatea posible eginez. Alabaina, baikorkerietan ez gaitezen eror:
|
|
|
Alabaina, baikorkerietan ez gaitezen eror: bide luzea egin dugu, halere,
|
euskararen
indarberritzea erabat gertatzeko are luzeagoa dugun oraindik eginkizun.
|
|
|
Euskararen bilakaera soziala historian zehar ikertzea alferrikako lana irudituko zaio hainbati, ez baita ikerketa aplikatu bat, gaurko egoera soziolinguistikoa maila praktikoan eta zuzenean hobetzeko helburuarekin sortutakoa. Ez, ez da halako proiektua, Euskararen Historia Soziala proiektua oinarrizko ikerketa da, eta denok dakigunez, momentu honetan, bereziki
|
euskararen
indarberritze ahaleginean, askoz gehiago bultzatzen dira ikerketa aplikatuak, oinarrizko ikerketa gutxietsiz. Errore bat da, zalantzarik gabe, ez baitago maila aplikatuan aurrerapen kualitatibo handirik egiterik teorizazio on eta sustrai sendorik gabe; eta horretarako oinarrizko ikerketa ezinbestekoa da.
|
|
2009
|
|
|
Aztertzen dituzunean hizkuntza minorizatuak dituzten beste herri batzuk, gizarte arkaikoak ikusten dituzu. Euskal Herriko hizkuntza egoeratik gehien interesatzen zaidana da nola uztartzen diren
|
euskara
indarberritzeko ahalegina, etorkinen hizkuntzak integratzekoa eta gizarte modernoa. Zuek ez duzue euskaldun elebakarrik eta ez duzue gizarte hartara itzuli nahi, aurrera begiratzen duen gizartea zarete.
|
|
|
|
Euskararen
indarberritzeak, haren mespretxu olinpiko eta pertsegizioen artean abiatu du bere bidea. Euskara ofizialki hizkuntza madarikatua da, legeak baino ere gehiago mespretxuak.
|
|
|
Elebidun askori, gehienei, ez zaie hizkuntza arrotza edo estrainioa gertatzen, eroso sentitzen dira gaztelaniarekin. Hori den bezala onartzeak, naturaltasunez eta konplexurik gabe, ez dio batere kalterik egiten euskarari, eta ez dio indarrik kentzen
|
euskara
indarberritzeko politikari. Aitzitik, gure irudiko, indartu egiten du elebakarrei elebitasunerantz pausoa eman dezaten egiten diegun deia.
|
|
|
Gainera, konbentziturik gaude, euskarari dosi hilgarri bat injektatzearen modukoa dela euskal herritarrei, elebidunei nahiz elebakarrei? adieraztea legerian, herri erakundeetan eta gaur egungo marko juridiko politikoan dagoela
|
euskara
indarberritzeko muga eta traba nagusia. Geuk dauzkagu mugak eta trabak, geu gara geure muga nagusi.
|
|
|
Erabili ahal izatetik erabili nahi izatera jauzi egitea izan behar du, azken batean, hizkuntza politikaren helburu nagusia. Hori lortzeko dugu lege eta plangintzen laguntza, baina hori lortzeko batez ere behar duguna da, erruak hirugarren batzuei botatzen ibili ordez, gizarte osoa mobilizatzea hizkuntza pluraltasunaren alde,
|
euskara
indarberritzearen alde, hizkuntza bizikidetzaren alde. Nola?
|
|
|
...rk okerreko interpretaziorik egin ez dezan, komeni da hemen esatea, nolanahi ere, nahitaezkoa dutela hizkuntza bizikidetzak eta hizkuntza pluraltasunak hizkuntza politika publiko bat, nahitaezkoak dituela euskarak herri aginteen eskutik bere aldeko politika aktibo eta sustatzaileak, nahitaezkoa duela euskarak bere biziberritze prozesua sendotzeko herri aginteen aitzindaritza, eta ezinbestekoa dela
|
euskara
indarberritzeko prozesuan herri aginteek ahaleginari geldialdirik gabe eustea, ahalegin hori etengabe eguneratzea eta, ahal bada, areagotzea.
|
|
|
Ez ote gara kapaz izango
|
euskara
indarberritzearen aldeko ilusio berri bat pizteko, euskarak gaztelaniaren ondoan" behar adinako tokia" izan dezan?
|
|
|
" Hasi masiak: eskola giroko hizkuntza erabileran eragiten duten faktoreen lehen azalpen saioa" eta" Eskolaren eragimena,
|
euskara
indarberritzeko orduan", in Askoren artean: Eskola Hiztun Bila (17 or.). Vitoria Gasteiz, HUIS?
|
|
|
Oso zabalduak daude gure artean" ausardia" eta" borondate politikoa" bezalako hitzak.
|
Euskara
indarberritzeko ausardia behar omen da, erabaki ausartak hartzeko borondate politikoa behar omen da: nork ez ditu horrelako errezeta mirarigileak han eta hemen entzun!
|
|
|
Mugak aipatu ditugunez, esan dezagun askotarikoak direla
|
euskara
indarberritzeko prozesuaren luze zabalera eta abiadura mugatzen duten faktoreak. Horietariko batzuek egoera soziolinguistikoarekin dute zerikusia, euskarak gizartean duen presentziarekin, alegia.
|
|
|
Ez da harritzekoa, beraz, joan zen mendearen erdialdetik aurrera hainbat euskaltzaleren ekimenez eta, gerora, duela 25 urte, legeriaren eta herri aginteen babes eta bulkadaz
|
euskara
indarberritzeko lanei heldu zitzaienean, irrika biziz ekin izana euskarak edozertarako balio dezakeela frogatzeari, erabilera arruntetarako bezala jasoetarako. Frogatu beharra zegoen.
|
|
|
Esandako guztiaren argitan, eta, beraz, euskararen errealitate sozialak ezartzen dituen mugak kontuan hartuta, erratzeko beldurrik gabe esan dezakegu arrakasta baten kronika dela eskolarena
|
euskara
indarberritzeari dagokionez. Ez gatoz bat" hizkuntza ikastereduen sistemak porrot egin zuen aspaldi" eta gisa horretako baieztapenekin.
|
|
|
Kontua da aipagai ditugun hizkuntza aukeratzeko eskubidea eta bi hizkuntzak erabiltzeko adina ezagutzeko obligazioa taxuz uztartzen asmatu behar dela une oro. Izan ere, herritarren euskararekiko identifikazioa eta atxikimendua dira ezinbesteko abiaburuak eta giltzarriak
|
euskara
indarberritu ahal izateko, eta uste dugu bide horretan ateak itxi behar zaizkiela bai lozorroan geratzeari bai herritarren gogoa behartzeari ere. Honetan ere oreka gordetzean dago koska, eta oreka hori gordez egin daitezke, eta egin dira?
|
|
|
Bistan da azken hogeita bost urtean aurrerapauso handiak eman direla
|
euskara
indarberritzeko bidean. Aurrerapauso handiak hezkuntzan, bikainak kulturgintzan, pisuzkoak helduen euskalduntzean eta hedabideetan, motelagoak administrazioan.
|
|
|
Euskararen Legearen garapen potentzialtasunaren lekuko da araubide hau. Eremu pribatuan kokatzen denez, aurrerapauso kualitatibo garrantzitsua dakar
|
euskara
indarberritzeko ibilbidean. Ibilbide horretan mugarri bat izango da, ezbairik gabe; deusik ez zegoen malkar arantzatsuan bide garbi bat ireki baita, herrialde aurreratuetako eta modernoetako hizkuntza legeriarekin bat egiten duen bidea.
|
|
|
Kontu horietan, ordea, euskara bera da beste inork baino gehiago politika neurrikoak eta pragmatikoak behar eta eskatzen dituena.
|
Euskara
indarberritzeko ahaleginean, albo batera uztea komeni da gizarteak onartu eta bere egin dezakeenetik urrutirago joateko asmoz soka-saltoan ibiltzea. Neurrikoak ez diren aurrerapauso ahaleginak belarrien eta bihotzen berogarri izan daitezke, baina ziur hutsalak direla praktikan.
|
|
|
horrela sentitu eta kantatu zuen poetak Nafarroa. Irudipena dugu hezkuntza sistema ere,
|
euskara
indarberritzeko ahaleginari dagokionez, nahiaren eta ezinaren zurrunbiloan murgilarazi ohi duela jende askok, seguruenik, errazkeriak bultzatuta batzuetan, eta aurrerapausoak azkar eman nahiak itsututa gehienetan.
|
|
|
Jakina denez, oso arrazoi ezberdinak, kontrajarriak izateraino ezberdinak? erabiltzen dituzte hezkuntzak
|
euskara
indarberritzeko prozesuari azken hogeita bost urteotan egin dion ekarpena gutxietsi edo gaitzesten dutenek. Nork ez ditu entzun, sarri askotan entzun ere, honako esaldiok edo antzeko beste batzuk?
|
|
|
Eta hirugarrenik, 80ko hamarkadan uste genuenaren kontra, eskolak berak bakarrik eta berez ez du
|
euskara
indarberritzea ekarriko. Eskola garrantzitsua da, oso garrantzitsua gainera, baina, beste ororen gainetik, familia da belaunaldien arteko hizkuntza transmisioaren oinarri nagusia.
|
|
|
|
Euskararen
indarberritzeari hezkuntzak egin dion ekarpena perspektiba luze zabalean aztertu behar dugu beti. Gogoan izan behar dugu nondik gatozen, baldin eta egindakoaren tamainaz egiazki jabetuko bagara.
|
|
|
Horretan ezin da mirakulurik espero, harreman sare euskaldunak dituzten elebidun berrien kasuan izan ezik. Baina
|
euskara
indarberritzeko prozesuak egiazki aurrera egingo badu, kuantitatiboki ez ezik kualitatiboki ere aurrera egingo badu, ezin da atzera pausorik egin etxetik euskal hiztun direnek ohiko jardun hizkuntzarako euskara gorde eta sendotzerakoan. Seguruenik, horretan jokatzen dugu euskararen etorkizunaren parte handi bat, handiena ez bada?, horretan eta haurtzaroan euskal hiztun egiten diren gazte euskaraz adierazkortasuna eta naturaltasuna bereganatzean.
|
|
|
Euskaraz ere bizi nahi dugunok onartu dugu ezin dena ezin dela, denbora nahi baino luzeagoa behar dela eskubide duguna egiazki eta normaltasun osoz baliatzeko, hizkuntzarena ez dela eskubide absolutua eta are gutxiago herritarrek duten eskubide bakarra, eta kohesio soziala sendotuz egin behar dela nahitaez, pixkanaka baina etengabe?
|
euskara
indarberritzeko bidea. Baina garaia da euskarari arrotz begiz edo erdeinuz begiratu dioten, eta begiratzen dioten?
|
|
|
Ikusmolde elebakar eta kolore bakarzalearen erakusgarri garbiak ez badira, gero, hitz hauek! Ez Kataluniako gizarteak ez euskal gizarteak dute katalanaren eta
|
euskararen
indarberritzea gaztelaniaren kontra edo gaztelaniaren kaltean garatzen, katalan edo euskal elebakartasun ezinezko eta galgarria amesten duten gutxiengo batzuek salbu?. Ahal izanda ere, ez dugu nahi euskaraz bakarrik ulertzen eta hitz egiten duten euskal herritarren Euskal Herririk; gaztelania ez daukagu saltzeko, ez albora uzteko.
|
|
|
2009ko otsailaren 6an prozesuari amaiera emateko Osoko Batzarrean bildu zen Euskararen Aholku Batzordea, eta aho batez erabaki zuen" Itun berritu baterantz" izeneko txostena onartzea, gogoeta prozesuaren amaierako txosten moduan. Mende berriaren hasieran
|
euskara
indarberritzen jarraitzeko habeak finkatzea eta hizkuntza politikaren oinarrien gainean adostasun sozial eta politikoa eguneratzea, zabaltzea eta indartzea zuen helburu Euskara 21 prozesuak, Euskararen Legea ahalbideratu zuen Hitzarmen Sozial eta Politikoa berrindartzea alegia. Edozein ikuspegitatik begiratuta, arrakastatsua eta aberatsa izan zen, zalantzarik gabe, prozesua, etorkizun hurbilean garapena duena.
|
|
|
Eskolak ez du inon lortu, berak bakarrik, hizkuntza bat gizartean normalizatzea.
|
Euskara
indarberritzekotan, eskolaz kanpo ere aurreratu beharra dago, eskolan bezainbeste edo gehiago: ikasgelako lau hormez kanpo eskolako jolastokian edo jantokian egiten den euskararen erabileran, gizarte bizitzako alor ugarietako erabileran, jarduera ez formaletako erabileran.
|
|
|
Ez du, ordea, esan nahi ahalmenik gabekoa denik. Eskolak
|
euskara
indarberritzeko egin ahal duena asko da, eta komeni da saiatzea egin dezakeen guztia egin dezan, baina egin ezin dezakeena egin beharraren zamapean eta itolarrian amildu gabe, euskara indarberritzeko arazo guztien salbamen iturri bihurtu gabe.
|
|
|
Ez du, ordea, esan nahi ahalmenik gabekoa denik. Eskolak euskara indarberritzeko egin ahal duena asko da, eta komeni da saiatzea egin dezakeen guztia egin dezan, baina egin ezin dezakeena egin beharraren zamapean eta itolarrian amildu gabe,
|
euskara
indarberritzeko arazo guztien salbamen iturri bihurtu gabe.
|
|
|
Hizkuntza darwinismoaren eta dogmatismoaren kontrako, eta demokrazia linguistikoaren aldeko borroka da
|
euskara
indarberritzeko jarduna. Euskal gizarteak, euskararen gizartea ere izatera iristeko, egiazki elebiduna izatera heltzeko, Hizkuntza Bizikidetzarako Hitzarmen sakoneko bat behar du, oinarri moduan honako paktua ahalbidetuko duena:
|
|
|
Adostasun sozial eta politikoa da, erakargarritasunarekin batera, ezagutzatik erabilerarako zubia den atxikimendua eraikitzeko zutoin ezinbestekoa. Euskararen auzia euskararena bainoago hizkuntza bizikidetzaren auzia baldin bada, gizarte elebiduna baldin bada helburua, eta helburu den gizarte elebidunaz ulertzen dena ez bada bi hiztun elkartez osaturiko gizartea baizik eta euskara eta gaztelania, biak, neurriren batean erabiltzen dituen komunitate bakarreko gizartea, orduan gizarte osoak nahitaez ados jarri behar du
|
euskara
indarberritzeko prozesuaren gainean. Ados jarri behar dute kolore politiko ezberdinetakoek, eta kontuan hartu behar dira, nahitaez, elebakarrak ere.
|
|
|
Adostasun sozial eta politikoa hil edo bizikoa du euskarak bere erabilera indartuko bada eta berarekiko atxikimendua areagotuko bada.
|
Euskara
indarberritzeko prozesuaren arrakasta bermerik handiena adostasuna da. Adostasuna zenbaterainokoa, halakoa aurrerakada.
|
|
|
Gainera, etorkinen %85ek 44 urte baino gutxiago du, eta jada %55 derrigorrezko hezkuntza urteetatik kanpora dago, 20 eta 40 urte bitartean dagoelako, hots, hezkuntza sistemaren bidez bermatzen den euskararen transmisio aukera baliatzeko zaharregia. Baina, aldi berean, gaztea da etorkinen %55 Datu horiekin batera, gainera, kontuan hartzen badugu etorkinen erdiaren ohiko hizkuntza gaztelania dela, latinoamerikarra baita etorkinen ia erdia?, bistan da
|
euskara
indarberritzeko prozesuan aurrera jarraitzeko oso aintzakotzat hartu behar dela hau guztia. Aurreko atalean elebitasun pasiboaz esan duguna oso kontuan hartzekoa da, ezbairik gabe, arlo honetarako estrategiak definitzerakoan.
|
|
|
Halere, urte guztiotan egin zitekeenaren eta egin denaren artean alde handia, handiegia, gertatu dela uste dugu administrazioan; edo, beste hitz batzuekin esanda, egin den ahaleginari ez zaiola atera, urrutitik ere, atera zekiokeen etekinik administrazio zerbitzuetan.
|
Euskara
indarberritzeko prozesua, zenbaitetan egin dugun antzera, argi ilunen prozesutzat irudikatuko bagenu, nekez jarriko genuke administrazio zerbitzuetan urraturiko bidea argiuneetan, errazago ilunguneetan. Dioguna diogu ez gutxi delako egin dena, baizik eta handia, handiegia, delako egiazki egin zitekeenaren eta egin denaren arteko aldea.
|
|
|
Orain arte azaldutakoaren argitan, setakeriaz lausotutako itsukeriaren morroi edo neskame denak beste inork ez du ukatuko hogeita bost urteotan
|
euskarak
indarberritze bidean egin duen aurrerakada agerikoa, hain baita sekulakoa egindako bidea! Euskarak historia guztian inoiz izan ez duen tamainako aurrerakada, zalantzarik gabe.
|
|
|
Beste modu batez esanda:
|
euskara
indarberritzeko prozesuan, gizartearen bulkadatik haratago dago legeria; edo alderantziz formulatuta: euskal hiztunen komunitateak egin nahi izan dezakeen ezer ere ez dago, Euskal Autonomia Erkidegoan, legeriak galarazten edota oztopatzen duena.
|
|
|
Gure ordenan bigarren tokian aipatzen badugu ere, garrantziari dagokionez lehenengoa da zalantzarik gabe, baita aurrekoa baino erabakigarriagoa eta nahitaezkoagoa?, euskararen erabilerak hobera nabarmen egin dezan. Izan ere, euskal hiztunon atxikimendua baldin bada
|
euskararen
indarberritzearen giltzarria, darabilgun hizkuntzaren malgutasuna, egokitasuna, aberastasuna, jariakortasuna, adierazkortasuna dira atxikimendu horrek ezinbestekoa duen erosotasunaren muina. Estandar ezberdinetarako etengabean trebatu eta egokituriko euskara da XXI. mende hasiera honetako euskal hiztunok behar dugun hizkuntza.
|
|
|
Etsipenaren aitzinean makurtu ordez, euskara hauspotu nahian erreakzionatu zuten herritarrak ere izan ziren, baita erakundeak ere. Erreakzio horren lekuko, adibidez, XIX. mendearen lehen herenean Gipuzkoako Batzar Nagusien enkarguz Agustin Pascual Iturriagak idatzi zuen
|
euskara
indarberritzeko plana, euskararen aldeko hizkuntza politikaren aurrekarietariko moduan har dezakeguna (ikus Zalbide, 2007/ Euskera 2007).
|
|
|
Herri aginteez edo babes instituzionalaz ari garela, ohar gaitezen geure legeak egin eta eskura izan ditugunean ere (foruak, esate baterako) ahul azaldu dela hizkuntza kontzientzia. Beste hitz batzuetan esanda, XX. mendearen aurretik historian izan ditugun geure lege eta nolabaiteko autogobernua ez zituztela garai hartako agintariek eta gizarteak euskararen atzerakada gerarazteko eta
|
euskara
indarberritzeko baliatu. Hezkuntza sistemako ateak, adibidez, XX. mendeko bigarren erdialdearen aurretik inoiz ez zaizkio ireki izan euskarari, ezta nolabaiteko burujabetza eduki zen garaietan ere.
|
|
2010
|
|
|
Dena ez zen galera izan, ordea, gizartearen moldaera berri horretan. Arnasguneak ez ziren erabat desagertu, batetik, eta kale giroan
|
euskara
indarberritzeari ekin zitzaion, bestetik. Ikus ditzagun, banan banan, fenomeno biak.
|
|
|
Europako eta munduko gertakarien berri bazuen, hainbatean, eta berrikuntza horien ildotik eratu nahi izan zuen bere ahalegina.
|
Euskara
indarberritzeko saio urbano berriak ez zuen, bestalde, gerra aurrekoarekin lotura zuzen handirik: jende gaztea zen gehienbat, 1955etik aurrera euskalgintzan katigatua; aurrekoen esan eginak aski neurri mugatuan ezagutzen zituena44 eta, batez ere, aurrekoek egindakoaz aski iritzi etsia zuena.45
|
|
|
e) Bizkaian eta, batez ere, Gipuzkoan gertatu zen kale giroko buru jasotze etnokultural hori46 Bertsolaritza berriro zabaltzen eta asentatzen ari zen unean kanta berria sortu eta zabaldu zuen, bestelako asmoz eta bestelako bezeria batentzat, kaleko euskaltzale jendeak.
|
Euskara
indarberritzeko saioa ahozko jardunera mugatu gabe gazte jendearen alfabetatze lana hartu zuen xede, bestalde. Alfabetatze horretan oinarrituz literatura berria, azalez eta mamiz berria, indartu zuen.
|
|
|
Aspalditxotik ikusia zuten irakasleek, eskolako ordu mugatuekin bakarrik nekez lor zitekeela belaunaldi gazteen, batez ere erdal giroan bizi ziren neska mutilen, mintzajarduna aldatzea. Eragin betea izango bazuen eskolak
|
euskara
indarberritzeko orduan, argi ikusi zen fanerogamoak, arte gotikoa eta Rufini ren teorema euskaraz azaltzearekin ez zela aski. Gazte jendearen eguneroko mintzajardunarekin lotura zuzenagoa, harreman estuagoa eta iraunkorragoa duen beste zerbait bermatu behar zen.
|
|
|
Kontestu multifaktorial horretan txertatu behar da, ezinbestean, EEN legearen mende laurdeneko garapenari eta emaitzei buruzko balioespena ere. Azken mende laurdeneko gizarte berrikuntza dugu, labur bilduz, eskola esparruan
|
euskara
indarberritzeko hartu diren garapen neurrien ezinbesteko Hintergrund. Horiek kontuan hartu gabe eskola alorreko hizkuntza politika baloratzea alferlana da.
|
|
|
Gizartearen bide erakusle eta ildo berritzaile al da eskola, euskalduntze alorrean? Eskolaren ondotik (eta, hainbaten esanean, eskolari esker) gizartean ere egin al da, mende laurden honetan, eskolan egin den normalkuntza saiorik eta, batez ere,
|
euskara
indarberritze aldeko transformazio zabalik. Erantzuna, itsuak ere erraz ikus dezakeena, guztiok dakigu zein den:
|
|
|
ikus, esate baterako, Eusko Jaurlaritzako Ogasun Sailaren 2007ko txosten sozioekonomikoa, arras jakingarria (Viceconsejería de Economía, Presupuestos y Control Económico, 2007). Atzeraka doan sektorea izanik ere zentrala da
|
euskararen
indarberritze lanean: ikuspegia daukagu hor oker, eta ez dut ikuspegiz aldatzeko seinalemarka handirik ikusten.
|
|
|
baditu bere ertzak, eta ez hain kamutsak. Hasteko, euskara eta euskal kultura ez dira arras isolaturiko bi gauza, elkarri loturik dauden gertakari sozialak baizik279
|
Euskara
indarberritu nahia, EEN legeak esplizituki aitortzen duena, xede zabalago baten altzoan emanik dago: galbidean zetorren euskal kulturari gizarte bizitzaren eszenario berrian, bere lekua?
|
|
|
Segun normaltasun egoera aurretiaz nola definitzen den, halako ondoriotara iristen gara gure balioespenetan. EAEko eskolaketak
|
euskara
indarberritzeko orduan eskuratu dituen lorpenak nabarmenagoak dira, oro har, listoi moduan Europako beste hiztun herri ahulduak hartzen badira kontuan. Lorpen horiek asko apaltzen dira, aldiz, gu baino autorregulazio soziokultural, ekonotekniko eta politiko operatibo handiagoa duten herrialdeekin konparatuta288 Inguruko gaixoak zeu baino gaixoago daudela ikustea ez da gainera, ezinbestean, inoren kontsolagarri.
|
|
|
Amaitzeko, lan hau argitaratzea ahalbidetu duten guztiei nire zintzoena eta aitormenik sentikorrena agertuz bukatu nahi dut sarrera hau. Beste horrenbeste agertu nahi diot Euskaltzaindiari,
|
euskararen
indarberritze ahaleginean bidaide izan dugun, eta dugun Euskararen Akademia nekaezinari.
|
|
2011
|
|
|
gero eta egoera diglosikoagoan? zein da gure egoera konkretua?" era berean, diglosiaren formulazio berrituaren inguruko saiakera garrantziko bat egin du
|
euskara
indarberritzeko orduan egoera ezinbesteko ikusten baitu. Beraz, amaitzeko, terminoaren birformulatze bat planteatzen du.
|
|
|
5 Diglosiaren garrantzia,
|
euskara
indarberritzeko orduan — 100
|
|
|
Labur labur helduko diogu atal honi. diglosiaren alorreko ezagutzak ez du gure eztabaida honetan(
|
euskara
indarberritzeko orduan diglosia zeru den, infernu edo purgatorio) aparteko garrantzirik. ez, behintzat, euskara erdaren perspektibatik eta XXI. mendera begirako erronka nagusien argitan. garrantzitsuak dira puntu horiek guztiak ere, jakina, baina ez dira zentralak gaurko eztabaida honetan. horregatik diogu alde batera utz litezkeela une batez. hiru puntu dira funtsean, garrantzi bizikoak izanik e... Ikus ditzagun banan banan. perspektiba linguozentrikoa da, batez ere, zatibitze horretan ageri dena. heinz kloss izan zen, oker ez banago, zatibitze horretaz lehenengo
|
|
|
modernidadeari ez diogu inola ere izkintxo egin nahi. Modernidadeak, ordea, ez du
|
euskara
indarberritzeko saioekin korrelazio positibo handirik oro har. ez du izan orain arte, eta ez dago motibo argirik aurrerantzean hala izango duela uste izateko. hemendik hamar urtera jaioko diren haurrak (haur guztiak: bereziki hiriburu handietakoak, hor baitago biztanleon gero eta zati handiagoa) ez dira urrundik ere euskarazko familietan jaioko. etxeko hizkuntza nagusia, are gutxiago bakarra, ez dute euskara izango. kalera atera orduko erdal munduarekin egingo dute topo, d ereduko eskolara joaten badira ere gehienak.
|
|
|
Diglosiaren purgatorioaz. Teoriatik tiraka – Mikel Zalbide horra, irakurle lagun,
|
euskara
indarberritzeko orduan diglosia zergatik den hain garrantzitsu. diglosia da, halakorik onartu nahi izaten ez badugu ere sarri, bene benetako erronka. euskara erdarak seguruenik hemen izango dira etorkizunean, euskara bizirik ateratzen bada, eta beraz hizkuntza bakoitzak espazio fisiko territorialaren, sozio funtzionalaren edo bien zati bana bere mende izan du. horretara iristeko, berriz, hizkuntz... Beste hitzetan esanik, diglosiazko formulazio berritu bat eratu da. hori gabe jai du euskarak, hasi berria den mende honetan.
|
|
|
Modernidadeak, ordea, ez du
|
euskara
indarberritzeko saioekin korrelazio positibo handirik oro har. Ez du izan orain arte, eta ez dago motibo argirik aurrerantzean hala izango duela uste izateko.
|
|
|
Diglosiaren purgatorioaz. Teoriatik tiraka – Mikel Zalbide bakarrik atera dezakete aurrera euskara, eguneroko bizimodu arruntean txertaturik205 zenbat eta
|
euskara
indarberritzeko saioa euskaraz bizi den hiztun taldetik urrunago planteatu edo aplikatu, orduan eta arrakasta aukera urriagoa izango du. horrek guztiak, jardun guneak eta harreman sareak, funtzioak eta esparruak bereiztea eskatzen du: hots, beharrizan horien araberako diglosia eratu eta indarrean eustea.
|
|
|
5 DigloSiArEn gArrAnTziA,
|
EuSKArA
inDArBErriTzEKo orDuAn y diglosiaren gorabehera nagusia eztabaida terminologikoa dela uste duenik izango da gure artean. gauza larriagoak alde batera utzi eta, maixukeriazko ttonttakerietan katramilaturik gabiltzala uste izango du halakok: euskalgintzak hain beharrezkoa duen dedikazio sendoa, eta aplikaziolan eragingarriak aurrera eramateko denbora, preziosismo hutsetan alferrik galtzen ari garela. hori uste duena oker dabilela erakutsi nahi luke txostenaren azken atal honek.
|
|
|
hurrengo hamarkadotan ondo (euskaltzaleon ikuspegitik ondo) joaten badira hizkuntza kontuak gure artean, aurreko hiru emaitza bide posibleetatik zein da, zure ustez, zure ilobek hil aurreko azken urteetan probabilitate handienaz ezagutuko dutena?
|
euskararen
indarberritze saioari honegatik edo hargatik frenoa jartzen ez bazaio, eta europako zokoalde honetan erabateko transformazio demografiko, ekonotekniko, soziokultural eta politikooperatibo bortitzak (alde batekoak zein bestekoak) gertatzen ez badira hurrengo hamarkadotan, hiru eszenario hauetatik zeinek du egiantz handiena, eta zeinek txikiena, orain arteko eskarmentu kontrastatuaren eta hizkuntza... a) Iloba horiek (eta horiekin batera euskal herriko biztanle guztiak edo gehien gehienak) euskaldun elebakar edo euskal elebidun izango dira eta euskara izango da euskal herri osoan eguneroko hizkuntza bakarra edo erabat nagusia, eskualde, pertsona eta funtzio guztietan; b) Iloba horiek (eta horiekin batera euskal herriko biztanle guztiak edo gehien gehienak) erdaldun elebakar edo erdal elebidun izango dira eta erdara izango dute euskal herri osoan eguneroko hizkuntza bakarra edo erabat nagusia, eskualde, harreman sare eta funtzio guztietan; c) Iloba horiek (guztiak edo gehienak) elebidun izango dira.
|
|
|
euskarazko ingurumen arruntean (eguneroko bizimoduari dagozkion gorabeheretan) txertatu behar dute gazte horiek beren jarduna eta, lehenago edo beranduago, beraiek bezala euskaraz jarduten duten eta euskarazko bikote bizitza eraiki nahi dutenekin elkartu, euskal familia bat sortuz. Familia euskaldun berri baten ernamuin horrek bakarrik garantiza dezake, perspektiba kolektiboan, hizkuntza horren belaunez belauneko transmisioa.
|
euskara
indarberritu nahi duten eskolek eskolaz kanpoko eta eskola ondoko euskal gizartegintzan jardun behar dute, horregatik, ikasleek ere argi ikus dezaten zergatik ari diren euskarazko ahaleginean. horrek, berriro esan, eskolaren garrantzia (handia, dudarik gabe) gizarte bizitzako beste jardun guneen argitan antolatzea eskatzen du. eta horrek, berriro ere, euskaraz ezinbestean zer eratu nahi den argit... diglosia molde berritu bat eratzea. hori egiten ez bada, Intergroup social dependency harreman moldeak bere bidea egiten du eta, ordainsarieta zigor debekuen sistema biak hain desorekatuak izanik indar ahalmenez, hiztun talde indartsuena ateratzen da horrelakoetan garaile.
|
|
|
latenteak110 Besterik da ordea, geroko matizazio horiek eta guzti, kanpora transmititu zen irudi nagusia: labur bilduz, konfliktu orotan irteera bi baizik ez dagoeneko formula dikotomikoa (garaitu ala hil).
|
euskara
indarberritu nahirik argibide teorikoen bila dihardugunontzat garrantzi handiko puntua erantsia dio ikuspegi horri, azkenik, georg kremnitz ek: " pour qu’une sociêté complexe garde l’usage de plusieurs langues à la fois, il faut qu’elle soit composée de plusieurs sous ensembles préférant l’usage de langues ou de varietés différentes". (kremnitz, 1987:
|
|
|
Mikel Zalbide – Hamar ondorio, gazi eta gozo gai gara gure gizartearen soziolinguistikazko analisi teorikoetan oinarrioinarrizko ezaugarririk adosteko. ondorio eragingarria izan behar luke adostasun horrek plano teoriko praktikoan eta are aplikazio xumeagoetan.
|
euskara
indarberritu nahi badugu ezin ibil gaitezke aurrerantzean, aurreko hamarkadetan sarri ibili garen moduan, diagnostiko orduan gaixotasuna batez ere diglosia kaltegarriari leporatuz. Berez ixten ari den zauria28 (ia erabat orbandu dena, kasik seinalerik utzi gabe) nekez izan zitekeen orduan, eta are nekezago izan liteke orain, gure gaitz guztien zorne iturri nagusi. diglosia ez da aparteko bedeinkazioa, infernu beltza ere ez.
|
|
|
|
Euskara
indarberritu nahi badugu ezin ibil gaitezke aurrerantzean, aurreko hamarkadetan sarri ibili garen moduan, diagnostikoorduan gaixotasuna batez ere diglosia kaltegarriari leporatuz.
|
|
|
posible litzateke orain ere konpartimentazio soziofuntzionalik moldatzea, hein batean eta espazio demoterritorial jakinetan. posible ezezik ezinbesteko ere badugu hori, ene ustez, belaunez belauneko transmisio bidea bizirik daukan hiztun elkarteari (zehazkiago: beren eguneroko jardunean nagusiki euskaraz bizi diren hiztun talde eta harreman sare trinkoei) bizirik eutsiko badiogu, lehenik eta behin. hori galdutakoan ahuldu egingo dira, nabarmen,
|
euskara
indarberritzeko aukerak. BAeN edo hINBe eskalaren 6 graduko ekimenetik 7 edo 8 gradukora (eta horri dagokion astinaldi arras bortitzagora)," jaitsi" dugu, ez" igo", arnasgune (oro har, belaunez belauneko transmisio gune beregain) horiek gabe. esperientziak argi erakusten duenez mila bider errazagoa da errezilen euskarari bizirik eustea, Abartzuzan edo Lezaunen euskararen erabilera biziberritu eta belaunez belaun aktibatzea baino. konpartimentazio horri, une bateko trantsiziozko konpromiso itsua izango ez bada, belaunez belauneko iraupen aukera eman behar zaio:
|
|
|
Baita horiei guztiei dagozkien adierazbide, zabalero eta estiloei ere. horretan guztian zentratzeak heldutasun teorikoa eta seriotasun exekutiboa adierazten du, ezer erakustekotan. ez, inola ere," goragoko xede asmoei" uko egitea. Ba ote dago asmo gorenagorik,
|
euskara
indarberritzeko saio osoaren altzoan, euskaldungoa osatzen duen hiztun elkarteari, bere hiztun taldeei eta harreman sareei, ahalik eta zabalen eta ahalik eta trinkoen euskaraz egin dezaten laguntzea baino, h) Arnasguneak dira, askogatik, gaur biharretan helburu horri ondoen erantzun diezaioketen ingurumen demoterritorialak. duten osaera demografikoak (euskaltasun dentsitatea eta, bereziki, kontzentrazioa), aurrez aurreko interakzio informalerako eskaintzen duten aukera praktikoak, euskaldun (gainerakoak baino euskaldunago) izatearen kontzientzia kontrastatuak eta euskaraz (hitzez eta, belaunaldi gazteetan, nabarmenki, baita idatziz) ere jarduteko gaitasun handiagoak lehentasunezko ekimen sendoagoetarako kandidato natural bihurtzen ditu hiztun talde eta harreman sare horiek. hori da esan nahi izan dudana:
|
|
|
Liburua perspektiba soziolinguistikotik idatzia dago, baina beste hainbat alor ere kontuan hartzen ditu: jurilinguistika, hezkuntza elebiduna, demolinguistika eta, ororen gainetik,
|
euskara
indarberritzeko saioan hezkuntza alorreko aplikazio neurrien ekarpena. Gizarte giroa, 2007, A, B eta ereduek ordutik hona izandako bilakaera, emaitzak, erronkak... hori guztia aztertzen da.
|
|
|
Zuek ere, euskera betiko eortzi nai ez baldin ba, duzue, gure bidetik ibilli bear duzue. Zuen zuhurtzia txurikeri utsal eta ilgarria baita, gure zorotasuna berriz,
|
euskera
indarberrituko duen kemen ta oldarra118 [beltzak gureak dira].
|
|
|
Fishmanek zuzentzen duen International Journal of Sociology of Language aldizkariaren 174 zenbakia, 2005ean argitaratua eta Maria Jose Azurmendi eta Iñaki Martinez de Lunak zuzendua, euskararen biziberritzeari buruzkoa da. Sei ataletan banatua dago eta guztietan
|
euskara
indarberritzeko asmoz abian jarritako hizkuntza politikak aztertzen dira. Adibidez, batetik, Miren Mateok Euskal Autonomia Erkidegoan, eta bestetik, Jose M. Legarra eta Erramun Baxokek Nafarroan eta Iparraldean euskararen estatusaren plangintza dute hizpide.
|
|
|
Adibidez, batetik, Miren Mateok Euskal Autonomia Erkidegoan, eta bestetik, Jose M. Legarra eta Erramun Baxokek Nafarroan eta Iparraldean euskararen estatusaren plangintza dute hizpide. Euskal Herriko lurraldeetan
|
euskara
indarberritzeko eman diren pausoak eta betetzeke geratzen diren erronkak aztertzen dira bi lan horietan. Identifika itzazu eta konparatu EAEn, Nafarroan eta Iparraldean hezkuntzaren esparruan emandako pausoak edo aurrera eramandako ekimenak.
|
|
|
Identifika itzazu eta konparatu EAEn, Nafarroan eta Iparraldean hezkuntzaren esparruan emandako pausoak edo aurrera eramandako ekimenak. Halaber, saiatu zaitez pauso eta ekimen horiek Fishmanen GIDS eskalan kokatzen, eta hortik abiatuta, eztabaida ezazu pauso eta ekimen horien ekarpena
|
euskara
indarberritzeko prozesuan.
|
|
|
Fishmanena eta Txepetxena. Lehenengoaren proposamenak Euskal Herrian zein nazioartean eredu izan dira, eta Txepetxena, beste alde batetik, erreferentzia oso garrantzitsua da
|
euskararen
indarberritzea dela-eta.
|
|
|
Eta munduaren alde honetan, nekez plantea liteke eskolaren esku hartzearekin hizkuntza bat indarberritzea, hizkuntza horren aldaera estandar eta idatzirik gabe.
|
Euskararen
indarberritzean euskara batuak eta euskara idatziaren hedapenak jokatu duten funtsezko papera horren lekukoa izan daiteke (Garabide Elkartea, 2009; 2010; Zuazo, 2005).
|
|
|
Atal hau Euskal Herrira bueltatuta itxiko dugu. Euskal Autonomia Erkidegoan, Nafarroan eta Iparraldean eragin berbera izan ez badu ere, eskola izan da
|
euskararen
indarberritzean tresna nagusia. Coyosen (2005) ustez, eskola aukeratu izana hizkuntza gutxitua indarberritzeko tresna nagusi modura erraz ulertzen da, kontuan hartuz gero eskola dela hiztun kopuruaren hazkundean eragiteko esparrurik errazena.
|
|
|
luze joko luke horrek, alde batetik; bestetik, berriz, euskararen egoera normala dela frogatzen saiatzea oiloei hortzak bilatzen hastea bezala da. Egia da
|
euskara
indarberritzeko egin (eta egiten ari) den ahalegin zabalean ezin ukatuzko hobekuntzak ageri direla zenbait esparrutan. Lorpen horiek gutxiesteko (are ukatzeko) joera aski nabarmena izanik gure artean, hobekuntza lorpen horiek hasieratik beretik argi aitortzea komeni da.
|
|
|
Antzekoa ere ez. Horregatik,
|
euskara
indarberritzea baldin badugu xede, eskolak, hizkuntza politikak eta hizkuntzazko ziurtagirien kudeaketak diferente izan beharra daukate han eta hemen. Etxetik portugesez dakien eta familian, kalean, lagunartean, lantokian eta hortik aurrerako jardun guneetan portugesez diharduen gazteak aukera handiak ditu Porton, eskola amaitzean, portugesez lasai hitz egiten eta hainbatean idazten jakiteko.
|
|
|
|
Euskararen
indarberritze ahalegina klabe politikoan eta erabat baztertzailean garatu nahi dutenen mezuak besarkatuz, horien aurrean amore emanez, euskara denona eta denontzat izan dadin azken urteetan egindako ahalegina zapuzten ari da Auzmendi, bere egitekoari uko eginez. Trukean sektore horien isiltasuna erosi edo kritikak apalduko ditu, gertatzen ari denaren aurrean atzo arte horren oldarkor azaldu direnak beste aldera begiratzea lortuko du... baina ez euskararen normalizazioan pauso sendorik ematerik.
|
|
2012
|
|
|
Jakin badakigu Fishmanen (1990, 1991) hitzei jarraituz,
|
euskararen
indarberritzean eskolak muga asko dituela. hezkuntza bidez euskara indarberritzeko fedea beste uste baten isla dela: " hezkuntzak gizartearen gaitzak sendatzeko duen berezko balioaren fedearen isla" (1990: 188).
|
|
|
Jakin badakigu Fishmanen (1990, 1991) hitzei jarraituz, euskararen indarberritzean eskolak muga asko dituela. hezkuntza bidez
|
euskara
indarberritzeko fedea beste uste baten isla dela: " hezkuntzak gizartearen gaitzak sendatzeko duen berezko balioaren fedearen isla" (1990: 188).
|
|
|
" hezkuntzak gizartearen gaitzak sendatzeko duen berezko balioaren fedearen isla" (1990: 188). Bere esanetan,
|
euskararen
indarberritze prozesuaren ardatza ama hizkuntzaren transmisioa da; hizkuntzaren indarberritze prozesuetako erdigunea etxean, auzoan eta hurbileko elkartean dago. hortik abiatuz, eskola prozesu askoz zabalago eta konplexuagoa den zatia baino ez da. Nekez egingo du eskolak modu esanguratsuan aurrera etxean, auzoan eta lagunartean euskarari ez bazaio eusten, esparru horietan ez bada eragiten. edonola ere, horrek ez du kentzen, mugak ezagutuz eta tokian tokiko eta unean uneko aukerak ongi aztertuz, eskolak funtsezko zereginak izatea.
|
|
|
6 irudia: Lekandape ikastetxean egindako Branka diagnosiaren emaitzen zatia hau da,
|
euskararen
indarberritze planik gabe ezagutza eta erabileraren artean, gehienetan, 20 puntuko aldea, gutxi gora behera, egoten dela. demagun herri batean biztanleriaren %20k dakiela euskara, bada, herri horretako erabilera indizea 0tik oso hurbil egongo litzateke. Araka ditzagun sakonago diagnosiaren emaitzak ikastetxe honi buruz arestian egin dugun baieztapena zertan oinarritzen den ikusi ahal izateko. zuzendaritzako kide guztiek dakite euskara. hau da, ahoz zein idatziz erabiltzeko gaitasuna dute, beti ez dute horretarako aukera, ordea; sarri, aurrez aurre daukaten solaskidea ez da euskaraz jarduteko gai, horregatik zuzendaritzakoei dagokie euren jarduna solaskidearen gaitasunetara egokitzea.
|
|
2013
|
|
|
Abertzaletasuna bera ere askotarikoa da euskararen diskurtsoari dagokionez. aurre egin, norabidea aldatu eta euskara itxaropen bideetan barrena abiarazteko. Aurrera begira jarrita, ordea, framing aldarrikatzaileak, gizartearen parte batentzat baliagarri izaten jarraitzen badu ere –ez dezagun hori gutxietsi, muga nabarmenak ditu
|
euskara
indarberritzearen aldeko jarrera eta jokabidea gizarte osora zabaltzeko eta gero eta herritar gehiagorena izaten laguntzeko. Izan ere, ez du eragiten erakarmenefekturik abertzale ez diren eta euskaratik urrun daudenentzat –kasu askotan alderantzikoa, baizik, ez eta abertzale askorentzat ere.
|
|
|
" Ez inposatu, ez eragotzi, egiazki bermatu, baizik" euskara nahiz gaztelania erabiltzeko aukera. gehiagotan bat etorri, eta zenbat eta arrazoibide ezberdin gehiago onartu, orduan eta indar handiagoz tira egingo dugu euskararen gurditik; behar dugu jakin zer den
|
euskara
indarberritzeko" nahi" hori gauzatzeko ezinbestez egin behar dena, zer deserosotasun diren saihetsezinak aurrera egiteko, zer den bakoitzak egin dezakeena eta norberak baino egin ezin dezakeena, eta zer prezio gauden prest ordaintzeko, guztia ez baita euskara eta euskarak berak ere ez baitu —eta ez du izango— balio bera guztientzako. Hizkuntzaren gainetik dago hiztuna, eta hizkuntza ez ezik beste" osagai" asko ditu hiztunak.
|
|
|
Hori guztia ahalbidetzeko ere makulu garrantzizkoa izango da framing berria. Besteak beste, adostasun sozial eta politiko horrek oso kontuan hartu dituelako zeintzuk diren
|
euskara
indarberritzeko gutxieneko baldintzak, eta zeintzuk bakoitzaren egitekoak. Izan ere, jakina baita hizkuntzen bilakaera eta bizi indarraren nondik norakoa ez direla gertakari naturalak, hainbat faktoreren eraginpean daudenak baizik.
|
|
|
Esango nuke, gure berezko Estatu propioa lortu arte, egoera hau dela, jadanik egunean, aukera aberatsena
|
Euskararen
indarberritzean eta biziberritzean eragiteko. Esango nuke ere miraria dela horrenbeste elkarte (eta organizazio orokorrean) ezberdin egotea Euskararen aldekoak, Euskal Herri osoan, nik dakidan neurrian erabat berezia dena gure Herri honetan, eta sinistu ezina gertatzen dena nazioarteko soziolinguistika aplikatuan; nahiko miraria ere ikustea Euskararekiko mota guztiko artekotasuna nola handitzen ari den, zori onez.
|
|
|
Euskaldun aktiboa izatea, Euskaraz espainieraz baino gehiago edo hainean jakitea (formalki+ informalki), familia euskalduna izatea aprobetxatzea, hezkuntzan (unibertsitate mailan ere) Euskaraz ikastea erabakitzea, sare soziala euskalduna izatea nahi eta lortzea,
|
Euskararen
indarberritze+ biziberritzearen aldekoa izatea, Euskararen aldeko motibazio integratiboa gehienbat izatea (baita instrumentala, komunikatiboa,... ere), EHarekin eta Euskararekin identifikatzea (identitate etnolinguistikoa deitzen dena, Gizarte Psikologian), EHaren eta Euskararen aldeko independentziarekin bat etortzea, ahal den neurrian Euskaraz bizitzea (lanean, administrazioan, ekonomian, solas...
|
|
|
Aurreko hamarkadetan zehar (eta euskararen zonalde batzuetan ia oraintsu arte) gutxieneko hiztun masa kritiko bat sortzea izan zen hizkuntza bultzatzeko lanaren ardura nagusia eta horri begira jarri ziren lehentasunak eta bitartekoak oparo. Arrazoi osoz jarri ere, ezinbesteko baldintzak baitziren
|
euskara
indarberrituko bazen euskaradunon kopurua handitzea eta zeudenak alfabetatzea.
|
|
2014
|
|
|
Nola dago gaur egun? Zer egiten dute herriko kultur elkarteek eta zer egin dezakete
|
euskara
indarberritzeko. Eta amaitzeko, martxoaren 12an Iñaki Martinez de Luna eta Belen Uranga etorriko dira, Diskurtso berri baten beharra hitzaldia eskaintzera.
|
|
|
Nola dago gaur egun? Zer egiten dute herriko kultur elkarteek eta zer egin dezakete
|
euskara
indarberritzeko. Eta amaitzeko, martxoaren 12an Iñaki Martinez de Luna eta Belen Uranga etorriko dira, Diskurtso berri baten beharra hitzaldia eskaintzera.
|
|
|
Eskolaren rola birplanteatzeko ordua iritsi da?
|
Euskara
indarberritzeko orduan ezinbestekoa da eskola. Behar beharrezkoa da.
|
|
2015
|
|
|
Arnasguneen papera funtsezkoa baldin bada euskarari bizirik eusteko eta
|
euskara
indarberritzeko, eta horretarako arnasguneek bere arnasgune izaerari eustea ezinbestekoa baldin bada, kezkaz irakurtzekoak dira
|
|
|
Haiek esandakoek gogoeta ez ezik, errealitatearen diagnostiko azkarra egiteko ere balio dute: Bidea ez dago erabat egina, baditugu egitekoak
|
euskara
indarberritzen segituko badugu... euskarak denon beharra du.
|