|
2000
|
|
|
2000 urtean egitasmoa beste aldizkarietara, eta, oro har, euskarazko prentsa idatzi guztira zabaltzea baita helburua. Prentsa euskalduna sarean jartzea da
|
Euskara
Biziberritzeko Planak finkatutako lehentasunetako bat.
|
|
|
Euskararen normalizazioan garrantzi handia ematen zaio euskalkiari. Orain arte egindako plangintza, lege, egitasmo eta abarretan legean,
|
Euskara
Biziberritzeko Planean, Kontseiluaren Plan Estrategikoan, hezkuntza legeak... eman al zaio euskalkiaren gaiari behar duen garrantzia?
|
|
|
Lege batek hori baino askoz gehiago ezin du eman seguruenik, baina bidea ematen du legeak, adibidez mahai honetan aipatu ditugun guztiak aurrera eramateko eta gehiago ere bai.
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusian, alor estrategikoen artean badago Gorputz Plangintza deitzen den atal bat eta han, bai diagnostikoa bai neurriak lantzen direnean, aipatzen dira euskalkiak. Indarguneetan, euskararen jatortasuna eta bizitasuna euskalkietan dagoela esaten da, eta hori zaindu eta jaso egin behar dela.
|
|
|
Jokin Zaitegi, Alfontso Irigoien, Yon Etxaide, Txomin Peillen, Karmele Rotaetxe, Txillardegi, Aresti, Balendiñ, Aurre Apraiz, Nemesio Etxaniz, Xarriton eta beste hainbatekin. Hauek osatu zuten garai haietan, oraindik osatu gabe zegoen eta
|
euskararen
biziberritzean hain beharrezkoa izan zen euskal harreman sarea. Hasierako bilerak eta esperientzia trukatzeak gordean egiten zituzten, beti ere agindu indarretatik urruti.
|
|
|
Ofizialtasunaren alde ibilaldi honi Jarrai, Gazteriak, Abokatu Euskaldunen Sindikatua, AEK, Kontseilua,
|
Euskara
Biziberritzeko Hitzarmena eta EH atxiki zaizkio. Ibilaldia apirilaren 15ean bukatuko da manifestazio nazional batekin.
|
|
|
|
EUSKARA
Biziberritzeko Plan Nagusian, datozen hamar urteetarako erronka nagusiak aztertzen diren atalean, telebista aipatzen da, besteak beste. Plan horren arabera, euskarazko herri telebisten garapen markoa lantzeko lan ildo bat martxan jarri behar da, proiektuok bultzatzen ari diren eragile sozialen eta erakunde publikoen artean.
|
|
|
Aurten aro berri batean sartu gara eta helburua euskara aisialdirako hizkuntza bihurtzea da. Iragan abenduaren 12an
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia onartu zen Eusko Legebiltzarrean. Ahaldun Nagusi Roman Sudupek Planaren harrera egin zuen eta Gipuzkoako Aldundiak ere EBPNren garapena bere gain hartu zuen.
|
|
|
Franco hil ostean herri honetan ilusio berrien garai bat bizi izan zen eta bertsolaritzan ere bai. Baita euskaran ere, eta
|
euskararen
biziberritze nahi horrek bertsolaritza prestigio maila oso handira eraman zuen, halako mitifikazio moduko zerbait ematen da. Bertsogintzako ekarpenaz aparte, Amurizaren ekarpen garrantzitsuetako bat, mugimendu sozial bat artikulatzen hasteko ekarpenak egitea izan zen:
|
|
2001
|
|
|
987 milioi pezeta (40 milioi libera) bideratuko ditu Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza politikarako Sailburuordetzak hizkuntza normalizaziorako. Euskal komunikabideei 623 milioi pezeta emango dizkie, 134 milioi pezeta hizkuntza sustatzen duten erakunde eta taldeei, 100 milioi pezeta
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusian diharduten toki entitateei eta 131 milioi pezeta euskara planak garatzen dituzten entitate pribatuei.
|
|
|
Eusko Legebiltzarrak
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia onartu zuen 1999an. Eusko Jaurlaritzan eta Foru Aldundietan garatu ostean, udaletara egokituko dute orain.
|
|
|
1.1
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia
|
|
|
EUSKO JAURLARITZA.
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia.
|
|
|
1) Batetik, ekimen ofizialetik eta EAErako azkenaldian sortu direnplangintzak: a)
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia/ Plan General de Promociondel Uso del Euskara (Eusko Jaurlaritza, 1999); b) Unibertsitaterako, UPV/ EHUkoEuskararen Erabileraren Normalizaziorako II. Plangintza/ II Plan de Normalizacion del Uso del Euskara en la UPV/EHU (UPV/EHU, 1999); c) Unibertsitateaurreko hezkuntzarako, NOLEGA Aurkezpen Txostena (Eusko Jaurlaritza, 1999); d) Udaletarako, Euskararen normalizazioar... a) Euskal Herri osorako, Euskararen Normalkuntzarako Plan Estrategikoa (Kontseilua, 1999); b) Hego Euskal Herriko eremu batzuetarako:
|
|
|
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia (Eusko Jaurlaritza, 1999) 1998an onartu zuen Gobernu Kontseiluak. Plan horretan asmo eta arau hauek azpimarratzendira:
|
|
|
Kontseiluaren plan pilotuak tokian tokiko euskalgintzaren eskariz eta udalaren elkarlanaz edota dirulaguntza rekin egiten ari dira. Aldi berean, Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikako Sailburuordetza
|
Euskararen
Biziberritze Plan Nagusia udal mailan inplementatzea sustatzen ari da. EAEko alkate eta zinegotzi asko bi planen artean harrapatuta daude zeini heldu ez dakitelarik ezagutza egokiaren faltagatik.
|
|
|
Alderdien artean, bestalde, hizkuntz politikaren inguruan ez bide dago adostasun landurik. "
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia" Eusko Legebiltzarrean aurkeztu zenean, 1999 urtea ren amaieran, agerian eszenifikatu zen desenkontrua. Plan berri honek ez omen du aurreko kontsentsua errespetatzen.
|
|
|
A restian aipatu dugun
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia aztertzen du Aurelio Artetak txosten batean. Eta hasi, hasieratik hasi da:
|
|
|
Bigarren arrazoi honegatik gehiago: herri honetako zati abertzalearen proiektua da
|
euskara
biziberritzea edo euskaraz bizitzea, edo nahi dena. Abertzale ez denak ez du obligaziorik.
|
|
|
Izan ere, nola jokatu behar den kezka handia da. Aurrera egin behar da, batetik; eta bestetik,
|
euskararen
biziberritzearen aurka ez da erretxazorik sortu behar. Jarrera tinkoa eta aldi berean malgua nola uztartu.
|
|
|
Askoz ere latzagoa izan zen frankismo gorriko 50 urteetakoa eta, hori kontraesana, urte horietan berorietan kokatu ohi daeuskararen berpizkundearen sorburua. Hala zen, urte latz haietatik datorkigu
|
euskararen
biziberritzeko bultzadarikinda rtsuena. Gerora egindakoak, eta egiteke daudenak, urte haietan ereindakotik eratorriak dira.
|
|
2002
|
|
|
Urteak pasa ahala, ordea, euskarak leku gutxiago izan du gune honetan, ia desagertzeraino. Horrenbestez, Zigoitian
|
euskara
biziberritzeko ikastolen mugimenduak praka bete lan badu.
|
|
|
Horrez gain, baliabide gehiago ere behar dira, orain arte indarrean jarri ez diren zenbait egitasmo indarrean jartzeko. Errezetei begira ez noa ezer asmatzera, eta ildo nagusiak jasoak daude
|
Euskara
Biziberritzeko Planean. Oinarrian, oso inportantea da hiztunak irabazten jarraitzea, eta hiztunak nagusiki eskolatik datoz, baina baita famili transmisiotik eta azken eragile hau gero eta garrantzitsuagoa izango da.
|
|
|
Nahiko modu arinean hitz egin ere, ezen herri honetan hizkuntzalaritzan, soziolinguistikan, psikolinguistikan eta antzeko kontuetan munduan metro koadratuko dagoen" aditu" portzentajerik altuena izanik, egiten dena kritikatzeko amaigabeko hitz jarioa, indarrean diren hizkuntza politiken aurrean alternatiba eza desbideratzeko eta batzuen jarduera justifikatzeko asmoz lehenago beste batzuk egin ikerketak eta plan estrategikoak errepikatuz denbora eta diruak alferrik ematea, ohikoa baita. Gizartea aintzat egingarriak ez ezik eragingarriak diren neurri berriak proposatzeari dagokionez, ordea, basamortuan diren oasi kopurua murritza da oso, Eusko Jaurlaritzak bultzatutako
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia egiteko orduan kritiko agertu ohi diren askotariko eragileek zein pertsonek egin zituzten ekarpenetan nabarmen ikusi genuenez.
|
|
|
Egoera hori izanik, Zintzo Mintzok egin lukeena Udaletako
|
Euskara
Biziberritzeko Plana bultzatzea dela esan digu elkarteko lehendakariordeak. " Lau urteko plan bat egin eta alderdi politikoak eta bi udalak aurrerapausoak ematea bultzatu behar ditugu.
|
|
|
Berri hau benetan da oso pozgarria urtetan euskararen kasuan ere elkarren aurka ibiliak baitziren. EAJ k eta PSOE k sartzeko baldintza bat jarri du, denak sar daitezela gainera Jaurlaritzak egindako EBPN n(
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia) eta denek onartu egin dute. PP ko zinegotzi batek hauxe adierazi du:
|
|
|
Azpeitiko Udalak aho batez onartu zuen Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia (EBPN) abian jartzea 2001eko azaroaren 21eko udalbatzan (EAJ EA SA). Mikel Olaizola jaunarentzat, berriz,
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiari dagokionez, Azpeitiko Udala EAJ eta EA alderdiak besterik ez dira (hau ere" irakurketa" egiteko lagungarri gerta dakioke irakurleari).
|
|
|
Behin
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia Udalak onartu zuenean, Azpeitiko herriari jakinarazi zitzaion eta herriko 712 erakundek (%95) eta 5.063 herritarrek abian jartzekoa zen planarenganako adostasuna azaldu zuten. Bide batez, esan dezadan, hau ere irakurlearen argigarri, Mikel Olaizola jaunaren sinadurarik ez zela jaso (Mikel Olaizolaren hitzetan" Azpeitian nork esango dio ezetz, euskara bultzatu nahi duzu?
|
|
|
Azpeitiko Udalak aho batez onartu zuen
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia (EBPN) abian jartzea 2001eko azaroaren 21eko udalbatzan (EAJ EA SA). Mikel Olaizola jaunarentzat, berriz, Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiari dagokionez, Azpeitiko Udala EAJ eta EA alderdiak besterik ez dira (hau ere" irakurketa" egiteko lagungarri gerta dakioke irakurleari).
|
|
2003
|
|
|
Nola uztartzen da zuen plana
|
Euskara
Biziberritze Plan Nagusiarekin?
|
|
|
Sarea berrantolatuz eta doituz askatzen diren bitarteko ekonomikoak ondorioztatzen den sarearen normalizazioa indartzeko erabili ez ezik
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiaren ezarpenak, hiztunek euskara balia dezaten aukerak ugaltzeko berariaz sortu den plan estrategiko honen gauzatzeak behar dituen udal mailako zerbitzuak indartzeko ere enplegatu genituzke (euskara beharrezko zein baliagarri eta euskara eskuratzeko ahaleginak egiten ari direnei erabiltzeko erraztasunak eskaini behar zaizkie), hartarako HEAko profesionalak birziklatzeko ... Halaber, teknologia berrien erabilera zabalduz, ikasleen autonomia indartzeko eta merkatua bera hedatzeko urratsak egin behar ditugu.
|
|
|
Horrek zerbaiten berri eman digu. Hots,
|
euskararen
biziberritzea, gizarte erabilera alegia, ez dela oraino benetan abiatu, prozesua geldirik dagoela, ez dela gizarte indar ahultsurik antolatu. Hau dela eta, helduen euskalduntze alfabetatzeak badu zer hausnartu eta zer hobetu, nahiz eta hausnarketa hau, jakina, berari soilik ez dagokion.
|
|
|
1. Eusko Jaurlaritzaren
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusian aipatu egiten dira helduen euskalduntze alfabetatzearenmaldan behera azal ditzaketen faktoreetako batzuk.
|
|
|
Alfabetatzearen eskaintza osotua zehaztu beharra dago, bai eta irakasleen prestakuntza areagotzeko beharra ere. (
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia, 62 or.)
|
|
|
demokrazian, ahulenaren aldeko jokabidean, hizkuntza propioari zor zaion aitortzan eta gizarte ekimenen osagarritasunean. (
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia, 30 or.)
|
|
2004
|
|
|
Aste honetan dira sinatzekoak alde biak hitzarmena. Itun honen bidez Kontseiluaren lana izango da Gasteizko
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiaren inguruan ebaluaketa eta jarraipena egitea. Itunak 13.500 euroko aurrekontua izango du.
|
|
|
Gasteizko euskalgintzak jakinarazi duenez, zorrotz jarraituko dute abian jarritako prozesua. Gakoetako bat
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia eta Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluaren Bai Euskarari Akordioaren Plan Estrategikoa uztartzea izango dela azpimarratu du Gasteizko euskalgintzak.
|
|
|
lehenik, ezer askorik argitu ezin digutelako, eta, bigarrenik, neurriak hartzeko unean argibideak urri ditugulako. Pentsamendu dialektikoaren baliabideak, beraz, hil edo biziko lanabesak ditugu
|
euskararen
biziberritze asmoak diseinatzerakoan. Euskararen etorkizuna hemen bi erdarek duten etorkizunaren araberakoa izango da.
|
|
|
Baina, kontua, hauxe da:
|
euskararen
biziberritzea, muin muinean, esparru publikoetako erabilera eremuetan erabakiko delako iritzia erabat errotua eduki dugula gugan. Inondik ere, pentsaera soziolinguistiko horretara makurtzea hizkuntza plangintzen ardura aginte publikoen esku egoteari zor zaio, eta horren ondorioz edo, pentsatu izan dugu eremu horretan ezarri ohi direla normalkuntzaren zimentarriak.
|
|
|
Mikel Atxagak Sabino Arana eta haren jarraitzaileen eragina euskararen berbizkundean. Eta ildo horretan gure ekarpen xumea kokatu nahi genuke, epe luzean, aurrekariak, eta ondorenak aipatuaz, mendebaleko Europaren historiaren nondik norako nagusien baitan, S. Aranareo ekarpena
|
euskararen
biziberritzeari buruz gogoeta gai hartzen dugularik.
|
|
|
Hala, Aizarnazabalgoak izan ezik, udalek orain arte ez dute Hitza ren diru laguntza eskaera aintzat hartu (urtean biztanleko hiru euroko laguntza eskaera; urtean 631.000 euroko aurrekontua du Hitza k). Euskara oraindik ez dago normalizatua, horregatik ari dira erakunde publikoak eta euskalgintzako erakundeak normalizazio planak gauzatzen, eta Hitza plan guztietan bete betean txertatzen den egitasmoa da;
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiak berak dio Bai Euskarari k bezala" estrategikoa" dela euskarazko tokiko komunikabideen arloa eta laguntzeko orduan" lehentasun altukoa" dela. Baina hemengo udal gehienek oraindik ez dute aplikatu Hitza ren kasuan.
|
|
|
Iparraldean,
|
euskararen
biziberritzeko bi behar edo premianagusi ikus daitezke: hizkuntza politika eta euskal gogoa.
|
|
|
Gainera, aurrekariek ez digute fruitu onik utzi:
|
Euskara
Biziberritzeko Plana, Kultura Sail berak atondua, erdizka eta gaizki bete da; Osakidetzan eta Ertzaintzan euskara, kultura plan berri honetako ardaztzat aitortua, missing dago, 25 urteko autonomia aroan abertzaleak omen direnak sail bi horietan arduradun egon ondoren. Esperantza konfiantzaren etsai baita gehienetan, etaabertzale izateak deus gutxi bermatzen baitu euskarazko kulturan, diskurtso politiko boto biltzailea zabaltzea ez bada.
|
|
2005
|
|
|
Euskararen erabileraren eta normalizazioaren azterketa udaletan dauka izenburutzat Bat soziolinguistikaren aldizkariak azken zenbakian jorratu duen dosierrak. Jorratutako gaien artean,
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiaren hedapena toki mailako erakundeetan(), Gipuzkoako eta Bizkaiako Foru Aldundietako teknikarien hausnarketa, hiriburuen eta mankomunitateen lekua Euskara Biziberritzeko Plan Nagusian, eta Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia eta hainbat udaletako ereduak daude.
|
|
|
Euskararen erabileraren eta normalizazioaren azterketa udaletan dauka izenburutzat Bat soziolinguistikaren aldizkariak azken zenbakian jorratu duen dosierrak. Jorratutako gaien artean, Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiaren hedapena toki mailako erakundeetan(), Gipuzkoako eta Bizkaiako Foru Aldundietako teknikarien hausnarketa, hiriburuen eta mankomunitateen lekua
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusian, eta Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia eta hainbat udaletako ereduak daude.
|
|
|
Euskararen erabileraren eta normalizazioaren azterketa udaletan dauka izenburutzat Bat soziolinguistikaren aldizkariak azken zenbakian jorratu duen dosierrak. Jorratutako gaien artean, Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiaren hedapena toki mailako erakundeetan(), Gipuzkoako eta Bizkaiako Foru Aldundietako teknikarien hausnarketa, hiriburuen eta mankomunitateen lekua Euskara Biziberritzeko Plan Nagusian, eta
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia eta hainbat udaletako ereduak daude.
|
|
|
Testuinguru horretan,
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia ebaluatzeko eta, horren arabera, berritzeko abagunea laster batean sortuko denez, hizkuntza politikari astinaldi orokorra emateko baliatu genuke, hizkuntza politika are eragingarriagoa abian jarri ahal izateko jada hautsita dagoen sasoi bateko adostasuna berritzen ahaleginduz, Erkidegoko instituzio guztietan eragiteko helduleku eragingarriak eraikitzeko urratsak eginez...
|
|
|
Eginkizun duguna, hala ere, ez da gutxi.
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiak dioenari jarraiki, euskararentzat ahalik eta hiztun oso gehien irabazten jarraitzeaz gain, orain arteko lorpenak kapitalizatzea da erronka nagusia; hau da, euskararen erabilera soziala areagotzea, euskara eskolan ikasi duten milaka euskal hiztunen hizkuntza gaitasuna sendotuz eta gure eguneroko bizitzan euskararen presentzia handituz. Horiexek ditugu aurrerabiderako helburuak.
|
|
|
Horretarako, inertzia batzuk astinduz eta
|
euskara
biziberritzeko politikaren partaide denok garela benetan sinisturik, eredu koherenteak gizarteratu eta hedatu behar ditugu: familian, gurasoen hizkuntza portaera; eskolan, irakasleena; lanean, zuzendaritza karguena….
|
|
|
Eta, horrenbestez, euskara zerbitzu hizkuntza dugu administrazioen atal askotan. Orain, elebidun izateko ezinbesteko baldintzak bermatu behar ditugu zenbait ataletan, eta euskara lan hizkuntza izan dadin behar diren programak eta baliabideak sistematizatu eta areagotu, herri aginteek
|
euskararen
biziberritze lanean, bide erakusle eta ispilu izan behar dutelako.
|
|
|
euskara nabarmen doa goraka Euskal Autonomia Erkidegoan, behera Ipar Euskal Herrian, eta ez gora ez behera Nafarroako Foru Komunitatean. Horrek lotura zuzena du, jakina,
|
euskara
biziberritzeko azken urteotan abian jarri diren hizkuntza politikekin.
|
|
|
Lehenengo galderan aipatu ditudan aldagai horiek guztiak barruan daude.
|
Euskara
Biziberritzeko Planean hiru eratako eragileak ikusten dira eta eragile horien artean dago eskola. Lehenengo eremuan euskara ondorengoetaratzeko eragileak aipatzen dira:
|
|
|
2003an EBPN(
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia) onartu zen aurreko lana indartu eta zabaltzeko.
|
|
|
Edukia hiru puntutan labur liteke: diru-laguntzak urtero oso berandu etortzen direla, horiek behera doazela, eta Kultura sailak ez duela euskarazko komunikabideen sektorea estrategikotzat hartzen,
|
Euskara
Biziberritzeko Planean horrela definituta egon arren. Baieztapen irmoak, Kultura sailak gogoan hartu lituzkeenak.
|
|
|
Euskarazko kulturaren garapenean aurrerapauso kuantitatibo eta kualitatibo esanguratsua emateko, eragileekin adostutako plan estrategiko propio, espezifiko eta sendo bat behar da lehenik, berbazko kulturari zehazki zuzendua eta" Plan Vasco de la Cultura" orokor horretatik bereizia (gaztelaniaz ernatuta, pentsatuta eta idatzita dagoen plan hori" Kulturaren Euskal Plana" itzuli da, non" euskal" horrek" euskal herritar" edo" EAE herritar" esan nahi duen); plan berri hori diruz ongi hornitu, bigarren; eta agindutakohelburuak, neurriak eta eginkizunak bete, hiruga rren. Hirurak falta dira eta dagoen"
|
Euskara
Biziberritzeko Plana", txarra izan gabe, eskasa da, eta bere helburu mugatuak ereerdiraino bakarrik bete dira aurreko urteetan.
|
|
|
Beti eta edonon adierazten du euskararen aldeko defentsa, horren araberako Hizkuntza Politika bat darama: aurrekontuetako ehuneko jakin bat bideratzen du euskararen sustapenerako;
|
Euskararen
Biziberritzerako Plan Nagusia da Hizkuntza Politikaren islarik argiena. Herri eta hirien tamaina eta euskaldunen ehunekoaren araberako eredu ezberdinak eskaintzen ditu Plan hau abian jartzeko.
|
|
2006
|
|
|
Ipar Euskal Herriko eta Nafarroako erakunde pribatuentzat 400.000 euro izango dira. Udalek 1.600.000 euro jasoko dituzte
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia garatzeko. Enpresetako euskara planak sortzeko eta garatzeko berriz, 1.825.000 euro izango dira.
|
|
|
Gainerakoak antzera dabiltza. «Hizkuntza politika Sailburuordetzak ezartzen du, beti ere
|
Euskara
Biziberritzeko Planean (EBP) txertatuta», gogorarazten digu Iñaki Unibaso HABEko Bizkaiko Ikuskatzaileak, «eta ez da inon aipatzen euskalkiei tratamendu berezirik eman behar zaienik. HABEk ez die euskaltegiei halakorik eskatzen, oinarrizko curriculuma batuazkoa da, eta gero ikastetxe bakoitzak jakingo du nola osatu».
|
|
|
• Bai erakunde publikoek bai herrikoiek
|
euskara
biziberritzeko egindako plangintza ebaluatu.
|
|
|
Irakasgaiaren helburuak euskararen alde sozial eta kulturalak aztertzea da, baita indar sozialek hizkuntzan duten eragina ere. Honako gaiak aztertzen dira, besteak beste:
|
euskara
biziberritzeko plangintza: estatusa, korpusa, jabekuntza, hizkuntza jarrerak aldakortasun linguistikoa:
|
|
|
Zurekin, zuretzat merkataritza arloari zuzendutako katalogo berria aurkeztu zuen ostiralean Udal Euskara Patronatoak,
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiaren baitan. " Herriko merkataritzako establezimenduek bezeroei zerbitzua euskaraz ematea da gure helburua", azaldu zuen Ana Mendizabal Udaleko Hezkuntza eta Euskara batzordeburuak.
|
|
|
|
Euskararen
biziberritzea: marko, diskurtso eta praktika berriak birpentsatzen.
|
|
|
|
Euskararen
biziberritzea: marko, diskurtso eta praktika berriak birpentsatzen [Interneteko artxiboa.
|
|
|
|
Euskara
biziberritzeko ahalegina eta erantzukizuna gurea da, bai, inorena baldin bada. Horrela ikusi zuten Jakin abian jarri zutenek eta horretan aritu dira.
|
|
2007
|
|
|
Buruntzaldeako Udalen eta Gipuzkoa Donostia Kutxaren artean euskararen erabilera areagotzeko hitzarmena sinatu zuten aurreko ostiralean, Donostiako Kutxako ekitaldi aretoan. Bertan, Xabier Alkorta Kutxako Zuzendari Nagusia, Maria Jesus Aranburu G.F.A.ko Kultura Diputatua eta Astigarra, Hernani, Lasarte Oria, Urnieta, Usurbil eta Andoaingo alkateak eta udaletako euskara teknikariak bildu ziren hitzarmena sinatzera.Udaletxeetako ordezkariek azaldu zutenez," langileen artean eta herritarren artean euskararen erabilera gehitzeko asmoz ahaleginetan ari gara
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiaren (EBPN) esparruaren barruan" eta Gipuzkoa Donostia Kutxak dituen bulegoak topagune ezin hobeak direla euskara erabiltzeko adierazi dute.Gipuzkoako Donostia Kutxak, euskararen alde egiten ari den lana azpimarratu nahi izan zuen: " bezeroei kalitatezko zerbitzua eskaintzea dugu helburu, kalitatearen osagai funtsezkoa delarik bezeroak harreman hizkuntza aukeratu ahal izatea; helburu hori erdieste bidean, lagungarri dela Gipuzkoako bi hizkuntza ofizialen arteko desoreka gainditzea, hizkuntza ahulenaren, euskararen, erabilera bultzatuz", honen harira," Ikuspegi honekin ari dela Gipuzkoako Donostia Kutxa euskararen presentzia ugaltzen, indartzen eta sendotzen, dagozkion esparru guztietan". Hartutako konpromezuakBuruntzaldeako Udalek eta Gipuzkoako Donostia Kutxak, orain arteko lankidetza indartu eta sakontzeko helburuarekin hainbat konpromezu hartu eta sinatu dituzte:
|
|
|
Helburu nagusia, artean euskararen normalizazioa bultzatzea. Eusko Jaurlaritzaren
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia (EBPN) eta Kontseiluaren Bai Euskarari plana hartu zituzten oinarri, egitasmo bateratua eginez. Herriko eragile ugarik hartu du parte egitasmo horretan eta herrirako plana, hau da," oso pertsonalizatua" adostu dute.
|
|
|
Euskaltegiok 1970eko hamarkadan hasitako bidean euskararen ezagutza nahiz erabilera, euskaldunon hizkuntz gaitasuna hobetzea, euskara ikasi eta erabiltzearen aldeko motibazioa izan ditugu jomuga. Honela aitortzen du Eusko Jaurlaritzak berak
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusian, lehentasunezko sektore estrategikoa garela berretsiz.2
|
|
|
Helduen euskalduntze eta alfabetatzea, euskaltegion eginkizun nagusia izateaz gain, gure hizkuntz ofizialaren normalizazio prozesuan euskaltegiok gizarteari eskaintzen diogun zerbitzua da. Eusko Jaurlaritzaren"
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiak", hezkuntza sistemarekin batera, helduen euskalduntze eta alfabetatzea baliatzen du euskararen geroratzea bermatzearren. Orobat, Eusko Jaurlaritzak indarrean dituen administrazioko langileen Euskalduntze Planak bideratzeko ezinbesteko zerbitzua betetzen dugu euskaltegiok.
|
|
|
Plangintzak garatu eta aurrera atera ahal izatea edozein enpresaren edota gizarte osoaren nagusitasunaren adierazle da zalantzarik gabe, baina horretarako gizarteak nolabaiteko ezagutza edo heziketa behar du. Gure gizartearen zati izugarri handi batek, ez luke inondik inora gaindituko
|
euskararen
biziberritzearen inguruko galdetegirik errazena ere. Gure ikasle direnek ez dakite ezer askorik hizkuntz politikaz, baina are gutxiago sekula euskaraz ikasi ez dutenek.
|
|
|
Has gaitezen interbentziorako xede talde egokienak zedarritzetik. Izan ere,
|
euskara
biziberritzeko dauden interbentzio eremuak amaigabeak dira eta horretarako dauden baliabideak, aldiz, mugatuak. Hortaz, lehentasunak ezarri behar dira, ezinbestez.
|
|
|
batek bere lur eremuaz gain herriarena den ondoko lurretaz jabetu delako hartu da erabaki hau. Euskara hizpide Eztabaida piztu zen hirugarren aztergaian,
|
euskara
biziberritzeko plan estrategikoaren inguruan, hain zuzen. Batzarraldiaren aurretik komisioan aztertu zen gaia eta bertan agertu ziren zalantza berberak errepikatu zituzten ordezkari sozialistek eta popularrak.
|
|
|
Eskolaren erantzukizuna
|
euskararen
biziberritzearen ahaleginean erlatibizatu behar da beraz. Katekesia eskolan ikasteagatik ez gara bihurtzen gero apaiz ezta ere fededun; hizkuntzarekin berdin gertatzen da.
|
|
|
Auzia ez da berria. Jada 8 urte dituen
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusian aipatzen zen corpusaren beharra. Gerora garatutako Zientzia, Teknologia eta Berrikuntza Plana delakoak ere jaso zuen.
|
|
|
Lankidetza hori aurreko erabaki eta akordioetan oinarritzen da. Izan ere, Eusko Legebiltzarrak 1999ko abenduaren 10ean berretsitako
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiak eta 2004ko uztailaren 9an Baionan izenpetutako Euskararen Erakunde Publikoaren hitzarmen sortzaileak eskaintzen duten kokalekua kontuan izanik, bi alderdiek hitzarmen bat izenpetu dute 2007ko otsailaren 7an. Hitzarmen horren xedea da erakunde horien artean hizkuntza politika gaiez mugazgaindiko lankidetza garatzearen aldeko borondatea agertzea eta erakunde mailako harreman iraunkorrak ezartzea zein garatzea, herri erakunde bakoitzaren erabaki autonomia eta ibilmolde arauak errespetatuz.
|
|
2008
|
|
|
Gernika Lumoko (Bizkaia) euskara teknikariak Udaleko EBPN(
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia) eta ikastetxeetako normalkuntza planak nola uztartzen zituzten azaldu zuen. Bide beretik aritu ziren Irungo Udaleko euskara teknikaria edota Aiaraldeko (Urduña eta Amurrio) euskara teknikariak ere.
|
|
|
Izan ere, frantses Estatuaren menpe bizi diren euskaltzaleek ontsa badakite euskararen geroa hemen jokatzen dela nagusiki. Parisen deus mugitu gabe, herri zerbitzuak sortu, dinamika zabalak sustatu eta emaitza konkretuak ere lortu dituzte
|
euskararen
biziberritzeari begira. Azken urteetako ekimenak soilik aipatuz, hor ditugu Bai Euskarari, Herriko Etxeetako Hitzarmenak edota Batera mobilizazioa, egoera sakon aldatu eta baldintza berriak sortu dituzten dinamika sozial eta politikoak.
|
|
|
• Hizkuntza teknologia funtsezkoa izango da
|
euskara
biziberritzeko.
|
|
|
• Hizkuntza teknologia funtsezkoa izango da
|
euskara
biziberritzeko.
|
|
|
• 1999,
|
Euskara
Biziberritzeko Plan
|
|
|
• 1999,
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia.
|
|
|
Erabaki honi 3 gertakari andana lotuak dira: plangintza soziolinguistikorako mapa,"
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia" eta hizkuntza antolaketa hitzartua.
|
|
|
2
|
Euskara
biziberritzeko plan nagusia (1999)
|
|
|
Jarraian Eusko Legebiltzarraren Osoko Bilkurak, 1999ko abenduan
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia berretsi zuelarik ebazpen gehigarri hau egin zuen: " Legegintzaldi honetarako koalizio akordioak dioenez, Nafarroako eta Iparraldeko erakunde pribatuekin eta publikoekin lankidetzan euskararen sustapena bultzatzea eskatu nahi dio Eusko Legebiltzarrak Eusko Jaurlaritzari" (3 ebazpen gehigarria).
|
|
|
Beraz 1982ko euskararen legeak ekarpen onak hedatu ditu Iparralderaino: mugaz gaineko lankidetzaren antolaketa, eta
|
euskara
biziberritzeko plangintza hitzartua.
|
|
|
Beraz, datozen urteotarako terminologia lanaren plangintza egitea agintzen duen
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiak esandakoari jarraituz, Eusko Jaurlaritzak euskarazko terminologia indartzeko erabakia hartu du. Hori izan da UZEIri azaldu zaiona eta UZEIk onartu duena.
|
|
|
Gerrostean euskalgintzak iraganeko kontua zirudien, eta
|
euskara
biziberritzeko aukerak hutsaren hurrengoak ziren. Une horretan gaztelaniaeuskara ereduko hiztegi bat, erdarak bizitza modernoko kontzeptuak adierazteko zerabiltzan hitzen euskal ordaina agertuko zuenak zentzu gutxi izan zezakeen.
|
|
|
Ikusten denez Azkue euskara hutsezko egunkariaren aldekoa zen, Donostia partean sortzeko ei zena. Egunkari horrek
|
euskara
biziberritzeko eta gipuzkoar ereduko euskara idatzi batu bat sustatzeko balioko zuen Azkueren aburuz.
|
|
|
Hil honen hasieran, Gasteizko gobernuko hizkuntza politikan ardura bat duen euskaltzale ezagun batek egunkari ezagun batean zera esan zuen: Kontseilua
|
euskara
biziberritzeko aingura astuna dela. Neure idazki honetan ez dut artikulu horren argudioei kritika egiteko joko antzu eta gogaikarrian jausi gura.
|
|
|
Askok esango digute legeen barruan jokatu behar dugula, baina non egongo ziren gaur egun ikastolak eta euskaltegiak aurreko urteetako gizalegerik gabeko lege haiei men egin baliete?. Kontseiluak Euskal Herri mailan euskarari bultzada emateko ahalmena izanik ere, lotsagarria da botere publikoetan euskararekin eskuzabal jokatzen duten horiek erakunde hori baztertzeko jarrera hartzen dutela ikustea, mugak apurtzeko jarrera duten horiek
|
euskara
biziberritzeko aingura astun bihurtu direla adieraziz. Ezin dut ulertu zelan euskararen alde osagarriak izan litezkeen ikuspuntu horiek baten batzuek baztertzailetzat jotzen dituzten.
|
|
|
Asko kostatu arren, azkeneko urteetan Udalak pauso garrantzitsuak eman ditu (ikusi ibilbidea): Udal Euskara Patronatoaren sorrera eta lehen euskara teknikariaren kontratazioa (1998), EBPN
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia abian (2001), Udal Euskara Batzordearen sorrera (2003), EBPN eta Bai Euskarari uztartzeko akordioa Kontseiluarekin(, eta 2008), euskara ordenantzaren onarpena (2005) eta, orain, Ueman sartzeko erabakia (2008). Horretaz gain, Udalak 2008ko Euskara Kudeaketa Plana onartu berri du, baita 2011 arteko Euskararen Plan Estrategikoa ere.
|
|
2009
|
|
|
Gainera, 2008ko inkestak ez dio inolako erreferentziarik egin aurrekoari, lehenago Nafarroako egoera soziolinguistikoa behin ere ikertua izan ez bailitzan. Deus ez du erran egoeraren aldaketaren gainean, joeren gainean,
|
euskararen
biziberritzea agertzen duten datuez edo egoeraren egonkortasuna salatzen dutenez. Nahita ez zaio eman inkestari inolako erreferentzia diakronikorik?
|
|
|
aldaketa soziolinguistikaklusterra martinugalde, kp/ 20140andoain ekonomikoak, sozialak eta politikoak kulturaren aldaketa eragiten dute eta, beraz, baita aldaketa linguistikoa ere, edo are zuzenago, aldaketa horiek guztiak aldaketa prozesu orokor baten alderdi desberdinak dira. Zer aldatu behar da
|
euskara
biziberritzeko. Agintariak bakarrik ez.
|
|
|
Iratiren aplikazioaren bidez, erakundeek diseinatu, kudeatu eta jarraitu egin ahal izango dituzte bi plan mota: batetik,
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia (EBPN), eta, bestetik, erakunde barruko erabilera plana.
|
|
|
Udalak UEMAtik eskainitako guztia bertatik eramateko zailtasunik ez du, Getariak eta euskarak ez du UEMA kanpoan utzita ezer galtzen.
|
Euskararen
biziberritzeko plan nagusiak dioenez, ordea, Getarian lan handia dago egiteko arlo honetan, eta herriko euskara maila ez da lukeen modukoa. Besteak beste, administrazioko hainbat eremutan eta lantegietako esparruan gabezia handiak azaltzen dira urtez urte.
|
|
|
Alde batetik, hizkuntza politikaren ibilbide orria duela (Euskara 21 gogoeta), eta hori gogoan hartzeko eskatu dio. Eta, bestetik,
|
euskara
biziberritzeko prozesuak guztion adostasuna eskatzen duela eta euskaratik urrun daudenak erakarri behar direla esan dio. Lan horretan eraginkorra izan dadin eskatuko nioke.
|
|
|
Nafarroaz ari garela,
|
euskara
biziberritzeko prozesuan, modu batean edo bestean, beti presente egon ohi den beste alderdi bati lotuko gatzaizkio. Maximalismo lasterzaleen eta minimalismo motelzaleen arteko lehia bere berea du euskararen plazak.
|
|
|
" Euskaldunak garelako euskaraz eta kitto!" edo en castellano y punto porque todos sabemos castellano bezalako jarreretatik urrun dagoena da gehiengoa. Gehiengoa da
|
euskara
biziberritzeko pausoak ematearen kontra ez dagoena, baina ez daude guztiak neurri berean ados, eta oraindik asko dira, gehienak, neurri batean euskaratik urrun daudenak. Erdaldun izaten jarraitzen dute, ez dute euskarara hurbiltzeko jarrera aktiborik gauzatzen.
|
|
|
Horiek guztiak hor daude, jarrera eta bizipen horiek existitzen dute. Jarrera horiek guztiak ezagutzea behar beharrezkoa da hizkuntza politika demokratikoa (gizarte osoarena den hizkuntza politika), integratzailea, kohesionagarria eta
|
euskara
biziberritzeko benetan arrakastatsua izango dena diseinatzeko eta garatzeko. Erdararen eta euskararen munduen arteko dibortzioa betikotuz gero, etorkizun eskasa bailuke euskarak.
|
|
|
Horrela, bada, abertzaleek ez badiote erabilerari hil edo biziko garrantzia ematen, eta ez badute normaltasun osoz onartzen kolore guztien plaza dela euskararen plaza; ez abertzaleak ez badira euskaltzaletzen, eta ez badute bere egiten euskara eta hizkuntza bizikidetzaren erronka, euskara sustatzeko jardunaren aitzinean jarrera defentsibo eta errezelotsuak albora utziz eta jarrera positiboak hartuz... nekez haziko da euskara gizarte bizitzan eta nekez areagotuko da euskararen erabilera elebitasun gero eta orekatuago baten perspektiban. Erdal mundua etsaitzat hartzen duen hizkuntza politikak jai du gurean, eta euskararen auzia guztion bizikidetzaren auzia dela onartu gabe euskarari bizkar emanda bizi denak ere, hitzak hitz, ez dakarkio ekarpenik
|
euskara
biziberritzeko prozesuari.
|
|
|
Ez dago zalantzarik
|
euskara
biziberritzeko prozesuan zuzeneko eragina izango dutela etorkinek. Bilbo Handian gertatzen da kontzentraziorik handiena, non eta euskal hiztunen portzentajea apala izatean (Bilbo hiriburuan, %24, 2 dira elebidunak), eguneroko bizitzan hainbat eremutan euskara erabiltzeko aukera urriak dauden zonaldean hain zuzen ere.
|
|
|
Batetik, herritarrari eskaini beharreko zuzeneko zerbitzuan haren hizkuntza nahiak asetzeko gai izango delako. Eta, bestetik,
|
euskararen
biziberritzea, gure ustez, ahozko harremanetan eta pertsonen arteko komunikazio ekintza ohikoetan ari delako erabakitzen, gaur gaurkoz bederen. Egoera soziolinguistikoaren argitan, eta datorren hamarraldiari begira, ez legoke gaizki gure eginbidearen ardatz bihurtuko bagenu komunikazio ekintza arruntak euskalduntzea.
|