|
2008
|
|
|
Euskarazko komunikazioaren panoramak, gaur egun, denetariko komunikabideak ditu, egoera idilikoa ez den arren.
|
Euskara
hutsezko lehen egunkaria 1937an argitaratu zen, oso egoera berezian: gerra batean.
|
|
2009
|
|
|
Euskarazko lehen testuetatik harago, Agustin Xahoren ekimenez heldu zen 1848an
|
euskara
hutsezko lehen kazeta: Uscal Herrico Gaseta.
|
|
|
egunkari elebidun (diglosiko) baten alde egitea, jende gehiagorengana heltzeko asmoz. El Día zen egunkari hura22 Euskal Herriko
|
euskara
hutsezko lehen egunkaria izan zitekeen Argiak bultzaturiko beste hura, horrenbestez, egia bihurtu gabeko amets izan zen zenbait urtez: zazpi urte igaro behar izan ziren, hain justu, euskarazko lehen egunkariaren ametsa Eguna egunerokoaren bidez errealitate bihurtzeko.
|
|
2011
|
|
|
Zaitegiren aldizkaria gerora etorri ziren Egan, Euskera eta Jakinentzat, bereziki Jakinentzat, aintzindari izan zen, eta maiz eredu, bi alorretan: batetik, euskararen erabilera esparruari zegokionez, Euzko Gogoa maila jasoko
|
euskara
hutsezko lehen aldizkaria izan baitzen; eta bestetik, hizkuntza ereduari zegokionez, Jakinekoek Euzko Gogoa aldizkariaren esperientziatik asko ikasi ahal izan zutelako. Jakinekoentzat oso baliagarria izan zen Euzko Gogoaren saioa, baita gerraurreko hizkuntza moldeak maila jasoan erabiltzean zein mugapen zituen ikusteko ere.
|
|
|
Urkixo Mintegiak Egan aldizkariaren zuzendaritza eta erredakzioa bere gain hartu zituen. 1953 urtean Antonio Arrue, Angel Irigarai eta Koldo Mitxelena aldizkariaren zuzendariak zirela, Eganen
|
euskara
hutsezko lehen zenbakia kaleratu zuten. Euskaraz zegoenez, aldizkariaren gaineko susmorik ez sortzeko, Antonio Arrue, erregimen frankistarekin bat egiten zuena, zuzendaritza taldeko kide izendatu zuten.
|
|
2013
|
|
|
Baina urte bat baizik ez zuen iraun. Xahoren ahaleginetik landa agertu zen
|
euskara
hutsezko lehen astekaria Los Angelesen argitaratu zen, nafar lapurteraz idatzirik: Escualdun Gazeta 1885eko eguberri bezperan agertu zen, eta beste bi zenbaki agertu ondoan desagertu zen, 1886ko urtarrilaren 16an.
|
|
2019
|
|
|
Zehatzago esateko, elkarrizketetan gaztelera darabiltenen %61, 53k (zortzi ikaslek) euskara eta gaztelania dituzte lehen hizkuntzatzat, eta %7, 69k (ikasle bakarrak) gaztelera eta portugesa. Sare sozialetan gaztelera darabilten %30, 76k —lau ikaslek— daukate
|
euskara
hutsa lehen hizkuntzatzat. honako hau da lau gazte horien erabilera: lehenengoak, Leongo lagun batekin egin du gazteleraz; bigarrenak kanpoko baten mezua jaso du gazteleraz, baina berak ez du erantzun; hirugarrenak familiako kide batekin egin du gazteleraz —senidea ez da ondo moldatzen euskaraz—; eta laugarrenak Athletic eko gazteen futbol taldeko whatsappean egin du gazteleraz, non lagunen artean gehienak Bilbo ingurukoak baitira.
|
|
|
Lagin hautatuan hamalau pertsonak ez daukate
|
euskara
hutsa lehen hizkuntzatzat: gaztelera+ euskara dute 11 ikaslek; arabiera, batek; portugesa, beste batek; eta gaztelera eta portugesa, beste batek. hala ere, horietako bostek euskara dute orain etxeko hizkuntza; gaztelera, beste lauk; biak berdintsu, beste hiruk; portugesa, batek; eta portugesa eta gaztelera, beste batek.
|
|
|
Bada, hamalau ikasle horietatik %21, 42k bakarrik (hiru ikaslek) ez dute izan euskara hutsezko elkarrizketarik. 11 ikaslek, ostera, euskara hutsezko elkarrizketak izan dituzte; hau da,
|
euskara
hutsa lehen hizkuntza ez dutenen %78, 57k sare sozialetan euskaraz egiten dute, edo, gutxienez, euskara hutsez ere egiten dute.
|
|
2021
|
|
|
Haren kosmologiaren eta arrazoiketa esoterikoen hariari jarraitzea ez da erraza suertatzen, baina igarle sena behintzat ezin zaio ukatu Xahori.
|
Euskara
hutsezko lehen aldizkaria kaleratu zuen, Uskal Herriko Gazeta (1848), gisa horretako bigarrenak, Azkueren Euskalzalek(), argia ikusi baino mende erdi bat lehenago, eta ordurako euskara batuaren, hizkuntzaren ofizialtasunaren nahiz euskarazko irakaskuntzaren beharraz ere gogoetatua zen, aurretik aitzindari bakarti batzuek baino urratu ez zituzten bideak seinalatuz.... Era berean, 54 Haren lehen liburuak, zuberotarrez idatzia, Azti begia zeraman izenburutzat:
|
|
|
Gaineratzen du Euzkadi, La Gaceta del Norte eta La Tarde egunkariek hasieratik eman ziotela baiezkoa astero materiala jasotzeari, mila bana pezeta jarriz, eta handik gutxira El Pueblo Vasco eta El Pensamiento Navarro ere batu zitzaizkiela. Eta baita erredakzio hori bera aurrera begira
|
euskara
hutsezko lehen egunkari baten hazi gisa ikusten zuela Euskaltzaindiak (1998: 68).
|
|
|
Azaldu den bezala, liberalek El Correo del Norte egunkarian 1834an prentsako euskarazko lehen testua argitaratu ondotik,
|
euskara
hutsezko lehen aldizkariaren bidez egingo da hurrengo urratsa. Agosti Xaho izango da berriro bidegile, 1848an argitaratutako Uskal Herriko Gazetarekin.
|
|
|
Beraz, bertsoak bere presentzia izango du
|
euskara
hutsezko lehen aldizkarian ere.
|
|
|
Arturo Campionek, esaterako, esentzialismoaren beste muturrean legokeen historizismoan oinarritzen zuen bere analisia, esaterako. Edo Resurrección María Azkuek, zeinak gutxienezko jarraitutasun bat izan zuten
|
euskara
hutsezko lehen bi aldizkariak Bilbon sortu baitzituen, euskararen eta baserriaren arteko identifikazioa ez zuen begi onez ikusten:
|
|
|
Aipagarri da baita euskarazko kazetaritzaren lehen pausoetan oso presente zegoela bertsolaritza:
|
euskara
hutsezko lehen aldizkarian, Xahok 1848an argitaratu zuen Uskal Herriko Gasetan, agertu zen, eta jarraitutasun bat izan zuten lehenengoetan, Azkueren Euskalzale() eta Ibaizabal(), presentzia garrantzitsua izan zuen.
|
|
2023
|
|
|
Esan bezala, Xahok 1848an argitaratutako Uskal Herriko Gazeta da
|
euskara
hutsezko lehen hedabidea. Eta aldizkari horretan ere egin zitzaion bertsoari tartetxo bat.
|