|
2001
|
|
|
Gazteak dira, oro har,
|
euskararen
ezagutza mailaren eta erabilpenaren artekodesfaserik handiena agertzen dutenak, euskararekiko motibaziorik altuenaadieraztearekin batera. Kontraesan honen azalpena ez da lortzen gazteenbizkar errua botaz eta beren jokabidea gezur sozialtzat salatuz.
|
|
|
Bigarren aldagai latentea (F2) sare sozialak osatzen du, eta aldagai horisubjektuaren gertuko sareak duen
|
euskararen
ezagutza mailak (X6) eta subjektuakgertuko nahiz urrutiko sarean egiten dituen euskara erabilpenek eta norbanakoarenkanpo nahiz barne erabilpenek (X7) osatzen dute. Kasu horretan programakproposaturiko aldaketa, subjektuaren gertuko sarearen euskara maila lehenengoaldagai latentean ere sartzea izan da.
|
|
|
Kasu horretan programakproposaturiko aldaketa, subjektuaren gertuko sarearen euskara maila lehenengoaldagai latentean ere sartzea izan da. Hori ere ulergarria da, izan ere subjektuarengertuko pertsonek duten
|
euskararen
ezagutza maila aldagai soziolinguistiko modura interpreta daiteke.
|
|
|
Konstruktu teoriko horien arteko erlazio kausalak aztertuz, hauxe ikustendugu: 1) badaude subjektuarengan garrantzitsuak diren zenbait aspektu (jaioterria, gurasoen lehen hizkuntza eta subjektuaren gertuko sareak duen
|
euskararen
ezagutza maila), eta aspektu horiek subjektuaren sare sozialari ematen diote bide, hau da, subjektuak gertuko nahiz urrutiko sarean eta erabilpen indibidualetan egiten dueneuskararen erabilpen maila aurrez aipatu ditugun aspektuek markatuta dago; 2) sarehorrek, aldi berean, subjektuarengan gertatuko diren azpiprozesu psikosozialetaneragingo du, eta sarearen arabera, identitate bat, jarrera jakin ... Horrela, orduan eta euskara ezagutza handiagoa izan subjektuaren sarean eta, ondorioz, erabilpen handiagoa egin, subjektuak identitate euskaldunagoa garatuko du, eta euskaldunekiko jarrera positiboagoaeta orientazio motibazional integratzaileagoa izango du; eta 3) amaitzeko, saresozialak eta aspektu psikosozialek subjektuaren portaeran, edo, bestela esanda, euskararen jabekuntza mailan eragingo dute.
|
|
|
Konstruktu teoriko horien arteko erlazio kausalak aztertuaz, hau ikusten da: euskararen erabilera bi aldagaiek baldintzatzen dutela; alde batetik, aldagai soziodemografikoak, hau da, subjektuen testuingurua (jaoiterria eta bizilekuaren euskaldun proportzioa); eta, bestetik, aldagai psikosozialak, hau da, subjektuen
|
euskararen
ezagutza maila eta euskal identitatea. Bi aldagai horien artean, psikosozialakpisu handiagoa du euskararen erabilera azaltzeko.
|
|
|
Eredu hori frogatzeko, lagin osoa (euskaraz dakitenak eta ez dakitenak) erabili da; eta, 1 irudian ikusten den bezala, aldagai garrantzitsuena subjektuen
|
euskararen
ezagutza maila dela agertu da. Aldagaien arteko harremanetan gehiago sakontzeko, hurrengo ereduan (2 irudia) euskaraz egiteko gai diren subjektuak bakarrik erabiliko dira.
|
|
|
Euskararen erabilera orokorrean eragiten duten aldagai psikosozialak ondorengoak dira:
|
euskararen
ezagutza mailarekin zerikusia dutenak (subjektuaren zeinsarearen euskara ezagutzaren maila), jarrerak (euskararekikoa, euskaldunekikoa, euskaldunen eta erdaldunen irudi taldekoia), bizitasun etnolinguistikoaren hautemate subjektiboa (euskararen eta gaztelaniaren demografia, euskarri eta kontrolinstituzionala eta demografia), bi hizkuntzekiko uste egozentrikoak, euskararekikoeta bi hizkuntza talde...
|
|
|
Euskararen erabilera orokorrean eragiten duten aldagai psikosozialak ondorengoak dira: euskararen ezagutza mailarekin zerikusia dutenak (subjektuaren zeinsarearen
|
euskara
ezagutzaren maila), jarrerak (euskararekikoa, euskaldunekikoa, euskaldunen eta erdaldunen irudi taldekoia), bizitasun etnolinguistikoaren hautemate subjektiboa (euskararen eta gaztelaniaren demografia, euskarri eta kontrolinstituzionala eta demografia), bi hizkuntzekiko uste egozentrikoak, euskararekikoeta bi hizkuntza taldeekiko uste exozentrikoak, identitate etnolinguistikoa (euskalduna zein es...
|
|
|
Euskararen erabilera orokorrean aldagai ezberdinek duten eragina ikusita, euskara erabilera altua dutenen perfil soziodemografikoa, soziolinguistikoazein psikosoziala egin da. Subjektu horiek Gipuzkoan eta euskaldunen proportzioa%40 baino gehiagokoa den herrietan jaio eta bizi dira; euskara dute lehen hizkuntza beren gurasoek ere, edo gutxienez horietako batek; gurasoak Euskal Herrian jaioak dituzte; euskararen erabilera altua dutenen artean, emakumezko gehiago daude gizonezkoak baino; subjektu horiek
|
euskararen
ezagutza maila altua dute, baita beren inguruko pertsonek ere (gertuko eta urrutiko sarea); euskararekikoeta euskaldunekiko jarrera positiboa erakusten dute; horrez gain, euskaldunei etaerdaldunei buruzko irudi ezberdina dute, euskaldunak oso taldekoiak ikusten dituzten bitartean, erdaldunak ez dituzte hain taldekoiak ikusten; euskararen bizitasun etnolinguistiko subjektiboari dagokionez, euskarr...
|
|
|
Euskararen erabilera azaltzeko proposatu den eredua kontuan harturik, zeraikusten da: euskararen erabilera bi aldagaik baldintzatzen dutela, batetik, subjektuaren testuinguruan euskaldunen presentziak (aldagai estari soziodemografikoa) eta, bestetik, subjektuek duten identitate etnolinguistikoak eta
|
euskararen
ezagutza mailak (aldagai estari psikosoziala). Euskararen ezagutza altua denean, subjektueneuskararekiko jarrerak ere garrantzi handia du euskararen erabilera azaltzeko.
|
|
|
Berriz ere kontuan hartu behar da, ordea, azpilagin edo azpipopulazio ezberdinek eredu horren egokitzea behar dutela. Adibide moduan,
|
euskararen
ezagutza maila aldagai ezinbestekoa da euskara erabiltzeko; horregatik, aldagai nagusia daeuskara ez dakitenentzako, euskararen erabilera baldintzatzeko. Baina behin ezagutza lortuta, aldagai estari psikosoziala konplexuago egiten da euskararen erabilera baldintzatzeko, identitate etnolinguistikoaren ondoan, kasu horretan jarrerekere eragina dutelako aldagai estari psikosoziala osatzeko, indar gutxiagorekin badaere.
|
|
|
Euskararen erabilera errazteko egin daitezkeen hizkuntz plangintzei begira, lehen aipatu diren aldagaiak indartu eta zaindu lirateke: alde batetik, badirudi
|
euskararen
ezagutza maila ona ziurtatu behar dela; badirudi datozenbelaunaldietan ziurtatuko dela hori, gaur egun hezkuntza prozesuan gertatzen denmoduan, euskal ereduetan matrikulatzen diren haurrek gehienak izaten segitzenbadute, Euskal Herri osoan. Horrela, subjektuen testuinguruan euskaldunen proportzio egokia egongo dela ere (edo gaur egungoa baino handiagoa izango dela) ziurtatzen da eta, ondorioz, baita euskal identitatea eta euskararen aldeko jarrerakere sortzeko, hezkuntza sistema izan daiteke prozedurarik erabilgarriena.
|
|
|
«Konstruktu teoriko hauen arteko erlazio kausalak aztertuz hauxe ikusten dugu: 1) badaude subjektuarengan garrantzitsuak diren zenbait aspektu (jaioterria, gurasoen lehen hizkuntza eta subjektuaren gertuko sareak duen
|
euskararen
ezagutza maila) eta aspektuhoriek subjektuaren sare soziala ahalbidetzen dute, hau da, subjektuak gertukonahiz urrutiko sarean eta norbanako erabilpenetan egiten duen euskararen erabilpen maila aurrez aipatu ditugun aspektuek markatuta dago; 2) sare horrek, aldiberean, subjektuarengan gertatuko diren azpiprozesu psikosozialetan eragingo du, eta, sarearen arabera, identitate bat, jarrera jakin bat... Horrela, orduan eta euskara ezagutza handiagoa izansubjektuaren sarean eta, ondorioz, erabilpen handiagoa egin, subjektuak identitateeuskaldunagoa garatuko du, euskaldunekiko jarrera positiboagoa eta orientaziomotibazional integratzaileagoa izango du; eta 3) amaitzeko, sare sozialak etaaspektu psiko sozialek subjektuaren portaeran edo, bestela esanda, euskararenjabekuntza mailan eragingo dute.
|
|
|
2) Gizabanakoen ezaugarri soziolinguistikoen araberaere antzean gertatzen delako; horregatik, zenbait aldagai soziodemografikolinguistiko aztertu beharra, berriz ere. Hala ere, aurresan daiteke euskararenegoerak hobetzen eta normalizatzen jarraituko duen heinean, ikusmira soziologikoaren eragina gutxituz joango dela, eta, alderantziz, ikuspegipsikosozialaren edo psikosoziolinguistikoaren eragina handituz joangodela, geroz eta gehiago gizabanakoaren aukeraren baitan egongo direlako, bai
|
euskararen
ezagutza maila, eta bai, gehienbat, erabilera ere; Garciak (2000) lortutako ereduaren bi azpiereduak ere horrela interpreta daitezke.
|
|
2002
|
|
|
Ildo horretatik, Kutxako euskara itzultzaile Joxe Austin Arrietaren iritziz, portzentaia baxuak dira" gipuzkoar biztanleriaren
|
euskara
ezagutza maila teorikoaren argitan. Sustatu egin behar da txartelen euskarazko erabilera, denok eguneroko alor guztietan nozitzen dugun inertzia soziolinguistiko erdaldunari aurre egiteko".
|
|
|
1993an %17, 2koa zen, 97an %26, 3koa eta 2001ean %26, 2koa. SEIren arabera, kezkagarria da azken lau urteotan erabilerak gora ez egin izana, kontuan izan behar baita 1996an
|
euskararen
ezagutza maila %45, 1ekoa zela, eta azken erroldako daturik oraindik kaleratu ez den arren, 97tik hona ziurrenik gora egingo zuela. Beraz, proportzioan erabilera baxuagoa da oraingoa 97koa baino.
|
|
|
Gure Irakasle Eskolako euskarazko irakaskuntzaren lehenengopasadizoak eta bultzadak inon ez daude idatzita, eta irakasle protagonistengandikahoz jasotzeke daude oraindik. Beraz, euskara batzordea eratu baino lehenago, garai gogor haietan piztu zen euskarazko irakaskuntzaren beharra gure zentroan.Baina, irakaskuntza elebiduna martxan jarri zen unetik aurrera, errazagoa izan zeneuskararen aldeko aurrerapausoak era jarraituan eta etenik gabe ematea; adibidez, irakasleen kontratazio berrien kasuetan
|
euskararen
ezagutza maila kontuan hartzenhasi ziren.
|
|
|
– I eginiko bosgarren bileran, Euskal lerroetako ikasleen
|
euskararen
ezagutza mailaren hirugarren neurketaren emaitzen txostena aurkeztuzen.
|
|
|
– Sailkideen
|
euskararen
ezagutza maila hobetzea.
|
|
|
•
|
Euskararen
ezagutza maila lurralde batzuetan handitu bada ere, oraindik baxuegia da euskararen iraupena bermatzeko. Unescok euskara desagertzeko arriskuan dagoela dio; Eusko Jaurlaritzak garatutako Reclus ereduaren arabera, gaur egungo erritmoari eutsiz eta aurreikuspenik baikorrenean ere, 2050ean euskaldunok ez gara biztanleriaren erdia izatera iritsiko.
|
|
2004
|
|
|
1) talde etnosozialek askoz balio handiagoa ematen diote, euskaldun izateko borondatea? ezaugarri subjektiboari, proposatutako objektiboei baino; gainera, kontsiderazio hau bortitzagoa da
|
euskararen
ezagutza maila handiagoa dutenen artean; 2) ezaugarri objektiboen artean, balio handiagoa ematen zaie etnolinguistikoei (gehiago, euskaraz zertxobait, euskaraz ongi, ri baino)?. Goazen aurrera:
|
|
2005
|
|
|
Euskalgintzako sektore bat baino gehiago aspalditxoan ari zen gertatzen zenaren berri ematen. Aereduko batek ere ez zuen gainditu 16 urterekin beharrezko
|
euskararen
ezagutza maila; Bereduko% 33k gainditu zuten maila etaDereduko% 68k. Begi bistan dago orain artekohez kuntzaereduen emaitza:
|
|
2007
|
|
|
Nabarmena da nola mugitu den ikasleriaren adina, 21 urtez beherakoak urritu ahala, 36 urtetik gorakoak ugalduz. 16 urte bitarteko ikasle multzoari erreparatzen badiogu, argi azaltzen da EAEn adin horretako gazteen
|
euskararen
ezagutza mailan izan den jauzia. Aldera ditzagun 1995 ikasturtean eta 2005 euskaltegietan aritu diren adin horretako ikasleen euskara maila (ehunekotan adierazita):
|
|
|
Nabarmena da nola mugitu den ikasleriaren adina, 21 urtez beherakoak urritu ahala, 36 urtetik gorakoak ugalduz. 16 urte bitarteko ikaslemultzoari erreparatzen badiogu, argi azaltzen da EAEn adin horretako gazteen
|
euskararen
ezagutza mailan izan den jauzia.
|
|
|
Gogora dezagun, ildo beretik,
|
euskararen
ezagutza maila %0 bitartekoa duten Hego Euskal Herriko udalen erabilera, 2006an, %4, 4 dela, batez beste. Hortaz, Arabako eta Gasteizko erabilerak ia bete betean sartzen dira erreferentzi tarte horretan.
|
|
|
Batez ere barnekaldean kokatzen diren lehen udalerri motan, euskararen erabilpenak beherakada nabarmena ezagutu du 1997 eta 2001aren tartean, %15, 7tik %11, 9ra igarotzen baita, ondoren jaitsiera lehuna ezagutzeko, galera %0, 9koa baita. Gain beheraren leuntze hori herri txikietan dagoen
|
euskararen
ezagutza maila gorari, euskara haurrei transmititzearen beharraren kontzientzia hartzeri eta euskarazko irakaskuntza eskaintzatzen hedapenari lotua dago. Adin taldekako datuak esanguratsuak dira zeren,, gazteen, helduen eta adinduen baitan, euskararen baliapenaren beherakada argia bada, aurkakoa gertatzen da haurren mailan.
|
|
|
|
Euskararen
ezagutza maila handia dago Bortzirietan, baina gero ez da erabiltzen, edo ezagutzaren aldean hagitz gutti erabiltzen da. Kanpaina honek erabileran laguntzen ahal du, jendeak euskaraz egitea gero eta gehiago, baita idaztean ere, jendeak ahoz egiten duen hori paper gainean jartzea.
|
|
2008
|
|
|
2) Euskara hizkuntza identitatea
|
euskararen
ezagutza mailarekin lotzen da indar handienarekin; ondoren datoz erabilera eta, azkenik, ezagutu nahi izatea.
|
|
|
euskaldunen kopuruaz gain kontuan hartu litzateke euskararen ezagutzaren kalitatea; ondoriozta genezake ezagutzaren kalitate eskasagoa dutenek euskal hedabideak kontsumitzeko joera txikiagoa dutela. Beraz, herrialde bakoitzean dagoen euskaldun kopuruari buruzko emaitzak kontuan hartzen ditugunean ezinbestekoa litzateke euskaldun motak
|
euskararen
ezagutza mailaren arabera bereiztea.
|
|
|
Franco hil ondoren egin zen lehen ikerketetan, nire harridurarako, Baxe Nafarroa zen eskualderik euskaldunena; ez zen Gipuzkoa.
|
Euskararen
ezagutza maila% 90 ingurukoa zen. Orduan hasi nintzen Iparraldea ezagutzen, eta nornahiri nonahi egin zeniezaiokeen euskaraz.
|
|
2010
|
|
|
|
Euskararen
ezagutza maila (abadiñarren %75ak badaki euskaraz) eta erabilerarena parekatzea helburu nagusi duen egitasmoa da gaur iluntzean Errota kultur etxean aurkeztuko dutena.
|
|
|
|
Euskararen
ezagutza maila (abadiñarren %75ak badaki euskaraz) eta erabilerarena parekatzea helburu nagusi duen egitasmoa da gaur iluntzean Errota kultur etxean aurkeztuko dutena.
|
|
|
Gaiaz zerbait ikasi duen orok badaki hizkuntzaren gizarteerabileran gertatzen diren zenbait ohitura aldaketa finkatzeko, ezarpen aldi luzeak, behartzeko hainbat neurri eta hedabide andana behar izaten direla, biztanleriaren lekualdaketa garrantzitsuekin batera. kolore gehiegi egoteak adierazten du gaixorik dagoela hizkuntza. duela soilik bi edo hiru belaunaldira arteko egoera hizkuntza continuum bat bazen, azken aldian ordezkapena indartsu sartu da. ...gehiengoak euskalduna izaten jarraitzen du, baina urolaren goiibilguak, debabarrenak eta ibaizabal arroak ziriarena egiten dute, eta isolatuta uzten dituzte gehiengoa euskalduna duten beste ingurune batzuk, hala nola bizkaiko itsasertza eta arratia bailara. esan beharrik ere ez dago une horretan gehiengoa euskalduna zuten eskualdeak landa eremukoak zirela eta, beraz, biztanleria txikiena zutenak.
|
euskararen
ezagutza maila handia edo dezentekoa zuten eskualdeetan, bigarren edo hirugarren belaunaldiak ziren euskaldunenak. gainera, hiriburua eskualdeko batez bestekoaren azpitik ageri zen beti, eta gune erdaratzaile gisa jarduten zuen. egoera hori biribiltzeko, ez zen inolako berreskurapen zantzurik antzematen jada azken belaunaldietan erdaldundutako eskualdeetan, eta are gutxiago euskara berrezartzeko ... 2.650.000 pertsonako biztanleriatik 490.000 pertsona izango lirateke euskaldunak, gutxi gorabehera biztanleria osoaren %18, 5 begi bistakoa zen zer arrisku zetorkion gainera euskarari, eta ez dakienak edo ulertu nahi ez duenak, aski du ikustea zer bilakaera izan zuen garai hartan euskara baino erabiliagoa zen bretoierak, handik aurrera. gertaera horren aurrean, eaeko agintari politikoek euskararen erabileraren normalizazioaren oinarrizko legea onartu zuten 1982an. hizkuntza desagertzeko bideari buelta emateko aukera bakarra zen. horrenbestez, rlS bati aurre egiten zion munduko lehen lurraldeetako bilakatu zen, bere burua hizkuntza gutxitu baten erabilerei buruzko lege batez hornitzean, jada 1977an Quebecen (kanada) 101 legeak markatutako ildoari jarraituz. nafarroari dagokionez, jada aipatu dugu 1986ra arte ez zela hasi datu demolinguistikoak biltzen. horregatik, mapan ageri diren datuak bost urte geroagokoak dira, nahiz eta badirudien 1981eko koloreak oso antzekoak izango zirela. nafarroaren atzerapen demolinguistikoa legearen eremura ere hedatzen da; izan ere, ez zen halako legerik onartu, harik eta 1986an bertan euskararen Foru lege polemikoa onartu zen arte. lege horren bidez, hizkuntza gutxitu bat ofiziala soilik zati batean zuen lehen autonomia erkidego bilakatu zen nafarroa.
|
|
|
« Zure familian nork daki (zekien) euskara? » galderari erantzunak ere aski dudazkoak izan daitezke, gurasoen eta are gehiago aitona amonen
|
euskararen
ezagutza maila neurtzearen zailtasunarengatik. Badakigu ere guraso batzuek haur denboran euskara ikasi zutela haurrei izkutatzen zietela.
|
|
|
Politikari horiek begi bistan dagoena ezkutatzen dute: gaztelania da
|
euskararen
ezagutza maila egiaztatutako milaka pertsonen ama hizkuntza. EAEn behintzat, gizarteak baliabide asko jartzen ditu herritar guztien eskueran euskararen ezagutza bermatzeko.
|
|
2011
|
|
|
Nabarmendu beharrekoa da kritikak indargabetzeko" interes politiko jakin batzuen" mamua inarrosi ohi duen sailburuordeak (186, 264, 268, 277.278, 418 or.) alderdi politikoetako buruzagien borondate zein interes aldakorren menpe utzi duela euskalduntze prozesua. Horrez gain, ez dugu entelegatzen ahal zertan eragiten dion lege baten aldeko botoa ematen duen legebiltzarkide kopuruak lege horretatik eratorririko zeinahi hizkuntza eredutako ikasleen
|
euskara
ezagutza mailari.
|
|
2013
|
|
|
Ia euskaldunak% 8 eta erdaldunak,% 4 Baina, aldi berean, pentsa daiteke gaur egungo datuak oso gertu egongo direla 2006koetatik, azken urteetan erroldatu diren jatorri atzerritarreko herritarrak ez direlako euskaldunak. Datu errealik ez dugun arren, aurreikus daiteke migrazio fluxu horrek eragin zuzena izango zuela
|
euskararen
ezagutza maila orokorrean eta, bereziki, gazte eta haurren portzentajeetan.
|
|
|
13 Izan ere, ordutegiagatik eta programaren ezaugarriengatik, neurri handian gazteak bide dira programa horren ikusle asko, horien artean
|
euskararen
ezagutza maila nabarmen igotzen delarik.
|
|
2014
|
|
|
" Euskaraz aritu direnak, hau da, ereduko ikasle izateak lotura du harrera euskaraz jasotzearekin, baina beste ereduak gaztelaniarekin askoz ere erlazionatuagoak" daudela, dio Lazkanok. Hori kontuan, ereduan eta A ereduan dagoen Lanbide Heziketa eskaintza zein den jakin nahi izan dugu, datu esanguratsua baita ikaslearen
|
euskara
ezagutza maila. ikasturtean erdi mailako Lanbide Heziketako ikasleen %76 A ereduan ari da eta ereduan, berriz, %23 Hezkuntza Sailak ikasturte hasieran adierazi zuenez, euskarazko ereduak Lanbide Heziketan gora egin du eta lehen aldiz, ikasleen laurdena baino gehiago ari da euskaraz.
|
|
|
Euskararen erabilera orokorrarekin altuen erlazionatzen diren aldagaiak aztertutako taldeetan (lagin osoa, ikasle autoktonoak eta ikasle etorkinak), alderdi linguistiko kulturalekin erlazionatuta daude.
|
Euskararen
ezagutza maila eta euskal kultur praktika dira euskararen erabilera orokorrarekin altuen erlazionatzen diren aldagaiak. Ondoren, jarrera alderdiekin erlazionatutakoak (euskara ezagutu nahia) eta identitatearekin erlazionatutakoak (euskaldun sentitzea) lirateke altuen erlazionatzen direnak euskararen erabilera orokorrarekin.
|
|
|
|
Euskararen
ezagutza maila eta euskal kultur praktika dira euskararen erabilera orokorrarekin altuen erlazionatzen diren aldagaiak.
|
|
|
Ikertutako gazteak kontziente dira,
|
euskararen
ezagutza mailan gazteek bestelako talde batzuk baino ehuneko handiagoa osatzen dutela. Eta ohartzen dira erabilera ez dela handia.
|
|
2015
|
|
|
Koaliziotik gogorarazi dutenez, bi urtetik gorako altsasuarrek hurrengo astetan etxean jasoko dutela azaldu dute EH Bildutik.
|
Euskararen
ezagutza mailaz, hizkuntza erabilera ohiturez eta bestelakoez galdetuko zaie eta, horrekin batera, altsasuarrek udalarekin duten harremana zein hizkuntzatan izan nahi duten aukeratzeko aukera izanen dute. Euskara Batzordeko lehendakaritza duen taldeak altsasuar guztiak udalarekin bat egitera eta galdetegiak erantzutera animatu dituzte, “altsasuar guztien hizkuntza eskubideak bermatzeko bidean beharrezkoa baita egoera soziolinguistikoaren ahalik eta argazki zehatzena izatea”.
|
|
2016
|
|
|
" datuak ulergarriagoak egiteko, kategoria edo label batzuen azpian aurkezten dira. Esate baterako,
|
euskararen
ezagutza mailak bereizteko, hainbat hiztun talde finkatzen dira. EAEko kasuan, joera izan da hiztunak hiru multzo ezberdinetan sailkatzekoa:
|
|
|
Halako gehienek kontraesan nabaria aurkitu ohi dute herritarrek inkestetan adierazitako
|
euskararen
ezagutza maila eta herritar hauek euskara erabiltzeko benetan duketen gaitasunaren artean, zer esanik ez benetako erabileraren aldean?, herritarren euskararen ezagutza maila pasiboaren eta erabilera aktiboaren artean, zertan seguru duten arrazoi. Gure ingurune soziolinguistikoa, dena da.
|
|
|
Halako gehienek kontraesan nabaria aurkitu ohi dute herritarrek inkestetan adierazitako euskararen ezagutza maila eta herritar hauek euskara erabiltzeko benetan duketen gaitasunaren artean, zer esanik ez benetako erabileraren aldean?, herritarren
|
euskararen
ezagutza maila pasiboaren eta erabilera aktiboaren artean, zertan seguru duten arrazoi. Gure ingurune soziolinguistikoa, dena da.
|
|
2017
|
|
|
Zirkuitua martxan jarri aurretik azterketa egin dute, medikuntza eta erizaintzako zuzendaritzekin elkarlanean. Espezialitateetan
|
euskararen
ezagutza maila zenbatekoa zen aztertu zuten, eta zirkuitua ezartzeko aukerak non egon zitezkeen hausnartu. Hala ondorioztatu zuten Donostia Ospitaleko errehabilitazio unitatea egokia zela proiektua abiatzeko, profesionalen ezagutza maila egokia zelako, batetik, eta bestetik gaixoek barruan egiten duten zirkuituan kudeagarria litzatekeelako.
|
|
|
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: ...bestetik, getxoko udal kontuak hautatu genituen. getxon, zuberogoitia anaien iritziz," elkarlana ipar" izan dute udalak eta euskalgintzako elkarte eta taldeek, alegia, aspaldi hasi zen getxon euskara biziberritzeko ahalegina eta gehienetan elkarlanean aritu dira udala eta herriko euskalgintza antolatua, egonkortasunez garatu den ekimen ildo batean27 beste herri askotan bezala getxon ere
|
euskararen
ezagutza maila erabilera mailaren gainetik agertzen da datu soziolinguistiko ofizialetan28, eta beste herri askotan bezala getxon ere euskaltzaleek elkartzera eta antolatzera jo dute euskara erabiltzeko aukerak eta guneak sortu eta hedatu asmotan. baina, ikerketan ez dugu euskalgintza antolatuaren lana neurtu, baizik eta udalaren zerbitzu baten aurrean jendeak dituen erantzunak, zein nolako erabi...
|
|
|
hizkuntza gaitasuna, transmisioa, hizkuntzaren erabilera, eta euskararen erabilera sustatzeari buruzko jarrerak. inkesta Soziolinguistikoaren ikergaiak, aurrekoarekin alderatuta, esparru zabalagoa hartzen du: lehenik, hizkuntza gaitasuna neurtzen du, hau da,
|
euskararen
ezagutza maila; bigarrenik, transmisioa, hots, zenbatekoa den belaunez belauneko euskararen transmisio maila; hirugarrenik, hizkuntzaren erabilera, alegia, jendeak, solaskide eta eremuaren arabera, zenbat erabiltzen duen euskara (baita gaztelania eta beste hizkuntzak ere); eta, laugarrenik, euskararen erabilera sustatzeari buruzko jarrerak, hau da, biztanleriaren zenbatekoa dagoen euskara sustatz... hizkuntza erabilera eremuz eremu neurtzen da (etxea, lagunartea...) eta eremu bakoitzean solaskideen arabera (senar emazte, seme alaba...). gainera, horiez gain, Ikerketaren helburu nagusia da Hondarribiko 16 urte edo gehiagoko euskaldunen hizkuntzaerabilera osoa, hau da, ahozkoa zein idatzizkoa, ekoizlea zein hartzailea, zenbatekoa den neurtzea.
|
|
|
Alderantziz, berriz, ez da beste horrenbeste gertatu: . Iruditzen zait Euskal Herrian gaur egun. Josu Amezaga zaigu mintzo?,
|
euskararen
ezagutza mailaren hazkundearen ondorioz, jende askorentzat euskara dakiten hizkuntza bat dela, baina nahiko instrumentala; euskaldunekin hitz egiteko hizkuntza, baina ez nortasuna ematen dien hizkuntza. [?] Hau da, euskaldunak dira euskaradunak direlako, baina ez nortasunaren aldetik? 141.
|
|
2018
|
|
|
Alabaina, kontuan hartu behar da Bikaineko ebaluazioetan zerbitzuhizkuntzaren bermeari buruz jasotzen den informazioa langileek aitortutakoan oinarritzen dela batez ere, eta ez dela behaketa sistematiko edo neurketarako beste metodologiarik erabiltzen. Ebaluatzaileek zerbitzu hizkuntzan eragingo duten hainbat faktore aztertuko dituzte ebaluaziorako, hala nola, langileen
|
euskararen
ezagutza maila edota hizkuntzaren kudeaketarako erakundeak dituen protokoloak, baina era horretan egindako ebaluazioak ezin du ziurtatu erakundea gai izango dela zerbitzu hizkuntza %100ean bermatzeko.
|
|
|
euskara elkarteko kidea den Joseba Llanorentzat, berriz, argi dago" ziklo baten amaiera" iritsi zaiola euskalgintzari. " Frankismotik ateratzean egitasmo batzuk jarri ziren martxan, eta gaur egun nabaritzen dira horren emaitzak;
|
euskararen
ezagutza mailari begira batez ere".
|
|
|
Erabiltzaile eta kontsumitzaile gisa ere hizkuntza eskubideak aitortzea. Administrazioko langileek
|
euskararen
ezagutza maila egokia egiaztatzea.Euskara ezagutzeko eskubidea eta betebeharra. Herritar guztiei aitortzea euskaraz jakiteko eskubidea eta betebeharra.
|
|
2019
|
|
|
Aitzitik, eta hori ere aitortu behar da, bada
|
euskararen
ezagutza maila sakon eta jasoa duen gazte multzo handi bat, euskaraz bizi dena eta sorkuntzarako gai dena, nahiz goi mailako erabileretan nahiz kolokialetan. Iritzi bertsuko agertu zaigu Mikel Zalbide:
|
|
|
Euskalkiekiko miresmena ageri da maiz azken joera honetan(, benetako euskara?) eta, azken emaitzak? zerikusi handia izan ohi du taldekideen
|
euskararen
ezagutza mailarekin. Jatorri eta maila linguistiko desberdinetako gazteen artean, bestalde, oinarrizko euskara komuna sortu ohi dute, udalerrika, inguruen arabera aldatzen dena, eta (guztiz) bat ez datorrena bertako hizkerarekin.
|
|
2020
|
|
|
Baina aukeraketa egiterakoan gauza bat argi izan behar da: rolek ez dute zerikusirik
|
euskararen
ezagutza mailarekin, jarrera bat dira. Beraz, euskaraz ongi moldatzen ez denak ez du derrigorrez belarriprest izan behar, ezta ongi dakienak beti ahobizi izan behar.
|
|
|
2020 Euskara Sustatzeko Ekintza Plana osa tzeko orduan, Udalak Azkoitiko datu soziolinguistikoak izan ditu oinarri. Azkoitiko
|
euskararen
ezagutza maila jakiteko, hamar urtetik behin herritarrei galdeketa egiten die Udalak, eta adierazle horren azkeneko datuak 2016koak dira; aldiz, euskararen erabileraren berri kale neurketei esker izaten du Udalak, eta azkenekoz, 2018an egin zuten azterketa hori. Azkoitian, euskararen ezagutza mailaren –%76, 9– eta erabileraren –%68, 9– arteko aldea zortzi puntukoa da, eta onartu berri duten planaren helburu nagusia da emaitza horri eustea, eta ahal den neurrian hobetzeko erronka ere jarri dute; hau da, ezagutzaren eta erabileraren arteko tartea ahalik eta txikiena izan dadin lan egingo dute.
|
|
|
Azkoitiko euskararen ezagutza maila jakiteko, hamar urtetik behin herritarrei galdeketa egiten die Udalak, eta adierazle horren azkeneko datuak 2016koak dira; aldiz, euskararen erabileraren berri kale neurketei esker izaten du Udalak, eta azkenekoz, 2018an egin zuten azterketa hori. Azkoitian,
|
euskararen
ezagutza mailaren –%76, 9– eta erabileraren –%68, 9– arteko aldea zortzi puntukoa da, eta onartu berri duten planaren helburu nagusia da emaitza horri eustea, eta ahal den neurrian hobetzeko erronka ere jarri dute; hau da, ezagutzaren eta erabileraren arteko tartea ahalik eta txikiena izan dadin lan egingo dute.
|
|
|
Aipatzen diren argudioen artean, bi nagusi direla esan daiteke. Batetik, gazte batzuen
|
euskararen
ezagutza mailari erreparatzen zaio. Deigarria iruditu zaigu, adibidez, Euskal Autonomia Erkidegoko gazteak izanda honelakoak erantzutea:
|
|
|
Artikulu horretako egileek honelako kezka adierazi zuten: " Azterketa soziolinguistikoek diotenez gazteak dira, oro har,
|
euskararen
ezagutza mailaren eta erabileraren arteko desfaserik handiena agertzen dutenak, euskararekiko motibaziorik altuena adieraztearekin batera. Hitz bitan:
|
|
2021
|
|
|
Hizkuntza ezagutzari dagokionean, nahiz eta datu zehatz eta fidagarririk ez dugun, esan daiteke gehiengo handi batek gaztelaniaren ezagutza baduela, askok hizkuntza bakar gisa dakarte, eta beste batzuek beste hizkuntza batzuekin batera. Badira gaztelaniaren ezagutza batere gabe edo oso gutxirekin iristen direnak ere, jatorriaren arabera, eta badira, aurrez Euskal Herriko beste herriren batean egonak direlako edo,
|
euskararen
ezagutza maila txiki bat dakartenak, baina oso gutxi dira horiek.
|
|
|
Beste testu batean jasotzen dugun lez (Soziolinguistika Klusterra 2020; Altuna eta Hernandez prentsan), ikerketan parte hartu zuten gazteen arabera, beren adineko pertsonen artean" naturala" zen euskaraz egitea familia euskaldunetan hezi bada; aitzitik, gaztelania erabiltzea" naturala" da gazteen familia jatorria ez bada euskalduna. Beti
|
euskararen
ezagutza maila albo batera utziz. Era berean, natural zaie euskararen presentzia altuko udalerrietan euskara gehiago erabiltzeko joera edukitzea, baita euskararen ezagutza txikiagoa den herrietan, harremanetarako hizkuntza gisa, gaztelaniaren aldeko hautua egitea ere.
|
|
|
Baliteke gure ikasle taldeak
|
euskarazko
ezagutza maila altua izatea, baina ez ahaztu!: ahozko komunikazioa ekinean, arian arian ikasten da, eta trebetasuna garatu egiten da.
|
|
|
Uste dugu ereduan ikasi eta unibertsitatera datozen ikasleen hiztun profilek zer pentsatua eta aldi berean informazio oso interesgarria ematen dutela belaunaldi berrien profilak sakon ezagutu eta ulertzeko. eredutik etorritako hainbat ikasleren
|
euskararen
ezagutza maila eta erabilera ez dira espero ditzakegunak, eta dakarten euskara eta euskal kulturaren inguruko ezagutza oso azalekoak dira. Aldi berean, hiztun profilak sakon ezagutzeak lagunduko digu hiztun profil bakoitzari modu eraginkorragoan erantzuteko estrategiak diseinatzen.
|
|
|
Hala ere,
|
euskararen
ezagutza maila% 100ekoa den eta euskara ardatz duen unibertsitateko erabileraren datuak kezkagarriak dira. Azken neurketaren arabera, erabilera datuek beherakada nabarmena islatzen dute 2009 urtetik gaur arte.
|
|
2022
|
|
|
Beste herri batzuetan gertatzen den bezala, Abadiñon ere kezkatuta daude gazteen hizkuntza ohiturei dagokienez. "
|
Euskararen
ezagutza maila eta erabilera datuak ez datoz bat, zoritxarrez. Denek euskaraz badakite ere, gero eta gehiago jotzen dute gaztelerara", aitortu du udalak.
|
|
|
Egitura honen xedea da euskararen aldeko hizkuntza politika aldatzeko galdea egitea. Plataformako kideen ustez, gaur egungo
|
euskararen
ezagutza mailaren eskakizuna" gehiegizkoa" eta trabagarria da administrazio publikoan lanpostuak erdiesteko. Gainera, horrek hizkuntzaren arbuioa eragiten omen du biztanleriaren zati batean.
|
|
|
Oro har, eremu bakoitzaren barne osaera aldatu egin da urteek aurrera egin ahala; eremu erdaldunena euskaldunduz joan den bitartean, eremu euskaldunena erdaldunduz joan da. Udalerrien konbergentzia joera ikusten da; udalerri bakoitzeko
|
euskararen
ezagutza maila aldatuz joan ahala, erdiko eremu soziolinguistikoetan gero eta udalerri gehiago daude eta muturreko eremuetan, berriz, gero eta gutxiago.
|
|
|
Gehien aipatu direnen artean, honako hauek daude: hezkuntzan haur eta gazteen
|
euskararen
ezagutza maila egokia bermatzea, herritarren sentsibilizazioa eta erabilera ohituren finkapena, helduen euskalduntzea, esparru sozio-ekonomikoa, eremu digitala eta hizkuntzaren teknologiak, eremu ez formalean euskararen eskaintza (ikus entzunezkoak, kirola, aisia...) bermatu eta biderkatzea, Euskal Herrira heldutako migratzaileen inklusioa eta aniztasunaren lanketa, euskal kultura sistema (sorkun...
|
|
|
Kontuan izan behar da igoera horretan bi indar daudela konkurrentzian:
|
euskararen
ezagutza maila gora doan neurrian ez da erabileran antzeko erritmorik nabaritzen. Kasu honetan ere, planteatu daiteke ea desfase hori behar lukeena baino handiagoa ote den.
|
|
|
Alta, guztiz bestelako ondoriora iritsi da bera, egiten ari den doktore tesian: dagoen
|
euskararen
ezagutza mailarako, handia da erabilera, euskaraz aritzeko motibazio instrumentalak kontuan hartuta soilik legokiokeen baino nabarmen handiagoa.
|
|
|
Euskara Denontzat plataforma sortu berriak, esaterako, euskara eskakizunak apaltzeko eta tokian tokiko errealitate soziolinguistikora egokitzeko eskatu du. Plataformako kideen hitzetan, «gehiegizkoa» da
|
euskararen
ezagutza mailaren eskakizuna, eta oztopo bat da administrazio publikoan lanpostuak lortzeko orduan; haien iritziz, horrek hizkuntzaren arbuioa eragiten du biztanleriaren zati baten.
|
|
|
Euskara Denontzat plataforma sortu berriak, esaterako, euskara eskakizunak apaltzeko eta tokian tokiko errealitate soziolinguistikora egokitzeko eskatu du. Plataformako kideen hitzetan, «gehiegizkoa» da
|
euskararen
ezagutza mailaren eskakizuna, eta oztopo bat da administrazio publikoan lanpostuak lortzeko orduan; haien iritziz, horrek hizkuntzaren arbuioa eragiten du biztanleriaren zati baten.
|
|
|
|
Euskararen
ezagutza mailan generoaren araberako aldeak oso txikiak dira orokorrean; Araban, emakume euskaldunen %43, 4 eta gizonen %43, 2 zenbatu da.
|
|
|
eremurik euskaldunenetan behera egin du euskararen kale erabilerak. Txosteneko gogoeten atalean jaso dutenez," udalerrien konbergentzia joera ikusten da; udalerri bakoitzeko
|
euskararen
ezagutza maila aldatuz joan ahala, erdiko eremu soziolinguistikoetan gero eta udalerri gehiago daude eta muturreko eremuetan, berriz, gero eta gutxiago".
|
|
|
2 Datuei begira 18 urtetan
|
euskararen
ezagutza maila ez dela igoko aurreikus daitekeen arren, posible da ezagutza erlatiboan eta gaitasunetan eragitea eta, beraz, euskaraz (ahozkotasunean) eroso aritzea errazten duten lurralde, espazio, mugimendu, komunitate eta giroak (batez ere informalak) irabaztea. Izan ere, ikusten ari gara gero eta gehiago direla euskararen ezagutza izan arren erdaretan erosoago bizi direnak euskaraz baino (ezagutza urriagatik edota atxikimendu maila baxuagatik).
|
|
2023
|
|
|
Edukiak gurasoen
|
euskararen
ezagutza mailara egokitzen dira. Hau da, euskaraz argitaratutako artikuluetan, aholkuak eta mezuak guraso euskaldunei begirakoak dira, eta gaztelaniaz idatzitako artikulu horren ispiluak, aldiz, kontuan hartuko du irakurleak agian ez dakiela euskaraz eta, beraz, batzuetan mezu eta aholku ezberdinak helarazi behar zaizkiola.
|
|
|
Garbi esanda, hain da handia saiakera, non ariketaren muineko kontzeptuak ere zalantzan egon izan diren. Belarriprest eta ahobizi rolak
|
euskararen
ezagutza mailatik praktika motara jauzia emateko heldu ziren, eta oraindik ere ikuspegi kontrajarriak entzuten dira. Errazagoa litzateke rolak ezagutzarekin lotzea, baina ez litzateke paradigma aldaketarik proposatuko horrela.
|
|
|
Datu horiek bat egiten dute iragan martxoaren 9an Nafarroako Gobernuak argitara emandako VII. Inkesta Soziolinguistikoak azaleratutakoekin. Izan ere, ikerketa horren egileek ere adierazi zutenez, zenbat eta gazteago, handiagoa da
|
euskararen
ezagutza maila. Adibidez, 16 eta 24 urte arteko herritarren multzoan, inkesta soziolinguistikoan parte hartutakoen %40, 2 ziren euskaldunak edo euskaldun hartzaileak.
|
|
|
Bizkaiko ikastolen jaialdia izatea, ikastolen hezkuntza proiektua ezagutaraztea eta erronka berriei aurre egiteko baliabideak eskuratzea. «Zorionez,
|
euskararen
ezagutza maila gero eta handiagoa da, baina zenbait esparrutan, adibidez aisialdian, erabilera sustatzea oso garrantzitsua da, eta, horretarako, ikastolen jaiak oso aproposak dira», adierazi du Josune Bañales Regulez Ibilaldia Elkarteko lehendakariak.
|