|
2005
|
|
|
2 Euskarak ere hizkuntza ofizialaren maila izanen du Nafarroako eskualde euskaldunetan. Foru lege batek eskualde horiek zehaztu,
|
euskararen
erabilera ofiziala arautu eta Estatuko Legeria orokorra abiapuntutzat harturik, hizkuntza horren irakaskuntza antolatuko du.
|
|
2009
|
|
|
Halaber, honakoa gehitzen du: " foru lege batek eremu horiek zehaztuko ditu,
|
euskararen
erabilera ofiziala erregulatuko du eta, Estatuko legedi orokorraren esparruan, euskararen irakaskuntza arautuko du".
|
|
|
Aitzitik, aipatu Legeak ez du zehazten zeintzuk diren eremu horiek, eurak finkatzea etorkizuneko Foru Lege baten esku uzten bada ere. Foru Lege honi, hain zuzen, esleitzen zaio
|
euskararen
erabilera ofiziala erregulatzeko eginkizuna. Honetara, uka ezina da 18/ 1986 Foru Legetaz ari garela, bertan, hitzez hitz," euskal hiztunen eremuei" aipamen egiten ez zaien arren.
|
|
|
NFBHLOk xedatzen zuenari ez ziola men egiten. Izan ere, deitura desegokia zerabilen; hizkuntzaren izendapenari ez zitzaion egokitzen; zehaztasunik ez zuen euskararen ofizialtasuna nora mugatzen zen finkatzeari zegokionean, edo
|
euskararen
erabilera ofiziala iradokitzen zuen euskal hiztunen eremuetatik harago; 13/ 1982 Legeak aurreikusitakoarekin bat ez zetozen" eremu euskalduna" eta" mistoa" finkatzen zituen; hizkuntza hautatzeko borondate printzipioa ez zuen behar adina bermatzen; eta horrenbestez, errealitate soziolinguistikotik harantzago, ikasketa planetan euskara sartzea xedatzen zuen....
|
|
|
Bada, euskarari buruzko Foru Legearen hitzei erreparatzen badiegu —baita aipatu Legearen elaborazio prozesuan parlamentarioek eginiko ere— antzeman daiteke, eremu mistoan dagoen hizkuntza ereduak, eremu euskaldunean eta ez euskaldunean dauden ereduen arteko tertium genus bat nahi duela izan. Berebat, eremu mistoan, formalki, hizkuntzen ofizialtasun bikoitza dagoela errefusa liteke; aitzitik, ezin uka daiteke, materialki bederen,
|
euskararen
erabilera ofizialak daudenik, bai irakaskuntzan baita euskarari buruzko Foru Legeak aurreikusten duen aukeran ere, hain zuzen, eremu mistoan hiritarrek Administrazioetara euskaraz zuzen daitezen edo Administrazioekiko harremanetan euskara erabil dezaten —balio eta eraginkortasun osoarekin— Orobat, aipatu eskubidearen erabilera bermatzeko, Administrazioek zehaztu lukete zein lanpostutara... Ondorioz, ikuspuntu honetatik, zuzenbide osoz deuseza izango litzateke, euskarari buruzko Foru Legea guztiz ezeztatuz, eremu mistoan, arestian aipatu tertium genus hori ezabatuko lukeen edo euskararen erabilera ofizial horiek eragotziko lituzkeen edozein Foru Dekretu —edo bera garatzen duen edozein plan—.
|
|
|
Berebat, eremu mistoan, formalki, hizkuntzen ofizialtasun bikoitza dagoela errefusa liteke; aitzitik, ezin uka daiteke, materialki bederen, euskararen erabilera ofizialak daudenik, bai irakaskuntzan baita euskarari buruzko Foru Legeak aurreikusten duen aukeran ere, hain zuzen, eremu mistoan hiritarrek Administrazioetara euskaraz zuzen daitezen edo Administrazioekiko harremanetan euskara erabil dezaten —balio eta eraginkortasun osoarekin— Orobat, aipatu eskubidearen erabilera bermatzeko, Administrazioek zehaztu lukete zein lanpostutarako izanen den nahitaezkoa euskaraz jakitea, eta zeinetan kontuan hartzeko merezimendutzat joko den. Ondorioz, ikuspuntu honetatik, zuzenbide osoz deuseza izango litzateke, euskarari buruzko Foru Legea guztiz ezeztatuz, eremu mistoan, arestian aipatu tertium genus hori ezabatuko lukeen edo
|
euskararen
erabilera ofizial horiek eragotziko lituzkeen edozein Foru Dekretu —edo bera garatzen duen edozein plan—.
|
|
|
Nafarroako Gobernuaren Institutuak honako zereginak izango ditu:
|
euskaran
erabilera ofizialari buruzko araudia garatzeko azterketak eta aholkularitza eskaintzea, alde batetik, eta Foru Komunitateko baliabideak antolatzea, sustatzea eta kudeatzea, bestetik.
|
|
2010
|
|
|
1982ko abuztuaren 10ean onartu zen Foru Hobekuntzaren Legea, Nafarroako Foru Erkidegoaren estatutua. Estatutu haren 9 Artikuluan
|
euskararen
erabilera ofizialari buruzko foru lege bat iragarri zen, baina legea ez zen 1986ra arte iritsi.
|
|
2018
|
|
|
Belaunaldi gazte honek, aurreko belaunaldi euskaldunen aldean oso ezaugarri bereziak ditu: gehienek ereduan ikasi dute, jatorriz erdaldunak dira, euskaraz alfabetatuak, batuarekin eta euskal telebistarekin jaio dira, askok ez dute euskalkirik,
|
euskararen
erabilera ofiziala ezagutu dute (hala den eremuetan), sare sozialak eta Internet euskaraz erabiltzeko aukera izan dute... baina denok dakigun bezala, askorentzat euskara ikasgela barruko edo erabilera sinboliko ofizialetako hizkuntza da.
|
|
|
" Lehendabiziko hiztun osoen belaunaldia da. Belaunaldi gazte honek,... gehienek ereduan ikasi dute, jatorriz erdaldunak dira, euskaraz alfabetatuak, batuarekin eta euskal telebistarekin jaio dira, askok ez dute euskalkirik,
|
euskararen
erabilera ofiziala ezagutu dute (hala den eremuetan), sare sozialak eta Internet euskaraz erabiltzeko aukera izan dute... baina denok dakigun bezala, askorentzat euskara ikasgela barruko edo erabilera sinboliko ofizialetako hizkuntza da" diozu.
|
|
|
Hizkuntzaren normalizazio prozesuan etapa aldaketa baten erdian gaudela esango nuke, eta horren adierazpiderik nagusiena" lehendabiziko hiztun osoen belaunaldia" da. Gazte hauetako gehienek ereduan ikasi dute, jatorriz erdaldunak dira, euskara batuarekin eta euskal telebistarekin jaio dira,
|
euskararen
erabilera ofiziala ezagutu dute (hala den eremuetan), sare sozialak eta Internet euskaraz erabiltzeko aukera izan dute...
|
|
2019
|
|
|
...tu zuten" Euzkadi’ren Berjabetasun Araudia"(" Estatuto de Autonomía del País Vasco") hiru probintziaz osaturiko eskualde autonomorako; Fronte Popularrak hauteskunde orokorretan boterea berreskuratu, eskuin muturrak estatu kolpea jo eta zorigaitzeko gerra zibila hasi ondoren, alegia.59 Abertzaleen eta ezkerraren adostasunarekin, Autonomia Estatutuak zazpigarren artikuluan
|
euskararen
erabilera ofiziala arautu zuen, horretarako eremu euskalduna ongi mugatzeko betebeharrarekin. " Euskaltzaleak" taldeak 1931n egindako kalkuluaren arabera, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan 370.000 euskal hiztun (8.500, 167.000 eta 195.000, hurrenez hurren) zeuden, biztanleriaren %40, 26, beraz.60 EAJ PNVk 1936 inguruan egindako estimazioaren arabera, ordea, Euzkadiko hiru probintzia horietan 458.000 inguru euskal hiztun (8.000, 250.000 eta 200.000, hurrenez hurren) zeuden, hau da, biztanleriaren %50etik oso gertu (Alderdi 1950). 61 Inkesta horien zehaztasuna gorabehera, Autonomia Estatutuak euskararen gutxiagotasun historikoaren aurka egin nahi zuen, lurraldetasunean oinarritutako gizarte elebitasun funtzionalki orekatuagoaren bitartez.
|
|
|
Euzkel Irakasletzako idazkaria A. Urrutia klaretar hiperpurista izan zen. Era berean," Euskera ta Euskal Elerti Saľa"
|
euskararen
erabilera ofiziala eragiten saiatu zen, ez soilik administrazioan, baita soldaduen artean ere:
|