|
2000
|
|
|
Euskal Elkartearen beste jarduera garrantzitsua euskara klaseak dira. Anglo Basque elkartea hasi zen
|
euskarazko
eskolak ematen, baina diru falta zela eta eten egin behar izan zituzten. Duela hiru urte berriz ekin zioten eta egun bi talde dituzte.
|
|
|
Euskaraz, matematika, zientziak, arte plastikoa eta gorputz heziketa ikasten dute, eskola ordutegiaren erdia. Ikasle hauek gutxitan darabilte
|
euskara
eskolatik landa. Kanbo herri arras erdalduna da gaur egun. Zenbait etxe eta familitan baino ez da erabiltzen.
|
|
|
Sorbonan ez ezik beste toki batzuetan ere eskolak eman zituen. Frantziako IV. Errepublikan kontseilari izan zen, De Gaulle jeneralaren kontseilari juridikoa ere bai eta, mentalitatez hain zabala zenez, seguruenik, beregandiko ideia izan zen De Gaullek euskaldunoi
|
euskarazko
eskolak eskaintzea ere; baina, zoritxarrez, eskainitakoa betetzera ez zen iritsi. Cassin jauna, bere merezimenduz, Doctor honoris causa izendatu zuten Oxford (1945) eta Magunzian (1963), eta Bake Nobel Saria jaso zuen 1968an.
|
|
2001
|
|
|
Antzezlanaren analogiari jarraituz, gaur egun
|
euskara
eskola baten eszenatokian jokatzen den antzezlanaren argumentuari begiratu bat emanez gero, bimotatakoak aurkituko ditugu: betikoa, edo bestela esanda, klasikoa (itzulpenetanoinarritutako metodoetatik hasita APPraino) eta aspaldi honetan nagusitzen ari denmodernoa, non gakoa psikologia den.
|
|
2002
|
|
|
Hego Euskal Herriko Nekazaritza eskoletako ikasleek mobilizazio ugari egin zituzten joan den ostegunean, hilak 7, «Nekazaritza euskaraz, orain» lelopean. Hegoaldean dauden bost nekazaritza eskoletatik (Murgia, Derio, Arkauti, Fraisoro Zizurkil eta Txantrea) bakar batek, Fraisorok, eskaintzen ditu
|
euskarazko
eskolak, baina hala ere, ezin dira ikasketa guztiak euskaraz egin. Eskola hauetako ikasle gehienak euskaldunak dira ordea.
|
|
|
Hala ere, euskara oso murritza zen hemen. Astean
|
euskarazko
eskola bat bakarra genuen. Elizan dena latinez egiten zen, sermoia bakarrik izaten zen euskaraz.
|
|
|
Kalean galtzen dan
|
euskerea
eskolatik, ikastolatik, euskaltegitik Unibertsitatetik indartuko dalakoan?
|
|
|
|
Euskarazko
eskoletan daukaten batez besteko dedikazioa %76koa da. Irakasleeuskalduna ez da oso osorik euskaraz diharduen irakaslea.
|
|
|
orain gutxi bete dira 25 urte lehen aldiz Deustuko Unibertsitatean jarri zela, 1976an. Bi urte geroago, Euskal Irakasle Eskola sortu zen, eta gero, 1990eko hamarkadan,
|
euskarazko
eskolak ematen hasi ziren fakultateetan. 1986aneuskal errektoreordetza sortu zen, baina 2000 urtera arte ez da egon euskararenplan osorik.
|
|
|
Gainera, prozesu bati eta besteari balioa eranstendiotenak desberdinak dira. Kasu batean
|
euskaraz
eskolak ematen dituztenirakasleak, eta bestean erdaraz ematen dituztenak. Azken batean, garrantzizkoa dabi nozio kontuan hartzea, BI PROZESU direla, eta PROZESUAREN JABEAKere BI MULTZO desberdin direla, kasu batean eta bestean ERAGILEAK edoagenteak desberdinak direlako.
|
|
|
Esandakoak esanda, gure kultur baldintzak eta Euskal Herrian dauden unibertsitateen zirkunstantziak xehetasun gutxirekin deskribatzea zaila bada ere, ez dahain zaila egoeraren larritasunaz ohartzea, gabeziak nabarmenak baitira, bai Unibertsitateari bai, oro har, kultur arloaren eraketari dagokienez. Euskal Herriak, eraketa politikorik ez izatean, ez du historia modemoan
|
euskarazko
eskola sistemabateratu eta propioa sortzea lortu. Euskal, euskarazko?
|
|
|
Ez gara horietan luzatuko, ez baitioteekarpen esanguratsurik egiten aipatutako lanetan esaten denari. Zernahi gisaz, etaazken hamarkadetan ikastolen mugimenduak berebiziko garrantzia izanda ere, gainerako eskola sareetan
|
euskara
eskola hizkuntzatzat hartu izanak, gaur egungoegoeraren azterketa holistikoagoak egitera bultzatu ditu ikertzaileak, eta ildo horretatik lan interesgarriak daude17.
|
|
|
frantsesaren eta ingelesaren ikasketek, literaturak, arteak eta zientziek osatzen zuten programazioa, ondoren musika eskaintzen zuela. Igandeetan, berriz, esperantoari eta
|
euskarari buruzko
eskolak eskaintzen zituen irratiak, eta baserritar, abeltzain eta arrantzaleei zuzendutako hitzaldiak ere bai, hezkuntza gizarte maila ezberdinetara hedatzeko asmoz12.
|
|
|
Prokiak ere libreki aukeratzen zituen. Hala nola, Txutxupika taldeak
|
euskarazko
eskolak ematen zituen, Altsasuko feministek feminismoari buruzko informazioa eskaintzen zuen, eta Amnistairen aldeko Batzordeek amnistiaren aldeko komunikatuak irakurtzen zituzten. Musikari zegokionez, «rock a eta subertsioa»35 ziren nagusi.
|
|
|
Horrez gain, kirolak tarte garrantzitsua du programazioan, batez ere Lutxanako Sporting, Bilboko Athletic, Bilbao Basket eta Baracaldo UPV taldeen informazioa. Horrez gain,
|
euskarazko
eskolak eskaintzen zituen Gurutzetako AEK k.
|
|
|
adibidez, Irrintzi saioan, Omilian, Errosario Santua izeneko emanaldian, larunbateko Euskal Orduan eta Eusko Ikastolan euskara zen hizpide. Horrez gain,
|
euskarazko
eskolak ematen zituzten Itziar Arrarte eta Juan Jose Pujana Txinparta antzerti taldekoek12.
|
|
|
1969an testu horren frantsesezko itzulpena egin zuen. Methode d, eskuara radiophonique? izenburupean20
|
Euskarazko
eskolak ere eskaintzen ziren Iruñeko Herri Irratian 1969an.
|
|
|
Lau emanalditan banatzen zuen programazioa: goizeko 8: 30etatik 9:00etara, Alas izeneko albistegia; 11: 30etatik 12: 15etara, finantza informazioari buruzko buletina; arratsaldeko 13: 30etatik 15:00etara bitartean, zinema informazioa, eguraldiari buruzko buletinak, eskainitako diskoek eta albistegiak osatzen zuten parrilla; eta, gauean, zinemari buruzko kritita, kantaldiak, kontzertuak, ingelesari, frantsesari eta
|
euskarari buruzko
eskolak eta eguneroko mintzatua eskaintzen zituen2.
|
|
|
Bere ustez, 1968tik aurrera, pentsa noizko kontu zaharrak diren, sekulako iraultza gertatu zen euskara kontuetan hizkuntzak ezinbestekoa zuen batasuna bultzatu zenean. Ondorioz,
|
euskara
eskolara eraman zen, komunikabideetara, liburuetara, eta abar. Eta gainera, euskara eredu zehatz bat eraman zen, gramatika eta hiztegi berriak lagun zituela.
|
|
|
Eskola publikoa euskaraz egitea aldarrikatu genuen, ez baikenuen onartzen euskaraz hazi nahi genituen umeek sos publikoaren ordainetan erdararen aukera bakarrik izatea. Eta, ez nekerik gabe,
|
euskara
eskola publikoan sartu zen eta ikastolek ere, legearen irakurketa esku zabala eginez, hori bai, sare publikora igarotzeko aukera izan zuten, ETAk hilko zuen sozialista baten eskutik. Opari hura, beharbada pozoitsua zelakoan, gure arteko jende gutxik txalotu zuen.
|
|
|
Nola haritzaren ordainetan onbuaren itzala ikusten baitzuen" eskola handiko eta euskaldun zuzena zen" zizurkildarrak Argentinako zelaietan, Otaño bertsolariari buruz erakutsiko zizuten zerbait ikastolan, guk ere horrelako zerbait amesten genuen Francoren garaian, herri eskoletan euskara ikustea,
|
euskara
eskoletara eramatea alegia, baina ametsa egia egiteko puntuan zenean ez genion zuen garrantzirik eman, eta isilik baratu ginen gehienxkoenak, amets hura lurrera ekartzeak gibelean izerdirik isuri izan ez balu bezala. Ez hori bakarrik:
|
|
|
Desoreka sortzen ari da orain euskal eta erdal taldeen tartean, oraintsu arte ez bezala, euskararen kaltean orain. Baina ikasle hauek elkarren artean maizegi erdaraz dihardute,
|
euskara
eskola orduetarako eta hizkuntza eskabideetarako bakarrik utzirik.
|
|
|
Sei unibertsitate ditugu orain Euskal Herrian, bertan errotuak eta gizarte ospe adierazgarrikoak. Horietako bitan, EHUn eta MUNIn hain justu,
|
euskarazko
eskolen eskaintza adierazgarria da. Unibertsitate irakasle euskaldunen multzoa aipagarria eta kalitatezkoa da.
|
|
2003
|
|
|
|
Euskara
eskolan ikasi eta hitz egiteaz gain, kalean, aisian hitz egitea beharrezkoa da euskaraz normaltasunez bizitzeko. Hori lortu aldera proiektu bat abiatuko dute Ikastolen Elkarteak eta Eusko Jaurlaritzak elkarlanean.
|
|
|
haurrak euskaldunak dira, eskolan euskaraz ari dira, baina gero esango nuke jolastokian ere ez dutela beraien artean euskaraz egiten. Batzuetan
|
euskara
eskola hizkuntza gisa hartzen dutelako, eta aisialdietarako erdara nahiago izaten dutelako gertatzen da hori. Baina ez badira esparru guztietan euskararen erabilera bultzatzeko neurriak hartzen eta ez da batere erraza erabilera bultzatzea, adi ibil gintezke!
|
|
|
Izan ere, oinak lurrean, XXI. mendean, gainerako hizkuntzak ingelesa oro har, Euskal Herrian frantsesa eta gaztelania bereziki, albo batera utzita, gutxiengo baten hizkuntza gutxitu bat euskara mantentzea eta indarberritzea ez da posible, beraz, euskaldunon etorkizuna ez da elebiduna, eleaniztuna da. Alabaina,
|
euskarak
eskola eremuan hizkuntza nagusia izan behar du eta eskola eremuko hizkuntza planifikazio guzti guztiek gutxienez baldintza hori bermatu behar dute. Egun, toki askotan, ez da hori inolaz ere gertatzen.
|
|
|
Izan ere, euskara lantegietan sartzeko garai batean egin ziren lehenbiziko saioek estropezu eta kostua baino ez zekarten enpresarientzat:
|
euskarazko
eskolak lanordutan antolatu eta enpresak ordaindu; idatziak euskaratzeko denbora eta kostua... Hau da, euskara normaltzeko planteamendua zeharo kontrajartzen zen enpresa guztien filosofiarekin.
|
|
|
Beraren aurretik Jose Migel Barandiaran-ek han euskal antropologia irakatsiaz bete zuen euskal kulturaren katedraren ardura hartu zuen, baina hizkuntzaren arlotik jorratuaz. Astean hiru biderrez joaten zen
|
euskara
eskolak, edo hobeto esanda, hitzaldiak ematera. Entzule ugari izaten ei zituen.
|
|
|
Bai ta ez! liburutxo hau egitean, ez naz beti eder bila ibili; sarritan neure
|
euskerazko
eskoletarako gai bila be bai. Horregaitik, ederminak eraginik sartzen bazara baratze honetan, harenbaten ez dozu holango edertasunik aurkituko hainbeste ta hainbeste orritan.
|
|
|
Baina gauzak zelan diran! Nik
|
euskerazko
eskoletan hainbat gai emoten neban: euskal aditza (gehienbat, Joseba Intxaustiren liburua lagun), euskal joskerea (S.
|
|
|
Beste arlo batzuetan be zu laster hasi zinan
|
euskerazko
eskolak euskeraz emoten. Horra hor, horren lekuko, zeure ikasleentzat polikopiaz egin zenduan" Bizkaierazko elerti (literaturaren) atze edo edesti laburra".
|
|
|
Bai. Askotzarik ez bazan be, hasi ginan
|
euskerazko
eskolak Seminario Txikian emoten, eta mutikorik bizkorrenak gogotsu eta polito aberastu eta sakontzen eben euren euskerea, etxetik eta herritik ekarrena. Ez danak, jakina; baina batzuk bai.
|
|
|
Liburu honetan sartu ditugu Bizkaiko literaturaren historia azaltzeko berak ondutako apunteak be, horreek be 1965 ingurukoak. Seminarioan
|
euskera
eskolak emoteko eginak. Gaur eguneko ugaritasunetik ikusita lan apalak dirudie, baina orduan nok egin eikean halakorik?
|
|
|
Euskerazaleak sortu aurretik be, Bilboko euskaltzaleak izartzen eta alkartzen hasita egozan. Zarata handi barik, baina ekin ta ekin, han ziharduan Xabier Peña tolosarrak
|
euskerazko
eskolak emoten, berak eginiko metodoa lagun ebala (kiputx batek bizkaieraz egina, hau miraria!). Mikel Arruza be ezin ahaztuta itxi.
|
|
|
|
Euskerazko
eskolak.
|
|
|
Zer dinostazu? Ordura arte ez, eta Teologian hasi jatzuezan
|
euskerazko
eskolak emoten?
|
|
|
Hori holan dala, zer dala ta aitatu dozuz"
|
euskerazko
eskolak"?
|
|
|
Esan eta egin, Anttonek berak idatzi zuen noski eskutitz hori, eta,
|
euskarazko
eskolak berez aski aspergarriak direnez deklinabide, aditz, sintagma eta gainerakoen erruz, bere gelako ikasleei irakurri zien, goratik. Sekulako harrera egin omen zioten ikasleek.
|
|
|
Praxiak beste aurpegi bat erakusten du:
|
euskara
eskola da, eta eskolan irakaslearekin hitz egiteko baino ez. Hori gainditu ezik, jai dugu.
|
|
|
Gerra aurreko euskaltzale nafarrek ez zuten haatik hiriburua ahaztu eta
|
euskarazko
eskola ireki zuten, etxebizitza batean lehenik eta eskolapioen ikastetxe berrian gero.
|
|
|
Korapilatsuago gertatu zen
|
euskara
eskoletan sartzeko ahalegina. Ordu erdiko ikastaroak eskaini zituen Diputazioak nafar hizkuntza ikasi edo landu nahi zuten ikasleentzat, maisuen ordainketa haren gain zela.
|
|
|
Ikusi duzu batzuei buruz esaten dena?
|
Euskarazko
eskola publikoak ematen zituztela. Mallona gixajoa!
|
|
2004
|
|
|
Euskal dialektoak ikertu xedez sortu zuten zentroa. Aspaldidanik
|
euskara
eskolak eta euskal gaiei buruzko eskolak ematen dihardute bertan, Nevadako Unibertsitateko (Reno) programen barruan. Euskal ikasketa programa horretan, besteak beste, antropologia soziala, literatura, kultura, historia eta euskal diaspora ezagutzeko aukera ematen zaie ikasleei.
|
|
|
Euskaltzaindiak ohorezko urgazle ere izendatu zuen. Suzukok Tokion emandako
|
euskarazko
eskoletan hasi zinen zu ere euskara ikasten. Zure esperientziak non du abiapuntua?
|
|
|
Mugimendu hark lehen
|
euskarazko
eskolak sortzea eragin zuen. Gutxi, artean.
|
|
|
Garai hartako euskarazko testu-liburuak sei eta hamabi urte bitarteko umeentzat eginda zeuden »hortik aurrerakoentzat
|
euskarazko
eskolarik ere ez zegoen», eta azpimarratzeko moduko kalitatea zuten. " Ondo marraztuta zeuden, irudi argiekin, eta oso itxura modernoa zeukaten, koadernaketa dotorea eta guzti".
|
|
|
Beti batera egin nituen biak, ikasi eta lana, baina orduan lana urrixeago egin behar izan nuen, ez nintzen eta dena egitera iristen. Gainera, Patxi Altunak haren
|
euskarazko
eskoletan irakasle izateko eskaintza egin zidan. Euskera ire laguna liburua, Patxi Altunarena, kolore morekoa ezagutu nuen nik, liburu izan baino lehen, multikopiatan.
|
|
|
Hain zuzen ere, bertako toponimo batetik hartu dute elkartearen izena". Hala,
|
euskara
eskolak ematea bururatu zitzaien behinola, eta horretan dabiltza, Arabatik esportatutako IKAko irakasleak barne. Ikasle gehienak Laminiturriren ingurukoak badira ere, bestelakorik erakarri du," hizkuntza berezi bat ikasteko grinak jota edo", Bezaresen iritziz.
|
|
|
Euskalduntzea Euskal Herriko mugez haraino joan dela esanez ez dizuegu aparteko albisterik ematen. Ezagun da munduan zehar barreiatuta dauden euskal etxeetan, adibidez,
|
euskara
eskolak hartzen dituztela batzuek arbasoen hizkuntza berreskuratzeko. Guztiz gauza ulergarria da hori.
|
|
|
Perun quechua klaseak hartuko dituzte, eta ehun edo berrehun hitz quechua erakutsiko dizkiegu. Hona ere gustatuko litzaidake gazteak gutxieneko hiztegi batekin etortzea, eta
|
euskara
eskolak hartzea, zoragarria litzateke, beharrezkoa.
|
|
|
–1960ko Iraultza abian ipini zen sasoi hartan, sarri egin ohi zen honako iragarpen hau:
|
Euskara
eskolan eta telebistan sartzen denean, betiko salbatuta izango da. Joan dira urteak aurrera, sartu da euskara eskolan eta sartu da euskara telebistan, eta, ostera, ez dago inondik inora ere salbatuta.
|
|
|
Euskara eskolan eta telebistan sartzen denean, betiko salbatuta izango da. Joan dira urteak aurrera, sartu da
|
euskara
eskolan eta sartu da euskara telebistan, eta, ostera, ez dago inondik inora ere salbatuta. Orain ohartu gara eskola eta telebista behar beharrezkoak izan arren, beste osagai batzuk ere badirela.
|
|
|
447 Joxemanuel Bujanda: Agustin Pascual Iturriaga(
|
Euskara
eskolan eraiki nahi zuen euskal pedagogo aurrerakoia), 1991, UEU, 100.
|
|
|
|
Euskarazko
eskolak 1930ean hasi zituzten (190), 270 ikaslerekin, eta ba dirudi, Jadarkak dakarrenez, euskal eskola hauetako ikasleen kopurua handi tzen joan zela (191). Euskarazko antzerki talde bat ere bazuen, Oldargi izene koa, eta honek ere bere agerraldi sonatuak egin zituen, horietako bat Bilbaoko
|
|
|
Inazio Zendoiak Aro Modernoa inork baino hobeto ezagutzen zuen, batez ereEuskal Herrikoa, bere tesia frantziskotarren komentuetako artearen gainean idatzibaitzuen. Gainera, beste askok bezala, gaztelaniaz lan egitearen oztopoa gainditubehar izan zuen
|
euskaraz
eskolak eman ahal izateko, kontuan izanda gure belaunaldiak unibertsitate mailako ikasketak euskaraz egiteko aukerarik ez zuelaizan.
|
|
|
Datorren otsailaren 16tik 27ra izango den haurren matrikulazio epeari begira,"
|
Euskarazko
Eskola Aukerakoena" kanpainari ekingo dio Getxoko Udalak. Umeak eskolan lehen aldiz matrikulatzen dituzten gurasoei hezkuntza eskolatze ereduen berri ematea da helburua, euskarazko irakazkuntzak dituen alderdi onak azpimarratuz.
|
|
2005
|
|
|
Eginkizun duguna, hala ere, ez da gutxi. Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiak dioenari jarraiki, euskararentzat ahalik eta hiztun oso gehien irabazten jarraitzeaz gain, orain arteko lorpenak kapitalizatzea da erronka nagusia; hau da, euskararen erabilera soziala areagotzea,
|
euskara
eskolan ikasi duten milaka euskal hiztunen hizkuntza gaitasuna sendotuz eta gure eguneroko bizitzan euskararen presentzia handituz. Horiexek ditugu aurrerabiderako helburuak.
|
|
|
Ez du, inolaz ere, berdina izan behar euskararekiko sentsibilitateak hemen eta erdararekikoak Madrilen.
|
Euskara
eskolan sartu da gizarteari esker eta hala segi behar du arrakastatsua izan dadin. Hori elikatu behar da alde guztietatik, administraziotik ere bai, gobernutik ere bai.
|
|
|
Ipar Euskal Herrian, Sarraillet ek (1998: 87) dioenez, 1969an agertu zirenaurrenekoz irakasle ibiltariak Lehen Mailako eskoletan, Deixone legearen babesean (hamar urte lehenago jarri zuten indarrean, lurraldeetako hizkuntzen irakaskuntzaarautzeko ikastetxe publikoetan). Irakasle hauek, astean ehunka kilometro eginez,
|
euskarazko
eskolak ematen zituzten zenbait eskolatan: normalki, 3 oren astean, baina gutxiago gehienetan, oren bat edo bi baizik ez.
|
|
|
1979an, EAEko Autonomia Estatutuaonartzearekin batera, hezkuntza maila guztietan euskara eta gaztelania nahitaezkohizkuntza bihurtu ziren. Gerora, erkidego horretan, Euskararen NormalizazioarenLegeak (1982) euskara ikasteko hizkuntza ereduak ezarri zituen ikastetxeetan.1983 urtean, IRALE programaren bitartez, irakasleen alfabetatzea eta euskalduntzea arautu zen, irakasleek
|
euskarazko
eskolak edo eskolak euskaraz ematekonahikoa gaitasun izan zezaten.
|
|
|
2 Zure
|
euskarazko
eskola bizitzaren historiaren aurkezpena.
|
|
|
Nolabait laburtzearren, datuon arabera esango genuke euskara etxean (ere) jaso duten euskaldun gehien gehienak ge rora hiztun aktiboak direla euskaraz (edo bietan). Aldiz,
|
euskara
eskola (edo euskaltegi) bidez soilik jaso duten euskaldunetatik 10etik 8 euskaraz hiztun pasiboak dira gaur egun (2001).
|
|
|
Lauaxetak
|
euskara
eskolak ematen zituen Bilbon eta andrazko asko zeuzkan ikasleen artean. Honek ere emakumeak animatzen zituen euskara transmititzeko eta zaintzeko ikuspegi abertzale batetik.
|
|
2006
|
|
|
Irratien, telebisten eta egunkarien kasuan bezala, bestelako ekitaldi kulturaletan gehiengoaren eta nagusi den eredura jo, eta gaztelera ala frantsesa lehenetsi erabilera ohituretan.
|
Euskara
eskolan eta itxurakeria sozialerako elementu estetikoa izatera mugatu.
|
|
|
Katalunian familia duen jendea izan ohi da, bilobekin hitz egiteko oinarrizko jakintzak izan nahi dituen jendea.
|
Euskara
eskolak ere eskaintzekoak dira aurki. Bestalde, liburutegi funtsa sortzeko lanean ari dira, Donostiako Amara auzoan dagoen Ernest Lluch kultur etxearekin batera.
|
|
|
Zergatik?
|
Euskarazkoan
eskolak duen zentralitatea ez duelako erdarazkoan.
|
|
|
Beste modu batera esanda, berton pentsatu eta egosten den materiala ez dela horrenbeste. Konstatazio hutsa da gaur egun
|
euskaraz
eskoletan zabaltzen den testuliburu asko guretik kanpo moldatuak direla bere jatorrian. Honako egokitu egiten dira, eta askotan hori ere ez, baizik eta itzuli eta kito.
|
|
|
|
Euskarazko
eskolen edo euskararen irakaskuntzaren kasuetan bezala, Olentzeroren sorrera eta jatorrizko hedapena frankismo denboran gertatu bazen ere, zinezko hedapen sozial eta geografikoa autonomien aroan gertatu da, hots, EAEn eta NFEn estatutu eta erakunde autonomiko berriak sortu eta mamitu diren aroan.
|
|
2007
|
|
|
Handik Madrilera joan nintzen. Eta han bai,
|
euskarazko
eskolak ematen nituen ikasleen erresidentzia batean. Baginen multzo bat euskarazko eskolak ematen.
|
|
|
Eta han bai, euskarazko eskolak ematen nituen ikasleen erresidentzia batean. Baginen multzo bat
|
euskarazko
eskolak ematen. Jende franko bazen Euskal Herrikoa.
|
|
|
Ez zitzaidan oso osasungarria iruditzen. Euskaldunak euskaldunekin ibili bai, jakina,
|
euskarazko
eskoletarako, zenbait gauzaz hitz egiteko, hemengo giroaz eztabaidatzeko, baina, bestela…
|
|
|
72an hasi zinen Farmazia ikasketak egiten, 78an bukatu. Esan duzunez, ordurako
|
euskara
eskolak ematen hasita zeunden, anaia bat eta ahizpa bat ere horretan ari zitzaizkizun…
|
|
|
Gaur egun helduen euskalduntze alfabetatzea besterik da. Garai hartan borondatezkoak ginen, beste lanbide batean ari ginen eta, pasadizoan,
|
euskarazko
eskolak ematen genituen. Poliki poliki hori aldatu egin zen, jakina.
|
|
|
Zer esan nahi duzu? Euskaltegia
|
euskara
eskolak ematea baino gehiago dela. Hortik etorri ote zen Zaldiko Maldiko elkartea?
|
|
|
Eta Iruñean ikasten ari nintzela hasi nintzen
|
euskarazko
eskolak ematen. Anaia ere horretan hasia zen.
|
|
|
Nafarroako AEK ia lurralde osoan aritzen da helduei
|
euskara
eskolak ematen. Urteetan barrena, ordea, ez dira berdinak izan euskaltegiak egon diren guneak edota euskaltegietatik eskolak eman izan diren herriak.
|
|
|
1970aren erdi aldetik aurrera
|
euskara
eskolez gainera ekimen berriak hasi ziren jorratzen. Alde batetik hizkuntza ikasirakasteko ahaleginari fruitua bilatzeko asmoa zegoen, baina, aldi berean, ikuspegi pedagogiko hutsetik ere ikasitakoa erabiltzeko edo, hobeto esanda, praktikatzeko beharra nabaritzen zen, hau da, hizkuntza ondo ikasteko erabili egin behar delako ideia.
|
|
|
Egoera hau nolabaiteko kezka sortzen hasi zen euskalduntzearen munduan, ikasle nahiz irakasleen inguruan. Honela bada, 1970aren erdi aldetik aurrera
|
euskara
eskolez gainera ekimen berriak hasi ziren jorratzen. Alde batetik hizkuntza ikas irakasteko ahaleginari fruitua bilatzeko asmoa zegoen, baina, aldi berean, ikuspegi pedagogiko hutsetik ere ikasitakoa erabiltzeko edo, hobeto esanda, praktikatzeko beharra nabaritzen zen, hau da, hizkuntza ondo ikasteko erabili egin behar delako ideia.
|
|
|
Bi talde horien arteko norabide desberdinak nola esplikatu ez dakit. Belaunaldi horren zati bat ausartago litzateke eta eskolan ikasi duen
|
euskara
eskolatik kanpo erabili lukeela, euskara nortasun eta ezberdintasun ikurtzat hartuz, gazteagoek nahikari hori ez luketelarik oraino. Haurren eta gazteen kale erabilerak ber norabidea hartuko balu, heldu eta adineko taldeen erabileraren etengabeko jaitsiera ohartuz, irakaskuntzaren eragin zuzena litzaketeela erratea errazago litzateke.
|
|
|
Bertan, agertzen den bigarren emaitza da adin talde horrek% 3,7 galdu dituela, gehiago galdu duen adin taldea da beraz. Datu hori ulertzen da belaunaldi horrek
|
euskara
eskolatik kanpo ikasi zuela kontuan hartzen badugu, familian eta auzoko eremuan beraz, orduan euskararen irakaskuntzarik ez baitzen. Euskaldun belaunaldi hori nahitaez txikitzen da eta gero eta gehiago ez euskalduna bilakatzen.
|
|
|
Horrek erakusten du, euskararen erabilpen maila ahula bada eta beherakada prozesu bat nabari bada, zaharrek gazteek baino gehiago baliatzen baitute, haurrek mailari eusten diotela. Horren arrazoi nagusia euskarazko irakaskuntzaren hazkundea da, kontutan izanik ipar Euskal Herriko ikasleen %29ak
|
euskara
eskolan ikasten duela, murgiltze ala elebidun sistemetan, eta %6ak ikastoletan izena ematen duela. Urtetik urtera, euskara eskoletan lantzen duten ikasleen kopuruak gora egiten du, nahiz eta batez ere sistema elebidunaren mesederako izan, esan nahi baita elebidun hartzaileen kopurua elebakar euskaldunena baino azkarrago igotzen dela.
|
|
|
Horren arrazoi nagusia euskarazko irakaskuntzaren hazkundea da, kontutan izanik ipar Euskal Herriko ikasleen %29ak euskara eskolan ikasten duela, murgiltze ala elebidun sistemetan, eta %6ak ikastoletan izena ematen duela. Urtetik urtera,
|
euskara
eskoletan lantzen duten ikasleen kopuruak gora egiten du, nahiz eta batez ere sistema elebidunaren mesederako izan, esan nahi baita elebidun hartzaileen kopurua elebakar euskaldunena baino azkarrago igotzen dela.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, haurren baitan nabari den berreskuratze prozesua datuek erakusten dutena baino goragoa dela pentsa daiteke zeren, Euskararen erabilpen maila ahula bada eta beherakada prozesu bat nabari bada, zaharrek gazteek baino gehiago baliatzen baitute, haurrek mailari eusten diotela. Horren arrazoi nagusia euskarazko irakaskuntzaren hazkundea da, kontutan izanik ipar Euskal Herriko ikasleen %29ak
|
euskara
eskolan ikasten duela, murgiltze ala elebidun sistemetan, eta %6ak ikastoletan izena ematen duela. demografikoki, balaunaldi berriak aurrekoak baino txikiagoak dira, gurasoek haur gutxiago egiten dituztelako eta ipar Euskal Herriaren kanpotik datozen gurasoak eta beraz haurrak geroz eta gehiago baitira. Belaunaldi eta jatorri geografiko aldagaien eragina ezereztu ezkero, berreskuratze prozesua nabariagoa litzateke.
|
|
|
Izan ere, euskararen erabilera %11, 3koa da 1993an, %10, 5ekoa 1997an, %8, 9koa 2001ean eta %7, 6koa 2006an. Joera horren arrazoiak anitzak dira, hala nola, ez dutela
|
euskara
eskolan ikasi, ez daukatela eguneroko bizian euskara erabiltzeko aukera handirik geroz eta pertsona gehiago kostaldeko hirietan bizi baitira eta lana zein zerbitzuak bertan aurkitzen direlako, eta ez dutela euskara baliatzeko premiarik, ez lanean, ez administrazioarekiko harremanetan, ezta ere familiarekiko loturetan.
|
|
|
Joera horren arrazoiak anitzak dira, hala nola, ez dutela
|
euskara
eskolan ikasi, ez daukatela eguneroko bizian euskara erabiltzeko aukera handirik geroz eta pertsona gehiago kostaldeko hirietan bizi baitira eta lana zein zerbitzuak bertan aurkitzen direlako, eta ez dutela euskara baliatzeko premiarik, ez lanean, ez administrazioarekiko harremanetan, ezta ere familiarekiko loturetan. beraien erretiroa ipar Euskal Herrian igarotzeko, bizi kalitatea eta eguraldi e... Horietariko frango, Lapurdiko herrietan kokatzen dira, Urruña ala Ziburu adibide direla.
|
|
|
Egoera hori, euskarazko irakaskuntza eskaera eta eskaintzaren gorakadari lotua dago zeren biztanleri kanpotar, nahiko gazte, kalifikatu eta dirudun horrek, euskararekiko sentikortasun eta interes bat adierazten duen une berean, eta herri horien biztanleriek azken urteetan nabarmen gora egin dutenez, ikastola eta gela elebidun berriak sortu dira. Hori dela eta, beraien haurrek erraztasun handiagoak dituzte
|
euskara
eskolan ikasteko.
|
|
|
Etxeko eredua baztertzen dute, eta gurasoenenetik ezberdinduko dituen beren jerga eskatzen dute. Beren euskarazko jerga eraikitzeko hizkera askatasuneko gunerik, adibidez aisialdiko gunerik, ez baldin badute, dibergentzia eta adierazkortasun bila erdarazko jerga eraikitzen dute eta
|
euskara
eskolarekin, zuzentasunarekin, erlazionatzen dute; arau zurrunez jositako hizkuntzarekin.
|
|
|
Etxeko eredua baztertzen dute, eta gurasoenenetik ezberdinduko dituen beren jerga eskatzen dute. Beren euskarazko jerga eraikitzeko hizkera askatasuneko gunerik, adibidez aisialdiko gunerik, ez baldin badute, dibergentzia eta adierazkortasun bila erdarazko jerga eraikitzen dute eta
|
euskara
eskolarekin, zuzentasunarekin, erlazionatzen dute; arau zurrunez jositako hizkuntzarekin. planifikatu den bakarra, eta ez Euskal Herriko txoko guztietan ere. Erabilera informalean, hizkera komunikatiboan, Kale Neurketak neurtzen duen horretan, hankamotz jarraitzen dugu.
|
|
|
Baina kulturgintza folklore bihurtzeko arriskuan zegoen, euskara ez bada aitzinatzen. Familia asko erdaldunduak ziren eta hizkuntzaren jarraipena segurtatzeko ikastolak eta gela elebidunak baliatu dituzte eta hezkunde Ministeritzaren onarpena erdietsi manifestaldi eta aldarrikapen askoren bidez. Baina
|
euskara
eskola hizkuntza egonez ez du eragin handirik. hizkuntza atseginarekin uztartu behar da, kulturgintzaren bitartez. oro har oraingo kultura lehenagokoa baino askoz aberatsago da, bereziki bertsolaritzari eta gazte liburugintzari esker. Nabari da euskalgintza eta kulturgintza elkarren lagungarri direla. datorren desafioa da nola bi dinamika hauek aitzinatuko diren informazio eta komunikazio teknika berrien aroan. l
|
|
|
Eskarmentu horren ustezkohobekuntza bakarra euskararen ikaskuntzan datza, eskolaren bidezko euskalduntzepolitika dela medio. Hala ere, gauza jakina da
|
euskara
eskola hizkuntza bihurtudela onik onenean, eta hizkuntza minorizatu bat eskola hizkuntza bihurtzendenean, akabo: hizkuntza ofizial horren kartzela bihurtu da eskolaren esparrua, hortik atera eta gizarte hizkuntza bihurtzeko ahalmen ofizialik ez duen hizkuntza.Beraz, erne ofizialtasunaren kontu liluragarriekin!
|
|
|
Urte horretan bertan, baina erbestean, Euzko Gogoa aldizkaria sortu zen. Hurrengo urtean Karmen’go Ama’ren Egutegia hasi zen argitaratzen eta Nafarroako Diputazioak
|
euskarazko
eskolei heldu zien berriro. Zarauzko Itxaropena argitaletxeak Kulixka Sorta sortu zuen.
|
|
|
Horrek erakusten du, euskararen erabilpen maila ahula bada eta beherakada prozesu bat nabari bada, zaharrek gazteek baino gehiago baliatzen baitute, haurrek mailari eusten diotela. Horren arrazoi nagusia euskarazko irakaskuntzaren hazkundea da, kontuan izanik ipar Euskal Herriko ikasleen %29k
|
euskara
eskolan ikasten duela, murgiltze ala elebidun sistemetan, eta %6k ikastoletan izena ematen duela. Urtetik urtera, euskara eskoletan lantzen duten ikasleen kopuruak gora egin du, nahiz eta batez ere sistema elebidunaren mesederako izan, esan nahi baita elebidun hartzaileen kopurua elebakar euskaldunena baino azkarrago igotzen dela.
|
|
|
Horren arrazoi nagusia euskarazko irakaskuntzaren hazkundea da, kontuan izanik ipar Euskal Herriko ikasleen %29k euskara eskolan ikasten duela, murgiltze ala elebidun sistemetan, eta %6k ikastoletan izena ematen duela. Urtetik urtera,
|
euskara
eskoletan lantzen duten ikasleen kopuruak gora egin du, nahiz eta batez ere sistema elebidunaren mesederako izan, esan nahi baita elebidun hartzaileen kopurua elebakar euskaldunena baino azkarrago igotzen dela.
|
|
|
Izan ere, euskararen erabilera %11, 3koa da 1993an, %10, 5ekoa 1997an, %8, 9koa 2001ean eta %7, 6koa 2006an. Joera horren arrazoiak anitzak dira, hala nola, ez dutela
|
euskara
eskolan ikasi, ez daukatela eguneroko bizian euskara erabiltzeko aukera handirik, geroz eta pertsona gehiago kostaldeko hirietan bizi baitira eta lana zein zerbitzuak bertan aurkitzen direlako, eta ez dutela euskara baliatzeko premiarik, ez lanean, ez administrazioarekiko harremanetan, ezta ere familiarekiko loturetan.
|
|
2008
|
|
|
Geraleku derrigorra da ia ia. Pentsatzen dut
|
euskarazko
eskolak ere ematen dituztela. Ez dira ikasle asko, baina hamar bat edo bai.
|
|
|
Hasierako elebiduna euskara etxean jaso zuena eta gune euskaldunetan bizi zena zen; orain profil horretako elebiduna gero eta urriagoa da. Elebidun berriak
|
euskara
eskolan ikasi du eta hiri-gune erdaldunetan bizi da. Bestalde, profil berri horretako elebidun multzo handia haurrak izateko garaian dago.
|
|
|
Hori da benetako lantegia eta erakundearen pario handiena.
|
Euskara
eskolako gaia besterik ez bada ez da aski izango euskara atxikitzeko, kontzienteak gara horretaz.
|
|
|
Eskolaren eraginez, euskarak irabazi dituen mintzakide berri ugari familia erdaldunetatik datoz. Horren ondorioz, gaur egungo euskaldunen herena, %33, (alde batera utzita ia euskaldunak) ez dira jatorrizko euskaldunak edo euskaldun zaharrak;
|
euskara
eskola hizkuntza gisa dute.
|
|
|
Honek inplikazio sakonak ditu, bai euskaldun berri hauen hizkuntza gaitasunari dagokionez (eskolako gaietatik landa handiagoa izaten dute gazteleraz komunikatzeko gaitasuna), bai bizi diren testuinguruari dagokionez: euskaldun gehienak testuinguru erdaldunetan bizi dira, eta
|
euskara
eskolari lotzen zaio.
|
|
|
1830ean, Gernikako batzarretan berriz ere parte hartzeko ahaleginetan ibili zenean (esango dugu, bide batez, batzarraldi horretan
|
euskara
eskoletan bultzatzeko proposamena aurkezteko asmoa omen zuela), hurrengoa idatzi eta jaso zuen Ulibarrik bere gutunliburuan32 (azpimarra gurea da):
|