|
2000
|
|
|
|
Euskarazko
harreman sarea ezarri dute Elgoibarren, Gurean Bai hitzarmenaren baitan. Hala, 20 elkartek eta Udaleko 7 departamentuk euren arteko harremanak (ahozkoak eta idatzizkoak) euskaraz izateko konpromisoa hartu dute.
|
|
2001
|
|
|
Izan ere, Hego Euskal Herriko gazteen artean, adibidez, euskaldunak gero eta ugariagoak badira ere, horietako gehienek ez dute hiztun komunitate sendo eta trinkorik osatzen, Etorkizuna Aurreikusten 99: Euskal He rriko gaztetxoak eta euskara ikerlanak argi uzten duen bezala; gaztetxo euskaldun gehienak erdal hiztunen komunitatean sakabanatzen dira; ez dute euskaldunen arteko
|
euskarazko
harreman sarerik osatzen, eta horren ezean ez dago euskal komunitate osasuntsurik.
|
|
|
Halere, itxaropenerako lekua badago, zeren euskalgintzak sendo dirauen lekuetan eta euskararen normalkuntzarako urratsak eman direnean, ondorioz,
|
euskarazko
harreman sareen hedapena astiro astiro zabalduz doa.
|
|
2002
|
|
|
I. M. DE LUNA. Esparru euskaldunetan garai batean erdaraz ziren harreman sareak errazago ari dira ordezkatzen
|
euskarazko
harreman sareekin. Tolosa batean, esaterako, azken bolada honetan gazteek errazago izan dute euskaraz egitea.
|
|
|
Honekin Fishman edota Txepetxen planteamenduetan gaude, eta gakoa horretan dago. Gurean euskaldun berriak hiztun komunitate batean sartzen ari dira, baina ez ekoiztu ahala batzuk
|
euskarazko
harreman sareetan txertatzen ez direlako.
|
|
2007
|
|
|
Datu hauek argi adierazten digute jendearen gustuko programak direla hauek, motibazio ezberdinetatik abiatuta mintzapraktika egitasmoetara gero eta gehiago hurbiltzen baitira. Era berean, antolatzaileek tokiko
|
euskarazko
harreman sareak sortzeko ekimen baliagarritzat hartu dituzte Mintzalagun, Berbalagun, eta Mintzakide egitasmoak.
|
|
|
Orain arte azaldutako guzti horretatik sortzen dira Mintzapraktika egitasmoak. Herri gehienetan dago
|
euskarazko
harreman sare osatua duen jende multzoa (ohiko harremanak euskaraz izaten dituena, lagunartean, dendatan, familian, administrazioan,...); baita euskarazko harreman sare horietan parte hartzeko aukera gutxi dituztenak ere. Euskaraz hitz egiteko ohiturarik ez duen jendea askotarikoa da:
|
|
|
Orain arte azaldutako guzti horretatik sortzen dira Mintzapraktika egitasmoak. Herri gehienetan dago euskarazko harreman sare osatua duen jende multzoa (ohiko harremanak euskaraz izaten dituena, lagunartean, dendatan, familian, administrazioan,...); baita
|
euskarazko
harreman sare horietan parte hartzeko aukera gutxi dituztenak ere. Euskaraz hitz egiteko ohiturarik ez duen jendea askotarikoa da:
|
|
|
Eta solasaldiak, azken buruan, hiztun bakanduengan ez, baizik eta harreman sareetan gauzatzen dira. Euskaldunen proportzioa handiagoa den lekuetan, aldiz,
|
euskarazko
harreman sareak badaude dagoeneko eta horiek dira belaunaldi euskaldun berrien babes eta euskarri. Hortaz...
|
|
|
Eta solasaldiak, azken buruan, hiztun bakanduengan ez, baizik eta harreman sareetan gauzatzen dira. Euskaldunen proportzioa handiagoa den lekuetan, aldiz,
|
euskarazko
harreman sareak badaude dagoeneko eta horiek dira belaunaldi euskaldun berrien babes eta euskarri.
|
|
2009
|
|
|
Alboan ditugun dendariak eta kontsumitzaileak ez direlako gure harremansarekoak,
|
euskararen
harreman sarekoak, produktuen izenak kanpotik eta beste hizkuntza batean datozelako, eta orobat azalpen testuak, propaganda, eskaintzak eta megafono bidezko mezuak ere.
|
|
|
Zergatik? Alboan ditugun dendariak eta kontsumitzaileak ez direlako gure harreman sarekoak,
|
euskararen
harreman sarekoak, produktuen izenak kanpotik eta beste hizkuntza batean datozelako, eta orobat azalpentestuak, propaganda, eskaintzak eta megafono bidezko mezuak ere.
|
|
2010
|
|
|
20 urteko nafar gazte euskaldunen euskararekiko bizipenak aztertuta, eremu erdaldun (du) etan batik bat agertu den egoerak nafarroako euskaldunen belaunaldi berriek euskaraz sozializatzeko dituzten baldintzetan arreta ―eta baliabideak― paratzera bulkatu luke euskararen egoera ardura lukeen edozeinen hizkuntza politika. nire ustez, eremu erdaldun (du) etako belaunaldi berrien euskarazko sozializazioak duen ahulgunerik larriena haur gaztetxoen harreman eszentrikoak dira, adinkideen arteko harremanak, alegia (anaia arreba, lehengusu lehengusina, ikaskide, lankide, lagunak...). belaunaldi bereko euskaldun gazteen artean euskara aztura bihurtzea, erabilera ohiturak euskaraz ezartzea da gakoa. horretarako, belaunaldien arteko hizkuntza harremanak (gurasoek seme alabekin dituztenak, adibidez) lagungarriak dira, baina ez erabakigarriak. haurren hizkuntza sozializazioa ez da familiaren esparrura mugatzen, haurraren nafarroan euskaldunak zenbakiz hazten ari dira baina euskararen erabilera oraindik urrun dago kuantitatiboki nahikoa eta kualitatiboki arlo askotarikoa izatetik. ingurune hurbil osoa hartzen du (auzoa, eskola, aisialdia...). batzuetan, inguru euskalduna lagun, etxe erdaldunetako gazteak lagunekiko harremanetan ez ezik etxean ere euskaraz egitera iritsi dira (gogoratu etxarri aranazko gaztea); edo alderantziz, etxean euskara erabiltzen ohi duten gazteei (gogoratu iruñeko batzuk edo tafallakoa) inguru erdalduneko komunikazio arauak zaildu egin die lagunekin euskara erabiltzea. edozein delarik ere gazteen jatorrizko familia (euskaldunbetea, euskaldun ez osoa edo euskaldunberritua) gazteek familia gunetik at eratzen dituzten harreman eszentrikoak euskaraz izatea da, nire irudiko, lehentasun estrategikoa. gazteen arteko harreman eszentrikoak (lagun taldeak, bikoteak, familia berriak...) dira bidea eremu erdaldun (du) etan ingurune (harreman sare) euskaldunak sortzeko. ...al interaction outside of the confines of their ‘families of orientation’" (Fishman 1997, 93 or.). harreman eszentrikoak ezker eskuin hedatuz, gazteek gizarte harreman euskaldunak, euskararen uharte moduko bizipen atomizatua gaindituko duen sare bilbea eratzea da bidea. harreman eszentrikoen garrantzia inguruko egoera soziolinguistikoa aldatzeko duten ahalmenean datza. hori horrela,
|
euskararen
harreman sareak eratzean garrantzia duten hainbat esparrutan nafarroan dauden defizit eta gabezia estrukturalak geratzen dira agerian: irakaskuntza, zerbitzugintza, hedabideak, aisialdia, kultura jarduerak... nafarroan euskaldunak zenbakiz hazten ari dira baina euskararen erabilera oraindik urrun dago kuantitatiboki nahikoa eta kualitatiboki arlo askotarikoa izatetik.
|
|
|
Baserritik kalera jaitsi beharrak ahuldu egin zituen
|
euskarazko
harreman sare tradizionalak. Erdaldunak nagusi ziren jardun guneetan txertatu behar izan zuen, normalean, euskaldun jendeak.
|
|
|
aukeratuz, euskarazko bizibide berria eratu eta elkarlanean zabaldu nahi izan zuen4142 euskalgintza horrek.
|
Euskarazko
harreman sare berriak eratu zituen horretarako, hizkuntzari hainbat aplikazio gune bilatuz etxetik kanpora: musika eta kantua, dantza taldea eta mendi irteera, poesia eta eleberria, luze zabaleko alfabetatze saioa eta, bereziki, eskola:
|
|
|
Momentuko odol isurtze etnolinguistikoari frenoa jartzen zioten ordea ekimen horiek, partez behintzat:
|
euskarazko
harreman sare berriak eratzen zituzten kale giroan, eta belaunez belauneko transmisio bidea indartzen zuten nonahi. Euskaltzaletasun modernoaren bideragarritasun faktuala erakusten zuten aldi berean, garai bateko zenbait aurreiritzi euskal galgarri ekinaren ekinaz indargabetuz eta belaunaldi berriaren euskal hazia ereiten lagunduz.
|
|
|
Lan inguramendu horretan era malgu eta aldakorrean jardun ahal izateko prestatu behar du eskolak gazte jendea. Gaztelaniazko, ingelesezko eta, zenbaitetan,
|
euskarazko
harreman sareetan txertatu eta interaktuatzeko prestatzen du eskolak, dagoeneko, bertako gazte jendea. Hori da arau berria, gero eta zabalduagoa.
|
|
|
Kopuruz eta indarrez 1980tik hona garatu den euskal eskolarentzat ondorio nabarmena izan du sekularizazioak: eliz giroan ondu eta zabaldutako euskara jasoaren gainbehera gertatu da, batetik; gizarte sekularizatu horretan
|
euskarazko
harreman sare, interakzio molde eta situazio komunikatibo berriak eratu eta indartzea zaildu egin da, bestetik. Ohiko euskara jasoaren galerarena begien bistan dago:
|
|
|
Bada, gai honi amaiera emateko, kontuan hartu beharreko beste puntu bat: Euskal girotze saiorik bultzatu nahi baldin bada aparteko garrantzia dute, bai perspektiba ekonomikotik eta bai, bereziki, lanaren etekinaren ikuspegitik, euskarazko arnasguneek eta, oro har, gune horietatik kanpora kokaturik dauden
|
euskarazko
harreman sare beregain arruntek. Bizirik dagoena eta bere buruari eusten diona, hori da euskalgintza osasuntsuaren ezinbesteko abiaburua.
|
|
|
EEN legearen hezkuntza atalak ez du etorkizun handirik, perspektiba zabalago horretan txertatu gabe. Eskolak neska mutilei eransten dien plus a (etxetik euskaldun direnak alfabetatzea; gehiengo erdalduna euskalduntzea) galdu egingo da eskola ondoko gaztaroan eta heldu aldian
|
euskarazko
harreman sareetatik deskonektaturik bizi badira. Erdal familia eratzen badute gazteok, esate baterako, berriro ere hutsetik hasi da euskalduntze lanean.
|
|
|
G. H. Jenkins ek (2000) galesarentzat aurreikusia duen terminal decline hori azken hiztun talde euskaldunoi zeharo gaineratu eta guztioz erabat jabetu arte? Lagunarte eta familia euskaldunak sortzea, euskaldun jende horrek lan esparruan (partez bederen)
|
euskarazko
harreman sareak eratu eta haietan txertatzea, mila aldiz garrantzi handiagokoa da, Errioxako edo ez dakit nongo A ereduko ikasleak (are Bko askotxo) itsu itsuan Dra eramatea baino. Hori ez da ereduaren kontrako alegatua, eredua bere neurrian eta bere kontestuan kokatu beharraren argudio bide sotila baizik.
|
|
|
Errazegi ahaztu dugu guraso euskaldunen garrantziaren kontua: egindakotzat ematen dugu sarri, guraso euskaldunek etxe giro euskalduna osatuko dutela, lagunarte euskalduna eratuko ere dutela oro har eta auzo bizitza arruntean bertan
|
euskarazko
harreman sareak indartzen ahaleginduko direla. Badakit bertsio ofizialak zer dioen:
|
|
|
Astean ordu betez geratzea adosten da hasieran, taldekideek beraiek, aukeratzen dutelarik non eta noiz gelditu, zer egin…", azaldu dute tokiko arduradunek. Horrez gain, berbalagun guztiak biltzen dituen ekintzak ere antolatzen dituzte (irteerak, afariak…) modu honetan,
|
euskararen
harreman sareak gehiago zabalduz. Talde horien jarraipena egiteko, arazoak konpontzeko, informazioa zabaltzeko zein zalantzak argitzeko arduradun baten laguntza izaten da eta bera arduratzen da taldeen osaketaz, ekintzen antolaketaz…
|
|
2011
|
|
|
Hau argitzeko Arrasateko gazteen hizkuntza erabileran zerk eragiten duen azaldu litzateke lehendabizi eta hori ez da batere gauza erraza10 Izan ere gazteen erabilera informalean eragiten duten faktoreak askotarikoak dira eta elkarren artean nahastuta doazenak gainera. Norbanakoaren gaitasun erlatiboa, gazteen interesak, dituzten
|
euskarazko
harreman sareak, hizkuntzaren gizarte irudia eta estatusa, gizartean erreferente diren pertsonaien jokaera, familia mistoak ala elebakarrak diren, erdaldunekiko harremanak, hizkuntzaren ospea edo euskarazko kontsumo eskaintza dira, batzuk aipatzearren, aztertu beharrekoak gazteen sozializazio prozesuan euskararen erabilerak duen etenaren zergatiak argitzeko, haurtzaroan jaso zituen hizkuntza ohit...
|
|
|
Izugarrizko aldaketak jasan ditu familiak europan, azken mendean. egia da aldaketa horiek azeleratu egin direla azken berrogei urteotan, gure artean inor gutxik aurreikusi zuen neurrian. egia da bikote gehienek lehengoek (antisorgailuak eta bestelako kontrakontzepzio metodoak etorri aurreko familiek) baino ondotxoz haur gutxiago izaten dugula oro har. Familia monoparentalak ugaritu dira eta, guraso biek (ez batek, normalean aitak, bakarrik) etxetik kanpora lan egiten dugu. euskaraz bizi diren familien eta auzoen, kale bizitzan euskara nagusi duten herri herrixken eta eskualdeen eta, hortik gora, gizarte bizitzan
|
euskarazko
harreman sareen babesle eta indargarri izango den diglosia behar dugu. Bizirik dauden euskal familiak eta familiaz gainetiko euskal harreman sareak bizirik mantentzen lagunduko duen diglosia. euskal familiek euskal bizia mantendu, eratu eta ondorengoetaratu behar dute. etxean eta auzoan, aste egunez eta asteburuz, euskal giroa sortu, garatu eta aberastuko duten hiztun taldeak behar ditugu. hori da lehentasuna. guk ez daukagu konpartimentazio territorial hertsirik, euskaraerdarak zeharo marra lerroaren alde banatara bilduko lituzkeenik.
|
|
|
lanera kanpora joan behar izaten da maiz, euskarazko solaskideen kontzentrazio demografikoa ondotxoz ahulagoa den ingurumenetara. Mintzagaiak eta idatzizko jardunak aparteko eragozpena erantsi ohi diote lan esparru horretako euskal jardunari. posible da hor ere, ordea, hizkuntza baliabideak eta
|
euskarazko
harreman sareak sendotzea. Funtsezkoa da elementu hori ere, bai talde txikitan eta bai, ahal balitz, sekzio osoetan.
|
|
|
Euskaraz bizi diren familien eta auzoen, kale bizitzan euskara nagusi duten herriherrixken eta eskualdeen eta, hortik gora, gizarte bizitzan
|
euskarazko
harreman sareen babesle eta indargarri izango den diglosia behar dugu. Bizirik dauden euskal familiak eta familiaz gainetiko euskal harremansareak bizirik mantentzen lagunduko duen diglosia.
|
|
2013
|
|
|
(Mikel Zalbide16). — Jendarteko hizkuntza arau gisa gaztelera nagusitzen den tokietan, berbarako Arrasaten, eskolaren euskalduntze lana motz geratzen da
|
euskara
harreman sare ez formaletako hizkuntza bilakatzeko. Joera hori emango bada ezinbestekoa da ingurune hurbileko beste gune batzuetan ere, eta bereziki lagunartekoan, euskara erabiltzeko ohitura errotua egotea.
|
|
|
Horrek ez du esan nahi gainerako herritarrak baztertzen direla, baizik eta hartzaileek jardueraren helburuak bete ahal izateko baldintzak bete behar dituztela.Kasu honetan, Larunblai eta Iseka haur eta gazteen artean euskararen erabilera bultzatzeko helburuarekin sortutako jarduerak dira. Haurren eta gazteen artean
|
euskarazko
harreman sareak sortu eta indartu nahi dira, euskara haien komunikazio hizkuntza izan dadin.Haur eta gazte askok, bereziki Sakanako herri erdaldunenetan, euskara ikastetxearekin lotzen dute, eta hortik kanpo gutxi hitz egiten dute euskaraz. Hori ikusirik, Sakanako Mankomunitateak Topaguneak sortutako 3blai programa jarri zuen martxan.
|
|
2015
|
|
|
2) Sekuentzia didaktikoko proiektu komunikatiboen baitan, eta hedabideak bitartekari izanda, komunitateko eragileekin
|
euskarazko
harreman sareak eraiki litzakete ikasleek.
|
|
|
Naiara Berasategi, Jone Goirigolzarri, Ibon Manterola, Gorka Salces eta Xabier Landabidea – Euskararen hiztun eta erabiltzaile berriak: normalizaziorako gakoak aukera errealak sortzea, SDak diseinatzerakoan eskolaz kanpoko
|
euskarazko
harreman sare eta esparruak kontuan hartzea ezinbestekoa dirudi. Honek bidea eman lezake, gainera, Arrue Proiektuko emaitzen harira asko idatzi den ideia bat garatzeko:
|
|
|
kontzeptuari: . Balorazioetan jasotako emaitzen arabera, bidelagunek ematen dutena baino askoz gehiago jasotzen dute, adibidez,
|
euskarazko
harreman sareak indartuta, lagun eta eskaintza berriak eraginda, herrian euskara gehiago entzunda...?. Dena den, leku batzuetan egitasmoen hazkundeak arazoak sortu ditu bidelagunak aurkitzeko, haien kopurua ez delako igotzen bidelariak bezainbeste: –Arazorik handiena hirietan eta erdara nagusi den guneetan dugu, horietan gehiago kostatzen baitzaigu bidelagunak topatzea.
|
|
|
Diglosiaren halako kontzeptu lausotik abiatuta, ‘diglosiarako’ proposamen lausoak baizik ezin dira espero. Hala nola" [a] ma hizkuntzaren belaunez belauneko jarraipena segurtatuko duen diglosia behar da", 52 edota" gizarte bizitzan
|
euskarazko
harreman sareen babesle eta indargarri izango den diglosia behar dugu". 53 Lehenik eta behin, zera ohartarazi behar dut: Fishmani berriro ere modu akritikoan jarraituz, ama hizkuntza (mother tongue) sasikontzeptua erabili duela hitzetik hortzera Zalbidek, adierazgarriro, euskarari bakarrik aplikatuta.54 Alta, hori gogorarazi behar izatea lotsagarri xamar egiten bazait ere, aspaldiko esana da ondokoa:
|
|
2016
|
|
|
a) Eskolaz kanpoko erabilera ardatz izango duen lehentasun eskema eratzea: ...uot; lehenik ikasi, gero egin" ordez" eginez ikasi"; b) konpartimentazio soziofuntzional iraunkor (diglosia) berria sortzea; c) BZ5, BZ6a eta BZ6b osasun mailako arnasguneei lehentasun argia aitortzea hitzez eta, bereziki, egitez; d) (BZ 6c) mailako ingurumenak (BZ 6b) mailara itzultzen saiatzea; e) erdara (arras) nagusi den (BZ 6d) eta (BZ 6e) lekuetan (tartean hiriburu gehienetan)
|
euskarazko
harreman sareak eta hiztun taldeak (berr) eskuratzea, berariazko hizkuntza plangintzaren ondoan bide batezko euskalgintza sortuz eta zabalduz; f) horretarako guztirako, orain arte bezain funtsezkoa izango da beti hiritarren gogo nahia. Hori ez da, Mikel Zalbide – Mintzajardunaren egoera eta azken urteotako bilakaera.
|
|
|
Demografiazko (eta, horren ondorioz, demolinguistikazko) aldaketek eragindako distortsio handirik ez baldin badago tartean, segurutzat eman liteke baieztapen kezkagarri hori. Gaur egun Iparraldean euskaraz mintzo den jende gehiena, proportzioz ugariena eta, seguruenik,
|
euskarazko
harreman sarez, solaskidez eta mintzagaiz aktiboena, zaharr (en) a da adinez. Hiztun aktibo horiek ari dira oro har, motibo biologiko jakinengatik, lehenik galtzen.
|
|
2018
|
|
|
Maila mikrosozialera jotzen badugu, egoera ez da baikorra.
|
Euskarazko
harreman sareak ez dira trinkoak, nahiz eta egon badauden, baina ez dira orokorrak. Eta arazoa ez da gaitasun falta, euskarazko hautua egiteko motibazio falta baizik.
|
|
|
Nola nahi ditugu hiztunak sortu joko zelairik edo erabilera eremurik ez badute?
|
Euskarazko
harreman sarerik ez badute. Nik euskararen" joko zelai" bataiatu dudanak lehendik ere baditu hainbat izen:
|
|
|
Izan ere, horietan guztietan lanpostuak daude, eta lantoki horietatik herritarrei zerbitzu zuzenak ematen zaizkie. Hain zuzen ere, lan mundua euskalduntzeko dinamika eraginkorra abian jarriz gero, eragin betea izango luke etxetik hurbil, auzoan eta herrian, ditugun zerbitzuetan eta, azken batean, dinamika horrek herritarren gertuko
|
euskarazko
harreman sareen trinkotzea ekarriko luke.
|
|
|
Beraz, euskararen etorkizuna berezko hiztunekin trinkotutako
|
euskarazko
harreman sareak etxez etxe, herriz herri eta hiriz hiri hedatzean datza. Euskaraz beste edozein hizkuntzatan baino gaitasun eta erraztasun handiagoa duten euskaldunak dira euskararen berezko hiztunak; euskara dutenak beren kolkorako, beren kautarako, barne mintzo eta gogoetarako tresna.
|
|
2019
|
|
|
Hala dio Agirrek: " Azken batean bidelagunek besteei taldetik atera eta eguneroko bizitzan euskaraz egiteko jauzian bultza egiten diete, batzuetan beraien
|
euskarazko
harreman sareetara hurbiltzen laguntzen diete". Antzerkia, zinema, pintxo potea, mendi irteera... gustuko edozein plan izango da baliagarria taldeko erosotasunetik eguneroko bizitzara jauzi egiteko.
|
|
|
—
|
euskarazko
harreman sareak sortzea eta erabilera gune berriak irabaztea
|
|
|
Horrez gainera, berbalagunak bilduko dituzten ekintzak ere egongo dira: irteerak, afariak…modu honetan,
|
euskararen
harreman sareak gehiago zabalduz.
|
|
2022
|
|
|
• Hori horrela," garrantzitsua da euskaraz egiteko aukera estrukturalak bultzatzea. Helburua
|
euskarazko
harreman sareak indartzea bada, horretarako, beharrezkoa da euskaraz jarduteko baldintzak eta testuinguru egokiak sortzea". Arnasgune sozio funtzionalak sortzea, bultzatzea eta zabaltzea proposatzen da:
|
|
2023
|
|
|
AEK k, Praktikatu zerbitzuaren bidez, 2005etik antolatzen ditu mintzapraktika egitasmoak, euskararen transmisioari eta erabilerari begira, familientzako gurasolagun programak, baita euskalkiak eta hitanoa ikasteko mintza taldeak. Horrez gain,
|
euskarazko
harreman sare berriak sortzen ditu ekintza osagarrien bidez, hala nola asteburuko egonaldiak, udako ibiltariak edo (ta) zaletasunen araberako interes taldeak (natura, kirola eta kultura).
|