|
2001
|
|
|
Aurretik gure herriaren historia luzean ez bezala, gaur egun lege arauak, botere politikoa, diru bideak eta tresna eraginkorrak ditugu euskararen alde. Badakigu, ongi jakin ere, gure hizkuntzari dagokionez gauzak ez doazela beti bide onetik, euskara herritar guztion kultur ondaretzat jo litzatekeen herrialde guztietan, eta harrigarria dirudien arren, bulego ofizial batzuetan oraindik
|
euskararen
erabilera sozialari hesi mugak jartzeko ahalegin gogorrak antolatu eta kudeatzen direla. Errealitate gordin hori ezkutatu nahi izan gabe, ordea, ukaezina da euskararen aldeko ahalegina ez dela ahuntzaren gauerdiko eztula, eta hori ikusi nahi ez duenak ez dituela ikusi nahi ezta ere gure gizartean joan den hamarkada hauetan hizkuntz arazoez gertatu diren aldakuntza sakonak.
|
|
|
Herri agintearen aldetik, egoera ahulean aurkitzen den euskararen geroa ziurtatzeko behar den guztia egiteko oinarriak ezarri dira urte hauetan, bai egituretan, bai diru horniduretan, bai plangintzan ere, bereziki hezkuntzaren esparruan, besteak beste. Badugu garaia, beraz, geure buruari galde diezaiogun ea ahalegin izugarri horrek espero zitezkeen emaitzak sortu ote dituen
|
euskararen
erabilera sozialaren aldetik: euskaraz gehiago egiten al da orain lehen baino?
|
|
|
Alferrik ibiliko gara gure hizkuntz arazo eta gaitz guztien iturria badiren eta ez diren lege edo arauetan bilatu nahirik, aldi berean argi eta garbi onartzen ez badugu euskararen erabilera oztopatzen duten faktore asko eta asko gure baitakoak direla, euskaldunon baitakoak alegia. Â Euskaldun askoren hizkuntz gaitasun maila apala, egoera formal gehienetan erdaraz aritzeko joera edo errazkeria, euskaraz jasotako prestakuntza profesional urria, euskararen eragin indar sozial mugatua, gure hizkuntz jarrera eta jokabideen arteko desoreka begi bistakoa (Bernardo Atxagak ederki gogorarazi digunez, jendeak berealdiko gauza pila egiten du euskararen alde, salbu eta beharrezkoa den bakarra: hitz egitea), euskararen ideologizazio maila handiegia edo indarkeriari gehiegitan loturik agertzea, besteak beste, denak dira gure gizartearen barru barrutik
|
euskararen
erabilera sozialaren normalizazioa zango trabatzen duten faktoreak.
|
|
2003
|
|
|
Mundu ofizialak egungo koiunturan euskaldunok eskatutako ia guztiari muzin egiten dio. Gure ardura nagusia
|
euskararen
erabilera soziala ahalbidetzea da, epe ertainera begira Nafarroan dauden eta egonen diren elebidunak (%25 hemendik 30 urtera) komunitate bizi eta sortzaile baten partaide izan daitezen. Kontseilua lantzen ari den Euskalgintzaren Plan Estrategikoa bezalako proiektuak oso lagungarriak izanen direlakoan nago.
|
|
2005
|
|
|
Eginkizun duguna, hala ere, ez da gutxi. Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiak dioenari jarraiki, euskararentzat ahalik eta hiztun oso gehien irabazten jarraitzeaz gain, orain arteko lorpenak kapitalizatzea da erronka nagusia; hau da,
|
euskararen
erabilera soziala areagotzea, euskara eskolan ikasi duten milaka euskal hiztunen hizkuntza gaitasuna sendotuz eta gure eguneroko bizitzan euskararen presentzia handituz. Horiexek ditugu aurrerabiderako helburuak.
|
|
2006
|
|
|
Euskaraz egitea, tira," euskalduna" hitzaren definiziorik ñabardurarik gabeenean sartzen garen hiztunoi eskatzen ahal zaigun zerbait da, eta denok, gutxi asko, egin dezakeguna. Jakina,
|
euskararen
erabilera sozialak ezagun dituen muga guztiak gainditu ondoren: gutxienez solaskide euskaldun baten presentzia; solaskide hori euskalduna dela jakitea; solaskide horrekin euskaraz egin nahi izatea; euskalduna erdarara bultzatzen duten faktore psikologikoak, sozialak, kulturalak... gainditzea, eta abar.
|
|
2007
|
|
|
Datu orokorren bat bateko balorazioak baikorra behar du izan, nire idurikotz. Lehenik, arestian erran bezala, 2001etik 2006 bitartean Nafarroako populazioa kanpotik etorritako jendeaz% 8,3 berretuta, horrek ez baitu iduri
|
euskararen
erabilera soziala beheiti ekarrarazi duenik. Bigarrenik, urte tarte horretan Nafarroako Gobernuak jorratu duen hizkuntza politika instituzionalak jarraitu baitu euskararen erabilera soziala ez sustatzen, hizkuntzaren erabilera publikoa baztertzen eta helduek euskara ikas dezaten eta haurrak euskarazko ereduetan matrikula ditzaten ez bultzatzen.
|
|
|
Lehenik, arestian erran bezala, 2001etik 2006 bitartean Nafarroako populazioa kanpotik etorritako jendeaz% 8,3 berretuta, horrek ez baitu iduri euskararen erabilera soziala beheiti ekarrarazi duenik. Bigarrenik, urte tarte horretan Nafarroako Gobernuak jorratu duen hizkuntza politika instituzionalak jarraitu baitu
|
euskararen
erabilera soziala ez sustatzen, hizkuntzaren erabilera publikoa baztertzen eta helduek euskara ikas dezaten eta haurrak euskarazko ereduetan matrikula ditzaten ez bultzatzen. Hirugarrenik, bertze adin taldeetan gertatu diren galerak galera, Nafarroako igoerarik handiena gazteen artean gertatu baita(+ 0,8).
|
|
|
Datu orokorren batbateko balorazioak baikorra behar du izan, nire idurikotz. Lehenik, arestian erran bezala, 2001etik 2006 bitartean Nafarroako populazioa kanpotik etorritako jendeaz% 8,3 berretuta, horrek ez baitu iduri
|
euskararen
erabilera soziala beheiti ekarrarazi duenik. Bigarrenik, urte tarte horretan Nafarroako Gobernuak jorratu duen hizkuntza politika instituzionalak jarraitu baitu euskararen erabilera soziala ez sustatzen, hizkuntzaren erabilera publikoa baztertzen eta helduek euskara ikas dezaten eta haurrak euskarazko ereduetan matrikula ditzaten ez bultzatzen.
|
|
|
Lehenik, arestian erran bezala, 2001etik 2006 bitartean Nafarroako populazioa kanpotik etorritako jendeaz% 8,3 berretuta, horrek ez baitu iduri euskararen erabilera soziala beheiti ekarrarazi duenik. Bigarrenik, urte tarte horretan Nafarroako Gobernuak jorratu duen hizkuntza politika instituzionalak jarraitu baitu
|
euskararen
erabilera soziala ez sustatzen, hizkuntzaren erabilera publikoa baztertzen eta helduek euskara ikas dezaten eta haurrak euskarazko ereduetan matrikula ditzaten ez bultzatzen. Hirugarrenik, bertze adin taldeetan gertatu diren galerak galera, Nafarroako igoerarik handiena gazteen artean gertatu baita(+ 0,8).
|
|
|
Kale neurketek Nafarroa garaian eman duten datu andana aztertzean emaitza kuantitatibo horien barru etiologikoa atzematea izan dut xede, hau da, portzentaje eta taulak aztertu, interpretatu eta Nafarroan
|
euskararen
erabilera sozialaren garapenaren azalpen koherentea eratzea.
|
|
|
Honezkero nafarren% 7,5 Europako Batasunaren kanpotik etorritakoa da12 2006an egin behar zen errolda ez da egin eta 2006ko erabilera datuak 2001eko ezagutza datuen aldean paratu behar izan ditugu. Jakin badakigu oraingo ezagutza datuak 2001ekoak baino apalagoak direla, halere, horrek ez du
|
euskararen
erabilera soziala beheiti ekarrarazi.
|
|
|
Nafarroan
|
euskararen
erabilera sozialaren garapenaren azalpen koherentea eratzea. betetzen den arau bat: ez dela emanen jaso ez dena.
|
|
|
• Haur eta gazteen eskolaz kanpoko aisialdi arloan erabilerarako aukerak handitzea,
|
euskararen
erabilera soziala apala den udalerrietan batez ere.
|
|
2009
|
|
|
Baina gure klase politikoak euskal nazioa ukatzen duten estatuen ordenamendu konstituzionala bideratzen du; geure eskubideak suntsitzen dituen legeria sendotzen du; erdal kolonialismoaren baldintzak birsortzen ditu. Eta menpeko politikak bideratuz, ezinezkoa da
|
euskararen
erabilera soziala behar hainbat haztea, mendeetako asimilazioaren injustizia gainditzea eta hizkuntz gatazka konpontzea.
|
|
|
Ondorioa, aginte publikoen jardun arautzaile eta suspertzaile eskasa; eskubide indibidualen babes eraginkorrik eza; erakundeek ez dute hizkuntz eskubide kolektiboen defentsa politika tinkorik erakutsi; euskalgintzarekin elkar lan urria bideratzea eta, sarritan, aurka ere jotzea. Horrenbestez, txikitutako euskal kontzientzia ez da behar adina suspertu, ez da hazi
|
euskararen
erabilera soziala eta hizkuntz kolonizatzaileen asimilazioak jarraitzen du.
|
|
|
Beraz, herritar erdaldunez gain, hiru ikasletik bi ez da euskaldunduko datozen 18 urteetan. Belaunaldi berri guztien euskalduntasuna bermatu gabe, euskal hiztun komunitatea berrosatzerik ezinezkoa da, eta
|
euskararen
erabilera soziala ezin da hazi era adierazgarrian.
|
|
|
Mugen artean aipatu behar da, nola ez,
|
euskararen
erabilera sozial apala, eta baita euskararekiko aitormen sozialaren tamaina ere. Erabilera zein aitormen soziala guztiz irregularra edo desberdina da, gainera, Euskal Herriko zonaldetik zonaldera.
|
|
|
Erratzeko beldurrik gabe esan dezakegu euskarak tokiko telebistetan, hizkuntza kuoten sistemari esker, lortu duena abiapuntu bikaina dela telebisten munduan gaztelaniaren eta euskararen artean dagoen desoreka ikaragarriari aurre egiteko; oso abiapuntu aurreratua eta indartsua, ezbairik gabe. Pozgarria da hori,
|
euskararen
erabilera soziala indartzeko eta euskararekiko atxikimendua areagotzeko esparru garrantzizkoa izan baitaiteke tokiko telebistena. Izan ere, mundu globalizatu honetako informazio globalizatua eta eduki antzerakoak une oro bazter guztietatik jasotzen dituen herritarrari tokiko telebistek balio erantsi erakargarria duen gauza bat eskaintzen baitio:
|
|
|
Beste ezpal bateko kontua da zer nolako euskal hiztunak sortzen dituen eta sor ditzakeen eskolak, horri segidan helduko diogu; baina ukaezina da eskolak
|
euskararen
erabilera soziala normalizatzeko prozesuari ekarpen erabakigarria egin diola.
|
|
|
Kontakizunaren planoa mundu horretan kokatu ohi da, eta mundu hori haurtzaroaren mundu bera da kasu askotan. Bestalde, hizkuntzaren egoera dela eta, kontuan izan behar da mundu errurala eta herri txiki eta erdi tamainakoak zirela
|
euskararen
erabilera sozial handia zuten gune bakarrak.
|
|
|
Gipuzkoako barnealdea da lurralderik emankorrena. Esan beharra dago
|
euskararen
erabilera soziala beste inon baino sendoagoa dela eremu horretan.
|
|
2010
|
|
|
Familia gizarte gune funtsezkoari erreparatuta, ikus dezakegu familia euskaldunbeteak (belaunaldi guztietan kide euskaldunez osatuak), oro har, Mendialde euskaldunean daudela. ingurune oso euskaldunak ohi dituzte eta haurren hizkuntza sozializaziorako baldintza egoki eta lagungarriak. gazte horien euskararen erabilerak gora egin du azken urteotan. baina gazte euskaldunen erdia baino gutxiagok baizik ez du hizkuntza inguruabar aldeko horietan hazteko aukera izan. herri oso euskaldunetatik at, euskararen galeraberreskurapen prozesu historikoa gertatu den herrietan familia ez da hizkuntza gune homogeneoa izaten eta heterogeneotasuna belaunaldi berean (gurasoak, adibidez) edota belaunaldien artean (aitatxi amatxi, guraso eta seme alabak) agertzen da: ...bada ere. gainera, ingurune erdaldunetan bizi dira eta horrek eraginda, adin berekoen artean erdara izan da komunikaziorako gizarte araua. hala bada, familiak eta auzo edo gizarte ingurune hurbilak (eskola barne) batera jokatzen dute haurren hizkuntza sozializazioan. batera, baina ez indar beraz. haurtzaroaz geroztik ingurunea gailentzen zaio etxekoari, gazteak egiten dituen hautuak direla medio.
|
euskararen
erabilera soziala handia denean, ingurune euskaldunaren eragina familia bidezko transmisioaren hutsunea berdintzera iritsi daiteke eta, eskola lagun, haurren euskarazko sozializazioa ahalbidetu. inguru erdaldunetan aldiz, haurren euskararekiko bizipenak eskolari lotuta egon dira eta etxeko erabilerak ―euskarak etxeko harremanetan lekua izan duen kasuetan― ezin izan ohi du haur gaztetxoe... eremu erdalduneko hiztunendako eskola ezinbertzekoa da baina ez aski. adinkideen artean euskaraz hasteko eskolak ez ezik eskolaz kanpoko esparru zabalak ere jokatzen du eragingarri. errandakoaren haritik, bada alderdi bat egoera makroaren azalpena kuestionatzen duena. legez ezarritako hizkuntza eremuak egoteak eremu horien barneko homogeneotasun irudia sortu du, eremuen berezko koherentzia sendotu nahi duen ideologia. baina aztertu dugun errealitateak garbi erakusten du euskararen gizarte egoera ezin dela irizpide geografiko hutsez azaldu. hau da, zatikatze geografikoak ez dio hizkuntzaren egoera sozialari erantzuten. gazteen euskararekiko bizipenak hizkuntza eremu geografikoen arabera baino, ingurune soziolinguistikoen eta harreman sareen arabera azal daitezke. adibidez, tafallan, legez eremu ez euskaldunean, euskara (ere) lehen hizkuntza duten gazteak badira. inguru soziolinguistiko hurbilak eta harreman sozialak dira erabakigarriak eta egun nafarroan horiek ez zaizkio ezein zatikatze geografikori egokitzen. hizkuntza legeak zedarritu eremuek hiztunak hizkuntzarekiko aukera desberdinetan paratzen ditu, hiztun anitzen aukerak zailduz (adibidez, euskaraz ikastekoak, zangozako gure gaztea horren lekuko). bertzalde, ohartaraztekoa da eremu euskalduneko eta erdaldun (du) etako gazte zenbaiten adierazpenetan euskararen egoeraren aitzinean(" debeku eta mugen aurrean"," nahiz eta oso zapalduta egon"...) agertzen diren jarrerak (amorrua, harrotasuna, konpromiso kontzientea, aldarrikapena). oraindik egiteke dago nafarroako gobernuak azken hamarkadan egin duen hizkuntza politika murriztaileak hiztunei nola eragin dien argituko duen ikerketa. badirudi euskararen egoera horrek gazte euskaldunei, batzuk hazi diren normaltasunaren aitzinean eta bertze batzuek ezagutu duten egoera gutxiagotuaren aurrean, jarrera kritikoa piztu diela.
|
|
|
2.2. iruñerrian eta nafarroako gainerako eremu erdaldun (du) etan hasieran erran dugun bezala, nafar gehien gehienak (%90) iruñerrian, batik bat, eta hortik beherako eremu erdaldunetan bizi dira. horietan, oro har,
|
euskararen
erabilera soziala apal apala da eta soziofuntzionalki leku oso eskasekoa (zerbitzu publikoetan, administrazioan, aisialdian, hedabideetan, kultura eskaintzan...). hori horrela, nola egin dira euskaldun eremu horietakoak diren gure 35 gazteak, gehienak eskolaren bidez, kontuan hartuta zenbait kasutan eskolatze hori oso goiz (2 urtez) hasi zela. gure gazte anitz (eta beren anai arreba eta lehengusu lehengusinak) beren familiako euskaldun bakarrak dira.
|
|
2011
|
|
|
erdaldunek ezin erabil dezaketenez, euskaldunak dira, ezinbestean, euskara gutxi erabiltzen dutena. euskaldunek euskara gutxi erabiltzen dutela! ezetz, ezetz, ezetz eta ezetz. ez da egia, ez da zuzena, euskaldunei leporatzea
|
euskararen
erabilera soziala maila urria oinarri zientifikorik ez duen maltzurkeria da. orain baino lehenago, askotan, saiatu izan gara azaltzen euskararen ahozko erabilera hiztunen arteko (taldeko) fenomenoa dela eta, elebidunen proportzioarekin erlazio zuzena badu ere, erabilera tasa, ezinbestean eta beti, elbidunen tasa baino txikiagoa izan behar du. elebidunen proportzioa eta erabilera tasen arteko erla...
|
|
|
Euskaldunek euskara ahal dutena, edo gehiago, erabiltzen dute,
|
euskararen
erabilera soziala txikia bada, eta txikia da, erdaldunak euskararen erabilerarako ezinduta daudelako da. prozesuetan interesa duenik Txillardegiren eredu matematikoaz idatzitakoa irakur dezake.
|
|
|
Artikulu xume honetan ez dugu formulekin eta ekuazioekin inor aspertu nahi. gure abiapuntua hauxe da: euskaldunek euskara ahal dutena, edo gehiago, erabiltzen dute,
|
euskararen
erabilera soziala txikia bada, eta txikia da, erdaldunak euskararen erabilerarako ezinduta daudelako da. hori uste dugu, esaten dugu eta hori berori da, hain zuzen ere, enpirikoki jasotako datuetatik eratortzen dena. Azken inkestako datuetatik ere. ea, oraingo honetan, ondo azaltzen dugun. euskararen ezagutzari dagokionez, bi datu iturri aurkitu dugu inkesta honetan.
|
|
2012
|
|
|
Gainontzean gehiago Euskara gainontzeko alorretan sustatzeko iaz baino 12.932 euro gehiago eman ditu Euskara Zuzendaritzak; 2.373.490 euro eman zituen 2011n, eta 2.386.422 euro emango ditu aurten. Bereziki,
|
euskararen
erabilera soziala normalizatzeko udal planetan nabarituko da gorakada: 399.833 euro emango ditu aldundiak horretarako; iaz baino 95.833 gehiago.
|
|
|
Euskararen egungo markoek asimilatze hirukoitza in posatzen dute, eta Euskara Herria berrezartzea eragozten du te. Espainiera frantsesaren elebakartasunak eta euskarazko elebitasun aldebakarrekoak inposatzen dituzte
|
euskararen
erabilera sozial urriegia eta espainiera frantsesaren neurriz gaineko erabilera Euskal Herrian. Alternatiba da euskara unibertsalizatzea:
|
|
|
Testuinguruek eta egoera minorizatuak euskara atzerakor eta erdarak hedakor bihurtzen dituzte Euskal Herrian. Horregatik ez da
|
euskararen
erabilera soziala behar beste hazten. Erabilera hazteko, egoera minorizatutik egoera normalizatura. Euskara Herria berrezartzera?
|
|
|
Mundu globalean eta teknologia berrien itsaso zabalean, euskarak eta hizkuntza gutxituek badaukate lekua, eta badabiltza lekua egiten. Arlo horretako egitasmo interesgarri batzuen berri emango da
|
Euskararen
erabilera soziala nola zabaldu teknologia berriak erabiliz jardunaldian, urriaren 19an. Argiak, Iametzak (Argiaren taldeko komunikazio enpresa teknologikoa) eta Ametzagaiñak antolatu dute jardunaldia.
|
|
|
Gipuzkoako Aldizkari Ofizialak joan zen astean
|
euskararen
erabilera sozialaren esparruan diru laguntzak emateko 2012ko deialdia argitaratu zuen. Horien artean, besteak beste, Euskarazko Informazio eta Komunikazio Teknologia proiektuak daude.
|
|
2013
|
|
|
Denborak erakutsi digu, ordea, esparru horietan aritzea ez dela nahikoa euskarak osasuntsu biziraungo badu. Alegia, hezkuntzan eginiko ahalegin horri esker hizkuntza baten funtzio guztiak euskaraz betetzeko sekula izan dugun hiztun multzorik eta, bereziki, gazteriarik prestatuena daukagun arren, eskolak ezin duela berak bakarrik hizkuntza indarberritu eta, are gutxiago, belaunaldi berrien aldetik
|
euskararen
erabilera soziala bermatu. Beraz, XXI. mendearen hastapenetan, kezka berriek garamatzate berriro euskalgintzaren arreta gazteengan ardaztera.
|
|
2014
|
|
|
Otsail Ostegunak egitasmoa kari, Zergatik ez?
|
euskararen
erabilera soziala bultzatzeko tailerra izanen da 20:30etik goiti herriko zerbitzu gunearen gibelean.
|
|
2015
|
|
|
Gainera, zenbait udalerri are egoera larriagoan geratu dira, inguruko herrietan euskarak duen egoera minoritarioagatik. Esandakoak ondorio sakonak ditu, egoera hauek euskarak aitortza ofiziala duten inguruetan ere gertatzen ari baitira, beraz, legedia hauek
|
euskararen
erabilera soziala nagusi den eremuetarako dituzten ezintasunak agerikoak dira. Ezinbestekoa gertatzen zaigu, udalerri euskaldunetako hizkuntza arau eta ohituren oinarriak zein diren zehaztu (aztertu, ezagutu), horien babeserako bideak aurkitu eta interbentzioak zehaztea.
|
|
|
— Gipuzkoako Foru Aldundia.:
|
Euskararen
erabilera sozialaren esparruan diru laguntzak emateko oinarri arautzaileak (2015eko deialdia). Gipuzkoako udaletan, toki entitateetan eta tokiko garapen agentzietan euskararen erabilera soziala sustatu eta normalizatzeko programak garatzeko diru laguntzak ematea arautzen duten oinarriak.
|
|
|
Euskararen erabilera sozialaren esparruan diru laguntzak emateko oinarri arautzaileak (2015eko deialdia). Gipuzkoako udaletan, toki entitateetan eta tokiko garapen agentzietan
|
euskararen
erabilera soziala sustatu eta normalizatzeko programak garatzeko diru laguntzak ematea arautzen duten oinarriak. •
|
|
|
Euskara gaitasuna ia %80koa da Usurbilen;
|
euskararen
erabilera soziala aldiz, %40ra ere ez da iristen. Etxean nagusiki euskara darabilten herritarren kopurua ia %12 jaitsi da azken hamarkadan.
|
|
2016
|
|
|
a) lehen mapako" euskal hiztun" terminoak" biztanle" esan nahi du huts hutsik, inolako konnotazio demolinguistikorik gabe; b) bigarrren grafikoa, berriz, honela ulertu behar dela dirudi: " erabilera erlatiboa"="
|
euskararen
erabilera soziala" zati" ezagutza". Hots, euskaraz dakien ehun biztanletik zenbatek euskaraz egiten duen adierazten digu" erabilera erlatibo" horrek.
|
|
|
Topagunea [Euskaltzaleen Topagunea] (2010) Zergatik ez? (http://topagunea.eus/2015/ 04/ zergatik ez
|
euskararen
erabilera soziala bultzatzeko tailerra/).
|
|
2017
|
|
|
Gure artean errazegi hitz egiten du hainbatek euskara batuaren arloan buruturiko, iraultzaz?, inondik ere. Badirudi euskara batuaren helburua zeharo gorpuztua dagoela dagoeneko, nahiz eta
|
euskararen
erabilera soziala inondik inora ere normalizatu gabe egon. Ahoz eta idatziz euskararen erabilera normalizazio sozialaren galbahetik igarota soilik beregana dezake euskarak beharrezkoa duen etorri komunikatiboa, eta ez bestela.
|
|
2018
|
|
|
Euskaltzale sutsuenak ere euskara ezin erabil baitezake maila berdinean udalerri oso erdaldunean edo udalerri oso euskaldunean. Hizkuntzarekiko leialtasunak
|
euskararen
erabilera sozialean eragin esanguratsua badu ere, udalerri bakoitzeko egoera soziolinguistikoak mugatzen du eraginkorren norbanakoen hizkuntza portaera. Udalerri oso erdaldunetan euskaraz bizi nahi duten euskaldunak etengabeko borrokan ibiltzera behartuta dauden bitartean, udalerri oso euskaldunetan euskaraz bizitzea errazago daukate.
|
|
|
Objektiboki euskararen kale erabilera mailak beheranzko joera erakusten du, baina erlatiboki euskararen kale erabileraren mailak eutsi egiten dio. Hau da, baldintza guztiak, hiztunen proportzioa, sakabanaketa, baliabideen falta eta abar,
|
euskararen
erabilera sozialaren aurkakoak diren arren euskaldunek, oro har, oinarrizko erabilera mailari eutsi egiten diote. Oraindik orain, euskaldunek euskara erabiltzen dute estatistikoki itxaro daitekeena baino gehiago.
|
|
|
Kezkatuta gaude, nola ez, euskararen berreskurapen prozesua indarra galtzen ari delako. Halere, soziolinguistika matematikoaren ikuspegitik, zehatzago, hizkuntzen arteko ukipen egoeraren eredu estatistikoaren arabera euskararen hiztun elkarteak
|
euskararen
erabilera sozialaren oinarrizko mailari eusten diola baiezta dezakegu.
|
|
|
1 taula: EKB k, SEI k eta Klusterrak egindako kale erabileraren neurketak 1989 2016
|
Euskararen
erabilera sozialaz ari gara. Kontuan hartu behar dugu hizkuntza gutxituaren komunitateari, hobeto, euskararen hiztunelkarteari, aldaketei aurre egitea eta egokitzea gehiago kostatzen zaiola egoera asimetrikoan murgildurik bizi delako.
|
|
|
Aurten ere, erakunde bien arteko elkarlan agerikoa berretsi egin da. Juan Mari Aburto Bilboko alkateak eta Andres Urrutia euskaltzainburuak hitzarmena sinatu dute gaur goizean,
|
euskararen
erabilera soziala eta euskal kulturaren transmisioa sustatzen eta indartzen jarraitzeko eta, era beran, hizkuntzaren kalitatea zaintzeko, Bilboko alkateak nabarmendu duenez.Hartara, erakunde biek luzatu egin dute 2008az geroztik indarrean dagoen hitzarmena, Bilbon kultur zabalkundeko jarduerak egiteko, euskarazko ikastaroak eta euskararen aldeko hitzaldiak eta erakusketak antolatzeko.... Horrez gain, Bilborekin eta euskararekin lotura duten lanak edo biografiak ere argitaratuko dira.Udalak, Euskara eta Hezkuntza Sailaren bidez, 35.500 euroko diru-laguntza emango dio Euskaltzaindiari 2018rako, euskal literaturaren zuzeneko ikaskuntza eta ikaskuntza sakona bultzatzeko, hirian euskararen erabilera sustatzeko eta hizkuntzaren arloko aholkularitza ziurtatzeko.. Egunero egunero, une gozo zein zailetan, euskal kultura eta euskararen alde jardun izan du Euskaltzaindiak, eta hasiera hasieratik alboan izan du Bilboko Udala?, esan du gaur Andres Urrutia euskaltzainburuak.
|
|
|
–Hizkuntza gutxiagotuei buruzko ikuspegia landu eta aurreratu nahi da biltzar honetan?, aurreratu du Sagrario Aleman Akademiako Sustapen batzordeko buruak gaurko agerpenean. . Bide batez, beste lurraldeetan egiten den lana Euskal Herrikoarekin uztartu nahi da, betiere aldarte akademiko egokia bilatuz eta
|
euskararen
erabilera soziala eta hizkuntza eskubideen alorrak barneratuz?, gaineratu du euskaltzain nafarrak.
|
|
2019
|
|
|
Jakin nahi nuke zenbat pertsona hasi diren euskara ikasten gustuko musika talde edo abesti baten eraginez, zenbat diren euskarara hurbildu direnak bertsolaritzaren bidez, edo euskararekiko bizipen berri eta atseginak izan dituztenak film edo telebistako saio bati esker. Kultur eskaintza sendo eta zabala da, hiztunen ingurune hurbiletik eta lan mundutik aparte,
|
euskararen
erabilera sozialaren euskarri eta eragile nagusietako bat, eta hizkuntza komunitatea trinkotzeko izan genezakeen lekeda edo itsasgarririk eraginkorrena.
|
|
|
Eta hori, neurri handi batean, Iñaki Larrañaga soziologo eta Siadeco ikerketa taldearen arimari zor diogu. Bera izan zen Euskal Herrian burutu ziren lehen azterketa soziolinguistikoen diseinatzailea, eta garrantzi berezia eman zion, garai hartan, soziolinguistikaren esparruan guztiz berritzailea zen
|
euskararen
erabilera soziala neurtzeari. Berak burutu zuen lehen diseinua, eta oinarri haren gainean ekarpenak egiten eta lehen neurketak burutzen ibili zen lantaldearen parte izateko pribilegioa izan nuen.
|
|
|
Familia transmisioaren garrantzia gutxietsi gabe, transmisio molde berrien hazkundean esku hartzeak planifikatzea dagokigu, adinkideen artean, behetik gorantz, eta ezkerretik eta eskuinetik bestalderantz, ikasten eta jolasten ari diren semealabek ere guraso elebakarrengan eragiten baitute hizkuntzaren transmisioan. Hau da, transmisio bide gisa, gazteen
|
euskararen
erabilera soziala garatzen den guneak baliatu: irakaskuntza eta irakaskuntzaz kanpoko edozein bitarteko, IKTak, aisia, kirol eta kulturguneak oro.
|
|
|
Aurten ere, erakunde bien arteko lana berresteko, hitzarmena izenpetu dute Juan Mari Aburto Bilboko alkateak eta Andres Urrutia euskaltzainburuak, besteak beste,
|
euskararen
erabilera soziala eta euskal kulturaren transmisioa sustatzen eta indartzen jarraitzeko eta hizkuntzaren kalitatea zaintzeko. Udalak 35.500 euroko diru-laguntza emango dio Akademiari 2019rako.
|
|
2021
|
|
|
Euskara ikastearen prozesuari dagokionean, euskara hitz egiten ikastea zaila delako ideia oso hedatua dagoen iritzia da. Halere, informatzaile guztiek adierazten dute nabarmenki errazagoa dela euskaraz hitz egiten ikastea herri txiki euskaldunetan hiriburuan baino, horietan dagoen
|
euskararen
erabilera soziala askoz sendoagoa delako.
|
|
|
Nestor Basterretxeak sortutako eskultura jasotzen du erakunde sarituak. Azkenik, aipatzekoa da Euskararen Egunaren inguruan bukatzen dela
|
euskararen
erabilera soziala sustatu nahi duen ariketa kolektiboa, Euskaraldia, 2018tik bi urtean behin egiten dena.
|
|
2022
|
|
|
Hiru egoera horiek
|
euskararen
erabilera sozial desberdinean ezinbestean eragin dute. Hiru ereduak zuzen islatzen dira euskararen kale erabileraren emaitzetan, abiapuntu soziologikoa edo ezagutzaren ehunekoa handitzeko ala txikitzeko.
|
|
|
Euskaraldiaren aurretik hitzaldiak ematen ari da Garikoitz Goikoetxea euskara teknikaria. Haietan
|
euskararen
erabilera sozialari handitzeko ariketa kolektiboaren zergatiak eta helburuak azaltzen ditu. Hementxe Guaixeko lankideek egin dioten elkarrizketa interesgarria.
|
|
|
Gauza jakina eta ikertua da Euskaraldiak irauten duen bitartean jendeak euskara gehiago hitz egiten duela euskaraz. Ariketa kolektiboa horretarako baita, pertsonak aktibatuz,
|
euskararen
erabilera soziala handitzeko.
|
|
2023
|
|
|
Euskal Herri osora hedatzeko helburua du. " Espazio horiek euskararen eremu osoan, lurralde guzietan identifikagarri egiteko marka bera izateak
|
euskararen
erabilera sozialari lagunduko dio eta hiztunei konfiantza emanen die", gehitu du Ana Ollok, Nafarroako Gobernuko Herritarrekiko Harremanetarako kontseilariak.
|
|
|
" Hedabideak euskararen hedatzeko bektore estrategikoak dira.
|
Euskararen
erabilera soziala bermatzen laguntzen dute, lurraldeko biztanleek egunero euskara ikusi, irakurri eta entzuten dutela". Oroitarazi du lan horretan Kanaldude, Euskal Irratiak, Kazeta. eus, Ipar Euskal Herriko Hitza eta Herria hedabideak saihestezinak direla, 2022ko inkesta soziolinguistikaren emaitzeri erreferentzia eginez.
|
|
|
Euskaraz barra barra markaren berritasuna da Euskal Herri osoan hedatzeko helburua duela, Zupiriaren arabera. «Espazio horiek euskararen eremu osoan, lurralde guztietan identifikagarri egiteko marka bera izateak
|
euskararen
erabilera sozialari lagunduko dio, eta hiztunei konfiantza emango die», azaldu du Ana Ollok, Nafarroako Gobernuko Herritarrekiko Harremanetarako kontseilariak.
|
|
|
Jakina, ezagutzaren igoera horrek, besterik gabe, ez dakar
|
euskararen
erabilera sozialaren igoera automatikorik —izatez, kaleko erabilera paretsukoa da Iruñean (%3) eta Gasteizen (%4) — Aintzat hartu behar da, izan ere, askotariko aldagaiek eragiten dutela erabileran: euskaldunen gaitasunak, euskaraz aritzeko erraztasunak, inguruak ematen duen egokierak, euskararekiko irudiak eta atxikimenduak...
|
|
|
Garraioari dagokionean, Gasteiz Iruña ibilbide berriak nabarmendu zituen, laster abian jarriko direnak. Horretaz aparte, Euskarabideak
|
euskararen
erabilera soziala zabaltzeko garatutako programak aipatu zituen. Eta, azkenik, iraunkortasunari buruzko bi proiektu aipatu ditu:
|