|
2000
|
|
|
2000 urtean egitasmoa beste aldizkarietara, eta, oro har, euskarazko prentsa idatzi guztira zabaltzea baita helburua. Prentsa euskalduna sarean jartzea da
|
Euskara
Biziberritzeko Planak finkatutako lehentasunetako bat.
|
|
|
Euskararen normalizazioan garrantzi handia ematen zaio euskalkiari. Orain arte egindako plangintza, lege, egitasmo eta abarretan legean,
|
Euskara
Biziberritzeko Planean, Kontseiluaren Plan Estrategikoan, hezkuntza legeak... eman al zaio euskalkiaren gaiari behar duen garrantzia?
|
|
|
Lege batek hori baino askoz gehiago ezin du eman seguruenik, baina bidea ematen du legeak, adibidez mahai honetan aipatu ditugun guztiak aurrera eramateko eta gehiago ere bai.
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusian, alor estrategikoen artean badago Gorputz Plangintza deitzen den atal bat eta han, bai diagnostikoa bai neurriak lantzen direnean, aipatzen dira euskalkiak. Indarguneetan, euskararen jatortasuna eta bizitasuna euskalkietan dagoela esaten da, eta hori zaindu eta jaso egin behar dela.
|
|
|
|
EUSKARA
Biziberritzeko Plan Nagusian, datozen hamar urteetarako erronka nagusiak aztertzen diren atalean, telebista aipatzen da, besteak beste. Plan horren arabera, euskarazko herri telebisten garapen markoa lantzeko lan ildo bat martxan jarri behar da, proiektuok bultzatzen ari diren eragile sozialen eta erakunde publikoen artean.
|
|
|
Aurten aro berri batean sartu gara eta helburua euskara aisialdirako hizkuntza bihurtzea da. Iragan abenduaren 12an
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia onartu zen Eusko Legebiltzarrean. Ahaldun Nagusi Roman Sudupek Planaren harrera egin zuen eta Gipuzkoako Aldundiak ere EBPNren garapena bere gain hartu zuen.
|
|
2001
|
|
|
987 milioi pezeta (40 milioi libera) bideratuko ditu Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza politikarako Sailburuordetzak hizkuntza normalizaziorako. Euskal komunikabideei 623 milioi pezeta emango dizkie, 134 milioi pezeta hizkuntza sustatzen duten erakunde eta taldeei, 100 milioi pezeta
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusian diharduten toki entitateei eta 131 milioi pezeta euskara planak garatzen dituzten entitate pribatuei.
|
|
|
Eusko Legebiltzarrak
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia onartu zuen 1999an. Eusko Jaurlaritzan eta Foru Aldundietan garatu ostean, udaletara egokituko dute orain.
|
|
|
1.1
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia
|
|
|
EUSKO JAURLARITZA.
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia.
|
|
|
1) Batetik, ekimen ofizialetik eta EAErako azkenaldian sortu direnplangintzak: a)
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia/ Plan General de Promociondel Uso del Euskara (Eusko Jaurlaritza, 1999); b) Unibertsitaterako, UPV/ EHUkoEuskararen Erabileraren Normalizaziorako II. Plangintza/ II Plan de Normalizacion del Uso del Euskara en la UPV/EHU (UPV/EHU, 1999); c) Unibertsitateaurreko hezkuntzarako, NOLEGA Aurkezpen Txostena (Eusko Jaurlaritza, 1999); d) Udaletarako, Euskararen normalizazioar... a) Euskal Herri osorako, Euskararen Normalkuntzarako Plan Estrategikoa (Kontseilua, 1999); b) Hego Euskal Herriko eremu batzuetarako:
|
|
|
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia (Eusko Jaurlaritza, 1999) 1998an onartu zuen Gobernu Kontseiluak. Plan horretan asmo eta arau hauek azpimarratzendira:
|
|
|
Kontseiluaren plan pilotuak tokian tokiko euskalgintzaren eskariz eta udalaren elkarlanaz edota dirulaguntza rekin egiten ari dira. Aldi berean, Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikako Sailburuordetza
|
Euskararen
Biziberritze Plan Nagusia udal mailan inplementatzea sustatzen ari da. EAEko alkate eta zinegotzi asko bi planen artean harrapatuta daude zeini heldu ez dakitelarik ezagutza egokiaren faltagatik.
|
|
|
Alderdien artean, bestalde, hizkuntz politikaren inguruan ez bide dago adostasun landurik. "
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia" Eusko Legebiltzarrean aurkeztu zenean, 1999 urtea ren amaieran, agerian eszenifikatu zen desenkontrua. Plan berri honek ez omen du aurreko kontsentsua errespetatzen.
|
|
|
A restian aipatu dugun
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia aztertzen du Aurelio Artetak txosten batean. Eta hasi, hasieratik hasi da:
|
|
2002
|
|
|
Horrez gain, baliabide gehiago ere behar dira, orain arte indarrean jarri ez diren zenbait egitasmo indarrean jartzeko. Errezetei begira ez noa ezer asmatzera, eta ildo nagusiak jasoak daude
|
Euskara
Biziberritzeko Planean. Oinarrian, oso inportantea da hiztunak irabazten jarraitzea, eta hiztunak nagusiki eskolatik datoz, baina baita famili transmisiotik eta azken eragile hau gero eta garrantzitsuagoa izango da.
|
|
|
Nahiko modu arinean hitz egin ere, ezen herri honetan hizkuntzalaritzan, soziolinguistikan, psikolinguistikan eta antzeko kontuetan munduan metro koadratuko dagoen" aditu" portzentajerik altuena izanik, egiten dena kritikatzeko amaigabeko hitz jarioa, indarrean diren hizkuntza politiken aurrean alternatiba eza desbideratzeko eta batzuen jarduera justifikatzeko asmoz lehenago beste batzuk egin ikerketak eta plan estrategikoak errepikatuz denbora eta diruak alferrik ematea, ohikoa baita. Gizartea aintzat egingarriak ez ezik eragingarriak diren neurri berriak proposatzeari dagokionez, ordea, basamortuan diren oasi kopurua murritza da oso, Eusko Jaurlaritzak bultzatutako
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia egiteko orduan kritiko agertu ohi diren askotariko eragileek zein pertsonek egin zituzten ekarpenetan nabarmen ikusi genuenez.
|
|
|
Egoera hori izanik, Zintzo Mintzok egin lukeena Udaletako
|
Euskara
Biziberritzeko Plana bultzatzea dela esan digu elkarteko lehendakariordeak. " Lau urteko plan bat egin eta alderdi politikoak eta bi udalak aurrerapausoak ematea bultzatu behar ditugu.
|
|
|
Berri hau benetan da oso pozgarria urtetan euskararen kasuan ere elkarren aurka ibiliak baitziren. EAJ k eta PSOE k sartzeko baldintza bat jarri du, denak sar daitezela gainera Jaurlaritzak egindako EBPN n(
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia) eta denek onartu egin dute. PP ko zinegotzi batek hauxe adierazi du:
|
|
|
Azpeitiko Udalak aho batez onartu zuen Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia (EBPN) abian jartzea 2001eko azaroaren 21eko udalbatzan (EAJ EA SA). Mikel Olaizola jaunarentzat, berriz,
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiari dagokionez, Azpeitiko Udala EAJ eta EA alderdiak besterik ez dira (hau ere" irakurketa" egiteko lagungarri gerta dakioke irakurleari).
|
|
|
Behin
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia Udalak onartu zuenean, Azpeitiko herriari jakinarazi zitzaion eta herriko 712 erakundek (%95) eta 5.063 herritarrek abian jartzekoa zen planarenganako adostasuna azaldu zuten. Bide batez, esan dezadan, hau ere irakurlearen argigarri, Mikel Olaizola jaunaren sinadurarik ez zela jaso (Mikel Olaizolaren hitzetan" Azpeitian nork esango dio ezetz, euskara bultzatu nahi duzu?
|
|
|
Azpeitiko Udalak aho batez onartu zuen
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia (EBPN) abian jartzea 2001eko azaroaren 21eko udalbatzan (EAJ EA SA). Mikel Olaizola jaunarentzat, berriz, Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiari dagokionez, Azpeitiko Udala EAJ eta EA alderdiak besterik ez dira (hau ere" irakurketa" egiteko lagungarri gerta dakioke irakurleari).
|
|
2003
|
|
|
Nola uztartzen da zuen plana
|
Euskara
Biziberritze Plan Nagusiarekin?
|
|
|
Sarea berrantolatuz eta doituz askatzen diren bitarteko ekonomikoak ondorioztatzen den sarearen normalizazioa indartzeko erabili ez ezik
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiaren ezarpenak, hiztunek euskara balia dezaten aukerak ugaltzeko berariaz sortu den plan estrategiko honen gauzatzeak behar dituen udal mailako zerbitzuak indartzeko ere enplegatu genituzke (euskara beharrezko zein baliagarri eta euskara eskuratzeko ahaleginak egiten ari direnei erabiltzeko erraztasunak eskaini behar zaizkie), hartarako HEAko profesionalak birziklatzeko ... Halaber, teknologia berrien erabilera zabalduz, ikasleen autonomia indartzeko eta merkatua bera hedatzeko urratsak egin behar ditugu.
|
|
|
1. Eusko Jaurlaritzaren
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusian aipatu egiten dira helduen euskalduntze alfabetatzearenmaldan behera azal ditzaketen faktoreetako batzuk.
|
|
|
Alfabetatzearen eskaintza osotua zehaztu beharra dago, bai eta irakasleen prestakuntza areagotzeko beharra ere. (
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia, 62 or.)
|
|
|
demokrazian, ahulenaren aldeko jokabidean, hizkuntza propioari zor zaion aitortzan eta gizarte ekimenen osagarritasunean. (
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia, 30 or.)
|
|
2004
|
|
|
Aste honetan dira sinatzekoak alde biak hitzarmena. Itun honen bidez Kontseiluaren lana izango da Gasteizko
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiaren inguruan ebaluaketa eta jarraipena egitea. Itunak 13.500 euroko aurrekontua izango du.
|
|
|
Gasteizko euskalgintzak jakinarazi duenez, zorrotz jarraituko dute abian jarritako prozesua. Gakoetako bat
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia eta Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluaren Bai Euskarari Akordioaren Plan Estrategikoa uztartzea izango dela azpimarratu du Gasteizko euskalgintzak.
|
|
|
Hala, Aizarnazabalgoak izan ezik, udalek orain arte ez dute Hitza ren diru laguntza eskaera aintzat hartu (urtean biztanleko hiru euroko laguntza eskaera; urtean 631.000 euroko aurrekontua du Hitza k). Euskara oraindik ez dago normalizatua, horregatik ari dira erakunde publikoak eta euskalgintzako erakundeak normalizazio planak gauzatzen, eta Hitza plan guztietan bete betean txertatzen den egitasmoa da;
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiak berak dio Bai Euskarari k bezala" estrategikoa" dela euskarazko tokiko komunikabideen arloa eta laguntzeko orduan" lehentasun altukoa" dela. Baina hemengo udal gehienek oraindik ez dute aplikatu Hitza ren kasuan.
|
|
|
Gainera, aurrekariek ez digute fruitu onik utzi:
|
Euskara
Biziberritzeko Plana, Kultura Sail berak atondua, erdizka eta gaizki bete da; Osakidetzan eta Ertzaintzan euskara, kultura plan berri honetako ardaztzat aitortua, missing dago, 25 urteko autonomia aroan abertzaleak omen direnak sail bi horietan arduradun egon ondoren. Esperantza konfiantzaren etsai baita gehienetan, etaabertzale izateak deus gutxi bermatzen baitu euskarazko kulturan, diskurtso politiko boto biltzailea zabaltzea ez bada.
|
|
2005
|
|
|
Euskararen erabileraren eta normalizazioaren azterketa udaletan dauka izenburutzat Bat soziolinguistikaren aldizkariak azken zenbakian jorratu duen dosierrak. Jorratutako gaien artean,
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiaren hedapena toki mailako erakundeetan(), Gipuzkoako eta Bizkaiako Foru Aldundietako teknikarien hausnarketa, hiriburuen eta mankomunitateen lekua Euskara Biziberritzeko Plan Nagusian, eta Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia eta hainbat udaletako ereduak daude.
|
|
|
Euskararen erabileraren eta normalizazioaren azterketa udaletan dauka izenburutzat Bat soziolinguistikaren aldizkariak azken zenbakian jorratu duen dosierrak. Jorratutako gaien artean, Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiaren hedapena toki mailako erakundeetan(), Gipuzkoako eta Bizkaiako Foru Aldundietako teknikarien hausnarketa, hiriburuen eta mankomunitateen lekua
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusian, eta Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia eta hainbat udaletako ereduak daude.
|
|
|
Euskararen erabileraren eta normalizazioaren azterketa udaletan dauka izenburutzat Bat soziolinguistikaren aldizkariak azken zenbakian jorratu duen dosierrak. Jorratutako gaien artean, Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiaren hedapena toki mailako erakundeetan(), Gipuzkoako eta Bizkaiako Foru Aldundietako teknikarien hausnarketa, hiriburuen eta mankomunitateen lekua Euskara Biziberritzeko Plan Nagusian, eta
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia eta hainbat udaletako ereduak daude.
|
|
|
Testuinguru horretan,
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia ebaluatzeko eta, horren arabera, berritzeko abagunea laster batean sortuko denez, hizkuntza politikari astinaldi orokorra emateko baliatu genuke, hizkuntza politika are eragingarriagoa abian jarri ahal izateko jada hautsita dagoen sasoi bateko adostasuna berritzen ahaleginduz, Erkidegoko instituzio guztietan eragiteko helduleku eragingarriak eraikitzeko urratsak eginez...
|
|
|
Eginkizun duguna, hala ere, ez da gutxi.
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiak dioenari jarraiki, euskararentzat ahalik eta hiztun oso gehien irabazten jarraitzeaz gain, orain arteko lorpenak kapitalizatzea da erronka nagusia; hau da, euskararen erabilera soziala areagotzea, euskara eskolan ikasi duten milaka euskal hiztunen hizkuntza gaitasuna sendotuz eta gure eguneroko bizitzan euskararen presentzia handituz. Horiexek ditugu aurrerabiderako helburuak.
|
|
|
Lehenengo galderan aipatu ditudan aldagai horiek guztiak barruan daude.
|
Euskara
Biziberritzeko Planean hiru eratako eragileak ikusten dira eta eragile horien artean dago eskola. Lehenengo eremuan euskara ondorengoetaratzeko eragileak aipatzen dira:
|
|
|
2003an EBPN(
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia) onartu zen aurreko lana indartu eta zabaltzeko.
|
|
|
Edukia hiru puntutan labur liteke: diru-laguntzak urtero oso berandu etortzen direla, horiek behera doazela, eta Kultura sailak ez duela euskarazko komunikabideen sektorea estrategikotzat hartzen,
|
Euskara
Biziberritzeko Planean horrela definituta egon arren. Baieztapen irmoak, Kultura sailak gogoan hartu lituzkeenak.
|
|
|
Euskarazko kulturaren garapenean aurrerapauso kuantitatibo eta kualitatibo esanguratsua emateko, eragileekin adostutako plan estrategiko propio, espezifiko eta sendo bat behar da lehenik, berbazko kulturari zehazki zuzendua eta" Plan Vasco de la Cultura" orokor horretatik bereizia (gaztelaniaz ernatuta, pentsatuta eta idatzita dagoen plan hori" Kulturaren Euskal Plana" itzuli da, non" euskal" horrek" euskal herritar" edo" EAE herritar" esan nahi duen); plan berri hori diruz ongi hornitu, bigarren; eta agindutakohelburuak, neurriak eta eginkizunak bete, hiruga rren. Hirurak falta dira eta dagoen"
|
Euskara
Biziberritzeko Plana", txarra izan gabe, eskasa da, eta bere helburu mugatuak ereerdiraino bakarrik bete dira aurreko urteetan.
|
|
|
Beti eta edonon adierazten du euskararen aldeko defentsa, horren araberako Hizkuntza Politika bat darama: aurrekontuetako ehuneko jakin bat bideratzen du euskararen sustapenerako;
|
Euskararen
Biziberritzerako Plan Nagusia da Hizkuntza Politikaren islarik argiena. Herri eta hirien tamaina eta euskaldunen ehunekoaren araberako eredu ezberdinak eskaintzen ditu Plan hau abian jartzeko.
|
|
2006
|
|
|
Ipar Euskal Herriko eta Nafarroako erakunde pribatuentzat 400.000 euro izango dira. Udalek 1.600.000 euro jasoko dituzte
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia garatzeko. Enpresetako euskara planak sortzeko eta garatzeko berriz, 1.825.000 euro izango dira.
|
|
|
Gainerakoak antzera dabiltza. «Hizkuntza politika Sailburuordetzak ezartzen du, beti ere
|
Euskara
Biziberritzeko Planean (EBP) txertatuta», gogorarazten digu Iñaki Unibaso HABEko Bizkaiko Ikuskatzaileak, «eta ez da inon aipatzen euskalkiei tratamendu berezirik eman behar zaienik. HABEk ez die euskaltegiei halakorik eskatzen, oinarrizko curriculuma batuazkoa da, eta gero ikastetxe bakoitzak jakingo du nola osatu».
|
|
|
Zurekin, zuretzat merkataritza arloari zuzendutako katalogo berria aurkeztu zuen ostiralean Udal Euskara Patronatoak,
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiaren baitan. " Herriko merkataritzako establezimenduek bezeroei zerbitzua euskaraz ematea da gure helburua", azaldu zuen Ana Mendizabal Udaleko Hezkuntza eta Euskara batzordeburuak.
|
|
2007
|
|
|
Buruntzaldeako Udalen eta Gipuzkoa Donostia Kutxaren artean euskararen erabilera areagotzeko hitzarmena sinatu zuten aurreko ostiralean, Donostiako Kutxako ekitaldi aretoan. Bertan, Xabier Alkorta Kutxako Zuzendari Nagusia, Maria Jesus Aranburu G.F.A.ko Kultura Diputatua eta Astigarra, Hernani, Lasarte Oria, Urnieta, Usurbil eta Andoaingo alkateak eta udaletako euskara teknikariak bildu ziren hitzarmena sinatzera.Udaletxeetako ordezkariek azaldu zutenez," langileen artean eta herritarren artean euskararen erabilera gehitzeko asmoz ahaleginetan ari gara
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiaren (EBPN) esparruaren barruan" eta Gipuzkoa Donostia Kutxak dituen bulegoak topagune ezin hobeak direla euskara erabiltzeko adierazi dute.Gipuzkoako Donostia Kutxak, euskararen alde egiten ari den lana azpimarratu nahi izan zuen: " bezeroei kalitatezko zerbitzua eskaintzea dugu helburu, kalitatearen osagai funtsezkoa delarik bezeroak harreman hizkuntza aukeratu ahal izatea; helburu hori erdieste bidean, lagungarri dela Gipuzkoako bi hizkuntza ofizialen arteko desoreka gainditzea, hizkuntza ahulenaren, euskararen, erabilera bultzatuz", honen harira," Ikuspegi honekin ari dela Gipuzkoako Donostia Kutxa euskararen presentzia ugaltzen, indartzen eta sendotzen, dagozkion esparru guztietan". Hartutako konpromezuakBuruntzaldeako Udalek eta Gipuzkoako Donostia Kutxak, orain arteko lankidetza indartu eta sakontzeko helburuarekin hainbat konpromezu hartu eta sinatu dituzte:
|
|
|
Helburu nagusia, artean euskararen normalizazioa bultzatzea. Eusko Jaurlaritzaren
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia (EBPN) eta Kontseiluaren Bai Euskarari plana hartu zituzten oinarri, egitasmo bateratua eginez. Herriko eragile ugarik hartu du parte egitasmo horretan eta herrirako plana, hau da," oso pertsonalizatua" adostu dute.
|
|
|
Euskaltegiok 1970eko hamarkadan hasitako bidean euskararen ezagutza nahiz erabilera, euskaldunon hizkuntz gaitasuna hobetzea, euskara ikasi eta erabiltzearen aldeko motibazioa izan ditugu jomuga. Honela aitortzen du Eusko Jaurlaritzak berak
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusian, lehentasunezko sektore estrategikoa garela berretsiz.2
|
|
|
Helduen euskalduntze eta alfabetatzea, euskaltegion eginkizun nagusia izateaz gain, gure hizkuntz ofizialaren normalizazio prozesuan euskaltegiok gizarteari eskaintzen diogun zerbitzua da. Eusko Jaurlaritzaren"
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiak", hezkuntza sistemarekin batera, helduen euskalduntze eta alfabetatzea baliatzen du euskararen geroratzea bermatzearren. Orobat, Eusko Jaurlaritzak indarrean dituen administrazioko langileen Euskalduntze Planak bideratzeko ezinbesteko zerbitzua betetzen dugu euskaltegiok.
|
|
|
batek bere lur eremuaz gain herriarena den ondoko lurretaz jabetu delako hartu da erabaki hau. Euskara hizpide Eztabaida piztu zen hirugarren aztergaian,
|
euskara
biziberritzeko plan estrategikoaren inguruan, hain zuzen. Batzarraldiaren aurretik komisioan aztertu zen gaia eta bertan agertu ziren zalantza berberak errepikatu zituzten ordezkari sozialistek eta popularrak.
|
|
|
Auzia ez da berria. Jada 8 urte dituen
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusian aipatzen zen corpusaren beharra. Gerora garatutako Zientzia, Teknologia eta Berrikuntza Plana delakoak ere jaso zuen.
|
|
|
Lankidetza hori aurreko erabaki eta akordioetan oinarritzen da. Izan ere, Eusko Legebiltzarrak 1999ko abenduaren 10ean berretsitako
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiak eta 2004ko uztailaren 9an Baionan izenpetutako Euskararen Erakunde Publikoaren hitzarmen sortzaileak eskaintzen duten kokalekua kontuan izanik, bi alderdiek hitzarmen bat izenpetu dute 2007ko otsailaren 7an. Hitzarmen horren xedea da erakunde horien artean hizkuntza politika gaiez mugazgaindiko lankidetza garatzearen aldeko borondatea agertzea eta erakunde mailako harreman iraunkorrak ezartzea zein garatzea, herri erakunde bakoitzaren erabaki autonomia eta ibilmolde arauak errespetatuz.
|
|
2008
|
|
|
Gernika Lumoko (Bizkaia) euskara teknikariak Udaleko EBPN(
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia) eta ikastetxeetako normalkuntza planak nola uztartzen zituzten azaldu zuen. Bide beretik aritu ziren Irungo Udaleko euskara teknikaria edota Aiaraldeko (Urduña eta Amurrio) euskara teknikariak ere.
|
|
|
• 1999,
|
Euskara
Biziberritzeko Plan
|
|
|
• 1999,
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia.
|
|
|
Erabaki honi 3 gertakari andana lotuak dira: plangintza soziolinguistikorako mapa,"
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia" eta hizkuntza antolaketa hitzartua.
|
|
|
2
|
Euskara
biziberritzeko plan nagusia (1999)
|
|
|
Jarraian Eusko Legebiltzarraren Osoko Bilkurak, 1999ko abenduan
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia berretsi zuelarik ebazpen gehigarri hau egin zuen: " Legegintzaldi honetarako koalizio akordioak dioenez, Nafarroako eta Iparraldeko erakunde pribatuekin eta publikoekin lankidetzan euskararen sustapena bultzatzea eskatu nahi dio Eusko Legebiltzarrak Eusko Jaurlaritzari" (3 ebazpen gehigarria).
|
|
|
Beraz, datozen urteotarako terminologia lanaren plangintza egitea agintzen duen
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiak esandakoari jarraituz, Eusko Jaurlaritzak euskarazko terminologia indartzeko erabakia hartu du. Hori izan da UZEIri azaldu zaiona eta UZEIk onartu duena.
|
|
|
Asko kostatu arren, azkeneko urteetan Udalak pauso garrantzitsuak eman ditu (ikusi ibilbidea): Udal Euskara Patronatoaren sorrera eta lehen euskara teknikariaren kontratazioa (1998), EBPN
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia abian (2001), Udal Euskara Batzordearen sorrera (2003), EBPN eta Bai Euskarari uztartzeko akordioa Kontseiluarekin(, eta 2008), euskara ordenantzaren onarpena (2005) eta, orain, Ueman sartzeko erabakia (2008). Horretaz gain, Udalak 2008ko Euskara Kudeaketa Plana onartu berri du, baita 2011 arteko Euskararen Plan Estrategikoa ere.
|
|
2009
|
|
|
Iratiren aplikazioaren bidez, erakundeek diseinatu, kudeatu eta jarraitu egin ahal izango dituzte bi plan mota: batetik,
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia (EBPN), eta, bestetik, erakunde barruko erabilera plana.
|
|
|
Udalak UEMAtik eskainitako guztia bertatik eramateko zailtasunik ez du, Getariak eta euskarak ez du UEMA kanpoan utzita ezer galtzen.
|
Euskararen
biziberritzeko plan nagusiak dioenez, ordea, Getarian lan handia dago egiteko arlo honetan, eta herriko euskara maila ez da lukeen modukoa. Besteak beste, administrazioko hainbat eremutan eta lantegietako esparruan gabezia handiak azaltzen dira urtez urte.
|
|
2010
|
|
|
Halere, eta
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiaren barnean, 2010 urterako 20.000 euroko diru kontu saila aurreikusi da 8 urte arteko umeen ohiko kirol prestakuntzan euskara sustatzeko. Hartzaileak Getxoko kirol elkarteak eta deialdi orokorrean onuradun bezala aurkeztu ahal diren guztiak dira.
|
|
2011
|
|
|
Nekez aurkituko dugu euskara plan baten inguru konplexutik abiatzen den diagnostikorik edo eremu horretan sartzen den ebaluaziorik. Aitzitik, maiz ikusiko dugu
|
euskara
biziberritzeko plana onartu duen udalbatzak aurreko egunean erabilera inpaktu izugarria izango duen arau subsidiarioak edo urbanizazioa erabaki dituela. Horregatik, zilegi da galdetzea, euskara gaia denez, agintari askoren benetako asmoa zein den.
|
|
|
Orduan ere gaineratzen dute kanpora begiratu zuen Aitzolek, Belgikara.
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia egin zenean, hiru ardatz estrategiko hartu ziren: transmisioa, besteak beste, hezkuntza mundua eta helduen euskalduntzea?, erabilera eta kalitatea (sorkuntza, kultura, prestigioa).
|
|
|
Arrasateko Udalak Bikain ziurtagiria jaso zuen joan den eguaztenean eta egubakoitzean zein zapatuan arrasatearrek ederto erantzun zioten' Euskaraz bizi nahi dut' ekimenari. Testuinguru horretan Joxe Etxeberria euskara zinegotziarekin egon gara eta Bikain ziurtagiriak suposatzen duenaren eta
|
Euskara
Biziberritzeko Planaren gainean galdetu diogu, besteak beste, Arrasate Irratian.
|
|
|
|
Euskara
Biziberritzeko planari dagokionez zer esan dezakezu? 2002 Jaurlaritzak abiarazitako plana da, herri ezberdinetan ezartzen joan dena. Arrasaten ere badago eta martxan dagoen zerbait da.
|
|
|
Bukatzeko, Aralarrek euskararekiko Udal Gobernuak izan duen jokabidea da kritikatu duena: " Harrigarria badirudi ere, herriko estamentu guztiak bat eginik euskarari buruzko konpromisioa bideratzeko aukera,
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia bertan behera gelditzea izan da agintaldiko akatsik larriena".
|
|
|
Gauzak horrela," albiste tristetzat" jo dute (mp3) gertatutakoa eta egoera aldatu ezean Benta" hamarkada batez hizkuntz normalizaziorako traba linguistikoa izan liteke udalerriko zonalderik euskaldunean" nabarmendu dute. Getxoztarron hizkuntz eskubideak ez bermatzeaz gain Getxoko
|
Euskara
Biziberritzeko planarekin bat ez datorrela adierazi dute. Elkarteak Hirigintza eta Euskara zinegotziekin zein alkatearekin harremanetan jarriko dira aferaz hitz egiteko eta konponbidea proposatu dute:
|
|
|
• Aurreko Getxoko Udal Gobernuak hartutako erabakia ez dator bat getxoztarron hizkuntz eskubideak bermatzearekin eta ezta Getxoko Udalaren
|
Euskara
Biziberritzeko Planarekin.
|
|
|
Aznarren garaiko urte haietako literatura irakurri besterik ez dago, eta Euskal Herrian eta gure herritik kanpo euskalgintzaren aurka, normalizazio linguistikoaren aurka, hizkuntz politikaren aurka, hezkuntza politikaren aurka esan zirenak gogoratu eta analizatu. Zer ez zen esan, idatzi (eta egin), behin eta berriro, sistematikoki, ikastolen aurka, AEKren aurka,
|
Euskara
Biziberritzeko Planaren aurka, esaterako. Euskararen mundua deskribatzeko jarri ohi ziren hitz erabilienen artean daude:
|
|
2012
|
|
|
|
Euskara
biziberritzeko plan nagusia onartu dute aho batez
|
|
|
Zarrabeitiaren arabera
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusian udalekin elkarlanean lantzeko egokienak diren esparruak hautatu dituzte: familia transmisioa, euskalduntze prestakuntza, lan mundua, aisia, kirola, kulturgintza, teknologia berriak eta komunikabideak:
|
|
|
Galdera hauei erantzun asmoz eta euskara zerbitzuetatik burutzen ari garen lanaren hausnarketa burutzea beharrezkoa zela iruditu zitzaigun. Jarraian aurkezten dugun proposamena udaletxeak aurrera daraman
|
euskara
Biziberritze plan Nagusiaren (aurrerantzean eBpN) osagarri edota egokitzapen izateko asmoarekin sortua da. Lan honetarako ezinbesteko suertatu zaigu soziolinguistikan formatzea horretarako hIzNeT hizkuntz plangintza Ikastaroa burutu dudalarik.
|
|
|
Gure gizartean nonahi eta presente dagoenez, lehen lehen mailako garrantzia du publizitateak euskararen normalizazio bidean. Hala aitortzen dute Bai Euskarari Akordioaren Plan Estrategikoak5 eta
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiak6 Praktikan ez da, ordea, ez saiakera juridiko berezirik ez bestelako ahalegin planifikatu zehatzik egin publizitatearen eta marketingaren eremuan euskararen erabilera sustatzeko. Norabide horretan pisuzko argudioak emateko asmoak ere bultzatu gaitu ikerketa hau egitera.
|
|
|
Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza (1999):
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia, EuskoJaurlaritza, Vitoria Gasteiz.
|
|
|
Horren ondorioz, 1998an
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia (EBPN) onartzenda, hiru helburu estrategiko hauekin: a) euskararen transmisioa; b) hizkuntza horigizarteak erabiltzea; c) hizkuntza horren kalitatea zaintzea (Hizkuntza PolitikarakoSailburuordetza, 1999); planteamendu orokor hori 2005ean berresten da.
|
|
|
Elgoibarko Udaleko Euskara Sailak,
|
Euskara
Biziberritzeko Planaren
|
|
|
Gipuzkoako Foru Aldundiari dagokionez, berriz, euskaraz bizitzearen aldeko apustu garbia egin duela gogora ekarri dute;" horixe da bere hizkuntza politikaren ildo nagusia. Gogoan izan behar da, bestalde,
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiak, Eusko Legebiltzarrak 1998an onartutakoak, helburu zehatzak ezartzen dituela enpresen munduan euskararen erabilera areagotzeko".
|
|
2013
|
|
|
Edonola ere, zeregin honetan Barrundiako eta Lautadako euskalgintzak eta instituzioek (Udala, Lautadako Kuadrilla,...) zeresan handia izan dute. Hor dugu 2010etik garatzen ari diren
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia. Erronka honen lidergo partekatua hartu eta hizkuntzaplangintza eraginkor bat abiatu dute.
|
|
|
Euskal hedabideen jarduna bultzatzeko laguntzei eutsi die Eusko Jaurlaritzak, baina euskara sustatzeko gainerako diru laguntzetan mozketak egin ditu. Aurten, %15 jaitsi ditu EBPN
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiarentzako laguntzak, euskalgintzako eragileen proiektuak garatzeko laguntzak eta enpresetan euskararen presentzia handitzeko Lanhitz deialdiko laguntzak. Informazioaren eta Komunikazioaren Teknologietan (IKT) euskararen presentzia handitzeko diru laguntzak oraindik eta gehiago murriztu ditu aurten:
|
|
|
Aurreratu duenez, 41 milioi euro baino gehiago emango dituzte, sei arlotan: helduen euskalduntzea, euskalgintza, euskarazko hedabideak, IKTak,
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia Euskara Sustatzeko Ekintza Plana eta LanHitz. Aurten, laguntza indibidualak berreskuratu dituzte.
|
|
|
Joan den azaroaren 29an, Gasteizko Udaleko osoko bilkuran, Gasteizko Euskalgintzak herritarren txanda eskatu zuen,
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia (EBPN) eta udal gobernu taldearen aurrekontu proposamenaren inguruan bere iritzia plazaratzeko. Hemen jasotzen da hitzez hitz bertan esandakoa.
|
|
|
Gasteizen, euskararen erabilera NORMALIZATU baten alde lanean ari garen talde eta elkarteok beste behin, gure kezka eta larritasuna adierazi nahi dugu. Alde batetik Euskara Kontseilua berreskuratzeko ahaleginik egon ez delako eta bestetik, 2013a amaitzear dagoela, aho batez eta gehiengoaren adostasuna lortu duen
|
Euskara
Biziberritze Plan Nagusia (EBPN) oraindik ez delako onartu, are gehiago, Udal Gobernuak blokeatu egin duelako.
|
|
|
Gainbegiratu arin batek erakutsi digu guri 1996an Imanol Muruak Jakinen egin zuen azterketak ematen duen argazkiak ez duela hobera egin (ikus Jakin 93, 1996). Azterketa horren ondokoak dira
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiaren (EBPN) eztabaidan, urteetan PPk testuliburuen aurka egindako kanpaina, oraintsuko Alderdi Sozialistaren agintealdia eta oraingo motelaldia, ahaztu gabe Madrilgo Gobernuaren jarrera zentralizatzailea eta Werten erreforma espainiarzale porrokatua. Azken urteotako gainbeherak eta egungo giroak espainiar ikuspegiko saioak hauspotu egin ditzake.
|
|
2015
|
|
|
Euskara arloan, udalak badu Plan estrategiko bat,
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia izen ponposoa duena. Aho batez onartutako plana, goitik bera begiratu dut artikulu hau idatzi baino lehen baina ez dut inon topatu, euskararen transmisioa, euskaltegiren arabera, hobeto bermatzen dela HABEn AEKan baino.
|
|
|
Zer hartzen du kontuan indizeak? Udalerriko biztanle kopurua, euskaldun portzentajea, etxean euskaraz egiten duten pertsonen portzentajea, euskara lehen hizkuntza duten pertsonen portzentajea, UEMAko udalerriak eta EBPN(
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia) daukatenak. Indizearen arabera, udalerririk hauskorrenak euskaldunenak dira, eta gehienetan biztanle gutxien dutenak.
|
|
|
ASKOREN ARTEAN:
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia, Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia, Gasteiz, 1999.
|
|
|
Era berean,
|
Euskara
Biziberritzeko Planak (EBPN) berak eta Mari Karmen Garmendia Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako idazkari ohiak ere elebitasuna aipatzen dute helburutzat, gizarte integratuagora bidean. Azken honek zera idatzi zuen, adibidez, 1994an: 6
|
|
|
Euskaldunon Egunkariaren 1998ko urtekariaren aipu batekin abiatuko dugu atal hau. Izan ere, urtekariak zioenaren arabera, euskararen inguruko berrietan arakatzen hasita,
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia izan zen (bai behintzat EAEn) urteko albiste nagusietako bat:
|
|
|
–
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia onartu zuen Eusko Jaurlaritzak uztailaren 28an. Euskararen Aholku Batzordeak (EAB) aurkeztutako egitasmoa osorik onetsi zuen.
|
|
|
" Euskararen hiru lau kakofonia lotsagarri aipatu ditut hemen, baina, badira beste hamaika: Euskararen Aholku Batzordea,
|
Euskara
Biziberritzeko Plana, ez dakit zenbat Euskara Elkarte, Euskararen Berripapera, eta Euskararen aldeko beste bost eranskin (petatxu?) kazetero gehigarri, ibilaldi, oinezaldi, Korrika larri,... den denak Patziku gizajo honen iraingarri, baina euskaldun gehienen ohorezko entretenigarri...". 191
|
|
2018
|
|
|
BAT 106 zenbakiko ondorengo 4 artikuluak Kale Neurketa proiektuko Batzorde Zientifikoko kideek idatzi dituzte, hainbat esparru zehatzei atxikita. Lehenengoan, Iñaki Martinez de Luna soziolinguistak" Euskararen biziberritzea, eleaniztasunaren garaiko erronka" izenburuarekin,
|
euskara
biziberritzeko planetan paradigmaren aldaketarako ideia batzuk ematen ditu. Interesgarriak dira eleaniztasunaren inguruan egin dituen hausnarketak, dagoeneko ohituta gaituen bidetik, paradigma horrek euskara suspertzeko eskaintzen dituen aukerak eta arriskuak aztertuz, eta ahalik eta etekin handiena ateratzeko bideak lagungarri izan daitezkeen ideiak plazaratuz.
|
|
|
Aurretik, ordea, Udalak bestelako erabaki batzuk hartuak zituen euskara sendotzeko edo egonkortzeko:
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia jartzea abian 2003an, Euskararen Aholku Batzordearekin (2004an). Plan horren barruan, hurrengo urteotan arloz arloko kanpainak egin zituen, euskara biziberritzeko:
|
|
|
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiaren helburua euskaraz bizitzeko aukerak ematea zen bezalaxe, ESEPen helburu nagusia euskararen erabilera da, beti ere, ezagutza bultzatuz, ezagutzaren eta erabileraren arteko ezberdintasuna murriztera begira.
|
|
2019
|
|
|
Aliatuak bilatu eta aurkitzeko erraztasunak dakartza horrek. Dimentsio txikiari lotuta betiere, EBPN(
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia) eta ESEP (Euskara Sustatzeko Ekintza Plana) bezalako plan orokorretatik eskaintzen diren eskemek neurri bateraino bakarrik balio dute. Ezinbestekoa zaie horien irakurketa egokituak egitea, lekuan lekuko beharrak eta erronkak ahalik eta egokien identifikatuz, eta hori guztia dimentsio egokiagoko ekintza planetara bihurtzen ahalegintzea.
|
|
|
EBPN lehenik(
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia) eta ESEP gero (Euskara Sustatzeko Ekintza Plana), biak izan dira, neurri handi batean, gure lanaren iparra. Hortik abiatuta, ahalegindu gara alorrez alorreko irakurketa propioak egiten, beharrak eta erronkak ahalik eta egokien identifikatzen, eta hori guztia ekintza plan bihurtzen.
|
|
|
Horrekin lotuta, gaur egun Euskara Sustatzeko Ekintza Planak (ESEP), eta bere aurretik
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusiak (EBPN) eskaintzen dizkiguten eskemek, ados, balio digute, baina neurri bateraino bakarrik. «Aisia eta kirola» esparruan zer lortu nahi dugun erabakitzea bezain garrantzitsua da, gertuko lanean, norekin eta nola egin nahi dugun zehaztea.
|
|
|
Antolamendu hermetiko samarrarekin jokatzen dugu batzuetan, eta horrek,
|
euskara
biziberritzeko planak egiterakoan, atal iragazgaitzak sortzera eramaten gaitu. Programetan baino, programen, esparruen eta egitasmoen arteko konexioetan jarri behar genuke arreta gehiago.
|
|
2020
|
|
|
Honaino Azurmendiren gogoeta ekarpenak hizkuntzen estandarizazioan bereizi ohi ditugun lau faseez. Baina ez dut lan hau amaitu nahi
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia (EBPN) egin zenetik hizkuntzaren ‘elikadura’ deitzen diogunaz Azurmendik eginiko gogoetak aipatu gabe. Bereziki nabarmentzekoa da, nire ustez, garaiarengatik, ‘Euskaltzaleen batzarrea Arantzazun’ artikulua (Azurmendi 1963).
|
|
|
Honaino Azurmendiren gogoeta ekarpenak hizkuntzen estandarizazioan bereizi ohi ditugun lau faseez. Baina ez dut lan hau amaitu nahi
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia (EBPN) egin zenetik hizkuntzaren ‘elikadura’ deitzen diogunaz Azurmendik eginiko gogoetak aipatu gabe. Bereziki nabarmentzekoa da, nire ustez, garaiarengatik, ‘Euskaltzaleen batzarrea Arantzazun’ artikulua (1963).
|
|
2022
|
|
|
Udalerri euskalduna da Zumaia, 10.100 biztanle pasatxo ditu eta UEMAko kide da 2009az geroztik. Euskara Sustatzeko Ekintza Plana (ESEP) 5 indarrean du, eta horren aurretik
|
Euskara
Biziberritzeko Plan Nagusia (EBPN) izan zuen, 2004tik. Hemen datu soziolinguistiko nagusiak6:
|