|
2000
|
|
|
Erdaldunek eskuragarri dutena euskarak parekoa edukitzea, eta ahal izanez gero, hobea izatea. Hori batetik, eta bestetik, irakasle frankok bi zentzutan dio ingelesa errazagoa dela gazteleraren bidez ikastea
|
euskararen bidez
baino. Ba, ez nago ados horrekin.
|
|
|
Hemen, liburu batek merkatuan funtzionatuko ez duela jakin arren, lanak merezi duela pentsatuz gero, argitaratu egiten dute. Gaztelerazko liburuak askoz neurri handiagoan tratatzen dira arkume txuletak bezala
|
euskarazkoak
baino.
|
|
|
Proportzioei begiratuta ere, ETB1en Espainiako ekoizpenen proportzioa kanpoko ekoizpenen artean %14koa da (4/ 29), ETB2n %24koa denbitartean (17/ 70). Beraz, esan dezakegu, kanpoko produkzio bila jotzen duenean, gaztelaniazko kanalak
|
euskarazkoak
baino gehiago bilatzen duela Espainiako ekoizpenenartean.
|
|
|
Ezberdintasunak daude, ordea, Espainian gertatzen direnalbisteen inguruan: gaztelaniazko albistegiak
|
euskarazkoak
baino joera handiagoa duEspainiako gertaeren berri emateko. Aldea ez da handiegia, baina joera bat erakustendu (esanguratsua, bestalde, bi albistegien artean ia erabateko parekotasuna egon litzatekeela kontuan hartuta, bata bestearen itzulpen izaki).
|
|
|
Ikusitakoak ikusita,
|
euskararen aldekoa
baino areago, erdararen aldeko politika linguistikoa praktikatzen dute gure inguruko hedabideek. Gizartean bertan pairatzen duenegoera diglosiko bera bizi du euskarak hedabide idatzi nagusienetan.
|
|
|
Idazle katalan batek esan zidanez, larunbatean goizeko hamarrak inguru Lekeitioko kaleetatik ibilia zen, eta ez ei zuen behin ere erdararik entzun. Eta halako iruzkin bat pozgarria den bezala, adierazgarria da oso Euskal Herriko bisitariek berton gure herriotan jasotzen duten zentzazioaz, sarritan herririk euskaldunenetan ere erdara gehiago entzuten baitute
|
euskara
baino. Bermeorainoko txangoa ere antzekoa izan zen, egun horietako itsasoaren zakarragatik itsasontziz joan ezin izan baginen ere.
|
|
|
Hortaz, bere garaiko gizarte egoera ikusita, Unamunok —Barojak, Sabino Aranak eta beste anitzen antzera— bere obretan espainiera erabili nahiago izan zuen, hots, hizkuntza jadanik batua eta aurrekoek egokitua, eta ama hizkuntza zuen aldetik,
|
euskara
baino hobeki zerabilena, literatur euskara batua sortzen aritu baino. Gaztelaniaren aldeko aukera honek, gainera, irakurle askoz gehiagorengana heltzeko era eskaintzen zien, ezagutza eta ospe handiagoarekin batera, bai eta, kasu batzuetan, ekonomian eta politikan etekin hobeak lortzeko parada ere.
|
|
2001
|
|
|
Hizkuntzak berez ez du inoren premiarik; hizkuntzak berez, hizkuntza den aldetik, ez du inoren eta ezeren premiarik. Hori
|
euskaraz
baino erdaraz hobeki adieraz daiteke, guk erabiltzen dugun euskaraz hitz jokoak âHiribarrenek erabiltzen zuenean, bai, O mihi ederrena, hasteric gabea! esan baitzezakeen, euskararekin ari zelaâ egitea zailago baita; alegia" la lengua no tiene lengua", hizkuntza bera ezin mintza daiteke, hizkuntza hori darabilten hiztunak mintzatzen dira, eta hiz  kuntzak ez du bere buruari laguntzeko eskurik eta hizkuntzak horrexegatik beragatik ez du inoren premiarik, premia dutenek hizkuntza hori dakitenak dira edota hizkuntza hori erabiltzen dutenak; beraz, beti hizkuntza diogunean hiztuna sartu nahi dugu; ez, esate baterako, gure kasuan, euskara bera, euskalduna baizik.
|
|
|
Gipuzkoarrak, txukunegia ez izanik, ez zuen urrutiago joan behar izan bila. Nafarrak, ordea, bere jakinduria erakutsi behar zuen eta ongi zekien horretarako egokiagoa zela erdara
|
euskara
baino. Nahiz entzuleen kaltetan izan.
|
|
2002
|
|
|
Urteek erakutsiko dute hori nola geratzen den eta hemen denborarekin gure ohituren artean finkatzen den. Baina une honetan, onarturik ere gaur egun Tuteran beharbada arabiera gehiago hitz egingo dela
|
euskara
baino, uste dut oraindik bien garrantzia intrintsekoa hemen ez dela berdina.
|
|
|
Gazteen artean erdarazko literaturara jotzeko ohitura duen sektore bat badago. Nahiz eta gazte hauek ikastoletan hezi izan diren, erdaraz
|
euskaraz
baino gehiago irakurtzeko ohitura hartu dute gaztetatik. Izan ere, oraindik hainbat obra ez daude euskaraz eta derrigorrez erdaraz irakurri behar dituzte:
|
|
|
Mondragon Unibertitateak ere harreman handiak dituindustria munduarekin, batez ere MCCrekin. Bi kasuetan, hala ere, euskararen presentzia oso eskasa da zeren, arlo honetan,
|
euskara
baino gehiago errentagarritasunabaita enpresaren eta unibertsitateen lehentasuna.
|
|
|
Eta tribulatua, zeren, ingelesa
|
euskara
baino hobea baldin badu, ez baitakit nik ez ote nukeen iruzkin hau hementxe berean amaitu behar eta liburua betiko itxi: ingelesez zerbait dakiena berehala ohartuko da hizkuntza horretan" Syntax" esan behar dela, eta ez" Syntaxis"; eta" Basque" idatzi behar dela, letra larriarekin hasieran; eta izenburuak, bestela ere, beti letra larriekin idazten direla; eta autoreak jakin luke euskara baino hobeki ezagutzen duen ingeles horretan (edo ez da ingelesa?), izatekotan ere, On Basque Syntax Literature esan litzatekeela.
|
|
|
Eta tribulatua, zeren, ingelesa euskara baino hobea baldin badu, ez baitakit nik ez ote nukeen iruzkin hau hementxe berean amaitu behar eta liburua betiko itxi: ingelesez zerbait dakiena berehala ohartuko da hizkuntza horretan" Syntax" esan behar dela, eta ez" Syntaxis"; eta" Basque" idatzi behar dela, letra larriarekin hasieran; eta izenburuak, bestela ere, beti letra larriekin idazten direla; eta autoreak jakin luke
|
euskara
baino hobeki ezagutzen duen ingeles horretan (edo ez da ingelesa?), izatekotan ere, On Basque Syntax Literature esan litzatekeela.
|
|
|
Nik hori ez dut ia hain garbi ikusten. Zeren baiezta daitekeen gauza bakarra baita, hori bakarrik ezagutzen dugulako, ingurune honetan, testuinguru jakin honetan, erdarek
|
euskarak
baino erraztasun handiagoa dutela komunikatzeko. Ez besterik.
|
|
|
Baina gaur egun telebistaren bigarren kateak, erdaraz ematen denak alegia, lehenbiziko katea irentsi eta desitxuratu du. Egia da euskara eta erdara ez direla parean jartzen ahal eta, bistan denez, askoz ere jende gehiago izango dela beti erdaraz ikusteko prest,
|
euskaraz
baino. Askoz ere hiztun gehiago dagoelako erdaraz, jakina.
|
|
|
etxean euskaraz, eta eskolan gaztelaniaz ikasi genuenok geroago hurbildu gara arto landetatik arlo landuaren kezketara. Baina urteak pasaturik, arlo landuetan egonik ere, kontuak, lehenago esan dudan bezala, errazago ateratzen zaizkigu erdaraz
|
euskaraz
baino, zuri ez zaizu holakorik gertatzen: biderketak, kenketak, kalkulua... eskurago dugu erdaraz, zer egingo diogu!
|
|
|
3 Unibertsitatea goi irakaskuntzarako akademia bat baino gehiago dela ulertuz, hau da, graduko titulazioak erakusteaz gain, unibertsitatean ikertu, berritu, zientzia ekoiztu, langileen hezkuntzan gehiago eragin, sare ekonomikoproduktiboa rekin erlazioak izan... Zaila dirudi hizkuntzaren planteamenduan
|
euskara
baino ez hartzea kontuan.
|
|
2003
|
|
|
Penagarria egiten zait erdal komunitateak ez edukitzea gurearekiko sentsibilitate edo interes gehiago. Hala ere, konbentzituta nago ni hil baino lehen espainolezkoa gehiago salduko dela zenbaki absolutuetan, eh!
|
euskarazkoa
baino.
|
|
|
Nik gurean euskera hutsa entzun eta egin izan dot beti. Gure gurasoak biak ziran herri eta auzo berean jaiotakoak (Iurretako Gaztañatzan), eta euren artean ez eben
|
euskerea
baino beste berbetarik erabilten. Sekula santan ez neutsen gure gurasoei alkarri erderaz berba egiten entzun; inoizkoren baten egitekotan be, euren aurrean erdaldunen bat egoanean izango zan, erdaldunak be ulertu egien.
|
|
|
erderea polito ulertzen neban (adin horretako umetxu batek egin daiken neurrian), eta egin be, tira, zaletasun handiaz egiten neban, maisutasun handiaz ez bazan be. Gero, ostera, etxera bihurtutakoan, etxe barruan eta auzoan barriro
|
euskerea
baino besterik ez neban entzuten eta, laster moteldu jatan ikasitako erdera hori, eta euskera hutsean izaten zan etxeko ta auzoko bizimodua. Orduko denporetan, dakizunez, gaurko irrati eta TV rik be ez egoan, eta erdereak bitarte gitxi aurkitzen eban gure artean sartzeko.
|
|
|
Atetik urten ordukoxe gure artean
|
euskerea
baino besterik ez zan egiten eta entzuten. Alper alperrik zan guri maisuak sarritan gogor egitea:
|
|
|
Ez, zorionez. Beste eleizkizun batzuk be egiten ziran gure parrokian eta auzoetako ermita ugarietan, eta dan danok
|
euskeraz
baino ez: bederatziurrenak, errosarioa, Garizumako kurutzeak, misinoetako berbaldi luze zaratatsuak, Maiatzeko Lorak...
|
|
|
Amari eta adiskide batzuri be euskeraz egiten neutsezan eskutitzak, eta, batez be, aspaldiko ohiturea ondo gordeten ahalegindu nintzan: neure gogo barruko jarduna
|
euskeraz
baino ez neban egiten.
|
|
|
Añibarrok, adibidez, misioetako fruitu nagusietakotzat goraipatzen du irakurketaren bultzada hori bere Escu libruan. Ez dirudi, ordea, burutik pasatzen zitzaienik ere behin irakurtzen ikasiz gero, liburu ez erlijiosoak, edo are, erlijioaren kontrakoak, irakur zitzaketenik(
|
euskaraz
baino ez zekitenek nekez aurkituko zuten halakorik, izan ere). Irakurlea ohar bedi, dena den, irakurtzeaz ari garela beti, eta inoiz ez idazten ikasteaz.
|
|
|
Euskalduna rara avis da. Euskaldunarentzat kultura
|
euskara
baino gehiago ei da, hala diote behintzat.
|
|
|
Tamalez, etxe askotan ere ingelesa interesgarriagoa da
|
euskara
baino. Ez gara oso urrun joango horrela.
|
|
|
Alemaniera,
|
euskara
baino baloratuagoa
|
|
|
euskara zertarako ikasi, baldin gero ikasteko eta lanerako behar ez bada? Geure etxean ere
|
euskara
baino" interesgarriagoa" bada ingelesa. Euskara zertarako erabili, baldin gaztelaniaz edo frantsesez osoki eta guztiz badago?
|
|
2004
|
|
|
Besteak baino zaharragoa dela ere esan daiteke, baina hemen, alegia, hitz egiten den tokian edo Europan. Egia da Europan ez dagoela
|
euskara
baino hizkuntza zaharragorik, besteak gero etorri zirela, euskara jada hemen zegoenean. Baina, horregatik ezin daiteke esan etorri berri ziren indoeuropar hizkuntzak baino zaharragoa denik, zeren haiek apika bizirik egongo ziren Arabiar Penintsulan edo dena delako lekuan.
|
|
|
" Etorkinak etortzen ari dira gurera, eta beren hizkuntzak eta eskakizunak beraiekin datoz esan zuen Iulen Urbiolak. Gaur egun Iruñeko kaleetan entzun ahal duzu kroaziera ia ia
|
euskara
baino gehiago. Arabiarrak ere hor daude, eta afrikarrak ere bai.
|
|
|
Hor ez dut nik sumatzen euskararen tresna izaerarik. Hor euskaldunak berak tresnatik gehiago dauka
|
euskarak
baino. Nolabait ere, hizkuntzak bizi gaitu, bere altzoan garamatza giza historiaren joan etorri zahar-berrituan.
|
|
|
Zer gertatu da Larramendiren denboretatik hona? Gipuzkoan garai hartan, lautatik hiruk baino gehiagok
|
euskaraz
baino ez zekien. Gaztelania jende aberatsarena besterik ez zen.
|
|
|
–Belaunez belauneko famili transmisioa, adibidez, adierazle gogorragoa da eta hor ere emaitza onak izaten ari dira, ikerlari batzuk harritzeko modukoak, baita euskaldun berriez osatutako bikoteetan ere?. 359 Bestea, berriz, Mikel Zalbide: ?
|
Euskaraz
baino errazago egiten dute erdaraz, familia euskaldun, horietako neska mutilok, eskolaratu aurretik.
|
|
|
Goizeko zortzietatik eguerdiko bitarte suziriak bezala egiten zuen gora.
|
Euskara
baino ez zen aditzen. Handik aurrera berriz ziplo behera, tiroak jotako usoa antzo.
|
|
2005
|
|
|
Nolanahi ere, erabilerak ez du gaitasunaren pare egin gora. Esan bezala, euskal hiztunen hazkundea euskaldun berriei zor zaie bereziki, eta horietako gehienek, oraindik ere, erraztasun handiagoa dute erdaraz
|
euskaraz
baino. Gainera, familia eta lagunartea erdaldunak dituzte; beraz, hurbileko harreman sarean ez daukate behar beste euskaldunik euskaraz egiteko.
|
|
|
Nahiz eta ereduan teorian dena euskaraz egin, badirudi ez dela nahikoa eskolaren bitartez guztiz euskalduntzeko. Eskolatik kanpo erdarara gehiago jotzen dute
|
euskarara
baino, nahiz eta lurralde soziolinguistiko euskalduna izan. Erraztasun gehiago hartzen dute erdaraz eta joera naturala da errazena zaigun hizkuntzara jotzea.
|
|
|
Eskolaz kanpoko zenbait ekintza euskaraz antolatzen dira. Gauza da eskolaz kanpoko ingurunea aberatsagoa dela espainieraz
|
euskaraz
baino, erakargarriagoa gazteentzat. Horregatik fenomeno konplexua da.
|
|
|
Edoz ein moduz, nahiagodituzte gaztelaniazkoak
|
euskarazkoak
baino. Gure inkestan, bost saiotikeskarazkobaka rra aipatzen dute gazteekgustukoenen artean, eta haerriz, bost saiotik euskarazmarretik bi.
|
|
2006
|
|
|
Hori hala den ala ez den, aukera berdintasunera iristen garenean, herritarrek erabakiko dute. Jomuga hori da, helburua ez da
|
euskaraz
baino biziko ez den gizartea, hori iragana da.
|
|
|
Egia da ia euskalduntzat jotzen diren askoren euskara,
|
euskara
baino gehiago, ia euskara dela. Are gehiago, askotan ia erdara da.
|
|
|
hizkuntza bat edo beste hautatzea hizkuntza" guaitasun" horren baitan egon litekeela. Gaur egun, iruditzen zait," guai" izan nahiak gehiago eramaten gaitu erdaretara
|
euskarara
baino.
|
|
|
Taula honek hiruzpalau iruzkin egiteko bide ematen digu: a) Erdarazko edizioa
|
euskarazkoa
baino orekatuagoa da.
|
|
2007
|
|
|
Uste zabaldu hauez gain, egia da, zailtasun handiak, oztopoak, badituela ikasi nahi duenak.
|
Euskararen aldeko
baino kontrako giroa dugu instituzioen aldetik. Jendeak egiteko asko du eta astirik ez 8 edo 10 ordu astean emateko euskara ikasten.
|
|
|
Euskaldunen dentsitatea %25 denean, euskaraz erdaraz baino gutxiago hitz egiten dute euskaldunek kalean. Eta, azkenik, dentsitatea %20tik beherakoa denean, erdaraz gehiago egiten da
|
euskaraz
baino. Alabaina, azken gune horretan 2001 eta 2006ko indizeetan ia parekatuta daude euskara eta gaztelaniaren erabilera.
|
|
|
Euskararen erabileran eragiten duen hirugarren faktorea hizkuntza gaitasun erlatiboa da. Goian esandako ikerketaren arabera, euskaldunen artean gehiago dira erdal elebidunak (erdaraz
|
euskaraz
baino erraztasun handiagoa dutenak) eta elebidun orekatuak (batean eta bestean berdin moldatzen direnak) euskal elebidunak baino (euskaraz erdaraz baino hobeto moldatzen direnak).
|
|
|
Euskararen erabileran eragiten duen hirugarren faktorea hizkuntza gaitasun erlatiboa da. Goian esandako ikerketaren arabera, euskaldunen artean gehiago dira erdal elebidunak (erdaraz
|
euskaraz
baino erraztasun handiagoa dutenak) eta elebidun orekatuak (batean eta bestean berdin moldatzen direnak) euskal elebidunak baino (euskaraz erdaraz baino hobeto moldatzen direnak). Horrek, jakina, zuzenean eragiten du hizkuntzaren erabileran:
|
|
|
• Euskaldun berri guztiek (gehienak eskola bidez euskaldundutakoak eta beste hainbat euskaltegietan) erdaraz
|
euskaraz
baino errazago egiten dutela
|
|
|
Dentsitatea txikiagoa denean, euskararen erabilerak behera egiten du eta erdararenak gora: euskaldunen dentsitatea %20 denean, euskaraz erdaraz beste hitz egiten dute, bai etxean bai lagunartean; eta dentsitatea %20tik beherakoa denean, erdaraz gehiago egiten dute
|
euskaraz
baino.
|
|
|
Oraindik ere leku batzuk bereziki babestu beharrean gara eta hori ez da gertatzen ari. euskara gaztelera frantsesera ez diren hizkuntza horietan
|
euskaraz
baino. Datu hau oso ikusgarria iduritu zait.
|
|
|
zen den neurrian, kultura folklore bilakatzen da. euskaldunetan euskal irrati entzuleak %40 dira, eTB ikusleak %49, euskal disko eta kaseta entzuleak %54 eta euskal liburu irakurleak %20 %80 euskal analfabetorekin nora goaz? euskalduntze estrategia kulturgintzatik has daiteke. euskal kulturak
|
euskarak
baino jende askoz gehiago biltzen du. Ikusten dugu elkartasunez kulturgintzak nortasun kolektiboa bizkortzen duela, kultura ekintzen bidez eta bere inguruan sortzen duen mugimenduei esker. euskaldunak beren nortasunaz harro daude eta erdaldunek nolazbaiteko eskas bat sentitzen dute.
|
|
|
Gerla aitzineko belaunaldia (1933) hots oraingo aiton amonak euskaldun dira %33 Gerla ondoko" baby boom" delakoa (1967), oraingo gurasoak euskaldun dira %14 Baina beren haurren %30 ikastolan eta eskola elebidunetan daude eta %40 ama eskola elebidunetan. zergatik gaur egun eskola herria baino euskaldunago da? hezkuntza politikari esker, bai eta ere herrien eta ikastetxeen barneko eta inguruko kulturgintzari esker. kulturak pizten baitu nortasun kolektiboaren kontzientzia eta euskara jarraitzeko gogoa, Euskal kulturak
|
euskarak
baino jende askoz gehiago biltzen du.
|
|
|
Asko eta asko dira erdaraz gaituago daudenak
|
euskaraz
baino eta, horregatik, azken hizkuntza horretan erosoago sentitzen dira. Horren atzean dago hizkuntzatransmisio mugatua.
|
|
|
Iparraldean, aldiz, oraindik ere galerak daude, baina gazte elebidunen kopurua hasi da dagoeneko gora egiten." Aurrera pauso hori garrantzitsua izanik ere, jakina da muga nabarmenak daudela hainbat euskal hiztunengan, euskararen gaitasun erlatiboari dagokionez. Asko eta asko dira erdaraz gaituago daudenak
|
euskaraz
baino eta, horregatik, azken hizkuntza horretan erosoago sentitzen dira. Horren atzean dago hizkuntza transmisio mugatua, eta hori gertatzen da, batez ere, lehen hizkuntza erdara dutenengan; alegia Euskal Herriko gazte jendearen gehiengoan.
|
|
|
Zelan jadetsi ote du hain luzaro bizirik irautea, antzinate zaharraren lausopean galtzen diren denboretatik gaurdaino? Bien bitartean zergatik aldendu dira zeharo inguruko beste hizkuntza zahar guztiak, batzuetan arrastorik ere utzi barik, eta hizkuntza batzuk seguruenik
|
euskarak
baino hiztun gehiago zituztenak?
|
|
|
Ramon Zalloren esanei bagagozkie, gauzak honelatsu ageri dira Planean: «Esan nahi da, beraz, euskal kulturaren kontzeptua
|
euskararena
baino zabalagoadela, euskara, oinarrizkoa izanda ere, bere partea delako»7.
|
|
|
Orain arte izandugun euskara paradigma (euskarari buruzko diskurtsoa, gutxi asko), Olentzeroren irudi berekoaomen: baina ez al da Olentzero
|
euskara
baino komertzialagoa?
|
|
|
Faktore hori eretartean egongo da hain segur, baina, tira, zernahi ere, eskolaren bidezko ustezkoalfabetatze maila gerta liteke erdarazkoaren parekoa ez izatea. Harrigarria da, bai, badakit, are sinesgaitza, euskaraz eskolatutako gazteen irakurtzeko gaitasunaerdaraz
|
euskaraz
baino trebeagoa izatea. Haatik, ni ez nintzateke askorik harritukohori horrela gertatu izana:
|
|
|
Nola jokatu mundu globalizatuan? Gure erdara maite dugu,
|
euskara
baino maiteago. Edo ez?
|
|
|
Katalunian ere izan zen kanpoko zapal  keta, baina hizkuntza ez zen galdu, hemen adina ez behintzat. Burges katalan gehienek maiteago edo, behintzat, erabiltzenago zuten beren hizkuntza gure jauntxo batzuek
|
euskara
baino. Hizkuntzarekiko jarrera, neurri batean, tradizio administratibo eta literarioaren ondorioa da.
|
|
|
Euskarak, abertzale erdaldunendako, Ipar Irlandako errepublikano gehienek beren ingeles aberatsean ahoskatzen ahal dituzten lau gaelikozko hitzek (Cúpla Focal) duten eginkizun bera du. Agur, kaixo eta antzeko esapideak (horietariko hitz batzuk maizago esaten dira erdaraz
|
euskaraz
baino), erdaraz erabiltzen direnean, asteko gogaideen eta asteburuko parrandakideen arteko ezaugarri eta bereizgarri bat dira, chelia, kaloa edo argota bezala. Hori ote da hizkuntza nazional bat?
|
|
2008
|
|
|
Nik euskaraz egiten dut, etxekoa.
|
Euskara
baino, bermeotarra egiten dut berba nik. Gure aitita amaren aita hil zenean, ni txikia nintzenean, amama Australiara etorri zen bizitzen.
|
|
|
Era berean, nortasunetik at, buru eta gizarte irudikapenetik at, bizi publikoan ere euskara ezinbestekoa izan behar litzateke, eremu batzuetan bederen. Euskara hizkuntza gutxitua baita, eskolaz kanpoko ingurunea aberatsago da frantsesez
|
euskaraz
baino. Frantsesa erakargarriena da aisialdietan, kulturan, lan munduan ofizio bat eskuratzeko.
|
|
|
Gurasoek seme alabei euskaraz bai baina euren artean erdaraz egiten dutelako. Politikariek nahiago dutelako prentsaurrekoetan erdaraz jardun
|
euskaraz
baino. Apaizak erdara darabilelako pulpituan.
|
|
|
• Aitzitik, telebistaren kasuan %8, 0ra jaisten da euskararen erabilera tasa erdal elebidunak diren (erdaraz
|
euskaraz
baino hobeto hitz egiten duten) eta etxean bietara berdin edo gehiago erdaraz egiten duten eta etorkizuneko Euskal Herrian erdarak euskarak adinako lekua edo handiagoa izatea nahiko luketenen artean. Prentsa idatziaren kasuan, %6, 5era murrizten da herritar elebidunen sail zehatz horretan euskarazko hedabideen erabilera tasa.
|
|
|
Haurrek izan ezik, gainerako adin tarte guzti guztietako zarauztarrek dezente gehiago ikusten dute telebista erdaraz
|
euskaraz
baino. Belaunaldi guztiek, hala ere, ez dute joera bera erakusten.
|
|
|
Haurrek izan ezik, gainerako adin tarte guzti guztietako zarauztarrek dezente gehiago ikusten dute telebista erdaraz
|
euskaraz
baino. Belaunaldi guztiek, hala ere, ez dute joera bera erakusten.
|
|
|
7 Erdaldunek erdaraz... eta elebidunek bietara, baina erdaraz
|
euskaraz
baino dezente gehiago
|
|
|
• Erdal elebidunek (gaztelaniaz
|
euskaraz
baino hobeto hitz egiten duten elebidunek) telebista ikusten ematen duten denboraren %19, 6 eta egunkariak irakurtzen ematen dutenaren %15, 1 bakarrik egiten dute euskaraz.
|
|
|
Emaitzak irakurrita, zarauztarren %39, 6k euskaraz soilik hitz egitea nahiko lukete; %22, 2k euskaraz gaztelaniaz baino gehiago hitz egitea, eta %35ek bietan berdin hitz egitea. Oso gutxik erantzun zuten, %2, 1ek besterik ez, gaztelaniaz soilik edo gaztelaniaz
|
euskaraz
baino gehiago hitz egitea nahiago luketela.
|
|
|
Erabilerari dagokionez, euskara erdararen parean edo horren gainetik dago. Hedabideen kasuan, ordea, lau aldiz gehiago erabiltzen dituzte zarauztarrek erdarazko hedabideak
|
euskarazkoak
baino.
|
|
|
Xedapenok, egia esan, penintsulako beste hizkuntza batzuk ukitu zituzten
|
euskara
baino gehiago (katalana, adibidez); hala ere, Jose Paulo Ulibarri Galindezek() eta bere Gutun liburua bezalako esperientziek erakutsi digute merkataritzako idatzohar eta kontratuak euskaraz ere egiten zirela.
|
|
|
Euskara da gure herriaren lurralde hizkuntza, ez besterik. Hemen gaur kanpoko bi hizkuntza horiek
|
euskara
baino errotuagoak eta hedatuagoak izateak ez du esan nahi Euskal Herria, herri eta nazio gisa, bi hizkuntza horien sorkaria denik. Sortzailea euskara delako, eta sorkaria, berriz, herri euskalduna.
|
|
|
Horretarako ezinbestekoak zituen aitzin euskararen eredu bat izatea eta eredu horre tatik gaur eguneko euskarara eman diren aldaketen berri ematea. Ikusirik alde batetik indoeuroperaren morfema egitura fonotaktikoa
|
euskararena
baino askoz konplexua goa dela (kontsonante multzoa hitz hasieran, kontsonantez amaitzen den silaba koda, euskarak ezagutu ez dituen kontsonanteak hala nola labiobelareak, era askotako larin galak,/ p/,/ m/, e.a.) eta bestetik sistema sinpleago batetik konplexuago batera pasa tzea azalbide askoz ere zehatzagoak eskatzen dituela, ez du beste erremediorik indo europerazturiko aitzin euskara proposa...
|
|
|
Gertaera eta berrikuntza hauek ez dira euskararenak soilik. Gure inguruko erdaretan
|
euskaran
baino tradizio aberatsagoa badute ere, lexiko grafia lanak edo asmo didaktikoa zutenak (higiene liburuak edo ikasleentzako liburuak)
|
|
|
Beti frantsesezko artikuluak
|
euskarazkoak
baino gehiago izan ziren eta sail garrantzitsuetan kokatuak: Nouvelles Politiques, Bulletin Politique, Nouvelles Militaires, Bulletin Financier, Révue Hebdomadaire, Le Département, Le Pays Basque.
|
|
|
Ez euskararen nagusigoa baina ezta bazterketa ere, baizik maila bateko presentzia eta aitortza. Aldiz Donostian Azkuek euskaldun aski zekusan euskararen gailentasuna aldarrikatzeko, une hartan arrotzen hizkera baino okerrago bazegoen ere (adibide klerikal baina esanguratsua aipatuz zioen bezala elizan errazago ikus zitekeen
|
euskara
baino ez ja gaztelania baizik are frantsesa edo ingelesa).
|
|
|
–partiduaren? bertsio guztietan.» Ondorio gisa Zalakainek antzeman dionez, arazoaren gakoa zera da, «nazionalismo klasikoak abertzaletasuna jarri duela
|
euskara
baino lehenago.» Aldiz ez nator bat Zalakainekin hurrengo pasartean: «berdin daude oker, euskara abertzaletasuna baino lehen jartzen saiatu direnak.
|
|
|
Aditz denboraren oinarria mantentzeko arazoak izan dituzte askok, gaztelaniaz
|
euskaraz
baino gehiago. Ingelesean akats hau asko gertatzen da, present simple eta past simple nahasian ematen baitituzte ikasle askok.
|
|
|
Hemendik aurrera Corte Inglesen errege moduan tratatua izatea nahi baduzu, ingelesez egin. Erdaraz eta, zer esanik ez,
|
euskaraz
baino askoz hobeto hartuko zaituzte!».
|
|
|
hiru ikastaro eta kongresu bat. Hala, ingelesak
|
euskarak
baino leku gehiago izan du aurten Uda Ikastaroetako jardueretan. Izan ere, bost izan dira hiru ikastaro eta bi kongresu ingelesez egin diren jarduerak.
|
|
|
Diru sailen bat ez zuela ondo ikusten erantzun zuen Nafarroako presidenteak. «Adibidez, Europako merkataritza hizkuntzei, batez ere ingelesari,
|
euskarari
baino arreta handiagoa eskaini genieke. Nire ustez, diru gehiegi ematen diogu [euskarari]».
|
|
|
(...) Durangoko Azoka salerosketarako gune izatera elbarritu dela, merkantilismo hutsera lerratu delako ez direla sortzaile andana Azokara egun bakarrerako baino ez bada hurreratu ere egiten, espainolezko eskaintza
|
euskarazkoa
baino zabalagoa dela, liburu zein diskoen aldean beste edozer salgai dela nagusi, saldu beharraren uztarripean lagun, bestsellerismoaren sindromeak erasanda dagoela gure nobelagintza eta beste hamaika baieztapen irakurri ditugu urteotan eztabaidarako foroetan, paper gainekoetan legez barra ondokoetan.
|
|
|
Kasualitatez euskal musikaren ordezkari guztiek erdaraz abesten dinate?
|
Euskarazkoak
baino hobeagoak ditun. Zalantzak zauzkanat.
|
|
|
Indize horren arabera, Euskal Herriko biztanleriaren %74, 9k erdara bat baino ez du erabiltzen; %9, 8k erdara
|
euskara
baino gehiago erabiltzen du; %5, 4k euskara eta erdara maila berean eta %9, 9k euskara erdara baino gehiago. Euskara bakarrik erabiltzen duenik ez dago momentu honetan, ez behintzat hamasei urte baino gehiagokoen artean, beti ere inkestaren arabera.
|
|
2009
|
|
|
Bai baina... Nire lagun batek bereziki, ahal duela,
|
euskaraz
baino ez du hitz egiten edozein egoeratan. Primeran iruditzen zait.
|
|
|
Gizarte hurbileko saltegietan eta lantegietan
|
euskara
baino frantses gehiago erabiltzen da. Harreman formalen eremuak dira gune erdaldunenak, bereziki osasun zerbitzuak eta estatu administrazioak.
|
|
|
Gizarte hurbileko saltegietan eta lantegietan
|
euskara
baino frantses gehiago erabiltzen da. Harreman formalen eremuak dira gune erdaldunenak, bereziki osasun zerbitzuak eta estatu administrazioak.
|
|
|
Oro har," B" ereduko ikasleek kritikatu egiten dute euskararekin izandako harreman urria, eta beren eskola esperientzian euskararen presentzia nahiko txikia izan dela adierazten dute: eredu horretako ikasleen arabera, gaztelaniak
|
euskarak
baino askoz ere pisu handiagoa izan du beren eskolatze prozesuan.
|
|
|
aditzak, deklinabideak, gramatika eta ariketak... buruz ikasi behar ziren guztiak". " Eskolan garrantzi gehiago ematen zioten idatzizko euskarari hitzezko
|
euskarari
baino".
|
|
|
Gerraostean euskara galarazi egin zuen Francoren gobernuak. Jatabeko umeek
|
euskara
baino ez bazekiten ere, eskolan erdaraz egitera derrigortuta zeuden. Eta horrekin batera ikasi behar izaten zituzten erregimeneko abesti militarrak.
|
|
|
Eta euskal idazleari, beti hizkuntza bat baino gehiagotan bizi baita, nahi lukeen bezalako, edo beste literatura batzuetatik ohitua dagoen bezalako lexiko bat eskura falta zaio, horren alde on eta txarrekin. . Gure ingurutako erdara handiak oparoagoak direnez, hizkuntza pertsonal hau sortzeko zeri heldu gehiago eskaintzen dute
|
euskarak
baino. Baina egindako hizkera erraz eta edonorenez aritzeko arrisku gehiago ere bai(...).
|
|
|
termino ipuinezkoetan kontatua daukagula(, the ignorant love?), mentalitate modernoarentzat modu onarkaitzean. Gaurko jendearentzat, hala adierazten dio lagun kritiko batek, pastoreen elemele teologiko guztia ez da zapo erdara ulertezina besterik, h. d., euskaldunen
|
euskara
baino ez: –Precious eloquent speech you made!
|
|
|
Aditz kopuruak aztertutakoan, hasieran emandako hipotesiak betetzen direla ikusten dugu: ingelesez
|
euskaraz
baino mugimenduzko aditz gehiago daude (83 ingelesez eta 59 euskaraz). Ingelesaren kasuan, aditz gehienak Moduzko aditzak dira (39).
|
|
|
Eredu berriarekin, Hezkuntza Sailak dio ingelesezko B2 ezagutza mailarekin aterako direla ikasleak, eta hori da, hain zuzen ere, egun ereduan ikasten duten ikasleen %66k lortzen dutena. Aldaketak
|
euskarari
baino ez dio kalterik egingo haien ustez, eta galdera bat egin dute, horregatik. Zegatik ez dute zabaltzen Nafarroa osora 30 urtez arrakasta izan duen eredua?.
|
|
|
Atzerapen horren berri emateko Osakidetzak bidalitako mezu elektronikoan beste aukera bat eman zuen. Azterketa gazteleraz egiteko aukera eman zuen orduan, eta euskaraz egiteko asmoari eutsiz gero
|
euskaraz
baino ezin izango zutela egin berretsi zieten. Mehatxu moduan ulertu zuten ohar hori hainbatek.
|
|
|
13 puntu horietatik gehienak erdara hutsez idatzita daude. Kasualitatez edo, erdarazkoak askoz luzeagoak dira
|
euskarazkoak
baino. Izenburua ere erdarara hutsez dago.
|
|
|
euskera. Hitz hau jatorrizko etimologiatik hurbilago egon daiteke,
|
euskara
baino. Eta ez hori barrik, gero gaztelania etorri da, gaztelera ordezkatzearren.
|
|
|
Euskaldunak baino apalago daudenak badira. Gaskoierak, adibidez,
|
euskarak
baino toki txikiagoa ukan du. Berdintasunaren izenean oreka atzeman behar dela dio Jean Grenet auzapezak.
|
|
|
Euskara nahi eta behar dugu, baina gainera euskara bera da gu guztion bultzadaren beharrean. Gaztelania ere nahi eta behar dugu, askok gainera bereagoa dute gaztelania
|
euskara
baino, eta normaltasun osoz onartu behar da hori; baina gaztelaniak ez du gure bultzadaren beharrik. Kultur hizkuntza dugu, gizarte bizitzako alor ugaritako hizkuntza dugu, aberastu egiten gaitu, eta gero eta euskal hiztun gehiagoren harreman afektiboetako hizkuntza ere bada.
|