|
2001
|
|
|
Euskararen normalkuntza
|
euskararen
erabilera osoa lortzen denean lortukoda. Horretarako, gaur egungo normalizazio prozesuan zenbait asmo eta plangintzadaude:
|
|
2002
|
|
|
Mondragon Unibertsitatean (MU) ikerkuntza oso lotuta dago enpresa munduarekin, baina
|
euskararen
erabilera oso txikia da: euskaraz egindakoproiektuak guztira egindakoen %5 baino gutxiago dira.
|
|
|
UPV EHUko AZPko lankide euskaldunek oso gutxi hitz egiten dute euskarazunibertsitatean, eguneroko lanean.
|
Euskararen
erabilera oso baxua da bereneguneroko komunikazio bertikalean (%13 inguru). Komunikazio horizontalean, hierarkia maila bereko kideekin, zertxobait hobetzen da (%27).
|
|
|
guztiak, euskarari buruzkoak salbu, erdaraz egiten dira, nahiz eta askotan gutxienez eztabaidaren bost partaide euskaldunak izan.
|
Euskararen
erabilera oso murritza da UPV/EHUn, euskaraz hitz egiteko gai direnen kopuruarekin alderatuta. Azken finean, UPV/EHUn euskaldunak bigarren mailako unibertsitarioak gara.
|
|
2004
|
|
|
Azken batean, kaleko hizkera galtzean egoera informaletan euskaraz jarduteko modu bat galdu dugu. Urretxun eta Zumarragan
|
euskararen
erabilera oso txikia da. Jakin jende askok daki, kopurua nahiko altua da (%45), baina erabilera oso bestelakoa da, %22koa.
|
|
2009
|
|
|
Bikoiztu egin da gazte horien artean erabilera. Oro har, adin talde guztiak kontuan hartuta, 1991tik 2006ra bitartean, zazpi puntu handitu da
|
euskararen
erabilera osoa (erabilera osoa da euskara" gaztelania beste"," gaztelania baino gehiago" edo" gaztelania baino gutxiago" erabiltzen dutela esaten dutenen batura).
|
|
2010
|
|
|
16 tarteko gazteen %24k gaztelania adina edo gehiago erabiltzen dute euskara, 1991n %12 baino ez ziren bitartean. bikoiztu egin da gazte horien artean erabilera. zenbat eta gazteago orduan eta gehiago erabiltzen da euskara: hogeita bost urtetik beherakoen artean, etengabe doa beherantz gaztelaniaren erabilera eta gorantz euskara gaztelania baino gehiago hitz egiteko joera. oro har, adin talde guztiak kontuan hartuta, 1991tik 2006ra bitartean, zazpi puntuz hazi da
|
euskararen
erabilera osoa (erabilera osoa da euskara" gaztelania beste"," gaztelania baino gehiago" edo" gaztelania baino gutxiago" erabiltzen dutenen batura). hori bai, alde handiak daude hiru lurraldeen artean. aipaturiko gehikuntza horretan, ordea, antzematen dira bi kontu errealitatea zorrotz ikusi nahi badugu kontuan hartu beharrekoak: batetik, batez ere eremu formaletan gertatu da erabileraren gehikuntza, nagusiki osasun zerbitzuetan, udal zerbitzuetan, lan munduan eta banketxeetan. lagunekiko eta seme alabekiko harremanetan ere gehikuntza gertatu da, baina askoz apalagoa. etxeko erabilera mantendu baino ez da egin azken hamabost urteotan:
|
|
2011
|
|
|
Leintz bailarako nerabeen
|
euskararen
erabilera oso altua da, ondorengo taulak erakusten duen moduan:
|
|
2012
|
|
|
Oro har, eta jasotako datuak kontuan izanik, ia talde elkarte guztietan
|
euskararen
erabilera oso handia da. Kasu batzuetan euskara hutsean jarduten dute.
|
|
2014
|
|
|
Alde batetik, uste dut hezkuntza alorrera begiratuta euskararen erabilera egokia aplikatzea posible dela, eta beharrezkoa. Nafarroako Foru Erkidegoaren kasuan, zerbait aitzindaria eta egokia egin behar delakoan nago, ikasgelatik kanpoko
|
euskararen
erabilera oso ahula delako. Euskara agertzen den portzentaje handi bat euskararekin lotu gabeko testuinguruan kokatzen da.
|
|
2015
|
|
|
Haurrei eta gazteei dagokienez, erabilera mantentzen doala dirudi. Datu hauek ez datoz bat 1996ko inkesta soziolinguistikoarekin, zeinek erakusten duen
|
euskararen
erabileran oso beherakada handia dagoela 50 urte baino gutxiagokoen artean.. Beherakada hori gogoan, Marikita Tambourin, arestian aipatu dugun artikulu sortako idatzi batean (in Herria, 2.632 zenbakia, XI), euskararen galera azaltzeko ezinbestean aintzat hartu behar diren faktore psiko sozialez mintzo zen:
|
|
2017
|
|
|
Hipotesi nagusia hondarribiko euskaldunen batez besteko
|
euskararen
erabilera osoa ez da denboraren erdira (%50era) heltzen. eta helburu zehatzekin lotuta, beste hipotesi zehatz batzuk:
|
|
|
—
|
Euskararen
erabilera osoak honako aldagaiekin du lotura, hau da, honako faktore hauen arabera aldatu egiten da: sexua, adina, lehen hizkuntza, hizkuntza gaitasuna eta erraztasun erlatiboa.
|
|
|
Hipotesi nagusia: Hondarribiko euskaldunen batez besteko
|
euskararen
erabilera osoa ez da denboraren erdira(% 50era) heltzen. helburu nagusian eta marko teorikoan azaldu bezala, ikerketa honetako analisi unitatea hondarribiko 16 urte edo gehiagoko euskaldunak dira, norbanako horiei buruzko informazioa (helburuetan finkatutakoa) lortzeko metodologia kuantitatiboa erabili da, eta berau inkesta teknika bidez burutu da. izan ere, hona metodologia bakoitzaren ezaugarri...
|
|
|
Zenbat denboraz bizi ote gara euskaraz? – Eneko Oiartzabal Gerriko hau da, ahozkoa zein idatzizkoa, ekoizlea zein hartzailea, zenbatekoa den neurtzea." bertan ikus daitekeenez, ikerlanaren helburua" zenbatekoa neurtzea" da, hau da, gertaera sozial baten (kasu honetan,
|
euskararen
erabilera osoaren) ezaugarri kuantitatiboak jakin nahi dira. era berean, helburu zehatzagoetan" zenbat denboraz jarduten duten zehaztea"," nola banatzen den aztertzea" eta" nolako harremana duen aztertzea" aipatzen dira; eta horiek guztiek, hain zuen ere, gertaera sozial horren kopurua, banaketa (distribuzioa) eta harreman estatistikoak adierazten dituzte:... alderdi kuantitatiboak guztiak. beraz, ez dute helburu gertaera soziala (euskararen erabilera osoa kasu) azaltzea, baizik eta deskribatzea," argazkia ateratzea"; eta, horretarako, inkesta da teknikarik egokiena. hona zer dioen zersar Martinezek hizneteko" ikerketa Soziolinguistikorako Metodologiak eta teknikak" ikasgaiko testuan:
|
|
|
– Eneko Oiartzabal Gerriko hau da, ahozkoa zein idatzizkoa, ekoizlea zein hartzailea, zenbatekoa den neurtzea." bertan ikus daitekeenez, ikerlanaren helburua" zenbatekoa neurtzea" da, hau da, gertaera sozial baten (kasu honetan, euskararen erabilera osoaren) ezaugarri kuantitatiboak jakin nahi dira. era berean, helburu zehatzagoetan" zenbat denboraz jarduten duten zehaztea"," nola banatzen den aztertzea" eta" nolako harremana duen aztertzea" aipatzen dira; eta horiek guztiek, hain zuen ere, gertaera sozial horren kopurua, banaketa (distribuzioa) eta harreman estatistikoak adierazten dituzte: alderdi kuantitatiboak guztiak. beraz, ez dute helburu gertaera soziala(
|
euskararen
erabilera osoa kasu) azaltzea, baizik eta deskribatzea," argazkia ateratzea"; eta, horretarako, inkesta da teknikarik egokiena. hona zer dioen zersar Martinezek hizneteko" ikerketa Soziolinguistikorako Metodologiak eta teknikak" ikasgaiko testuan:
|
|
|
Hondarribiko euskaldunen banaketa, euskararen erabilera mailaren arabera, 4 taldetan banatuta. azken grafiko horretan ikus daiteke hondarribiko 16 urte edo gehiagoko euskaldunen gehiengoa erdiko balioetan dabilela, euskararen erabileramailari dagokionez: %45, 6k euskara denboraren %25 bitarte erabiltzen du, pertsonen %39, 8k %50 bitarte, %11, 1ek %0 bitarte, eta %3, 5ek %75 bitarte. beraz, oso gutxi dira
|
euskararen
erabilera oso altua (%75etik gorakoa) edo oso baxua (%25etik beherakoa) dutenak, nahiz eta azken hauek (euskara oso gutxi erabiltzen duten euskaldunak, alegia) euskararen erabilera oso altua dutenak baino askoz gehiago diren (%11, 1 eta %3, 5, hurrenez hurren); eta horrek azalduko luke, besteak beste, euskararen erabilera maila %50 edo altuagoa dutenen ehunekoa (%43, 3) batez besteko erabilera or...
|
|
|
Hondarribiko euskaldunen banaketa, euskararen erabilera mailaren arabera, 4 taldetan banatuta. azken grafiko horretan ikus daiteke hondarribiko 16 urte edo gehiagoko euskaldunen gehiengoa erdiko balioetan dabilela, euskararen erabileramailari dagokionez: %45, 6k euskara denboraren %25 bitarte erabiltzen du, pertsonen %39, 8k %50 bitarte, %11, 1ek %0 bitarte, eta %3, 5ek %75 bitarte. beraz, oso gutxi dira euskararen erabilera oso altua (%75etik gorakoa) edo oso baxua (%25etik beherakoa) dutenak, nahiz eta azken hauek (euskara oso gutxi erabiltzen duten euskaldunak, alegia)
|
euskararen
erabilera oso altua dutenak baino askoz gehiago diren (%11, 1 eta %3, 5, hurrenez hurren); eta horrek azalduko luke, besteak beste, euskararen erabilera maila %50 edo altuagoa dutenen ehunekoa (%43, 3) batez besteko erabilera orokorra (%45, 6) baino zertxobait baxuagoa izatea.
|
|
|
9.2.1 Denbora esparruetako erabilera osoa
|
euskararen
erabilera osoa, hots, jardun mota guztiak (ekoizlea zein hartzailea, ahozkoa zein idatzizkoa) kontuan hartuta, denbora esparruen arabera aztertuz gero, honakoak dira emaitzak:
|
|
|
trebakuntza garaian %55, 2k, etxeko erosketak egiteko orduan %66, 6k eta haurren zaintza uneetan %81, 4k. baina, are gehiago, hiru esparruetan jende kopuru handiena biltzen duen tartea %75 bitarteko erabilera mailarena da: trebakuntzan %39, 7k dio beraren
|
euskararen
erabilera oso altua dela, etxeko erosketetan %36, 4k eta haurren zaintzan %44, 1ek (ia erdiak, alegia). azken kasu honetan, euskaraz ia inoiz egiten ez dutenen kopurua %1, 7koa baino ez da. hala eta guztiz ere, ez da ahaztu behar esparru batzuek lagin txikia dutela (haurren zaintzan n= 59 da, adibidez), eta honek datu horiek zuhurtziaz aztertzea eskatzen du.
|
|
|
20 taula.
|
Euskararen
erabilera osoa, hizuntza gaitasunaren arabera(%).
|
|
|
16 grafikoa.
|
Euskararen
erabilera osoa, hizkuntza gaitasunaren arabera(%). ikus daitekeenez, alde nabarmenak daude taldeen artean: euskaldun alfabetatuen euskararen erabilera da altuena, %48, 0rekin; gero, euskaldun erdi edo ez alfabetatuak daude, %41, 1ekin; alde handiz ia euskaldun erdi edo ez alfabetatuak, %26, 6rekin; eta, azkenik, euskararen erabilera baxuena ia euskaldun alfabetatuek dute, %21, 0rekin. kasu honetan ere aldeak estatistikoki adierazgarriak dira, hau da, harremana dago gaitasunaren eta erabileraren artean. deigarria da ia euskaldun erdi edo ez alfabetatuek ia euskaldun alfabetatuek baino erabilera altuagoa izatea. hala ere, gogoan izan behar da kontu handiz hartu behar direla datu hauek; izan ere, talde horietan kasu (n) oso gutxi baitaude ondorio argiak ateratzeko. hori horrela, eta emaitza biribilak ateratzeko lagin txikiegia dela jakinda ere, hona hemen, orientagarri gisa, gaitasuna bestelako parametroetan aztertuta ateratzen diren datuak:
|
|
|
21 taula.
|
Euskararen
erabilera osoa, euskaldun/ ia euskaldun parametroen arabera(%).
|
|
|
17 grafikoa.
|
Euskararen
erabilera osoa, euskaldun/ ia euskaldun parametroen arabera(%).
|
|
|
22 taula.
|
Euskararen
erabilera osoa; alfabetatua/ erdi edo ez alfabetatua parametroen arabera(%).
|
|
|
18 grafikoa.
|
Euskararen
erabilera osoa; alfabetatua/ erdi edo ez alfabetatua parametroen arabera(%). hizkuntza gaitasuna euskaldun/ ia euskaldun parametroetan begiratuz gero, aldea oso nabarmena da eta estatistikoki adierazgarria: euskaldunen euskararen erabilera %47, 0koa da; eta ia euskaldunena, ordea, ia 24 puntu gutxiagokoa, %23, 2koa (ez ahaztu, hala ere, oso kasu gutxi daudela neurtzeko). eta bigarren parametroaren arabera ere, alegia, alfabetatua ala erdi edo ez alfabetatuaren artean ere alde estatistikoki adierazgarria dago, nahiz eta ez lehenean bezainbestekoa:
|
|
|
23 taula.
|
Euskararen
erabilera osoa, erraztasun erlatiboaren arabera(%).
|
|
|
19 grafikoa.
|
Euskararen
erabilera osoa, erraztasun erlatiboaren arabera(%).
|
|
|
zehatzmehatz %45, 6 (eta erdara %54, 4). beraz, ikerketa honetan egindako hipotesi nagusia baieztatu egiten da: " hondarribiko euskaldunen batez besteko
|
euskararen
erabilera osoa, hau da, jardun mota guztiak kontuan hartuta, ez da denboraren erdira (%50era) heltzen".
|
|
|
— erabilera mailari dagokionez, ordea, 2 hipotesia ezeztatu egiten da: " hondarribiko 16 urte edo gehiagoko euskaldunen heren bat (%33) edo gutxiago aritzen da euskaraz egunean zehar denbora erdiz edo gehiagoz". izan ere, euskararen erabilera maila %50ekoa edo altuagoa egiten dute inkestatuen %43, 3k eta ez dago, hipotesian aipatu bezala,
|
euskararen
erabilera oso altua (%75 edo altuagoa) egiten duen talde esanguratsurik. kontrara, gehiengo zabala (%85, 4) tarteko erabilera mailetan dago, hau da, %45, 6 dago %25 bitarteko erabilera mailan eta %39, 8, berriz, %50 bitartekoan.
|
|
|
adin taldeak, non azpimarratzekoa den erabilera baxuena gazteen (16 urtekoen) artean gertatzen dela; lehen hizkuntzak, non lehen hizkuntza euskara bada, erabilera altuagoa den; hizkuntza gaitasuna, non zenbat eta gaitasun hobea, orduan eta erabilera altuagoa; eta erraztasun erlatiboa, non zenbat eta euskaraz erraztasun erlatibo handiagoa, orduan eta erabilera altuago duten. hortaz, azken hipotesia estatistikoki ia osorik (sexuan salbu) baieztatuta gelditu da: "
|
Euskararen
erabilera osoak honako aldagaiekin du lotura, hau da, honako faktore hauen arabera aldatu egiten da: sexua, adina, lehen hizkuntza, hizkuntza gaitasuna eta erraztasun erlatiboa".
|
|
2018
|
|
|
Gune hauetan esperientziak garatu ahal izateko ezaugarri komun batzuk betetzen ziren arren, lankideen arteko euskarazko erabilerari dagokionez, aniztasuna handia da, datuetan ikus daitekeenez. Muturrak aipatzearren, baziren esperientziak abiatu aurretik
|
euskarazko
erabilera oso apala zuten guneak (esate baterako, L gunea, %22, 9ko erabilerarekin) eta baita lankideen artean euskaraz aritzea joera nagusia zen guneak ere (I gunea adibidez, non erabilera %84, 8koa zen).
|
|
|
Badago erlazio bat (ez bortxaz kausa efektuzkoa, noski) bertso munduan ibiltzearen eta euskara erabiltzearen artean: bertso munduan dabiltzanek, oro har,
|
euskararen
erabilera oso trinkoa dute bertso mundutik kanpo ere.
|
|
|
Leroy Merlinen, Mercadonan eta Brico Depoten, bataz beste, behatutako elkarrizketen eta hiztunen %10 jaso dira euskaraz, entzundako elkarrizketen eta behatutako hiztunen
|
euskararen
erabilera oso parekoa atera baita. Bestetik, gaztelania jaso diren elkarrizketak %89 dira.
|
|
|
Gaur gaurkoz, gure artean, gaztelaniak eta frantsesak, bakoitzak bere eragin eremuan, erabateko nagusitasuna dute gizarteko komunikazio hizkuntza gisa. Euskarak, aldiz, berbadun berrien artean batik bat eta eremu erdaldunetan bereziki, identitatearen funtzioa bakarrik betetzen du," gutartasunaren" funtzioa, tribuko kide sentiarazteko funtzioa; eta, eguneroko gizarte bizitzan, berriz,
|
euskararen
erabilera oso apala da. Hirigune batzuetan, esate baterako, haizeak orraztu eta zelaitu duen basamortuko hondar xehea bezain zapala da euskararen erabilera:
|
|
2022
|
|
|
Honela, oro har, hiztun berrien
|
euskara
erabilera oso baxua da. Goirigolzarri eta besteren (2019) ikerketako datuei begiratuta, hain zuzen ere, 18 eta 26 urte bitarteko gazteei dagokienez, erdiek beti gazteleraz hitz egiten dute,% 19ak bi hizkuntzak pareko eta, azkenik,% 9ak bakarrik darabil euskara gehiago gaztelera baino.
|
|
|
Hiru puntu jaitsi da euskararen erabilera euskararen ezagutza% 80tik gorakoa duten herrietan. Edonola ere,
|
euskararen
erabilera oso sendoa da eremu horretan, bostetik lauk egiten baitute euskaraz. Txanponaren beste aldean daude hirugarren gune soziolinguistikoko udalerri euskaldunak:
|
|
|
Hiru puntu jaitsi da euskararen erabilera euskararen ezagutza% 80tik gorakoa duten herrietan. Edonola ere,
|
euskararen
erabilera oso sendoa da eremu horretan, bostetik lauk egiten baitute euskaraz.
|
|
2023
|
|
|
Hasteko, esan daiteke Zumaiako haurren eskolako
|
euskararen
erabilera oso altua dela. Erabilera hori berretsi da behaketaren eta inkestaren bitartez jasotako datuekin.
|
|
|
Aldiz, dantza/ musika jardueretan eta liburuak irakurtzean
|
euskarazko
erabilera oso handia da LH4ko ikasleen artean, baina LH6ko haurren artean, gaztelania nagusitzen da. da, eskolaren eraginez LH4ko haurrei proposatzen zaizkien irakurketak euskarazkoak izango direla.
|
|
|
Ikerketa honek eman duen beste datu interesgarria izan da etxeko euskararen erabilerak duen lotura haurrek euren lagunekin kalean egiten dutenarekin. Izan ere, etxean guztiak daudenean euskaraz beti edo gehienetan hitz egiten den kasuetan, etxe horietako haurrek eskolan eta kalean egiten duten
|
euskararen
erabilera oso handia dela ikusi da, baina, bi hizkuntzetan berdin edo gaztelaniaz gehiago egiten den kasuetan, baieztatu da modu nabarmenean jaisten dela euskararen erabilera eskolan eta lagun artean. Beraz, ziur asko, ezaugarri hori arretaz zaintzeko modukoa izango da.
|
|
|
Diagnosi horren arabera, Zumaiako haurren artean
|
euskararen
erabilera oso handia dela esan daiteke, herriko euskaldunen dentsitateari dagokionez aurreikusten zen modura. Alegia, Zumaiak,% 74ko euskara gaitasuna duen udalerria izanik (EUSTAT 2021), Udalerri Euskaldunen Mankomunitatean ere biltzen da (UEMA), udalerri euskaldun eta arnasgune modura definitzen diren beste udalerri oso euskaldunekin batera.
|
|
|
Arretaz begiratzekoa izan da eskola eremuan
|
euskararen
erabilera oso handia izan arren, LH4ko haurren artean euskararen erabilera orokorra LH6an egiten dena baino txikiagoa izatea.
|
|
|
Haurren
|
euskararen
erabilera oso handia dela esan daiteke, baina, azpimarragarria da haur gazteagoen erabilera orokorra handiagoenarena baino txikiagoa izatea: LH4ko ikasleen eskolako euskararen erabilera esleitua% 84,9; LH6ko ikasleen eskolako euskararen erabilera esleitua% 88,2 Arretaz begiratzekoa izan da eskola eremuan euskararen erabilera oso handia izan arren, LH4ko haurren artean euskararen erabilera orokorra LH6an egiten dena baino txikiagoa izatea.
|
|
|
Haurren euskararen erabilera oso handia dela esan daiteke, baina, azpimarragarria da haur gazteagoen erabilera orokorra handiagoenarena baino txikiagoa izatea: LH4ko ikasleen eskolako euskararen erabilera esleitua% 84,9; LH6ko ikasleen eskolako euskararen erabilera esleitua% 88,2 Arretaz begiratzekoa izan da eskola eremuan
|
euskararen
erabilera oso handia izan arren, LH4ko haurren artean euskararen erabilera orokorra LH6an egiten dena baino txikiagoa izatea. Alderagarria da neurri handi batean behaketaren bitartez jasotako adinaren araberako datu desberdintasunarekin (ikus 4.2.3 atala).
|