|
2005
|
|
|
Erabilerari erreparatuta, gaztelania da gehien erabiltzen den hizkuntza. Halere,
|
euskararen
erabilerak gora egin du, batez ere euskaraz hitz egiten hasi diren gazte euskaldun berriei esker. Euskaldun zaharrek ere leial eusten diote euskararen erabilerari.
|
|
2007
|
|
|
Orduko gizarte arauaren arabera euskara hauJakina da dakitenen artean baino ezin dutela hizkuntza batean hitz egin. Beraz,
|
euskararen
erabilerak gora egiten jarraituko badu, euskarak euskaldun gehiago behar ditu eta, batez ere, euskara ondo dakiten euskaldunak behar ditu, euskara gaztelania baino erraztasun handiagorekin erabiliko duten euskaldunak, hain zuzen.
|
|
|
Jakina da dakitenen artean baino ezin dutela hizkuntza batean hitz egin. Beraz,
|
euskararen
erabilerak gora egiten jarraituko badu, euskarak euskaldun gehiago behar ditu eta, batez ere, euskara ondo dakiten euskaldunak behar ditu, euskara gaztelania baino erraztasun handiagorekin erabiliko duten euskaldunak, hain zuzen. Bestalde, gertuko harremanak izaten diren eremuetan –aisian, zerbitzuetan, merkataritzan eta lanean, bereziki– euskara erabiltzeko aukerak areagotu beharra dago.
|
|
|
Zenbat eta gehiago izan euskara bigarren hizkuntza izan eta bere seme alabei euskara familia bidez transmititzen dietenak, orduan eta euskal elebidun eta elebidun orekatu gehiago izango dira eta, horren ondorioz, handiagoa izango da euskaldunen dentsitatea, bai gune soziolinguistikoetan bai harreman sareetan ere. Euskaldun berriek euskara familia bidez transmititzeko joera areagotuko balitz, datozen urteetan
|
euskararen
erabilerak gora egiten jarraitzeko luke kalean, familian, lagunartean eta, oro har, gertuko harreman sareetan.❚
|
|
|
1 Adin talde guztietan, adinekoengan ezik,
|
euskararen
erabileraren gorazko joera ageri da. Nafarroako eta Iparraldeko kasuan ordea, kezkagarria da haurren adin taldeak adierazten duen joera.
|
|
|
1 Adin talde guztietan, adinekoengan ezik,
|
euskararen
erabileraren gorazko joera ageri da. Nafarroako eta Iparraldeko kasuan ordea, kezkagarria da haurren adin taldeak adierazten duen joera.
|
|
|
Irabaziak beraz, haurrengandik datoz, baina haur horiek gazte bihurtzen direnean ez da ziurra hauek euskara erabiltzeko joerari eutsi izatea. Azken urteetan Donostia eta Gasteizen, gazteen arteko
|
euskara
erabilerak gora egin badu ere, haurren arteko kopuruak ez dira mantendu haur hauek gazte izatera iritsi direnean. Beste era batera esanda, gehiago behar luke izan gazteen euskara erabilerak progresioa lineala izan balitz, baina ez da horrela.
|
|
|
1 Azken 20 urteotan
|
euskararen
erabilerak gora egin du, apurkaapurka, EAEko lehenengo hiru gune soziolinguistikoetan; erdaldunetatik hasita goi ertainera, hain zuzen. Euskaldunena den laugarren gune soziolinguistikoan, aldiz, euskararen erabilerak behera egin du, Inkesta Soziolinguistikoaren arabera.
|
|
2010
|
|
|
3.1. euskararen egoeraz eta gazte euskaldunez hizkuntzaren egoera eta hiztunen bizipenak uztartzeak, hau da, euskararen bilakaeraren azalpen makro kuantitatiboa deskribapen mikro kualitatiboaz osatzeak sakontasuna eman dio azken 20 urteotako nafarroako euskararen bilakaeraren azterketari. arakatu ditugun gazteen euskararekiko bizipenak koherenteak dira hiztunek izan dituzten hizkuntza ingurune eta esperientziekin. nafarroako euskararen egoera continuum moduan agertzen da, bai datu demolinguistikoetan bai hiztunen bizipenetan. Familia gizarte gune funtsezkoari erreparatuta, ikus dezakegu familia euskaldunbeteak (belaunaldi guztietan kide euskaldunez osatuak), oro har, Mendialde euskaldunean daudela. ingurune oso euskaldunak ohi dituzte eta haurren hizkuntza sozializaziorako baldintza egoki eta lagungarriak. gazte horien
|
euskararen
erabilerak gora egin du azken urteotan. baina gazte euskaldunen erdia baino gutxiagok baizik ez du hizkuntza inguruabar aldeko horietan hazteko aukera izan. herri oso euskaldunetatik at, euskararen galeraberreskurapen prozesu historikoa gertatu den herrietan familia ez da hizkuntza gune homogeneoa izaten eta heterogeneotasuna belaunaldi berean (gurasoak, adibidez) edota belaunaldien artean (aitat... familia euskaldun ez osoak (guraso bat bakarra euskalduna dutenak, kasu) eta familia euskaldunberrituak (kide euskaldunak azken belaunaldian baizik ez dituztenak). eremu erdaldun (du) etako gazte euskaldun gehienek aurreko familia heterogeneo tipologia bietariko bat izan dute. hori horrela, euskara nekez izan da familiakoen arteko erabilera hizkuntza nagusia, hainbatetan ohikoa izan bada ere. gainera, ingurune erdaldunetan bizi dira eta horrek eraginda, adin berekoen artean erdara izan da komunikaziorako gizarte araua. hala bada, familiak eta auzo edo gizarte ingurune hurbilak (eskola barne) batera jokatzen dute haurren hizkuntza sozializazioan. batera, baina ez indar beraz. haurtzaroaz geroztik ingurunea gailentzen zaio etxekoari, gazteak egiten dituen hautuak direla medio. euskararen erabilera soziala handia denean, ingurune euskaldunaren eragina familia bidezko transmisioaren hutsunea berdintzera iritsi daiteke eta, eskola lagun, haurren euskarazko sozializazioa ahalbidetu. inguru erdaldunetan aldiz, haurren euskararekiko bizipenak eskolari lotuta egon dira eta etxeko erabilerak ―euskarak etxeko harremanetan lekua izan duen kasuetan― ezin izan ohi du haur gaztetxoen adinkideekiko erabilera, erdaraz ezarria, euskarara erakarri. hori gertatu ezean, gazteen ezagutzaren eta erabileraren artean dagoen arroilak urratzen segituko du. ondorioa garbi dago:
|
|
2012
|
|
|
herritarren %84k gaztelania du hizkuntza nagusi, edo bakar, hamarretik bederatzi dira Lapurdin eta Nafarroan?. Alde handiak daude herrialdeen artean, eta
|
euskararen
erabilerak gora egin duela esate hutsak errealitate batzuk estaltzen ditu: Gipuzkoan %26, 6koa da; Nafarroa Beherean eta Zuberoan %10, 2koa.
|
|
|
Azken 20 urteotako bilakaera aztertuz gero,
|
euskararen
erabilerak gora egin du EAEn, bere horretan dago Nafarroan eta behera egin du Iparraldean.
|
|
|
|
Euskararen
erabilerak gora egin du eremu guztietan, etxean izan ezik.
|
|
|
|
Euskararen
erabilerak gora egin du eremu guztietan, etxean izan ezik. Hazkunderik handienak eremu formaletan izan dira.
|
|
|
EAEn ere
|
euskararen
erabilerak gora egin du erabilera eremu guztietan, etxean izan ezik. Etxeko erabilerak oso gorabehera txikiak izan ditu azken 20 urteotan, eta %17aren bueltan ibili da 1991 eta 2011 bitartean.
|
|
|
EAEn ere
|
euskararen
erabilerak gora egin du erabilera eremu guztietan, etxean izan ezik. Etxeko erabilerak oso gorabehera txikiak izan ditu azken 20 urteotan, eta %17aren bueltan ibili da 1991 eta 2011 bitartean.
|
|
|
Izan ere, bere horretan EAEn baino ez da gertatu. Nafarroan eta Iparraldean
|
euskararen
erabilerak gora egin du, baina 35 urtetik beherakoen artean, Iparraldean lehenengo aldiz gainera.
|
|
|
ez eremu administratiboak eta ezta herrialdeak ere ez dira homogeneoak bere baitan; hots, alde handiak daudela herrialdeen barruan bertan ere eskualdetik eskualdera eta udalerritik udalerrira. Adibidez, susmoa dugu azken bost urteotan Nafarroako, Arabako eta Bizkaiko hainbat eremutan
|
euskararen
erabilerak gora egingo zuela, Gipuzkoan bezala; eta alderantziz, Gipuzkoako hainbat tokitan behera egingo zuela. Hori guztia aztertzea funtsezko erronka da egoeraren eta aldaketa joeren diagnostiko egoki bat egiteko.
|
|
|
Iraultza horren neurriaz jabetzeko, hona hemen gazteen erabileraren bilakaeraz hainbat datu: 16 eta 24 urte bitarteko gazteen artean
|
euskararen
erabilerak gora egin du udaletxean, banketxean eta osasun zerbitzuetan, 1991ko %8, 9tik, 2011ko %21, 8ra(+ %145, 9ko hazkunde erlatiboa), lagunekiko elkarrizketetan (%10, 5etik %24, 1era;+ %128, 6ko hazkundea), lankideekin (%11, 5etik %24, 8ra;+ %115, 9ko hazkundea), kaleko erabileran (%8, 5etik %13, 4ra;+ %44, 8ko hazkundea) eta etxean (%11, 5etik %13, 5era;+ %16, 9) 2 Igo egin da, hortaz, gazte... Zalantzarik ez dago irakaskuntzan ere indartsu egingo zuela aurrera euskararen erabilerak azken hogei urteotan, eta inkognita nagusia, akaso, hedabideen kontsumoan gazteek zer nolako bilakaera izan duten jakitea dugu (oraingoz ez dugu daturik horretaz aritzeko).
|
|
|
%20k euskararen erabilera trinkoa egiten du, hau da, euskara erdara beste edo gehiago erabiltzen du eguneroko jardunean; %8, 9k euskara erabiltzen du, baina erdara baino gutxiago; eta gainerako guztiek (%71, 1ek) erdara erabiltzen dute beti edo ia beti (hauen artean %8, 3k, oso gutxitan bada ere, euskara ere erabiltzen dute). Azken 20 urteotako bilakaera aztertuz gero,
|
euskararen
erabilerak gora egin du apurkaapurka EAEn (batez beste 4 puntu). Erabilerari buruzko emaitzetan alde handiak daude lurralde batetik bestera.
|
|
|
"
|
Euskararen
erabilerak gora egin du apurka apurka EAEko hiru lurraldeetan eta lehenengo, bigarren eta hirugarren gune soziolinguistikoetan. Laugarrenean, aldiz, behera egin du euskara erabiltzen dutenen portzentajeak.
|
|
|
Orain gutxi argitaratu berri den Aiarako euskararen gidan Okondon
|
euskararen
erabilerak gora egin duela argitaratu da.
|
|
|
Orain gutxi argitaratu berri den Aiarako euskararen gidan Okondon
|
euskararen
erabilerak gora egin duela argitaratu da.
|
|
|
Horrez gain, euskara erdara baino gutxiago erabiltzen dutenak %8, 9 dira EAEn, %8, 9 Iparraldean eta %4, 6 Nafarroan. Azken 20 urteetako bilakaera jorratuz gero,
|
euskararen
erabilerak gora egin du EAEn, bere horretan jarraitzen du Nafarroan eta behera egin du Ipar Euskal Herrian.
|
|
2014
|
|
|
Azken 20 urteotako bilakaera aztertuz gero,
|
euskararen
erabilerak gora egin du apurka apurka EAEn (batez beste 4 puntu). Igoera hori hiru lurraldeetan eta lehenengo hiru gune soziolinguistikoetan gertatu da.
|
|
|
Emaitzak gora, pixkanakaKanpainarekin hasi zirenetik, Amasa Villabonan nahiz Zizurkilen emaitzek pixkanaka gora egin dutela jakinarazi dute Maitek eta Ainhoak. “Villabonaren kasuan, bina puntuz bina puntu,
|
euskararen
erabilerak gora egin du errenta aitorpena egiterakoan azken urteotan. Hala ere, Tolosaldeko herri guztien artean, gora egitea gehien kosta zaion herria da gurea.
|
|
2015
|
|
|
Etxean nagusiki euskaraz dihardutenak %13, 9 ziren 1991 urtean, eta 2011 urtean, berriz, %13, 6 Datuak jatorrizko dentsitatearen araberako udalerri multzoka aztertuta, ordea, joera aipagarriak ikusten dira. Horrela,
|
euskararen
erabilerak gora egin du eta gaztelaniarenak behera hiru multzo erdaldunenetan, abiapuntuko ezagutza maila %30etik beherakoa zuten udalerrietan. Aitzitik, gainerako multzo guztietan behera egin du euskararen erabilerak eta gora gaztelaniarenak.
|
|
|
Kopuru hori %47, 5era jaitsi zen 2011 urtean. Udalerri euskaldunetako etxeetan ez bezala,
|
euskararen
erabilerak gora egin du apur bat gainerako udalerrietan, eta 1991n %6, 6 izatetik egun %7, 5 izatera pasatu da. Aurkako joerak aurkitzen ditugu, hortaz, ikertutako bi multzoetan:
|
|
|
2001ean, egunkariek euskarari eskaintzen dioten tratamenduaren gaineko azterketa aurkezteko, Kontseiluak Gararekin bilera egin zuen. Kuantitatiboki, gure egunkarian 1999tik 2001era
|
euskararen
erabilerak gora egin duela esan ziguten (%17 tik %19, 63ra iritsiz). Kualitatiboki ere balorazio positiboa egin ziguten, eus kara atal guztietan erabiltzen baitu Garak, ez soilik euskararentzat gordetako gaietan.?
|
|
|
Ezagutzan agian konbergentziapositiboa izan daiteke, baina erabileran ez nuen nik konbergentzia positiboa zenik ikusten. Hau da, grafiko horiek erakusten duten maldek ez daukate gradu berdinak, eta aldapa beherak handiagoakiruditzen zaizkit
|
euskararen
erabileran gorak baino, edo behintzat nik konbergentzia hori, izatekotan, oso epe luzera, erabileran etorriko dela ikusten dut.
|
|
2016
|
|
|
Datuak biztanle euskaldunen 1981eko dentsitatearen araberako udalerri multzoka azterturik, ordea, joera nabarmen bi ikusten dira oro har.
|
Euskararen
erabilerak gora egin du, eta gaztelaniarenak behera, hiru udalerri multzo erdaldunenetan (hots, abiapuntuko ezagutzamaila %30etik behera zuten udalerrietan). Aitzitik, gainerako multzo guztietan behera egin du euskararen erabilerak eta gora gaztelaniarenak.
|
|
|
4.5 Zer ingurumen girotan ari da
|
euskararen
erabilera gora, behera edo bietara egiten?
|
|
|
1 2011ko V. Inkesta Soziolinguistikoak ere antzeko zerbait zioen: " EAEn ere
|
euskararen
erabilerak gora egin du erabilera eremu guztietan, etxeanizan ezik. Etxeko erabilerak oso gorabehera txikiak izan ditu azken 20 urteotan, eta% 17aren bueltan ibili da 1991 eta 2011 bitartean(...) Etxetik kanpo, lagunekin(% 21,8), lankideekin(% 24,5), udal zerbitzukoekin(% 24,8) eta osasun zerbitzukoekin(% 19,8) argi eta garbi egin du gora euskaraerdara beste edo gehiago erabiltzen dutenen ehunekoak" (Eusko Jaurlaritza, 2013a:
|
|
|
Hemen sortua naiz, ongi ezagutzen dut, eta 70 hamarkada inguruan euskara ez zen entzuten; jende askok ez zuen jakingo hizkuntza hori bazenik ere, eta gaur egun edozein tokitan entzun daiteke euskara. Poliki bada ere
|
euskara
erabilera gora egiten ari da Gasteizen; esango nuke orain arte mirakulu bat izan dela, eta hemendik aurrera beste bat behar dela. Erronka" alimalekoa" da, Iparraldean esaten den bezala.
|
|
|
|
Euskararen
erabilerak gora egingo badu, euskaldunok sustatzaileak izan dugu, beraz; ezin gara hiperzuzentzaileak izan.
|
|
2017
|
|
|
Datu eztabaidaezina da: haurren, gazteen eta helduen
|
euskararen
erabilerak gora egin du nabarmen. Aitzitik, adinekoen erabilerak berak egin du, hori ere nabarmen.
|
|
|
Haurrak(% 18,3) dira kalean euskara gehien erabiltzen dutenak; hauen ostean gazteak(% 12,3), ondoren helduak(% 11,5) eta, azkenik, adinekoak(% 8,1) dira euskara gutxien erabiltzen dutenak. 1989tik haurren, gazteen eta helduen
|
euskararen
erabilerak gora egin du; adinekoenak, berriz, etengabeko beherakada izan du. Hala ere, 2006tik 2016ra adin talde guztietan atzerakada gertatu da.
|
|
2018
|
|
|
Atseden aldian, esperientzia ia guztietan egin du zer edo zer behera euskarazko erabilerak (salbuespena A eta J guneak dira, non atsedenaldian ere
|
euskarazko
erabilerak gora egin duen, puntutxoren bat soilik bada ere). Aztertutako aldi osoa kontuan hartuta, berriz, (Erabilera 1 eta Erabilera 3 arteko aldea) gune guztietan eman da, salbuespenik gabe, lankideen arteko euskarazko erabileran igoera bat.
|
|
|
Lan honetan, 2013 eta 2016 artean hamahiru lantegitan egindako esperientzien emaitzak eskaintzen dira. Tresna sinplea eta eraginkorra suertatzen ari da metodologia hau euren hizkuntza ohiturak euskararen aldera aldatu nahi dituzten taldeentzat eta, hala, metodologia aplikatu den kasu guztietan
|
euskararen
erabilerak gora egin du modu adierazgarrian. Erabilerari ikuspegi kolektibo batetik begiratzen diogu lan ildo honetan, eta aztertutako esperientzietan taldea da erreferentzia, ez banakoa.
|
|
2021
|
|
|
Arrue ikerketaren arabera, erabileraren goranzko joera eten egin da. 2011tik 2015era bitartean, EAEn, LH4ko eta DBH2ko ikasleen
|
euskara
erabilerek gora egin zuten eskolan. Aldiz, 2017ko datuek beheranzko joera erakutsi dute.
|
|
|
Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako ikastetxeetako ikasleak eskola giroan euskaraz zenbat aritzen diren neurtzen du txostenak —ikasleek galdetegi bat betetzen dute—, eta bi urtean behin egin ohi da ikerketa. 2011tik 2015era egindako hiru zenbaketetan,
|
euskararen
erabilerak gora egin zuen epealdi guztietan, baina, 2015arekin alderatuz gero, 2017an aldagai denetan txikitu da eskolako euskararen presentzia. Adierazgarria da bi urtean nola apaldu den aurreko urteetan etengabe gora egin zuen hizkuntza erabilerak.
|
|
2022
|
|
|
Dena dela, azterketak bestelako joera baikorrago batzuk agertu ditu. Euskaldunak %60 eta %80 bitartean diren herrietan,
|
euskararen
erabilerak gora egin du. Puntu bat igo da.
|
|
2023
|
|
|
Beste aldagai batzuek ere eragiten dute euskararen erabileran (jarrerak eta interesak, esaterako). Baina harreman sarea bermatzen denean eta euskaraz hitz egiteko erraztasuna nahikoa denean,
|
euskararen
erabilerak gora egiten du. (Eusko Jaurlaritza, 2023:
|
|
|
Euskal Herri euskaldun bat amesten dugunok onartu dugu norberak nahi duen hizkuntza erabiliko duela, eta ez dela beti euskara izango denek hautatutakoa. Baina, politikak ahulenaren aldekoak izango badira batez ere,
|
euskararen
erabilerak gora egitea nahi dugulako da, era iraunkorrean, inori kalte egiteko asmorik gabe, geure buruari zor diogulako. Izan ere, hizkuntza indartsuek trabak berez eta sarri jartzen dituzte.
|
|
|
Jakin badakigu, belaunaldi berriak administrazioko lanpostuetara iristen ari diren tamainan,
|
euskararen
erabilerak gora egiteko baldintza hobeak dituela. Baina, hori ez da nahikoa izango.
|