|
2000
|
|
|
Bildumaren egileen ustez, gazteek euren argotean ere euskara sar dezaten tresna egokia da liburu hau. Baina lehenago ere irainka
|
euskaraz
jarduten zuenak, bere lexikoa zabaltzeko aukera izan dezake
|
|
|
Txepetxen teoriak, garai batean, euskal hiztun osoak sortu behar ditugula esaten zuen, hiztun horrek ez duela diglosikoa izan behar, gure gurasoek garai batean ziren bezala (eskolatu gabeak eta funtzio formaletarako euskara gorputzik gabekoak). Orain gertatzen zaiguna da irakaskuntzaren bidez nolabaiteko corpus formalaren jabe direla, baina asko eta asko gero ez direla gauza mundu informalean
|
euskaraz
jarduteko.(...)
|
|
|
Azaroan dira hastekoak Euskadiko Euskal Antzerki Topaketak Azpeitian. Oraindik ez dago erabakita zein taldek parte hartuko duten, bai ordea denek
|
euskaraz
jardungo dutela. Euskal Herri mailan euskara hutsezko antzerkia sustatzeko egiten diren topaketa bakarrak dira eta antzerki talde andana igaro da Azpeitiko Zelaitxo aretotik, hala amateurrak nola profesionalak.
|
|
|
Albiste gutxi dira Garan euskaraz EuskalHerriarekin harreman zuzena ez dutenak. Mundu zabala barik, etxe barrua daerreferente nagusia
|
euskaraz
jarduterakoan.
|
|
|
Gararen orrialdeetatik
|
euskaraz
diharduten hiztunak, gehienbat, beren izenpropioan diharduten pertsonak dira. Alegia, ez dute ordezkatzen, normalean, ezelakoegitura formalik.
|
|
|
Erakunde administratiboetako ordezkariek nekez egiten duteeuskaraz egunkari honetako orrialdeetatik. Garan
|
euskaraz
diharduten apurrak, hezkuntza mundukoak dira asko eta asko. Oso hurbiletik daude, desberdintasunestatistiko oso txikirekin, kulturakoak eta euskara erakundeetakoak.
|
|
|
euskarak, batez ere, euskarari buruzhitz egiteko balio du, bai Garan bai Deian. Eskuineko nazionalisten egunkariarenkasuan,
|
euskarari buruz
jarduterakoan, hamar albistetatik sei euskaraz argitaratzen dira.
|
|
|
|
Euskaraz
diharduten protagonistak kontuan hartuta, egunkari nazionalistakegitura formaletako ordezkariak erakusten ditu, batez ere. Alegia, alderdietako, sindikatuetako eta gizarte erakundeetako ordezkariak mintzo dira Deian euskaraz.Bigarren leku batean agertzen dira banakoak, beren izen propioan diharduten horiek.Eta atzerago agertzen dira, agertu ere, erakunde administratiboetako bozeramaileak.
|
|
|
Protagonistei gagozkielarik,
|
euskaraz
diharduten apur horiek, gehienbat, banakoak eta talde ez formaletako ordezkariak dira. Esan gura baita:
|
|
|
euskara euskarariburuz hitz egiteko erabiltzen da, gehienbat.
|
Euskarari buruz
jarduterakoan, euskarakbalio estatistiko aipagarria du orrialde nafarretan: gai honi buruzko hamar albistetatikhiruk ikusten dute argia euskaraz.
|
|
|
Egunkarian
|
euskaraz
diharduten pertsonaiak berak kontuan hartuta, beren izaeraribegiratzen diegularik, talde ez formaletako ordezkariak dira, batez ere. Egitura formaletako bozeramaileek eta erakunde administratiboetako ordezkariek talde ez formaletakoek baino askoz kopuru txikiagoan dihardute euskaraz Mundoren orrialdeetatik.
|
|
|
|
Euskaraz
diharduten protagonista apur horien artean, bestalde, kultura mundukoaketa euskara mundukoak aurkitzen ditugu modu nabarmenean.
|
|
|
Ez dakit kultura den, ez dakit urte honi dagokion. Badakit, ostera, urte luzeetan
|
euskararen alde
jardun duten norbanako franko susmopean direla, laster batean erruztaturik ikusiko dugun euskarazko kultura oso baten aitzindari gisa.
|
|
2001
|
|
|
Nire helburua ikasleek klasetik kanpo ere nolabaiteko erreferente positibo bataurki dezaten ahalegintzea izan da. Horretarako, euskal komunikabideek eskaintzen duten aukera aprobetxatzea iruditu zait modurik errealistena eta eraginkorrena.Zorionez,
|
euskaraz
diharduten komunikabideak (prentsa, irratia, telebista) normaltasun osoz hedatu dira Euskal Herriko eskualde erdaldunetan ere, eta nolabaitekoeuskal bizitza eraikitzen hasteko ezinbesteko tresna bilakatu zaizkigu. Beraz, euskalgintzaren arloan gabiltzanok, eta batez ere irakasleok, komunikabide horienpresentzia aintzat hartu, sendotu, eta aprobetxatu egin genuke, hiztun komunitatearen trinkotzea lortzeko bide aproposa izan baitaiteke.
|
|
|
Beraz, Haur besoetakoa irakurtzen dugularik, bikoiztutakofilme amerikar bat ETB1ean ikusten ari garenean bezala jasotzen dugu. Bateanzein bestean argi dago ezin dezaketela pertsonaiek
|
euskaraz
jardun errealitatean; baina konbentzioz onartzen dugu hori. Antzeko zerbait egin zuen, urte batzukberanduago? 1969an?
|
|
|
Hori horrela,
|
euskararen aurka
zihardutenek ezin jardun dezakete lehengo modu berean oso arrazoi sinpleagatik, euskararen errealitatea aldatu delako. Horrek, alabaina, ez du esan nahi aurkarien diskurtsoa aldatu denik, egokitu egin da, besterik ez.
|
|
|
Euskaraz eta euskararen sustapenerako proiektuak abian jarri ahal izateko behar besteko baliabideak aurkitzea gero eta zailagoa da. Ezagutzaren gizartea deitutako honetan, dirutza xahutzen duen jendarte mediatikoan,
|
euskaraz
jardutea ez da errenta, euskarak, salbuespenak salbuespen, ez dakar hazkuntza pertsonalerako betarik. Garai batean militantzia esaten genion hura, ezinbestekoa da eta izango da.
|
|
|
Erasook badute halaber zeharkako beste eragin kezkagarri bat. Bigarren ondorioa, beraz, euskara bera eta
|
euskararen alde
diharduten talde eta elkarteak kriminalizatuz, euskararen aldekoak diren edo behar luketen hainbat jarrera, zer gertatuko beldurrez, epeltzea eta neutralizatzea da. Alegia, jadanik mehatxutan soilik ez, baizik eta zigor neurri konkretutan bilakatzen ari diren adierazpenen bidez, erakunde publiko, pribatu zein norbanako askoren ekimenak apaldu edota moteltzeko joera eman liteke, beren jarduerak izan ditzakeen irakurketa politiko etajudizialaren beldur.
|
|
2002
|
|
|
Antzeko kanpainetan bezalatsu," Euskaraz, eskubide osoz" lemapeko honek paretetan pegatuko dituzten afixak, soinean iltzatuko diren txapak,
|
euskaraz
jardun daitekeelako mahai gainera labainduko den ohar tolesgarria eta bularpera itsatsiko diren eranskailuak baliatuko ditu bere aldarria hedatzeko tenorean. Zentzu honetan, afixa nagusian agertzen dituzten marrazkietan bide seinaleetako ikurren itxura dago," umorez baina zorrotz, dekretuaren ondorioak islatu nahi ditugu", Oinarriak ek dioenez.
|
|
|
Beharbada. Izan ere, unibertsitateetan euskaraz aurkeztutako doktore tesiak ugarituz omen doaz, alabaina, zertarako balio digu, baldin eta, bidenabar, euskara orain arte nagusi izan den lurraldeetan
|
euskaraz
jardungo duen iturgin, hargin, tabernari, dendari, e.a., hots, orain arte euskaraz burutzen ziren jarduerak, erabilera eremuak, oharkabean etengabe galtzen baditugu, euskara nagusi izan den eta gainbeheran datozen garai bateko lanbide tradizionaletatik gaurkoetara igaro eta nonahi euskararen erabilera ahalbidetzeko lan poltsa berrietan tokia hartu eta indarberritu dadin egiatan ahalegintzen ez ba...
|
|
|
Egia da, kritika hori jaso dut. Hala ere, nik aukeratu ditudan denek ez dute
|
euskaraz
jarduten. Badira erdaraz diharduten batzuk ere, Javier Sadaba kasu.
|
|
|
Erreztasunik ez euzkeraz mintzatzeko, erderaz ikasijak dirala ta. Bai gu be; baña gatxago ixan arren be ta sarri errezago baño ezta
|
euzkeraz
jarduten dogu alegiñak egiñaz. Abertzaliak garalako!
|
|
|
|
Euskaraz
diharduten irakasleek, oro har, erdaraz dihardutenak baino lan baldintza eskasagoetan ari dira lanean: behin behineko kontratuak ugaltzen ari dira; asignatura edo irakasgai ezberdin gehiago eman behar izaten dituzte; frankotan, gainera, irakasgai desberdin gehiago izateaz gain, bi hizkuntzatan eman behar izaten dituzte; halaber, euskarazko testuliburu eta material falta handiagoa izaten dute.
|
|
|
8 taula: EHUko Zientzia Fakultatean
|
euskaraz
diharduten talde eta azpitaldeak.
|
|
|
Euskarazko eskoletan daukaten batez besteko dedikazioa %76koa da. Irakasleeuskalduna ez da oso osorik
|
euskaraz
diharduen irakaslea. Irakasle euskaldunenartean, eta esrimazioa da, berriz ere esaten dut?
|
|
|
Unibertsitate guztietan aritzen gara neurri bateanedo bestean, eta ikerkuntzan alor ezberdinetako adituak elkartzen diren neurrian, guk euskaldunok antzera jokatu genuke. Egia da, eta hemen ez daaipatu, baina seguru asko aipatuko da?, helburua edo xedea argitu gabe dagoela:?
|
Euskaraz
diharduen unibertsitatea, Euskal Unibertsitatea?, zabalegia da definiziohori; zehaztu egin genuke gehiago, baina adostasunerako esparru zabalosoa dago horretan. –
|
|
|
EGA edo titulazio baliokidealizentziaturaren edo diplomaturaren osagarri egokia da, baina ezin izan dezakehiru, bost urte edo gehiago ikasketak euskaraz eginez lorturiko tituluak baino baliohandiagoa. Badakigu, jakin, unibertsitarioen hizkuntza maila hobetu behar dugula, baina horren aitzakian ezin jar dezakegu zalantzan unibertsitatearen beraren xedea.Geure ikasleak
|
euskaraz
jarduteko ondoen prestatutakoak direla guk geuk, unibertsitatean euskaraz dihardugunok, esaten ez badugu, zeinek esango du. Euskaraz ikasteak leialtasunaren araberako hautu hutsala izan behar ote du?
|
|
|
EGA edo titulazio baliokidealizentziaturaren edo diplomaturaren osagarri egokia da, baina ezin izan dezakehiru, bost urte edo gehiago ikasketak euskaraz eginez lorturiko tituluak baino baliohandiagoa. Badakigu, jakin, unibertsitarioen hizkuntza maila hobetu behar dugula, baina horren aitzakian ezin jar dezakegu zalantzan unibertsitatearen beraren xedea.Geure ikasleak euskaraz jarduteko ondoen prestatutakoak direla guk geuk, unibertsitatean
|
euskaraz
dihardugunok, esaten ez badugu, zeinek esango du. Euskaraz ikasteak leialtasunaren araberako hautu hutsala izan behar ote du?
|
|
|
Zer esanik ez, irakasle propioek euskalduntasun praktikoa izan behar dutelaneko ekimenetan. Euskararen jakite hutsa gaindituz, lehen hizkuntza modura lanean
|
euskaraz
jardungo duten irakasleak dute izan, baiirakaskuntzan zein ikerkuntzan. Dena den, atal hori ez dugu komunikaziohonetan landuko, Euskal Unibertsitatearen barneko ezaugarri behinenadelakoan.
|
|
|
Beraz, bi hitzetan: HARTU HITZA hitzahartu eta hizketan jarduteko aukera da, gela barruan
|
euskaraz
jarduteko aukera, jakina; horixe da eta ez besterik.
|
|
|
Horixe da egoera, errealitate gordina. Euskal Unibertsitatea,
|
euskaraz
jardungo duen unibertsitate egitura alegia, behar du euskarak etorkizuna bermatu nahi badu. Egungo elebitasun eredua adabakia da, beharrezko adabakia segur aski, baina praka zaharrak bota eta berriak nola lortu planifikatu behar dugu.
|
|
|
euskal irakasleak ez daude ondo kokatuta aginte guneetan, eta hori, zer esanik ez, oso garrantzi handikoa da hartzen diren erabakiei begira, edozein mailatakoak direla. Adibidez, ikasketa planen aldaketa zein irakasle berrien kontratazioak eta beste makina bat kontu,
|
euskaraz
diharduten irakasleen eraginpetik kanpo gelditzen dira, eta sarri askotan bestelako" optikak" dira garaile ateratzen direnak. Esate baterako, UPV EHUko kontratazio berrietan sarritan gertatzen da, euskararen interesak barik, departamentuint eresak lehenesten direla, lanpostu elebidunak plantilla handitzeko zirrikitu ia bakarra direnetik hona.
|
|
2003
|
|
|
Beste bizkaitarrakaz baino gehiago egiten neban nik euskera gipuzkoar batzukaz, Deba ibaiaren ertzean edo inguruan dagozan herrietako abadegeiekin (Aretxabaleta, Oñati, Eskoriatza, Arrasate, Bergara, Eibar... tarrekin). Beste kiputxen hizkera gozo dotorea ulertzeko ez nintzan gai, baina esandako herrietakoekin
|
euskeraz
jarduteko ez neukan ezetariko zailtasunik. Ez nekian nik orduan hori zergaitik zan; ez nekian gipuzkoarron euskerea ta bizkaitarrona euskalki beraren adarrak zireanik.
|
|
|
56 Egin en argitaratutako elkarrizketan, UEUrekin izandako harremanen inguruan Arregik honela zioen, «guri harreman hauetara presentatu zaizkigun helburua, (neuk azpimarratua) dudarik gabe Eusko Jaurlaritzak bereak egin ditzazke, hain zuzen, konpromezu modura Euskal Herriko Unibertsitatearen materiala lantzen, edo
|
euskaraz
dihardutenei laguntza teknikoa ematen». Arregik, halaber, Jaurlaritzaren lehentasuna oinarrizko heziketa zela azpimarratu zuen.
|
|
|
Baitek Pilar Aizpitartek eta Enrike Zurutuzak euskararen alde egindako lana errekonozitu nahi izan du izendapen horrekin. Aizpitarte antzerki munduan ibili izan da; eta Zurutuza albaitari gisa aritu izan da lanean euskarari garrantzia emanez, eta
|
euskararen alde
jardun izan du antzerkian, komunikabideen eta idazle gisa.
|
|
|
⢠Agustin Kardaberaz10 (Hernani, 1703 Bolonia, 1770).
|
Euskaraz
jardun zuten eta hizkuntzaren kezka bizia izan zuten misiolarien zerrenda hasten dugu berarekin. Bere biografian garaiko erlijioso sutuen ohiko ezaugarri guztiak biltzen dira:
|
|
|
Baina gauzak ez aldrebes ulertu: errua ez da
|
euskaraz
diharduenarena, ez diharduenarena baino. Komunikazio industriak abertzaletasunaren zoko bazterrera  kondenatzen du euskaldun ez abertzalea, edo erdarazko kon  tsumo arroztailera.
|
|
|
Euskaltegira lehenbiziko aldiz hurbiltzen den ikasleorori oso garbi utzi behar zaio, ezagutza maila batetik aurrera, ‘gutxieneko ordu kopuru bat
|
euskaraz
jardutea renp remia’, horri erantzun ezean jai duela azpimarratuz. Ikasten ari den hizkuntza erabiltzea da hizkuntz komunitateantxertatzeko modu bakarra.
|
|
|
Jakina, jarrera mekanizistarik gabe. Ez da aski, administrazioa euskararen alde dagoela adierazteko, noizbehinka telebistan
|
euskaraz
jardutea. Uste izan ohi den baino" usaimen" handiagoa izan ohi du jendeak jarrera jatorra eta jarrera artifiziala bereizteko.
|
|
|
Edozein kasutan, bidea ez dateke beheranzko joeraren aurrean etsitzea; askoz gutxiago ikasten eta irakasten ari direnei etsiaraztea. Egokiagoa eta zuzenagoa da mugimenduaren eragile izatea, jendeari euskara ikas dezan eraginez eta ikasten ari direnei
|
euskaraz
jarduteko ingurumen jatorren aukera eskainiz.°
|
|
|
" berezko nahiz kulturazko transmisioaren" bidez (Txepetxen hitzetan) euskarazko gaitasun nahikoa lortu duten ume, gazte edo helduak euren gizatalde etnokulturalaren hizkuntza gutxitua (euskara gurean) indartzera datoz, baldin eta" soziokulturazko muga hesi" horiek oraindik existitzen badira. Hau da, euskaldundu diren horiek
|
euskaraz
jarduteko baldintza egokiak dituen hiztun komunitaterik aurkituz gero, euskararen erabilera areagotuko dute, seguru aski. Horrela uler daiteke Gipuzkoa eta Bizkaiko zonalde batzuetan antzematen den kale erabileraren gorakada.
|
|
|
2. Gure uste apalean, ez gara ongi jokatzen ari, ez gara dagokigun ardura gureganatzen ari. Egia da itotze ekonomikoaren politikak kalte handiak egiten dizkiela
|
euskararen alde
diharduten taldeei, egia da diru laguntzek hipoteka astunak ezartzen dizkietela talde batzuei, eta egia da euskalgintzak eskaintzen dituen kalitatezko zerbitzuek jende askoren eguneroko lana eskatzen dutela. Baina, hala ere, garrantzi handikoa da indarrak batzea, ikuspegi sektorialak gainditzea eta bakoitzak bere sailetik ikuspegi oroko rrezjokatzeko batzen gaituzten plataformak indartzea, eta hori ez gara egiten ari.
|
|
2004
|
|
|
Poetago edo ez, neuk ere gustura irakurriko nuke. Eta ez Nikolasena bakarrik; baita
|
euskaraz
jardun duten beste hainbat idazle nagusiren edozein biografia ere. Orain arte euskal letretan egin den apurrari erreparatuta, jakitekoa izango litzateke zenbait euskal idazleri eman izan ote zaion nik Orixeri eman diodan neurriko edo antzeko biografi trataera.
|
|
|
Hala ere, lehen erran dudan legez, ez dut uste gatazka bukatuko denik. ETArekin edo ETArik gabe, adibidez, beldur naiz UPNk
|
euskararen aurka
jarduten jarraituko duela, intolerante batzuek intolerante izaten jarraituko dutela beldur naizen bezala. Neurri handi batean, gatazka identitateen arteko gatazka da »Nafarroa talaia ezin hobea da horretaz konturatzeko» eta alor horretan argudioak aurkezteko eta arrazoiak emateko toki zabala egon arren, jarrera intolerante eta ez demokratikoak erakustekoa ez da batere txikia.
|
|
|
Bestetik,
|
euskaraz
diharduen irrati nagusiak atentzioa deitzen dihardu egunero egunero, zein nahi programatan, deigarria egiten ez zaielarik. Nirekiko, ez da egokia eten barik erreferentzia direnen ahotik horrelakorik entzutea.
|
|
|
Euskara egokia egoera eta testuinguru bakoitzari ongi lotzen zaiona da. Azken batean, kaleko hizkera galtzean egoera informaletan
|
euskaraz
jarduteko modu bat galdu dugu. Urretxun eta Zumarragan euskararen erabilera oso txikia da.
|
|
|
Baina Ama Lurrak ez du hemendik joan zirenak epaitzeko eskubiderik, hemendik alde egin behar izan zutenen gaineko juzkuak egiteko eskubiderik ez du, are gutxiago erbestean hemengo euskaltasun bera bultzatzen ari direnak. " Hemengo euskaltasun bera" esan dut, baina hemen bertan ere, arrunt gauza diferente dira
|
euskararen alde
jardutea lanean Nafarroako Erriberan, Maulen, edo Santurtzin, edo Durangoko Azokan! Atzerrian bizi garenok ez dugu konplexurik:
|
|
|
Izan ere, hainbat neurri sustatu ditu, euskara benetan eta eragingarritasunez erabil dadin Justizia Administrazioan: bateko, langileak trebatuz, eta, besteko,
|
euskaraz
jardun nahi duten legelarientzat euskarazko lan tresnak prestatuz.
|
|
|
Eta diot euskaraz bizi dena eta ez euskaraz biziko litzatekeena baldin eta ez dakit ze baldintza emango balira eta abar. Niretzat euskal esparrukoa da
|
euskaraz
diharduen hedabidea. (...) Nik ulertzen dudan moduan esparrua, ez da lurraldetasunarekin erlazionatu edo parekatu behar.
|
|
|
Beste batzuen artean, Joxerra Garziarengan nabaritu izan dugu egin berri ditugun galdera horien inguruko kezka.
|
Euskarazko
jardunaren gaitasun erlatiboak honako hausnarketa hau eragin du euskaltzale honengan: –Badakit garrantzitsua dela euskararentzat alor berriak irabaztea, baina euskarari irabazi dizkiogun alor batzuetan nola dihardugun ikusita duda egiten dut mesederik egiten ari ote gatzaizkion gure buruari.
|
|
|
Hau eta hori eta bestea esango dugu, baina gure eskoletako (edo eskolatik pasatako) gazteek euskaraz egite horretan ez dugu aurrerapen handirik ikusten. Euskal eskolatik pasa diren edo hortxe ari diren gazteek ez dute, urrundik ere, orain mende laurden espero genezakeen aurrerapenik egin,
|
euskaraz
jarduteari dagokionez?. 643
|
|
|
Hizkuntza ez da, hortaz, behin eta berriz esateko, kulturatik at dagoen komunikazioaren tresna huts eta soila.
|
Euskaraz
jardute hutsa euskal kultura da, munduarekin ditugun harremanen zentzua hizkuntza horretan sozializatuz eraikitzen dugulako. Xehetasun esanguratsu bat, dena dela:
|
|
|
Honen sozializazioan bi nazio identitateetako erreferentzia guneak daudenez, bi hizkuntzekiko leialtasun mekanismoek dihardute lanean testuinguru soziolinguistikoaren arabera: hori erdalduna denean, erdaraz ariko da, eta euskarazkoa nagusitzen bada,
|
euskaraz
jardungo du.
|
|
|
Ez dago hizkuntzaren bidez eraikitzen ez den pentsamendu eta kulturarik.536 Alabaina, eta hortxe dago gure zorigaiztoaren auzia, gaur gure herrian
|
euskaraz
jarduteak ez du esan nahi besterik gabe jarduera komunikatibo horretan pentsamendurik eta sentimendurik eraikitzen dugunik. Lan hori bi erdaren esku dago gaur egun. Bi horietan hizkuntzaren eta pentsamenduaren arteko harremanak sormenezkoak direnez, Vigotski k zioen moduan pentsamenduaren sorrera hizkuntzaren eginkizun delako, Euskal Herriko pentsamenduaren eta kulturaren oinarri eta iturri bi erdarak dira.
|
|
|
Zein onespen profesional espero lezake ordea Madrilen
|
euskaraz
diharduen antzezleak, aurkezleak, esatariak, kazetariak, euskaraz idazten duen gidoigileak, euskaraz mintzo den filmak (edo telesaioak). Zein etorkizun daukate hemen, hedabideetan, euskaldunek sortutako lanek Madrildik onespenik jaso ezean?
|
|
|
Berriz ere, talde sendoarena egiten saiatuko dira.
|
Euskaraz
dihardugunon artean, aurrekontu handiena izango duen gunea aurkeztu digute. Euskarazko ekoizpena, ingeles eta gaztelaniazkoaren ondoan jarrita, 15 langilerekin jalgi da plazara EITBren Interneteko alorra.
|
|
|
Euskara ofiziala den euskal lurraldeetan, eta EAEn batik bat, legearen letrak eskubide garrantzitsu batzuk aitortzen dizkigu: noiznahi, nonahi eta nornahiren aurrean
|
euskaraz
jarduteko eskubidea dugu. Inork ezin gaitu behartu erdaraz egitera guk nahi ez badugu.
|
|
|
Telebista txikienak eta kateetara lotutako hiriburuetako telebistak alde batera utzita, hiru aurrekontu segmentu geratzen dira, non beste telebista guztiak kokatzen diren —ez asko, egia esan, herena baino gutxiago, baina hauek ere esanguratsuak:
|
euskaraz
dihardutenak eta biztanle kopuru esanguratsua duten inguruetan dihardutenak— Batetik, 300.000 eta 600.000 euro ren artekoa, non Debagoiena inguruko GoiTB, Irungo Txingudi Telebista eta Barakaldoko Tele 7 leudekeen batera, nahiz eta elkarrekinzerikusi gutxi izan telebista eredu gisa. Bestetik, 150.000 eta 300.000 bitartekoa, non euskaraz emititu eta zerbitzu publikoko izaera duten Ttipi ttapa, Xaloa eta Oarso kokatzen diren, baina baita Durango TB ekimen pribatu komertziala ere; eta, azkenik, 60.000 eta 150.000 milako tartea, non nagusi diren ekimen pribatuak:
|
|
|
Baina, ez batena ez bestearena ez dira nahikoak euskarari leku duin bat ziurtatzeko telebistagintza lokalean, programazioko atalean ikusiko den bezala. Egia da diru laguntza haiek ezinbestekoak direla
|
euskaraz
diharduten zenbait telebisten biziraupenerako, baino ez diote, ezta hurrik eman ere, euskarak arlo honetan dituen arazoei taxuzko soluziobiderik ematen. Diputazioen aldetik, berriz, eta harrigarria bada ere, idatzizko komunikabideetan eta teknologia berrietan euskara sustatzeko diru laguntza sistemak baitituzte indarrean, telebista lokalek ez dute diru laguntzarik jasotzen.
|
|
|
Emisio ordutegien luzatze orokorrak, askotan eguneko 24 ordutaraino, estrategia ezberdinak garatzera eraman ditu telebista lokalak. Batzuek,
|
euskaraz
dihardutenek eta kablez emititzen dutenek, telebista saio arrunt edo ohikoez gain karrusela1 4 deitu izan dena erabiltzen dute emisioa osatzeko, 5 grafikoan ikus daitekeen bezala. Karruselaren izaera informatiboa, publizitarioa, denbora pasakoa ala kanalaren identifikagarri izan daiteke, baina dudarik gabe telebista lokaletan emisioen betegarri gisa duen erabilera azpimarratzekoa da.
|
|
|
Alabaina horrek ez du esan nahi gutxi produzitzen dutenik beste telebistekin alderatuta. Alderantziz, ordutan, kopuru absolutuan, kanal handi haien produkzioa zabalagoa da, askotan,
|
euskaraz
jarduten duten kanalena baino, zeinen programazioa %100ean den etxe barruan ekoiztua. Ezberdintasuna errepikapenetan eta karruselaren erabileran dago.
|
|
|
• Lankidetza eta elkart rukea: produkzioa sustatzeko eta programazioa hornitzeko modu berriak garatuz —koprodukzioa, trukea, telebista lokalentzako programen azokak... — Gaur egun, kateak eta hornitzaile komertzialak dira programa iturri bakarrak;
|
euskaraz
dihardutenek ez dute ezta aukera hori ere. Euskararentzat bereziki, izugarrizko garrantzia izan dezake lankidetzak eta trukeak.
|
|
|
ez da onartzekoa euskarak telebista lokaletan bizi duen bazterketa; are gehiago, telebista lokalak paper garrantzitsua du jokatzeko hizkuntza normalizazioan. Interbentzio publikoa derrigorrezkoa da hizkuntza kuotakezarriz edota euskararentzako frekuentziak errese rbatuz,
|
euskaraz
jardungo duten zerbitzu publikoko telebista lokalak ezarriz eta euskararen aldeko gizarte ekimenak sustatuz. Garrantzitsua litzateke baita ere euskaraz dihard uten kanalen arteko sinergiak bultzatzea, koprodukzio formulak eta trukeak bultzatuz.
|
|
|
Eta programazioa osatzeko? Posible ikusten duzue
|
euskaraz
diharduzuen telebista lokalen trukeedota programaziosa rea antolatzea. Ze r nolako harremanak dituzue ETBrekin. Zernolakoinplikazioa izan luke gai honetan administrazioak?
|
|
|
Eta programazioa osatzeko? Posible ikusten duzue
|
euskaraz
diharduzuen telebista lokalen trukeedota programaziosa rea antolatzea. Ze r nolako harremanak dituzue ETBrekin. Zernolakoinplikazioa izan luke gai honetan administrazioak?
|
|
|
Nire haurtzaroko baserritarra ezinbesteko euskalduna zen. Erdaraz trakets edo batere ez akaso, eta
|
euskaraz
jardun behar. Hori ezaguna zen eta onartua zen Tolosako kalean, eta horrek ematen zion legamia izaera hori.
|
|
|
Aipatutakoarekin batera, ikerketaren beste konklusio osagarriak honakoak dira: euskara erabiltzera eramaten duen behar adinako gaitasun linguistiko hori familia barruko transmisioari esker lortzen dela gehienbat, eta itxaron egin dela hurrengo belaunaldia aztertu arte, jakin ahal izateko nagusiki erdaraz diharduten elebidunek haien seme alabei euskara transmitituko ote dieten, honela izanez gero
|
euskaraz
jardungo duten elebidunak sortuko baitira.
|
|
2005
|
|
|
etxea, familia, auzoa, hiria... Haurrak umetatik
|
euskaraz
jarduteko interesa, gogoa, beharra sentitzen eta bizi duen neurrian euskaraz jarduteko, dakien hori aplikatzeko eta aplikatuz gehiago jakiteko, gurpil horri bueltak ugariago eta errazago emango dizkio. Saio horretan, urrundik ere, eskola bakarrik ez da aski.
|
|
|
etxea, familia, auzoa, hiria... Haurrak umetatik euskaraz jarduteko interesa, gogoa, beharra sentitzen eta bizi duen neurrian
|
euskaraz
jarduteko, dakien hori aplikatzeko eta aplikatuz gehiago jakiteko, gurpil horri bueltak ugariago eta errazago emango dizkio. Saio horretan, urrundik ere, eskola bakarrik ez da aski.
|
|
|
Azkenik, ahalik eta ikasle gehienek
|
euskaraz
jarduteko ahalik eta erraztasun handiena izatea baldin badugu xede, bestelakoak zertan gutxietsi gabe, dudarik ez dago eskola ingurumena ere hizkuntzaren erabilera areagotzeko neurriez eta dinamizazio ekimenez osatu behar dela.
|
|
2006
|
|
|
Izan ere, politikaren zakuan lagun hurkoa entenditzeko, prozesuak konpartitzeko dauden ahaleginak ez dira igartzen
|
euskararen aldeko
jardunean. Euskarari lehentasuna ematen ahalegindu ordez, epe laburrean protagonismoa bilatzeari begira, alde bakarreko eta atxikimendua ez besterik bilatzen duten estrategia politiko jakineko ekimenak dira abian jartzen direnak, gure hizkuntza indarberritzeko ahalegina beste eszenatoki batera eramateko eragingarritasunik ez erakutsiz, euskara jendartera, paseoan ateratzen den txorimaloa bailitzan baliatuz.
|
|
|
AEK k urteak daramatza Berbalaguna proiektua sustatzen herri askotan. Azken mailatan dabiltzan ikasleei
|
euskaraz
jarduteko aukera ematea dute helburua, hizkuntzan trebatuago dagoen norbaitekin astean ordu batzuk elkartuz. Hori, Bizkaiko eskualde batzuetan, euskalkia lantzeko modu egokia izan daiteke; ikasleak eskoletan topatuko ez duen modua, bide batez esateko.
|
|
|
Gaitza:
|
euskarazko
jardunean erdal doinua eta azentua agertzea.
|
|
|
Sumatu izan duzue, akaso, zertaz ari garen. Bai, Rafa DÃez sindikalista ezagunaren
|
euskarazko
jardunaz ari gara. Ez dugu horren parekorik ezagutzen, k markaren hain erabilera bitxia eta harrigarria egiten duen beste inor.
|
|
|
Gauza jakina da gaurko euskaldunok noiznahi erabiltzen dituztela erdarazko hitzak, partikulak eta makuluak oro har, beren
|
euskarazko
jardunean. Frantsesezkoak eta gaztelaniazkoak nagusiki.
|
|
2007
|
|
|
elkarren arteko harremanak, ahozkoak eta idatzizkoak, euskaraz izango dira ahal den guztietan; Kutxak bere bezeroekin dituen harremanetan euskararen presentzia ugaltzen ahaleginduko da eta horretarako neurri zehatzak hartuko ditu: langileak gai izan daitezen lan mota guztietan
|
euskaraz
jarduteko etengabeko trebakuntza eta laguntzarako tresna informatikoak izango dituzte, langile berriak elebidunak izango dira, bezeroei lehen hitza euskaraz egingo zaie, kutxazainen pantailetan azaltzen den sarrerako mezu sorta euskaraz izango da, Kutxak sortzen dituen publizitate slogan eta gisakoak euskaraz sortuko dira itzulpen soil eta kaxkarrak izan ez daitezen, besteak beste.Hitzarmenaren i... Jarraipen Batzorde bat jarriko dute martxan hitzarmen hau eraginkorra izan dadin," aipatutako helburuak lortu eta emaitzak aztertzeko". •
|
|
|
Ildo horretan, euskararen bikaintasunak, kalitateak, eta bereziki, gazteonak arduratzen gaitu, baita hitzaren erabilerak ere. Euskarari muzin egin dio gazte euskaldundu askok, eta
|
euskaraz
jarduten dugunok, berriz, gero eta traketsago moldatzen omen gara edozein testuingurutan. Geure nortasuna gorpuzten duen euskara gazteak ere ez du sormenik, ez erakargarritasunik...
|
|
|
" Guretzat naturala da
|
euskaraz
jardutea, hori delako gure hizkuntza. Eta bageneukan euskaraz zeozer berri eskaintzeko gogoa.
|
|
|
• Honekin batera, lehenengo mintza taldeak agertu ziren, euskara praktikatzeko batzen ziren ikasle taldeak ziren, astean behin edo euskaraz leku baten edo aktibitate baten inguruan (txikiteoa, mendia, asteburua..)
|
euskaraz
jarduten zutenak. Mintza-praktika terminoa zabaldu zen sasoi honetan.
|
|
|
Hamar hiztun horien artean zenbat dira euskaraz dakitenak? Bazter dezagun
|
euskaraz
dihardun bakar horrek bakarrizketan dabilenik. Hori horrela, hamarreko horretan, gutxienik, bi euskaldun dago.
|
|
|
Floridako... euskal etxeekin harremanetan hasi eta beste euskaldunekin biltzen zenean nahiz musean, nahiz dantzan, nahiz beste edozertan,
|
euskaraz
ziharduen. Eta 1993an, Argentinako Mar del Plata hirian euskal aste erraldoia egin zutenean, han izan zen bertsoak kantatzen62 Urte horretan bertan, bere bizitzako gorabeherei buruzko elkarrizketak egin zizkioten; horien artean Euskal Irrati Telebistako Josefina Txurruka kazetariak egin ziona.
|
|
|
62 Felipe Araña Mendinueta apaiz eta kanonigo laterandar nafarrak, orduko euskal jai horretan ezagutu omen zuen Ignazio Argiñarena. Berarekin
|
euskaraz
jardun zuen, eta dirudienez hainbat bertso ere bidali zion, nahiz eta tamalez ez dituen gorde. (Elkarrizketa, Errenteria, 2004ko urtarrilaren 23a).
|
|
|
Hona hemen, bada, lan legerian oinarrizkoak diren testuak, gure gizarteko esparru garrantzitsuenetako batean zuzeneko eragina dutenak. Bilduma honetako testuetan ohikoa denez, egileok helburu bakarra izan dugu, alegia, eragile juridikoei, eta gizarteari orokorrean, lanabes egokiak eskura jartzea,
|
euskaraz
jardun ahal izateko edozein esparrutan. Beraz, urrats bat gehiago eman nahi izan dugu, mundu juridikoan euskara gero eta gehiago erabil dadin.
|
|
|
Argitalpen honen helburua
|
euskaraz
jardun nahi luketen eragile juridikoei tresna baliagarria eskuratzea da, bai ikasle irakasleei, langileei eta langileen ordezkariei, lan emaileei, lan epaitegiei zein abokatuei, erraztasunez eta segurtasun juridikoz erabili ahal izan ditzaten testuok eta, erabiliaren erabiliz, euskarazko diskurtso juridikoa, euskal lege hizkera gatzatu eta mamitu dadin.
|
|
|
Subjektuaren izaera soziolinguistikoak zer nolako korrelazioa ote dauka bereidentitate garapen eta izaerarekin? Euskaldun izateak,
|
euskaraz
jardun eta euskarazbizitzeak, subjektuaren nortasun kulturalean eragin nabarmena du, ia erabatekoa.Gerta liteke noski, eta tamalez sarri askotan gertatzen da, subjektuaren euskalizaera soziolinguistiko hori identitate nazionalaren ideologiarekin bat ez etortzea.Euskaldun peto peto asko dira nazio politiko espainiarraren edo frantsesaren baitanidentifikatuta sentitzen direnak. Kasu horretan, euskal identitate kulturalaren etaideologia nazional politikoaren arteko haustura dago tartean, subjektu horietakohainbat eta hainbat euskal identitate etnikoaren ezpalekoak direlako, nahiz eta aldiberean beren identitate kultural etniko horri berorri duintasun eta onarpen nazionalik ez aitortu.
|
|
|
Humboldt, W. von, Aus Briefen und Tagebüchern (arg., Freese, R.), Darmstadt 1986, 407408 Herritar eta kultu batera izan beharraz, cfr. 557(
|
euskarari buruz
diharduela, II, 424). Alemana nola aberastu den erritmo grekoak imitatuz, cfr. V, 139 (Klopstock).
|
|
|
Izan ere, langilegoaren %78a da euskalduna Danobaten, baina eguneroko lanean zailtasun eta oztopo bat baino gehiagoren aurrean aurkitzen dira horiek euskaraz lan egin nahi badute. Berba teknikoekin eta bezeroekin izan beharreko hartu emanetan sortzen dira
|
euskaraz
jarduteko zailtasun gehien.
|
|
|
Kalera atera eta beti daude arazoak. Interneten ere erdi konpromiso pixka batekin, edo berez ateratzen delako,
|
euskarazko
jarduna egon badagoela eta sustatu daitekeela uste dut.
|
|
|
Orain amabi urte asi omen zian euskera ikasten, batxillerra zala edo, eta ederki itz egiten dik orain. Alkarrekin iru bat ordu egingo genituan eta denbora guzian
|
euskeraz
jardun giñean. Bere bizibidea ofizina lana dala esan zidaan; bera injenieroa danez, teknika lana izango dek noski.
|
|
|
Eta
|
euskararen
jardunak ez du adostasunik. Ez goitik ez behetik.
|
|
|
Ezin, ordea, besterik gabe onartu gure administrazio publikoen aldetik, gobernu aldaketek ekar dezaketela euskararen politikan euskara bera gehiago edo gutxiago bultzatzea edo laguntzea, euskara gutxi batzuena dela esanez. Euskara, nahitaez, guztiona da, egunero
|
euskaraz
dihardugunona eta egunero gaztelaniaz dihardugunona ere, gure ezpainetan bi biak —eta beste hizkuntza asko, jakina— bizirik baitaude.
|
|
|
3 Euskararen elikadura sendotzea, alegia: a)
|
euskaraz
diharduten hedabideak euskara gizartean biziarazteko eta hizkuntzaren maila hobetzeko tresna bihurtzea; b) euskarazko argitalpen kate eraginkorra egituratzea, argitalpen eskaintza erabakigarria eta eskuraerraza jendarteratzeko; eta d) toponimia euskara agerian jartzeko eta publiko berri bat euskarara erakartzeko aukera bezala baliatzea; eta e) hizkuntzaren kalitatearen alde etengabeko indarrak eg...
|
|
2008
|
|
|
Eta haren laguna barrez sakristian! Guk ez genekien latinez ari zen edo zertan… Nonbait, haria galdu eta
|
euskaraz
jardun zuen, batek daki zer esaten, harik eta atzera hariari heldu zion arte; orduan, gaztelaniaz segitu zuen. Prediku egiten zuen lehen aldia zen.
|
|
|
|
Euskaraz
jardunda ere?
|
|
|
interaktibitatea, informazioa berreskuratzea, pertsonalizazioa, multimedia aukerak eta lengoaia berri bat. Baina
|
euskaraz
dihardugun hedabide tradizionalak nola egokitu gara errealitate horretara. Marko Txopitea (Indymedia), Joxe Rojas (Topagunea) eta Jabi Zabala (irratia.com) bildu ditugu mahai baten bueltan, gaiari buruz hitz egiteko.
|
|
|
Ez da nahikoa esatea"
|
euskaraz
jarduteko eskubidea dut". Jardun egin behar da euskaraz, euskara bizi dadin, euskalduna euskaraz gara dadin.
|
|
|
Datuak hor daude, inkesta ugari egin da. Berdin gertatzen da euskararen beraren erabilerarekin, ezagutzaren mailatik behera baitago
|
euskarazko
jarduna gure kaleetan eta eskola patioetan. Zuhaitz bereko porrotak dira euskararen erabilpenik eza eta hedabideen kontsumorik eza.
|
|
|
Erdaldunak berak jakingo du zergatik ez dakien. Baina, ezin du
|
euskaraz
jardun. Aldiz, euskaldunak bai, ahal du.
|
|
|
Baina,
|
euskaraz
jarduteko orduan atzera egiten baldin badugu euskaldunok, guk geuk, euskarazko medioak kontsumitzeko unean atzera egiten baldin badugu euskaldunok, kontuak ez du aterabiderik.
|
|
|
Euskaraz bizi den eta hala bizi nahi duen hizkuntza komunitateari erantzun behar dion gizarte komunikazioaren sektore osasuntsua eta normalizatua behar dugu guk, euskal hiztunok. Eta, horretarako, modu orekaturen bat aurkitu da
|
euskaraz
diharduten hedabide mota guztiak uztartzeko eta egungo produktuei etekin ekonomiko, sozial eta kultural handiago ateratzeko.
|