|
2000
|
|
|
. Zuzendaria Macarena Pombo madrildarra dugu;
|
euskaraz
ez dakien arren, proiektuan murgildu da. Bere ustez,
|
|
|
Blazquezek
|
euskara
ez jakitea deitoratu zenuten. Zu zeu ez zara euskara praktikatzeagatik nabarmendu ere.
|
|
|
Euskararen erabilera bultzatzearren egin beharreko jauzia duela bi urte egin zuten, euskara hutsean emititzea erabaki zutenean, lekeitiarrez batez ere. 8.000 inguru biztanle dituen Lekeition gutxi dira
|
euskaraz
ez dakitenak. Dena den, saioren bat egiteko prest legokeen norbaitek euskaraz ez jakitea ez litzateke arazo izango, euskaldun baten laguntza edukiko luke-eta.
|
|
|
8.000 inguru biztanle dituen Lekeition gutxi dira euskaraz ez dakitenak. Dena den, saioren bat egiteko prest legokeen norbaitek
|
euskaraz
ez jakitea ez litzateke arazo izango, euskaldun baten laguntza edukiko luke-eta.
|
|
|
Izenburutik beretik ageri denez, begi onez ikusten gaitu Mark Kurlanskyk. Euskaldunak
|
euskaraz
ez dakien euskaldunak egin lezakeen moduan idatzi digu liburua. Ez da debaldekoa liburuaren izenburutarako Gabriel Arestiren" Nire aitaren etxea" erabili nahi izatea, eta Iratzederren poemak ere ingelesera itzultzen jardutea, nahiz azkenean bestelako izenburua erabaki.
|
|
|
Izan ere, ez ditzagun eskuak burura gai honekin bakarrik eraman. Euskal Herria
|
euskara
ez dakiten euskaltzaleez gainezka dago, eta, kuanto, baita erdalzale diren euskaldun askoz ere. Euskal Herriko eliztarren adina 45 urtez gorakoena da eta hala ere, jende gehiena, elizaz ezkontzen da.
|
|
|
Zergatik? Badirelako
|
euskaraz
ez dakiten abertzale batzuk herri honen oso ikuskera kostunbrista dutenak. Eta analogiaz pentsatzen dute, euskaldunok horrelako zerbaitetan ari garela.
|
|
|
Eta analogiaz pentsatzen dute, euskaldunok horrelako zerbaitetan ari garela.
|
Euskaraz
ez dakien nazionalista askok askotan kalte egiten dio euskal kulturari. Kuriosoa da ikustea nola, zuk liburu bat erdaraz argitaratu, eta Euskal Herriko jendeak esaten dizun," hombre, no sabia que escribieseis estas cosas en euskera".
|
|
|
|
Euskaraz
ez dakiten biztanleekin informazio zubiak antolatzea premiazko lana da. Euskal munduaren garapen, lorpen, disgustu, poz eta arazoen berri zuzena izan dezaten eta askotan jasotzen ari diren mezu gaizto eta manipulatzaileen aurrean erantzuna emateko bidea izateko.
|
|
|
Euskarari eta euskaldunei begira, guretzat ulertezina baita Jaurlaritzako zein Diputazioetako goi karguetan elebidunak ez jartzea. Txarrago oraindik euskaldun herrietako zenbait Udaletan
|
euskararik
ez dakiten alkateak jartzea. Jokaera horrek euskalduna, bere burua gutxietsiz, etsipenean uzten baitu.
|
|
|
Trentoko Kontziliotik irten ziren aginduen arabera bideratu zen auzia, baina ez zenbait eragozpen sortu gabe. Nafarroan 1584ko Pastoral bisitek erakusten dutenez, Allingo Eulz herrixkakoek
|
euskararik
ez zekien apeza jarri zitzaielako sortu zituzten eztabaidak hor daude, aipatu dudan Goñi Gaztambideren obra horretan, 479 orrialdeetan. Hala eta guztiz ere, 1590 urtean idatzi ziren Constituciones synodales etan finkatu ziren, Pedro de la Fuente apezpikuaren denboran, dotrina irakasteko arau zehatzak.
|
|
|
a) euskalduna, b) elebiduna, d) gazteleraduna. Kontuan eduki gabe, adibidez, herri euskaldunetan badirela
|
euskararik
ez dakitenak eta baita Tafallan zein Tudelan euskaldunak ere, euskara gaztelera baino hobeto menderatzen dutenak. Hala denean, gizon bakoitzak zuzenean, berarekin darama edonora bere foru pertsonala, erkidego edo komunitate baten barnean ezinezkoa baita bestela jokatzea giza eskubideak hautsi gabe.
|
|
|
Nafarroan, bertako Legebiltzarrak herrialdea zatitu zuen, apartheid lotsagarri batera eramanaz, inguru euskalduna, elebiduna eta gazteleraduna bereiztuta. Baina, inguru euskaldunean badira
|
euskararik
ez dakiten nafarrak, inguru erdaldunean, antzina Lingua Navarrorum zeritzana mintzatzen zen alde hartan, euskaldun nafarrak diren bezala. Hori, 1948an ONUk azaldu zuen Giza eskubideen kontra doa.
|
|
|
Bakarra etaosoa da, eta askapen politikak sortzen dituen beste posibilitate guztiak (printzipioz, infinituak) xurgatu egiten ditu, bere menpe ipiniz.
|
Euskara
ez badakizu, ez duzu inongolegitimitaterik askapen politikan parte hartzeko. Horrela bada, ezker abertzaleak, PNVren eskema historizista eta tradizionalistekin hautsi ondoren, bere politika besteelementu objektibo batekin lotzeko arriskua du:
|
|
|
Baina hona hemen horren guztiaren muga: . Zer leku emanantiabertzale diren euskaldunei?? 8 Edo
|
euskara
ez dakiten abertzaleei. Ezin erantzun.Impassean gaude, Buesari egurra ematea gauza erraza zen neurrian, zer gertatzen daBuesaren antzeko politika daraman Oliveri euskaldun petoarekin?
|
|
|
Eta, jauregiaren izena zenbatenaz gorago zeramala eta izenaren itzala zenbatenaz urrunago, hainbatenaz hertsiago ezarri zituen aitak jauregiko barren arauak, ordenantzak eta zirimonia suerte haiek guztiak. Eta, are gehiago, zeren, Villagrandeko dukeari jauregirat etortzeko gonbita egin zionean, eta jakin zuenean ezen dukeak gonbita onartu zuela, Donibane Lohizunetik ekarri baitzuen, izendatuki eta espreski, dukea jauregiratu baino bi hilabete eskas lehenago, kontu haietan aditua zen zirimonia maisu bat, jaun Louis Delapierre zeritzana, Borde len jaioa eta
|
euskaraz
ez zekiena, baina bai gaztelaniaz, frantsesez bezain ongi, etxeko sehiak eta zerbitzariak ohitura eta usantza haietan aitzinago zitezen eta finago zitezen.
|
|
|
Noski. Eta hemen
|
euskaraz
ez dakienak zapaldu egiten gaitu, eta abar eta abar. Erre  tzen duzu?
|
|
|
gonbidatu guztiek
|
euskaraz
ez zekitelako.
|
|
2001
|
|
|
Miguel Sanz lehendakaria eta Rafael Gurrea lehendakariordea izan dira dekretu berria defendatu duten aurpegi publikoak. Euskararen erabilera Nafarroako egungo errealitate soziolinguistikora egokitzearena izan da dekretua defendatzeko argudiorik nagusiena, lehengo dekretuaren bidez diotenez
|
euskaraz
ez dakiten nafarrek administrazioko lanpostuetara iristeko eskubideak babestearren, euskaraz ez dakiten herritarrak ez diskriminatzeko alegia.
|
|
|
Miguel Sanz lehendakaria eta Rafael Gurrea lehendakariordea izan dira dekretu berria defendatu duten aurpegi publikoak. Euskararen erabilera Nafarroako egungo errealitate soziolinguistikora egokitzearena izan da dekretua defendatzeko argudiorik nagusiena, lehengo dekretuaren bidez diotenez euskaraz ez dakiten nafarrek administrazioko lanpostuetara iristeko eskubideak babestearren,
|
euskaraz
ez dakiten herritarrak ez diskriminatzeko alegia.
|
|
|
|
Euskara
ez dakizula aurpegiratzen dizutenean mindu egiten omen zara.
|
|
|
Hemen ere, ezagutzak eskuratzea nola ulertzen denkultura bakoitzean argi geratzen da. Badirudi
|
euskaraz
ez dakiguna eskuratzekoekintza bakarra dagoela: ikasi.
|
|
|
Bistan da hemen Karmelo Etxegarairentzat eta hitz hori orduan erabili zuten guztientzat euskaraz dakiena dela euskaldun. Hemen dugun kontua da nola deitu behar ditugun
|
euskaraz
ez dakiten, baina Euskal Herriko seme alde batetik edo bestetik diren erdaldunak.
|
|
|
Frankotan ezinbestean, erdaldunekin ari ginelako eta erdaldun horiek
|
euskara
ez zekitelako eta gu txikiak ginelako; euskara jakiteaz gainera, erdararen bat ikasia genuenez gero, gu izaten ginen, eta gu izaten gara orain ere, besterekin erdaraz mintzatzen garenak. Zenbait gauza, eta ez dira nolanahiko gauzak, beti gure artean erdaraz agertu izan dira.
|
|
|
Orain egiten diren soziologia kontuetan sartuz gero, gure arteko bereizkuntza honetan, hots euskaldun huts eta erdaldun hutsen arteko bereiz  kuntza honetan, baziren noski elkarren artean bai euskaraz eta bai erdaraz zekitenak; beraz, euskaldun eta erdaldun zirenak aldi berean. (Gure artean erdaldun
|
euskaraz
ez dakienari esaten zaio, oker ez banago; esan dezagun, beraz, erdaldun ordez euskaldun berri, lehen erdaraz zekiena eta erdaldun berri lehen euskaraz zekiena). Beraz hiru talde baziren.
|
|
|
Munduak bizi duen aro berri honetan euskarari leku bat aurkitu nahi badiogu, Mitxelenak eskatzen zuen benetako leku nahikoa, abiapuntua izan da euskararen kultur eta hizkuntz esparru osoan (guk zentzu kultural argi batez Euskal Herria deitzen dugun horretan, alegia) euskara herritar guztion kultur ondaretzat hartua izatea; herritar guztiona esan nahi dut: euskaraz jakin eta egiten dugunona, baina baita ere
|
euskararik
ez dakitenena ere. Hori ezinbestekoa dela iruditzen zait, alde batetik.
|
|
|
Nire proposamenaren nondik norakoei buruz galdetu zidan gero. Gogoan dut
|
euskaraz
ez dakiten euskal herritarren hizkuntza harresia aipatu niola, besteak beste. Halaber, esan nion osasungarri litzatekeela, erdal hiztunen herritartasunarentzat bezala euskal hiztunon bertakotasunarentzat ere (euskara inoren aurka erabili baino, euskara geure buruen alde baliatu nahi dugun euskal hiztunontzat, alegia), euskal komunitate osoak gure arazo, kezken eta nahien berri izatea.
|
|
|
Inoiz idatzi nuen bezala, interesgarria litzateke ezagutzea
|
euskaraz
ez dakiten euskal herritarrek euskal munduaz duten irudia eta euskal munduarekin duten harreman sentimentala: guk proiektatzen duguna eta proiek  tatzen dugun horretatik jasotzen dutena.
|
|
|
Segur naiz, esate baterako, abertzaletasuna ere lokarri eta bereizgarri zela Lizardirentzat euskal gizartean. Ez zukeen, bestela, erdara ere inoiz erabiliko artikuluetan, gogoan dudanez, gizarte horretan
|
euskaraz
ez zekitenentzat aritu ez balitz.
|
|
|
Hizkuntzari bagagozkio, aski da Sabinen beste hura gogoan edukitzea: kaltegarriago dela arrotz batek euskaraz ikastea ez dakit zenbat euskotarrek
|
euskaraz
ez jakitea baino. Hor ere," euskotartasuna", dakigun oinarrietan finkaturikako zera, nagusi zen" euskalduntasunaren" aldean.
|
|
|
Ibarretxek korrika eta presaka ikasi omen zuen euskara, eta barre egin zioten erdal komunikabidetan. Baina orain badira bi lehendakarigai,
|
euskara
ez jakin, ez ikasteko asmorik daukatenak. Errealitate hau ezin da ahaztu.
|
|
|
Euskal gizartearen parte bat euskararen kontra jartzeko bidean, batez ere bi elementu darabiltzate: batetik,
|
euskara
ez dakitenen kontrako diskriminazioa dagoela sinetsarazi nahi eta hori konpontzeko bideak ezartzea euskara zokoratzeko (adibidez, Sanzen bidez egiten ari direna); bestetik, euskara eta, batez ere, euskalgintza ETArekin lotu, horrela euskararen gizarte eragileak desegiteko" arrazoiak" ezarriz (komunikabideen eta Garzonen bidez egiten ari direna).
|
|
|
ez dira pagano basatiak eta ikastoletako haurrek horien perpausetan errespetuaren eta sanotasunaren derrigorrezko etsenplua hartuko dute nasaiki.
|
Euskara
ez dakit, baina molde horretako literatura oparoarekin Euskal Herria salbatua dela dirudit: iragana ahalik oneskien duplika dezagun, tradizioari den mendreneko ñabardura erorik ekarri gabe.
|
|
2002
|
|
|
«A» motako irakurlea litzateke hemen bizi dena, baina hemengoa bizi gabe.
|
Euskaraz
ez dakiena, eta zurrumurrua iristen zaionean «Zer da bertso saio bat?» galdetzen dizularik, erantzunik gabe uzten zaituena.
|
|
|
" Grankanton arrantsaleak" hogetalau urte izanik idatzi ebanak,
|
euskeraz
ez jakin... Hamalau urterarte ama euskaldun hutsa zanagaz bizi, orduko Lekeition bizi, eta urtero urtero, 87 bete arteko guztian udan bere jaioterrian asteak aste emoten zituan don Resuk, ez eban euskera ahaztuteko aukerarik izan... ez astirik... ez gogorik.
|
|
|
datarekin akta luzea dago idatzita. Batez ere, Eskolako CIDIReta idazkaritzan lanean daudenak
|
euskaraz
ez jakitea arazo nagusia delaazaltzen da bertan. Halaber, Gasteizko eta Bilboko Eskolekin bateraLiburuak itzultzeko zerrenda bat osatzen da.
|
|
|
|
Euskara
ez dakitenen portaera (hartzaile gisa)
|
|
|
|
Euskara
ez dakiten irakasleen zentralitatean eraikita dagoenEuskal Herriko Unibertsitate Publikoan, euskalduntzearenaldeko leloa betetzeko gauzatu zen, euskal adarra?. Bilakaerakonkretuak, nabarian utzi ditu hezkuntzan, ikerketan, ikas-materialetan, ikasleen eskarian, irakasleriaren baldintzasozio laboraletan eta irakasle horien lanbide garapeneansortutako zenbait arazo.
|
|
|
|
Euskara
ez dakiten irakasleen zentralitatean eraikita dagoen Euskal Herriko Unibertsitate Publikoan, euskaldunizazioaren aldeko leloa betetzeko gauzatu zen, euskal adarra?. Bilakaera konkretuak, nabarian utzi ditu hezkuntzan, ikerketan, ikas-materialetan, ikasleen eskarian, irakasleriaren baldintza sozio laboraletan etairakasle horien lanbide garapenean sortutako zenbait arazo.
|
|
|
–
|
Euskara
ez dakiten erdal irakasleek markatutako politika.
|
|
|
Horretarako,
|
euskara
ez dakiten irakasleek, saileko interesak, era zinikoanerabiliko dituzte egiazko diskriminazioa justifikatzeko, berentzako onartezina den politika moldea irakasle elebidunei inposatzen saiatzen dira?. Politika molde horren ondorioz, bi irakasle mota garatu dira unibertsitatean:
|
|
|
Ikerketaegiten duen, edo egin duen?
|
euskara
ez dakien irakasleinternazionalizatuak, alde batetik; eta hizkuntza landuz klaseak ematendituen bertako irakasle lokala, bestetik.
|
|
|
Gainera, erabakiguneak kontrolatzen dituzten
|
euskaraz
ez dakiten irakasleek, ongia eta gaizkia, ezarriko dute; eta horrekin batera, baita irakasleonak zein diren eta irakasle txarrak zein diren ebaluatzeko irizpideak.Euskararen eta herriaren kalterako den unibertsitate eredua birsortuz.
|
|
|
Gehienek markatutako norabidea hauxe da: alde batetik, egunerokotasunak dakartzan arazoei aurre egiteko ekimen ezberdinak bideratzea; beste alde batetik,
|
euskara
ez dakiten irakasleek inposatutako ghetto bantustanaren eremua onartzea. Normalki, irakasle horiek, goi mailako boterean euskara ez dakiten irakasleen errekonozimendua bilatuko dute,, irakasle onak?
|
|
|
alde batetik, egunerokotasunak dakartzan arazoei aurre egiteko ekimen ezberdinak bideratzea; beste alde batetik, euskara ez dakiten irakasleek inposatutako ghetto bantustanaren eremua onartzea. Normalki, irakasle horiek, goi mailako boterean
|
euskara
ez dakiten irakasleen errekonozimendua bilatuko dute,, irakasle onak, direla erakusteko asmoz.
|
|
|
Konklusio gisa: irakasle elebidun gehienak eramandako jardunbide praktikoa edo estrategia
|
euskara
eZ dakiten irakasleen estrategiaren osagarriaizan da.
|
|
|
Jakina, euskararen normalizaziorako dinamika horrek euskara ez dakitenirakasleen estatus linguistikoa ukitzen du, euskalduntzea denon arazoa dela.planteatuz. Euskararen normalizazio prozesuan
|
euskara
ez dakitenek ulertzeko gaitasuna eduki lukete hasieran. Progresiboki, EHUko irakasle guztiek gaitasuna eduki lukete erkidegoko bi hizkuntzetanirakaskuntza emateko.
|
|
|
Euskararen adarrarekiko dauden hutsuneak, unibertsitateko plangintzarileporatuko liokeen politika berriak, irakasle elebidunen eskubideei emangolieke lehentasuna, irakasle elebidunen eskubide eta eginbeharrak definitukolituzkeen, arauketa berria? eskatuz, aspalditik
|
euskara
ez dakiten irakasleen eskubide eta eginbeharrak arautu dituzten modura?. Euskara hutseanlan egiten duten irakasleen kontratuen ezabaketa ere eskatu beharkogenuke, ghettoaren aldeko, harrapagailu?
|
|
|
Unibertsitate ofizialak duen ereduak, zeinak ezker eta eskuma zabaladituen?
|
euskara
ez dakiten irakasle pilo bat kontratatu ditu, barnekodemokrazia errepresentagarriaren erakundeak kontrolatzen ditu, barnekodinamikak eta irakasleriaren promoziorako irizpideak inposatu dizkigu, bere intereserako diren sartze/ esklusio dinamikak ezarriz, eta ohituraendogamiko, pribatizatzaile eta baztertzailea funtzionamendu arrunteansendotuz. Gainera, irakasle elebidunek egindako ghettoaren aldekodinamikak proiektua bideratzeko behar dugun, giza errekurtso minimoa, gutxitu du.
|
|
|
emititzeko irratia sortzea zen. Eduki batzuk frantsesez sartu dituen arren, ez dute garrantzi handia programazioan eta, batez ere,
|
euskara
ez dakitenekin elkarrizketek edo laguntzaileen parte hartzeek osatzen dute erdarari dagokion tartea.
|
|
|
Alde batetik, inork ere ez duelako gustuz onartzen agian bere etxea ez duela behar lukeen bezain txukun eta garbi, beti bai baita norbait zure balizko gardentasuna urdekeria apurño batekin lizuntzen duena. Bestetik, gainerako etxeekin gertatzen ez den bezala, etxe honen inguruak garbitzaileez beterik daudelako,
|
euskaraz
ez dakiten garbitzaileez, denak barrandari lanetan, beti adi nor dabilen hor, etxe barnean, kiratsa lurrin bihurtu nahian isats eta garbikari guztiak hartu eta etxea behin betikoz garbitu eta ikuztera sartzeko prest daudenak. Hobe, hobe kontu hauetan ere lauhazka ibiltzea, jendea, kanpokoa nahiz barnekoa, erraz samurtzen delako.
|
|
|
Eta zientziako artikulu guztiak ere euskaraz? Eta Parisko unibertsitateetako ikerlariak, eta Harvardekoak, eta Oxfordekoak, kezkatuak egongo balira
|
euskaraz
ez dakitelako eta euskaraz argitaratu ezin dutelako. Eta Ameriketako Estatu Batuetako presidentea euskaraz mintzatuko balitz gaizkiaren indarrak mundutik garbitu nahi dituenean?
|
|
|
Harritzekoa egin zait, bide batez esango dut, euskal aditzaren morfologia konplikatuaz hitz erdirik ez esatea, hori bai baita benetan ematen den informazio alferra gehienetan, lekua hartu, mingaina trabatu, burmuina berotu eta komunikazio mailan deus ere gaineratzen ez duena, baina bakean utziko dut kontu hori. ...t; bazeniezazkigukete"," geniezazkinakeen" edo" zentxezkidakete" bezalakoak, aski kuttunak euskara bere maneran adindurik ikasi dutenentzat, eta" artezki eta zuzenki gauzak deklaratzen dituztenak hain manera ederrean, euskara abila, antzatsua eta zuhurra baita aditzaren propietateetan", holako zerbait esaten zuen Etxeberrik, gauza hauek ezin sinetsizkotzat direla
|
euskaraz
ez dakitenentzat.
|
|
|
Batzuetan ez du erantzungo, eta agian horrek haserrea sortuko dizu. Baina egoera hori nahiko berria da, lehenago normala baitzen, orain bezala, erdaraz egitea funtzionarioak, baina normala zen ere, orain ez bezala, beste aldeko inork ere
|
euskaraz
ez jakitea. Eta guri ere, zer esango dizut, ez zitzaigun burutik pasatzen euskaraz egitea.
|
|
|
•
|
Euskaraz
ez dakiten askok euskararen alde egin dute seme alaben ikasteredua hautatzerakoan.
|
|
|
Dinamika horren ondorioz, indibidualismo, korporatibismo eta elkartasun ezarekin batera, erdal irakasle hutsaren" zentralitatea" ezarri dute
|
euskara
ez dakiten irakasleek unibertsitatearen oinarrian; funtzionamendu arruntae rdara hutsean ziurtatuz eta irakasle elebiduna ghetto bantustan baten eremuan bigarren motako irakasle bihurtuz. Halaber, euskal irakasleak boteredinamika ren periferian kokatuz. Horrela, unibertsitate estatalak pilaturiko dinamika historikoak euskara ez dakiten irakasle pila bat kontratatu ditu, unibertsitatearen euskalduntzea ezinezko bihurtuz.
|
|
|
Dinamika horren ondorioz, indibidualismo, korporatibismo eta elkartasun ezarekin batera, erdal irakasle hutsaren" zentralitatea" ezarri dute euskara ez dakiten irakasleek unibertsitatearen oinarrian; funtzionamendu arruntae rdara hutsean ziurtatuz eta irakasle elebiduna ghetto bantustan baten eremuan bigarren motako irakasle bihurtuz. Halaber, euskal irakasleak boteredinamika ren periferian kokatuz. Horrela, unibertsitate estatalak pilaturiko dinamika historikoak
|
euskara
ez dakiten irakasle pila bat kontratatu ditu, unibertsitatearen euskalduntzea ezinezko bihurtuz. Gainera, testuinguru horretan, irakasle despedituen auzian, hain lotsagarri izan den irakaslego propioa defenditu dutenen aurkako irtenbide errepresibo eta militarizatuak kontsolidatu egin ditu aipatutako balio eta jarduera guztiak.
|
|
2003
|
|
|
Euskaldunek euskarari lotzen diote kultura, nortasuna eta poetika. Baina, Euskal Herrian, bere burua euskalduntzat duen jende asko da
|
euskaraz
ez dakiena. Zein hizkuntzatan hitz egingo dugu gai horri buruz?
|
|
|
irudiaren garrantzia. "
|
Euskaraz
ez dakien jendeak dio: zer nolako argazki politak!
|
|
|
Nahi lukela ahalik arinen hil zedila, espainolen arteko elkar ezin ulertzeko gauza baino etzalako. Puichek ea nola izan daiteken naparra izatea eta
|
euskaraz
ez jakitea. Lizarragak eztala ia egiten euskaraz Nafarroan eta Lizarraga eztala Euskal Herriko deitura bat, Nafarroakoa baizik.
|
|
|
|
Euskara
ez dakiten edo ahantzi nahi duten. Establishment, eko herritarrentzat, dezagun erdaraz errepika: Une nation existe quand, dans une société, un nombre significatif de personnes se comportent comme si elles constituaient une nation.
|
|
|
Euskaraz dakiten ikasleentzat, irakaskuntza osoa euskaraz.
|
Euskaraz
ez dakitenak jakinda irten daitezela.
|
|
|
Badakite, bai, gure hizkuntza euskara dela, baina berdin berdin jakingo dute frantziako hizkuntza frantsesa eta ingalaterrako hizkuntza ingelesa dela.
|
Euskarari buruz
ez dakite gehiagorik.
|
|
|
Laborantzako eskolan zen.
|
Euskara
ez zekien. Jadanik abertzale izenaz beztitzen zen Frantxis trufa eta trufa ari zi  tzaion.
|
|
|
Ez zara horretaz ohar  tzen ala? Euskararen alde bermatzen diren anitzek
|
euskara
ez dakite eta ez dute ikasteko kemenik ere erakusten. Zuen lurralde zatian, modatik kanpo dagoelako gaurkoan, armatua ez baina borroka aski zaiela irudi du.
|
|
|
Euskaldun batzuei halako zerbait gertatzen zaie erdaldunarekin giza eta gizarte harremanak garatzerakoan, zeren harekiko harremanak garatu nahi baldin badituzte beren ezaugarrietako bat edo batzuk baztertu eta bestearenak hartu behar baitituzte eskuetan; egia esan, bestearen hizkuntza ere badakite eta horregatik ez zaie hain bortitza egiten erdaraz min  tzatzea. Baina erdara dakite, jakin, erdaldunek
|
euskararik
ez dakite eta! Komunitate bi ez dira izango, horrela nahi baldin baduzu; baina orduan estatus desberdineko komunitate kideei buruz hitz egin litzateke.
|
|
|
Hori al da eskatzen ari direna erdaldunak? Alegia,
|
euskaraz
ez dakiena kalean jipoitzea. Ez dut uste.
|
|
|
euskaldunaren eta erdaldunaren interesek ez dute zertan bat etorri, ahoa zabaltzearekin batera ikusten da hori.
|
Euskaraz
ez dakien herrikideak mina ematen digu, ezin baitugu egin euskaraz bere aurrean bera mindu gura ez baldin badugu. Euskaraz egiten ez duen euskaldunak egiten uzten digu, egiten ez digun arren.
|
|
2004
|
|
|
Hizkuntza batzuk jakitea derrigorrezkoa da, edo hala dela esatera norbait ausartzen ez bada ere, ez jakitea ez litzateke ulergarria zein gizartean orobat onartzen den gertaera. Euskara jakitea, aldiz, aukerakoa da, eta, testuinguru horretan
|
euskararik
ez jakitea ohikoena da. Baina, administrazioek, besteak beste, euskaraz ere dakiten herritarrei zerbitzua eskaini behar diete, bada, zerbitzu egokia nola eskaini euskaraz jakin ezean?
|
|
|
Hemen, Azpeitian, euskaraz dakitenek euskaraz hitz egiten dute, besteetan ez, eta nire ustez hori da arazorik, larriena.
|
Euskaraz
ez dakitenek euskara ikastea garrantzitsua da, baina are garrantzitsuago da dakitenek hitz egitea. Dakitenek hitz egiten ez badute, ez dakitenek ez dute euskara ikasteko motiborik.
|
|
|
Rikardo Arregi, Ramon Saizarbitoria, Ibon Sarasola, Xabier Lete... eta Mari Karmen Garmendia, Miren Olarreaga ezizenaren pean gorderik. Irakasle hasi zen Santo Tomas Lizeoan eta bertan ari zen
|
euskaraz
ez zekien haur oldea jaso zutenean. Arazoak.
|
|
|
Mari Karmen Altzuetak eskatuta, Santo Tomas Lizeoan, batxiler irakasle izatetik eskolaurrera pasa nintzen, ume erdaldunak geroz eta gehiago zetozkigulako.
|
Euskararik
ez zekiten familietako haurrak ziren eta gure kezka: " Nola erantzun horri?", eta erreferentzia, berriro ere, Katalunia zen, eta han Miquel Siguan psikologia katedraduna, eta Marta Mata, orain ere hezkuntza kontuetan ardura duena, nahiz eta urteetan aurrera doan.
|
|
|
Arrazoi bat baino gehiago egon badaiteke ere, Sergio Gonzalez karrantzarrak horietako bat eman digu, berez okerra izanik dena adierazten duen esaldiaren bidez: " Euskaldun izanda
|
euskaraz
ez jakitea bete gabeko zuloa zen niretzat". Jakina, aipatu ditugun eskualdeetan, batez ere hegoaldenekoetan, halako sentimenduak ez dira batere ohikoak.
|
|
|
Beharbada hemen maila batean edo bestean erabiltzen ziren hizkuntzetan euskara maiteena, bihotzekoena, kuttunena zen, edo nahi baduzue, etxekoena; baina etxetik irten ahala eta beste beharretara eratzen ginenean, hasten ginen berehala beste hizkuntzaren bat erabiltzen, honetarako edo hartarako. Frankotan ezinbestean, erdaldunekin ari ginelako eta erdaldun horiek
|
euskara
ez zekitelako eta gu txikiak ginelako; euskara jakiteaz gainera, erdararen bat ikasia genuenez gero, gu izaten ginen, eta gu izaten gara orain ere, besterekin erdaraz mintzatzen garenak. Zenbait gauza, eta ez dira nolanahiko gauzak, beti gure artean erdaraz agertu izan dira?. 121
|
|
|
Maila indibidualean, hizkuntza normalizazioaren helburua pertsonen hizkuntza egoera hobetzea da. Hau da, euskararen aurka dauden pertsonak euskararen alde egongo diren pertsona bilakatzea,
|
euskara
ez dakiten pertsonak euskaldun izatea, euskara trakesdunak osatzea eta abar. Oso kontuan izan behar dugu, hizkuntza hiztunez (pertsonez) osatua dagoen hizkuntza komunitatea dela, eta hizkuntzaren normalkuntzak hiztunen normalkuntza eskatzen duela.
|
|
|
(...) Euskaraz dakigunok epeltzen ari gara, erraz amore ematen dugu, ez gara konturatzen gure hizkuntza zein kinka larrian dagoen. Horrela,
|
euskaraz
ez dakiten asko eta asko ere lasaiago sentitzen dira gure artean. Salbuespenak salbuespen, horrela ikusten dut nik euskararen egoera eguneroko bizitzan.
|
|
|
Orain dela hogeita bi hiru urte hasiko nintzen ni euskalduntzen, eta, beti aipatzen dut, orduko gure etxean euskal musika pila bat entzuna zen. Gaur egun, ordea,
|
euskaraz
ez dakiena oso urrun bizi da euskal kulturatik?. 721
|
|
|
–Euskal kultura da, esaterako, euskaraz hitz egitea?. 722 Eduardo Apodakaren hitz horiek Muguruzak esan berri digunarekin gurutza ditzakegu: ?
|
euskaraz
ez dakiena oso urrun bizi da euskal kulturatik?. Barren barrenetik lotutako lokarri batek lotzen ditu euskara eta euskal kultura.
|
|
|
–Izan ere, ez ditzagun eskuak burura gai honekin bakarrik eraman. Euskal Herria
|
euskaraz
ez dakiten euskaltzalez gainezka dago, eta, kuanto, baita erdalzale diren euskaldun askoz ere?. 215
|
|
|
bere menpe ipiniz.
|
Euskara
ez badakizu, ez duzu inongo legitimitaterik askapen politikan parte hartzeko. Horrela bada, ezker abertzaleak, PNVren eskema historizista eta tradizionalistekin hautsi ondoren, bere politika beste elementu objektibo batekin lotzeko arriskua du:
|
|
|
–Zer leku eman antiabertzale diren euskaldunei?? Edo
|
euskara
ez dakiten abertzaleei. Ezin erantzun.
|
|
|
Horra, bada, gordin gordin, atal honetako mintzagaiaren gakoa: politika abertzalearen aurkako euskaldunak versus
|
euskara
ez dakiten abertzaleak. Ezin omen zaio erantzun kontraesan garratz horri darion itunari.
|
|
|
Garaiko datu estatistiko en arabera, Bilbaoko hiritaren artean euskaldunak halako bi dira abizena es painola dutenak, 3.537 erdaldun 1.724 euskaldunen aurkez (21). Orobat, eskola nazionaletako maisu maistrak gero eta gehiago dira Bizkaian, 1894ko datu estastitikoen arabera, euskal abizenekoak 154 eta erdal abizenekoak, al diz, 129 Baina euskal abizenekoen kopuru hori oraindik areago murriztu be har da, baldin kontuan hartzen bada, horietako batzuek, Espainian jaiotakoak izaki, Euskal Herria mespresatu egiten dutela,
|
euskara
ez dakitela, edo, jakin da ere, gorrotoa diotela: «Total, que son muy contados los que(...) son biz kainos de naturaleza y en ideas, y los únicos en rigor que Bizcaya debiera sos tener para educar a sus hijos» (22).
|
|
2005
|
|
|
Harrituta geratu nintzen. Aralarren
|
euskaraz
ez jakiteagatik barkamena eskatu zidan... semea ikastolan eta txistua ikasten zuen... gure telebista programara horren pozik etorri zen... pertsona hori al zen aldizkari hartako zuzendaria. Bai, bera zen.
|
|
|
Baziren Hegoaldean lau probintziak, eta horiek orotara 500.000 jende bazituzten, eta hemen beharbada 200.000 bat, edo gutiago. Hegoaldean %20 bat bazen
|
euskara
ez zekienik, gelditzen ziren 400.000 euskaldun, hemendik eman dezagun 150.000 euskaldun, beraz bien artean 550.000 Orain 700.000 gara. Gertatzen dena da jendea etorri dela kanpotik eta orduan euskalduna %75 baldin bazen, orain %30 da.
|
|
|
Herriaren errealitate linguistikoan ere eraginik badu familia berriak iristeak. Oso giro euskaldunean bizi izan diren herrietan,
|
euskaraz
ez dakiten familiak iristeak aldaketak ekarri ditu. Orain arte, euskara besterik ez zen entzuten kalean, tabernan, eskolan… Baina euskaraz ez dakiten familien iritsierak, hainbat ohitura birplanteatzera behartu ditu bertakoak.
|
|
|
Oso giro euskaldunean bizi izan diren herrietan, euskaraz ez dakiten familiak iristeak aldaketak ekarri ditu. Orain arte, euskara besterik ez zen entzuten kalean, tabernan, eskolan… Baina
|
euskaraz
ez dakiten familien iritsierak, hainbat ohitura birplanteatzera behartu ditu bertakoak. " Eskolako bilerak euskara hutsean egiten genituen lehen eta orain, bi hizkuntzetan egiten ditugu.
|
|
|
Euskarari betelan hutsa ematen bazaio, gauza funtsezkoak erdaraz esaten badira, irakurlearen inkontzientean euskararekiko sendotuz doan ustea balio sinboliko handia baina praktikotasun urria duen hizkuntza dela izango da. Haatik, euskararen nagusitasunean oinarrituriko hedabideak sendotuta »nahiko lan orduan ere»,
|
euskararik
ez dakitenen arreta erakarri genezake.
|
|
|
Edo duela hilabete batzuk, gure lur honek emaniko artista ospetsu baten erakusketa ikustera joan, eta bere obraren inguruan berak idatzitako gogoeta labur batzuk irakurtzeak eragin zidan etsipena ere buruan geratu zait: euskal arima, ingurua, espazioa eta naturarekin duen pentsamendua berbez adierazi nahian idatzitakoa gazteleraz, noski,
|
euskaraz
ez zekien eta nabarmen zen" euskal egituraz" sortua bere barnean. Erakusketa horretan, gaztelaniaz gain, ingelesez eta euskaraz ere idatzi behar, eta gure hizkuntzara" itzulitakoan" zein zentzugabeko perifrasia irakur daitekeen!
|
|
|
Zeren irakasteko, ordea? Lehenik euskal hitzak eta izenak, gero, haurrek ikas dezatela irakurtzen eta izkiriatzen, bai eta kantatzen ere. lrakasleak berak
|
euskararik
ez badaki he! egin diezaiola beste norbaiti.
|
|
|
Serreta ko testuan hitzak banatzeko bertikalean jarritako puntuak erabiltzen dira baina batzuk, adib. BASEROKEIUNBAIDA hitz bakarra baino, amalgama morfematikoak dira Roman del Cerro-ren ustez, hau da, esaldi edo perafrasi bati dagokion espresioa. Gure ustez, autoreak testua hartu du eta esanahia aurkitzeko asmoz testua morfemetan banatzen hasi da BASER/ OKE/ IUN/ BAIDA bere hiztegiko euskararen argipean (berak
|
euskararik
ez baitaki). Hala ere egileak zera dio, morfema anitzdun hitzak atzetik aurrera irakurri behar direla,, el núcleo de la secuencia morfemática aparece habitualmente al final, seguido de un posible artículo y precedido por las otras determinaciones?
|
|
|
93). Noski,
|
euskararik
ez badaki eta iberiera ez bada gehiegi ezagutzen, nolako fidagarritasunik eduki dezake. Gainera logikoena izango zen iberierazko inskripzioen esanahia jatorrizko bertsioan eskaintzea, hau da, euskaraz.
|
|
|
Beltran-ek euskoiberista gisa honako ezaugarriak ditu:
|
euskararik
ez daki, ez du ia ezagutzen, eta euskararen inguruko ikerketen berririk ere ez du, beraz iberierazko testuak euskarara itzultzean Azkueren hiztegia erabili behar du. Kasualitatez agian, baina valentziarra da aurrerago valenciamoaz hitz egitean argituko dugu zer adierazi nahi dugun.
|
|
|
iberierazko testuak euskal hitzekin parekatzea.
|
Euskararik
ez zekien (hiztegira jotzen zuen), iberiera are gutxiago, baina balentria bai, eta horrela iberierazko gudur, euskarazko gudua omen zen.
|
|
|
Iberiera eta euskararen arteko harremana frogatu nahi dute, baina iberiera ezezaguna da eta
|
euskararik
ez dakite. Beraz, ikerkuntzaren emaitza ez da fidagarria.
|
|
|
1983 urtean EAEn euskararen legea onartu eta gero, D hizkuntza ereduakgero eta eskari handiagoa izan zuen eta
|
euskaraz
ez zekiten irakasleen arteantentsio handiak sortu ziren, askok euren lanpostua arriskuan ikusi baitzuten.
|
|
|
Finean, ikasle kopuruaselektiboa da». Ikastolek, ordea, «hezkuntza lanari zabalpen handiagoa ematendiote, adibidez, Ikastoletan
|
euskaraz
ez dakiten ikasleak sartuz gero, ikaslekopuruak gora egingo du».
|
|
|
EAEko irakasle batzuek itxialdia hasi dute euren lanpostua galtzeko zorian egon litezkeelako –nik, ikusi are, ez dut sinestuko,
|
euskara
ez jakitearren. Zenbait komunikabide arineketan joan dira haiengana, bozgorailua eskaintzera.
|
|
|
Jatorrizko hizkuntza erdara dute,
|
euskaraz
ez dakite
|
|
|
Euskara kontuan handik hona asko aldatu dira gauzak, onerako. Nik uste oraingo gurasoek badakitela
|
euskara
ez jakitea beren seme alabentzat kaltegarria dela. Orduan ezertarako ez zuela balio eta errazki uzten zen bazterrean.
|