|
2000
|
|
|
Hala ere, Iruñean bildu ginenoi, beste euskaltzale askori bezalaxe, azken urte hauetan
|
euskara
Euskal Herriko egoeraren gainetik balego moduan, hizkuntza neutroa balitz bezala, jarduteko joerak, kezka sortzen digu.
|
|
|
Bigarrena, Nafarroako egoeraren aurrean EAEko euskaltzaleek zer egin? galdetzen dutenean; EAEn euskararen berreskurapena, hizkuntzaren normalizazioa eta gizartearen arlo guztietan benetako ofizialtasuna lortu, azken batean
|
euskara
Euskal Herri osoan berreskuratu nahi badugu hau baita bidea: guztion artean elkartasunez arituz baina bakoitzak berean dituen aukera, ingurune eta baliabideekin ahalik eta urratsik eraginkorrenak ematea.
|
|
|
Ausart bezain bikain salatu zituen azken joera horiek J. M. Jimeno Jurío historiagileak. Bai
|
Euskarari
Euskal Herri osoan, zeritzan artikuluarekin (ikus Diario de Noticias, 1999ko urtarrilaren 15ekoan).
|
|
|
ITURBE, Jazinto
|
Euskara
Euskal Herriko Unibertsitatean. 58 zk. (1990), 133
|
|
|
ITURBE, Jazinto
|
Euskara
Euskal Herriko Unibertsitatean. 58 zk. (1990), 133
|
|
2001
|
|
|
" Ez dadukagu euskera geure ahulkeriazko jokabide merke bategatik bazterreratua hiltzen uzteko ez eskubiderik ez eta arrazoirik. (...) Zerbait egin dezakezutenok bil zaitezte, eta bai ikastolei, bai euskal giro oso bati benetako indarra eman hizaiozue, hori baita
|
euskeraren aldetik
Euskal Herriak eskatzen daukuna eta baita geroko gizaldiek. Geroko gizaldi horiek ez gaitzatela madarika.
|
|
|
Eta horri erantsita, bi erronka: euskara politikaren zurrunbilotik at mantendu, eta
|
euskara
euskal herritar oro ren eta bakoitzaren ondare denaren kontzientzia zabaldu.
|
|
|
1)
|
Euskara
Euskal Herria lurralde osoan egituratzen duen elementua da. Euskarak lurraldea markatzen du, eta lurralde osoan gizartearen aldekotasuna dago bertan euskaraz bizitzeko aukera izan dadin.
|
|
|
|
Euskara
euskal identitatearen muina bihurtu nahi izateak eta, ondorioz, haren berreskuratzea eta komunikabide bizia hainbat estrategia erabiliz (ikastolak, gau eskolak, kantagintza, literaturgintza, ikerkuntza...) lortzeko gurariak garaian garaiko eta tokian tokiko egoerak iraultzea eragin dute bai euskal gizartea osatzen duten gizon eta emakumeen senean, bai gizartea ren barruko harremanetan ere....
|
|
|
Euskalgintzak euskara ardatzat duen eleaniztasunean dauka lagunik onena, europar testuinguruan indartsua, nazionalismo espainolaren argudiorako jasangaitza, eta euskal gizartearen etorkizunerako giltzarri litzatekeena. Orain dela hogei urte bezalatsu, euskararen berreskuratzea askatasunarekineta demokraziarekin zetorren hein berean, gaur eta bihar
|
euskara
euskal gizartea ren mintzabide saihestezin izatea europar gizarte anitzarekin batera dator.
|
|
|
Hiz kuntza ren alde politikoa bi mugen artean kokatua dago. Batzuentzat
|
euskara
euskal nazioaren izaerarenfroga da, edo beste era batez esanda, bere arima. Beste batzuentzat etsaia da, Euskal Herria deitzen dioten hori gorpuzten duelako.
|
|
2002
|
|
|
Salaburu, P. (1995): ?
|
Euskara
Euskal Herriko Unibertsitatean?, in EuskoIkaskuntza, XII Congreso de Estudios Vascos. Eusko Ikaskuntza HezkuntzaSarean.
|
|
|
Goranzko komunikazio bertikalaren portzentajea(%)
|
euskaraz
euskal AZPkoak
|
|
2003
|
|
|
Euskara ez dute arrisku larrian direnen artean kokatu, baina alde ilun asko daudela aitortu du txosten hori osatzen lagundu duen Patxi Juaristik. Nafarroako eta Iparraldeko egoera nola dagoen ikusita,
|
euskara
Euskal Herri osoan salbatuko dela esatea oso zaila dela adierazi du.
|
|
|
Gerraondoan Andima Ibiñagabeitia eta Jokin Zaitegi, Euzko Gogoa aldizkariaren bultzatzaileak, izan ziren iritzi horren lekuko ezagunenak. Belaunaldi berriek, ordea,
|
euskara
euskal nazioaren erdigunean kokatu zuten eta hizkuntzan finkatu zuten naziotasuna. Ideia horrek oihartzun zabala izan zuen 1964tik aurrera bezpizten edota sortzen ari ziren elkarte euskaltzaleetan.
|
|
|
Orduko fakultateetan arazo nazionalak ez zuen beste gai batzuen (antiinperialismoa, langileen arazoa eta abar) eragina, eta desoreka hori konpontzeko etorkizuneko Euskal Unibertsitate Herri koiaren aldeko kanpaina bat bultzatzea proposatzen zen, baina ez ziren zehazten unibertsitate horrek izan behar zituen ezaugarriak. Dena den, ez ziren falta kritika gogorrak
|
euskara
Euskal Herriaren osagai folkloriko gisa hartzen zutenentzat, horien artean sartu zituzten ikastola batzuk, sistema politiko espainolari mesede egiten ziotelakoan. Aurreko txostena idatzi zutenak, gero LCR osatuko zuten kideak?
|
|
|
|
EUSKARA
EUSKAL HERRIAREN ESKU!
|
|
|
•
|
Euskara
euskal nazionalismo espantsionista zabaltzeko elementua da eta erakunde terroristek nafar izaera aldatzeko erabiltzen dute.
|
|
|
Egia da nahikoa lan dugula askotan gure ingurune hurbileko egoerak ulertzen eta bertan eragiten saiatzen, baina euskara ez da soilik Arbizuko hizkuntza, Nafarroako mendialdekoa, edo Nafarroakoa.
|
Euskara
Euskal Herriko hizkuntza da eta bere lurralde osoan da hizkuntza minoritario eta minorizatua. Paternalismoak saihestu behar badira ere, nork bere esparrutxoa gestionatze hutsera mugatzea ere ez dut uste bide egokia denik, etaho rretarako joera izan badugu euskalgintzan.
|
|
2004
|
|
|
Nik uste dut baietz. Ni euskalduna naiz, eta nik badakit zer den
|
euskara
Euskal Herrian. Eta hemen Katalunian, berentzat katalana guretzat euskara bezala da.
|
|
|
60 hamarkadako hizkuntzalari gehienek, eta aurrekoek ere »R.M. Azkueren Gramatika salbu, akaso» erdara erabili ohi zuten hizkuntzaz aritzeko. Txillardegiri esker ikasi genituen
|
euskaraz
euskal fonetika eta fonologiak, euskara batuari buruzko hainbat gorabehera. Berak zabaldu zituen soziolinguistikako bideak, beste hainbat bide bezala, eta bera izango zen Euskal Herrian Euskaraz lelopean, euskaltzaletasuna eta lurraldetasunaren kontzeptuen inguruan, abertzaletasunaren praxi politikoan kabitzen ez zen/ den errealitate bati bidea irekitzen lehena.
|
|
|
Hainbat geroago ekarriko zituzten Espainiako Konstituzioa (1978), Euskal Erkidegoko Autonomia Estatutua (1979), eta Nafarroarako Foru Hobekuntza (1982) esate baterako. Nobela hau ulertzeko, egin kontu Mikel Zaratek ez zuela ezagutu ez hezkuntzako A, B eta D hizkuntza eredurik, ez Euskal Irrati Telebista publikorik, ezta bera hil eta justu hamar egun geroago Espainiako Hezkuntza Ministerioak,
|
euskara
euskal irakaskuntza sisteman sartzea arautuz, publikatu zuen Elebitasun Dekretua ere. Hau da, kultura, politika eta gizartearen arlo askotan normaltzat joten ditugun eguneroko hainbat askatasun, arau eta erakunde ez ziren ezer.
|
|
|
nortasun sistemaren egitura ez dago elementu ezaugarri bakar baten gainean eraikia, are gutxiago egungo gizarte molde nahasietan.
|
Euskararik gabeko
euskal sentierarik badagoela esatea, ez da asko esatea, elementu horren ordez beste elementu batzuk ageriko baitira halakoetan. Borondatearen eragina ez da ukatzen, horrenbestez eta besterik gabe, hainbat arrazoi tarteko, euskara galdua duelako edo.
|
|
|
Mututu egin gaituzte, baina poetak zionez, populu mutuaren eztarria frutukorra da. Ordua da,
|
euskarak
euskal jendearen hitzak jaso eta erabil ditzan?. 18 Idazle altzatarraren aldarria apur bat apalduta ere onartuko genukeela iruditzen zait, elebitasunaren ideologia erraietaraino sartua zaigun honetan. Izagirreri baimenik eskatu gabe, samurtu dezagun geure eskaera euskaltzale gehienok aho batez onartzeko moduan:
|
|
|
Euskal Herriaren errealitateari dagokion ezagumena hizkuntza batean edo bestean egingo da beti, nahitaez gainera, hizkuntza errealitate horren osagarri eta eratzailea delako hain zuzen. Ba ote dago orduan
|
euskararik gabeko
euskal mundurik. Ez dirudi.
|
|
|
Paulo Agirrebaltzategiren irizkide gara hizkuntzaren zereginetan mezuaren funtzioa barneratzen duenean.: . A pesar de todo, casi siempre me he resistido en mis escritos a pasar a su lengua. Euskaldunon Egunkaria itxitakoan artikulua erdaraz idatzi izanaren arrazoiak ematen ari zaigu hemen?, considerando con McLuhan, que el medio es el mensaje?. 32
|
Euskara
Euskal Herriaren muina eta gunea baldin bada, euskara bera baldin bada euskal nazio arazoaren gako nagusia, zer baitetaz mintzo gara. Zer horretan datza euskararen mezu dimentsioa.
|
|
|
Aitzitik, doi doi atzekoz aurrera jarri genuke Saizarbitoriaren iritzia, zinez gertatzen zaiguna ezagutu nahi baldin badugu: alegia,
|
euskararen gainean
euskal nazionalismoak daukan kontrol ideologikorik ezak edo kontrol eskasiak sorrarazten baitu hain justu ere euskararen auziari darion izaera ideologikoa. Imajina dezagun euskararen estatusa beste edozein Estatu hizkuntzaren pare, erabateko kontrol politiko eta juridikoaren jabe, hizkuntza nazionalari dagokion lekunean.
|
|
|
Ordain demokratikoan, maila berean inposatu eta ahalbidetuko da euskal herritarrek euskara jakitea. Erdarak ofizialak badira, hala behar du
|
euskarak
Euskal Herri osoan, honen ezagutza ziurtatuz arrazoizko epe batean, diskriminazio positibo neurriak tarteko, mendetako inposizioen ordain. Hori ez da abertzaletasuna.
|
|
|
|
Euskara
euskal herritarren ohiko mintzabide bihurtzeko egitasmo zabalak ezin konta ahala alderdi dauzka. Oraingo honetan, Iñaki Arruti eta Fernando Muniozguren datozkigu elkarrekin, elkar hartuta behinola mamitu zuten proposamenaren berri ematera.
|
|
|
–Batez ere bi arrazoi nagusi daude, nire iritziz, euskararen kontrako dinamika bortitz honen atzean: 1)
|
Euskara
Euskal Herria lurralde osoan egituratzen duen elementua da. Euskarak lurraldea markatzen du, eta lurralde osoan gizartearen aldekotasuna dago bertan euskaraz bizitzeko aukera izan dadin?. 341
|
|
|
|
Euskarak
euskal nazioaren askapen borrokari jartzen dion, muga, ez da murriztapen muga, askapenaren mugarria baizik.
|
|
|
Asmo orren bidez euskaldun geientsuenen biotz gogoak beste lakotu zitun Arana Goiri k, Onek piztu zuen argi berriaren izpietara, Euzka di euskotar egin zuten Irakaslearen ikasle purrukatuak» (246). Aldizkari hau izango da, jeltzaleen artean bederen bai, Arana Goiri euskaltzalea baino ha rago joango direnak, errebindikatzean euskararik gabe ez dela Euskal Herri rik,
|
euskararik gabeko
euskal kultura ez dela benetakoa eta, azkenik, Euskal Herria euskarak salbatuko duela. Honetaz beste nonbait ari baikara (247), esa na bego horretantxe.
|
|
|
oraintsu arte indarrean egon den uste oker bat zuzendu gabe, pentsatu izan baita Fernando Sarrailh de Ihartza izan dela bere Vasconia famatuan Sabino Aranaren errore arrazista salatzen eta
|
euskara
euskal nazionalitatearen osagai oinarrizkotzat ezartzen lehena (248). Euskarari Euskal Herriaren eraikuntzan ematen zaion lehentasunari dagokionez bederen, bera baino lehenago esnatu ziren, arestian esan bezala, Euzko Gogoa ko zuzendari eta lankideak.
|
|
|
oraintsu arte indarrean egon den uste oker bat zuzendu gabe, pentsatu izan baita Fernando Sarrailh de Ihartza izan dela bere Vasconia famatuan Sabino Aranaren errore arrazista salatzen eta euskara euskal nazionalitatearen osagai oinarrizkotzat ezartzen lehena (248).
|
Euskarari
Euskal Herriaren eraikuntzan ematen zaion lehentasunari dagokionez bederen, bera baino lehenago esnatu ziren, arestian esan bezala, Euzko Gogoa ko zuzendari eta lankideak. Horre taz ez da zalantzarik.
|
|
|
Gurean:
|
euskerarik gabe
euskal naziorik ez dagoen ezkero, zer egin. Euskal Herria bizi arazteko eskubiderik ba ahal dugu?
|
|
|
Euskararik gabe eman izan du euskal zinemak Euskal Herriaren irudia. Guztiok ezagutzen ditugun salbuespenezaparte, 4 itzulpen hutsa izan da
|
euskara
euskal zineman. Bikoizketa bide bakarrean erabili izanak indartu besterik ez du egin euskarak duen irudi (tamalez) eskasa:
|
|
2005
|
|
|
Nolanahi ere,
|
euskara
Euskal Herriko beste bi hizkuntza ofizialen berdintasun mailara ekarri eta euskararen belaunez belauneko transmisioa bermatu dadin, nahitaezkoa dugu kontsentsu edota adostasun politiko soziala areagotzea. Lehentasun nagusietako bat dugu hori.
|
|
|
|
Euskara
Euskal Herriaren ondare soziala da eta bizirik izatea ona da guztiontzat; bi hizkuntzak jakinda bakarrik aukera dezakegu zein hizkuntza erabili.
|
|
|
Hogeita sei urte iragan dira, Autonomia Estatutuak (EAE, 1979)
|
euskara
Euskal Autonomia Erkidegoko hizkuntza ofizial izendatu zuenetik eta gure erakunde propioak berreskuratu genituenetik. Orduan, Euskal Autonomia Erkidegoan harturiko oinarrizko neurrietariko bat 10/ 1982 Euskararen Legea Normalizatzeko Oinarrizko Legea izan zen; hiritarrei hizkuntza eskubideak aitortu ostean herri aginteen betebeharrak finkatu zituena, euskararen erabileraren normalizazioa lor zedin.
|
|
|
Atal honekin bukatzeko, Euskararen herrian hezkuntzaren hizkuntzaegoeraren emaitza horiek
|
euskarazko
euskal curriculum bat garatzeko legeakematen dituen aukerekin alderatuko ditugu.
|
|
|
Ni Europako eta Estatu Batuetako unibertsitate nahikotan ibilia naiz, eta hizkuntzalari guztiek esaten didate gauza bera, hizkuntza beharrezkoa ez bada, galdu egiten dela. Eta
|
euskara
Euskal Herrian berton ez da beharrezkoa. Gaztelania eta frantsesa dira beharrezkoak.
|
|
2006
|
|
|
|
Euskara
Euskal Herriko berezko hizkuntza dela.
|
|
|
Izan al liteke bestela?
|
Euskararik gabeko
Euskal Herririk izan liteke. Topikoa da ezetz esatea, badakit, baina baita egia ere.
|
|
|
hizkuntza gatazka, baina eskala txikian.
|
Euskarak
Euskal Herrian auzo erdarekin duena hizkuntza gatazka baldin bada, gure portalean bilerak euskaraz egiteko dugun borrokatxoa, adibidez, izanen da hizkuntza gataxka.
|
|
|
euskara, hizkuntza bat izateaz gain, bada ere beste zerbait, alegia, euskal nortasun politikoaren zurkaitz nagusia. Hau da,
|
euskara
euskal nazionalismo mota ororen osagai garrantzitsua da, Jakin 155 uztaila abuztua 2006 abertzaletasun erradikalenetik hasita autonomismo epeleneraino. Eta, ondorioz, debate politikoaren halabeharrezko osagaia da, geuk nahi ez izanda ere.
|
|
2007
|
|
|
|
Euskara
Euskal Herriko berezko hizkuntza izateaz gain, EAEko hizkuntza ofiziala1 da. Administrazio publikoei dagokie, beraz, eskubide hau, beste eskubide guztiak bezala, bermatzea, gizartean euskararen ezagutza eta erabilera areagotuz.
|
|
|
Ondorioz, ez ote da
|
euskara
euskal kulturatik deskonektatua, biltzen dira Deiadar manifestaldi handietan, belaunaldi guziak elkarretaratzen dituena militantzia giroan, euskaldungoaren batasuna erakutsiz. euskaltasunaren kontzientzia indartzen da gazteengandik hasiz.
|
|
|
Aldiz erdaldunek ere euskarazko kultura ekoizpenak baliatzen dituzte. Inkesta beraren beste kapitulu batek erakusten du euskal irratien entzuleak %39 direla, eTBren ikusleak %49 eta euskarazko kaseten erabiltzaileak %54, euskaldunak %23 direlarik eta elebidun hartzaileak %8 ondorioz, ez ote da
|
euskara
euskal kulturatik deskonektatua. Normalean hizkuntza, kultura; nortasuna eta herritasuna elkarri lotuak dira.
|
|
|
Horregatik batzuentzat ez da erreala, eta, nazio izpiritua? edo?
|
euskara
Euskal Herriaren arima, bezalako uste, irrazionalak?
|
|
|
Hori eta horrenbestez, honakoa esateko moduan gaudela dirudi: nazio estatutotalitarioen ideologiak kutsatuta ez dagoenak onartuko digu
|
euskararik gabeko
euskal literaturarik ez dagoela. Eta, oro har, hizkuntzaren esku hartze zuzena dagoenkultur adierazpen guztietan, halakoa euskal kultura izango bada, euskaraz ekoitziaizango dela.
|
|
|
8
|
Euskararik gabe
Euskal Herririk ez. Eta euskaldunen esanak pare pareandabiltza.
|
|
|
|
Euskara
Euskal herritarra
|
|
|
euskararen identitate soziala eta kulturala arrotza da egungo gizartearen funtzionamenduan eta izaeran, etaorobat, egungo gizartearen identitatea ere arrotza da euskal hizkuntzaren funtzionamendu edo erabilerarako.
|
Euskarak
euskal gizartea eta euskal giroa eskatzen duerabilia izango bada, euskalduntasunean arrotza ez den gizarte modua, ez egungoerdal gizartea. Bi identitate horien, hizkuntzarena batetik, gizartearena bestetik, arteko etena eta haustura erabatekoa denez, euskararen erabilerak ezin du bereburua bazter erabilera diglosikotik atera.
|
|
|
Sabinoren nazionalismoa arrazakerian, garai hartako katolizismo atzerakoi tipikoan eta Euskal Herriko foruez egiten zuen interpretazio bitxi samarrean oinarritu zen. 60ko hamarkadatik aurrera, ETAren inguruan sortu zen abertzaletasun berriarekin, bilakatu zen
|
euskara
euskal nazioaren muina. Aldaketa horrekin zerikusi handia izan zuen abertzaletasunaren grabitate zentroa eskualde erdaldunduetatik eskualde euskaldunetara mugitzeak, Errepublika garaian igartzen hasi zenak.
|
|
|
Hizkuntza eta nazioa hain modu hertsian lo  tzean, nazionalismo berriak ezin izan zuen onartu
|
euskara
euskal herritar batzuen hizkuntza besterik ez dela. Lehenagoko nazionalismoak kontraesan hori gainditu zuen" arraza" bat asmatuz, euskaldunak ez ezik, Zazpiak Bateko gaztelaniadunak eta frantsesdunak ere biltzen zituena.
|
|
2008
|
|
|
Helburu hori telebista sortu zen testuinguruaren arabera ulertu behar badugu, susperkuntza modu global batean ulertzen zen: hots,
|
euskara
Euskal Herriko jendarte osoaren ondasuna den neurrian, euskal jendarte osora ere hedatu beharra. Hots, pertsona elebidunek osatutako Euskal Herri bat helburutzat
|
|
|
Abertzale gehienak ez bide dira ohartu oraindik, euskara nazio hizkuntza egiten duena ez dela erdaraz mamitutako jardun politiko, sozial eta kulturala. Gogora diezaiegun halere, horrek ezer askotarako balioko ez badu ere, euskaraz jardunda bihurtzen dugula
|
euskara
Euskal Herriaren nazio hizkuntza. Erdaraz herri euskaldunaren alde egin litekeen guztia eginda ere, deus gutxitarako dela, euskarazko herririk ez baldin badago eginkizun haren ardatzean kokatua.
|
|
|
Gogaikarri ari zaio bihurtzen euskararen zama, txit gogaikarri. Jakina, irakurri berri dugun aipuan bezala,
|
euskara
euskal arimaren ikurra dela esango digu jendaurrean, baina egitez ez daki zer egin problematika honen aurrean.
|
|
|
–ohitzen ari gara normalean gurea kontsideratzen dugun hori euskararik gabe egitera?. Hain zuzen ere
|
euskararik gabeko
euskal kirolariak dauzkagun bezala Euskadi Irratiko uhinetan, euskararik gabeko euskal kultura, zinea, antzerkia, eta azken batean, euskararik gabeko Euskal Herria asmatu dugu. Beste horrenbeste eguneroko bizitza sozialean:
|
|
|
–ohitzen ari gara normalean gurea kontsideratzen dugun hori euskararik gabe egitera?. Hain zuzen ere euskararik gabeko euskal kirolariak dauzkagun bezala Euskadi Irratiko uhinetan,
|
euskararik gabeko
euskal kultura, zinea, antzerkia, eta azken batean, euskararik gabeko Euskal Herria asmatu dugu. Beste horrenbeste eguneroko bizitza sozialean:
|
|
|
–ohitzen ari gara normalean gurea kontsideratzen dugun hori euskararik gabe egitera?. Hain zuzen ere euskararik gabeko euskal kirolariak dauzkagun bezala Euskadi Irratiko uhinetan, euskararik gabeko euskal kultura, zinea, antzerkia, eta azken batean,
|
euskararik gabeko
Euskal Herria asmatu dugu. Beste horrenbeste eguneroko bizitza sozialean:
|
|
|
Zabalo, Julen/ Mateos, Txoli (2005): ?
|
Euskara
euskal nazioaren funtsa, periferia erdaldunean ere?. Jakin 146/ 147.
|
|
|
Ene intuizioari narraio honako hau aitortzean, intuizioa kasu honetan susmo hutsa baino zerbait gehiago delakoan. Oker ez banago, mundu abertzalean hizkuntzaren zerizana kulturaren mendeko atal bat besterik ez da, eta
|
euskara
euskal kultura sistemaren baitako osagarri pasiboa. Euskal hizkuntzaren berezko gaitasun eta kemena?
|
|
|
–Euskara eta euskal herritar sentimenduaren arteko lotura hori euskaldunek eta zaharrek dute argien. (?)
|
Euskara
euskal nortasunaren eta euskal herritar sentimenduen ezinbesteko osagaitzat hartzeko joera motelagoa da belaunaldi gazteen artean. (?) Jada ez da ezinbestekoa euskara jakitea norbere euskal herritar ikusteko; norbere borondatea, Euskal Herrian jaio izana, bertan bizi eta lan egitea, edo beste maila batean, sinbolo jakinen erabilera, musika edo estetika jakin bati atxikitzea?
|
|
|
Abertzaleen saihetsean dago kokaturik euskararen grina eta mina, bizkarrezurretik urrun, aldiri galduetan. Hala ere, albisteak hartaraturik, noiz edo behin, ez da harrigarria izango
|
euskara
euskal nazioaren ikurra dela aitortzea.
|
|
|
Hori da Kanadako kasua eta, neurri apalagoan, baita gurea ere. Menpean dagoen hizkuntza (frantsesa Kanadan,
|
euskara
Euskal Herrian) gogor saiatzen da bezeroak bereganatzen, hau da, irakurleak erakartzen, eta horretarako, hizkuntza zaindua, diseinu erakargarria eta horrelako baliabideak erabiltzen ditu. Hizkuntza menperatzailea laster konturatzen da berrikuntzaz eta ez dio inolako lotsarik ematen txikiak jorratutako bide berritik abiatzeak.
|
|
|
1) Euskal Herrian unibertsitatea sortzearena. 2) euskara (eta euskal ikasketak) unibertsitate mailan ikergai gisa lantzea, ez derrigor euskaraz (halaber hau Euskal Herri bertako unibertsitate batean zein handik kanpo egin zitekeen, katedra bidez etab.). 3)
|
Euskara
Euskal Herriko unibertsitate batean erabiltzea, dela euskal gaiak lantzeko zein bestelakoetarako. 4) Euskara maila unibertsitarioan erabiltzea, nahiz halabeharrez ez izan unibertsitatean (adibidez hitzaldi zientifikoetan, artikulu espezializatuetan, etab).
|
|
|
Euskal izenen historia euskararen historiaren partea da, eta
|
euskarak
Euskal Herrian mintzatu diren erdarekin izan dituen harremanen historiaren zati bat. Hau da, oso estatus ezberdina izan duten hizkuntzen arteko botere eta truke harremanen alderdi bat.
|
|
|
Gizarte honetan dena azkar eta erraz nahi dugu eta euskara ikastea ez da hain azkarra edo hain erraza, baina merezi duten gauzak horrela izan ohi dira.
|
Euskararen bidez
Euskal Herria ezagutu nahi zenuela aipatu duzu. Espero zenituen ate horiek zabaldu al dizkizu euskarak. A.G.
|
|
|
Are urrunago daude musika, gastronomia eta jaiak (%7). Nabarmendu behar da, euskaldun sentitzen direnek askoz ere gehiago aipatzen dutela
|
euskara
euskal kulturaren funtsezko ezaugarri gisa (%22). Frantses sentitzen direnen artean, berriz, %13k jotzen du ezaugarri hori funtsezkotzat (EKE 2005:
|
|
|
Bolognako prozesuarekin, euskara hirugarren mailako hizkuntza bilakatzen ari da. Orain arte gaztelera zein frantsesarekin nahikoa ez eta orain ingelesa ari zaio gailentzen
|
euskarari
Euskal Herriko unibertsitateetan. Ikustekoa besterik ez da, eskaintzen diren masterretan zein graduondokoetan hizkuntza bakoitzari eskaintzen zaion espazioa.
|
|
2009
|
|
|
2)" Euskal Herriaren hasieran EUSKARA zegoen Herriaren eratzaile; geroztik Euskarak eman dio izena Herri honi; eta herritarron arteko ezberdintasun, gatazka, kontradikzio eta guzti, Euskarak batzen gaituela aitortu ohi dugu sarritan. Ez dugu uste, ordea,
|
Euskara
Euskal Herri eta gizarte historikoaz haraindiko ezer denik; alderantziz geure historia egunerokoan egiaztatu beharrean gaude euskaldunon bateratzailea dugula euskara, geure Herriaren desintegrazioari uko eginez".
|
|
|
Euskaraz mintzatzen diren gurasoak izanik" B" eta" A" ereduetan ikasitako ikasleen kasuan,
|
euskara
euskal kulturaren elementu bat dela azpimarratzen dute motibazioaz mintzatzen direnean.
|
|
|
Galtzeko arriskutik ateratzeko erantzukizunetaz ere aritu dira. Hauen ustez,
|
euskara
Euskal Herriko hizkuntza denez, bertako izateko jakin egin behar da euskaraz mintzatzen, nahiz eta, inguruak baldintzatuta, sarritan gaztelerara jotzen duten.
|
|
|
Gu, Iparraldeko euskaltzaleak, zain gaude oraindik euskaldun zahar eta berriok noiz izanen ote dugun aski indar eta kemen guhaurentzat guhaurk eraikitzen gaur eta egun osoko
|
euskaraz
Euskal Herri osoarentzat ariko zaigun irratietxea.
|
|
|
Eta Amonarrizek euskararen inguruko diagnosia aurkeztu ondoren, aurrera begirako ideia batekin amaitu zuen ikastaroa: jarrera pesimistak baztertu eta administrazioaren inplikazioaz eta atxikimendu sozialaz gain,
|
euskarak
euskal kulturaren kontsumoa indartzea behar du. Euskarak best-seller ak behar dituela dio Amonarrizek:
|
|
|
Nola eragiten dio
|
euskarari
Euskal Herriko gatazka politikoak eta hizkuntzaren politizazioak?
|
|
|
Udalak Getaria UEMAtik ateratzeko hartu duen erabakia zuzenean euskararen aurkakoa da, eta, gainera, herriko gehiengo sozialaren aurka hartutako neurria izan da.
|
Euskarak
Euskal Herriko hainbat zonatan duen egoera larria ikusita, neurri hau alderdikoia eta inongo sentsibilizaziorik gabekoa da.
|
|
|
Euskaraz biziko den herria dugu helburu, beraz eta berau eraiki nahi dugu. Euskararik gabe ez zen euskararen herririk sortuko, ezta
|
euskararik
Euskal Herririk gabe. Euskaraz biziko den herria helburu izateak arrazoi sinple bat besterik ez du atzean:
|
|
|
Euskaraz biziko den herria helburu izateak arrazoi sinple bat besterik ez du atzean: gauzak bere jatorrizko tokira bueltatzearena,
|
euskara
Euskal Herrira ekartzearena. Argazkian, Euskal Herrian Euskaraz (EHE) erakundeko kideek gaur Bilboko La Bolsan eskainitako agerraldia.
|
|
|
Hamaika aldiz utzi du EHEk agerian egunerokoan euskaraz bizi eta aritzeko ditugun zailtasunak. Euskal Herriak bi estaturen menpe jarraitzen du eta gaztelania eta frantsesaren menpe bigarren mailako egoerara eraman du
|
euskara
Euskal Herri osoan. Espainiar eta frantziar estatuek mendeetan eragindako eraso eta asimilazio prozesuaren ondorioz estatuen bi hizkuntzak dira nagusi.
|
|
|
Euskal Herri euskalduna, euskaraz biziko den herria berreraikitzea.
|
Euskara
Euskal Herriko berezko hizkuntza da, horregatik nahi dugu euskaraz bizitzeko egoerara berriz ere iristea. Euskaraz biziko den herria dugu helburu, beraz eta berau eraiki nahi dugu.
|
|
|
Bihoa honakoa adibide gisa. Hizkuntzaren erabileran administrazio publikoaren mendeko erakundeek tokian tokiko egoera soziolinguistikoa kontuan hartu behar badute, zer dela eta Espainiako irrati telebistek ez dute tutik ere egiten
|
euskaraz
Euskal Autonomia Erkidegoan eta Nafarroa Garaian emititzen dutenean. Aurreko hirukoari ez zekiokeen ezer eskatu, hedabide horiek ez baitira haien mendeko, baina oraingo bikoari bai, eurenak baitira.
|
|
|
Garaia da jauzi kualitatiboa egiteko gure kontzientzian eta praktikan. Garaia da
|
Euskara
Euskal Nazioaren bihotz eta ardatzean kokatzeko. Garaia da argi eta garbi Frantzia eta Espainia espektro inperialekin hausteko eta Euskal Errepublika aldarrikatzeko.
|
|
|
Batzuk pasatu dira bortizki kontran egotetik, hitzezko aldekotasuna adieraztera (baten bat baita euskararen bulego baten lehendakari bihurtu da eta guzti!).
|
Euskararekiko
euskal jendartearen engaiamendua, mobilizazio eta presio gaitasuna izan dira politikari hauek mugitzera behartu dutenak. Arrazoi berdinarengatik agertu dira kolore anitzeko politikariak manifestazioan.
|
|
|
Euskaraz ez dakien euskal herritar batek ez dio ezer ulertuko euskaraz ari denari. Katalunian edo Galizian duten egoera eta
|
euskararena
Euskal Herrian, alde horretatik begiratuta, ezberdinak dira erabat. Horregatik, eta nahiz eta gure artean mimetismorako joera zabalduegia izan, esan dezagun garbi, Katalunian edo Galizian egoki den neurri askok ez duela Euskadirako balio, ez behintzat nahitaez, eta gauza bera gertatzen dela alderantziz.
|
|
|
" euskaraz ezin irakats daiteke fisikarik". Gaur, ordea, gehien erabiltzen den hizkuntza da
|
euskara
Euskal Autonomia Erkidegoko unibertsitate aurreko hezkuntza sistema guztian, unibertsitatean ere lehen aldiz matrikulatu diren ikasleen %40tik gora dira euskarazko irakaskuntza aukeratu dutenak, euskaraz egindako doktore tesiak urtero irakurtzen dira, eta hedabide espezializatuetan, literaturgintzan edo zientziaren dibulgazioan ere ohiko hizkuntza da. Bide horretan ezin da atzera pausorik eman, are gehiago aurreratu behar da, zalantza izpirik gabe.
|
|
|
Unibertsitatean gradu ikasketak gaztelaniaz nahiz euskaraz egiteko aukera ahalbideratu behar da pixkanaka, besteak beste bezeroen eskaera arrazoizkoari erantzutea bidezkoa delako, eta bistan da guztiz arrazoizkoa dela bi hizkuntza ofizialetan ikasi nahi izatea (hori da gero eta ikasle gehiagoren gogoa). EHU UPVko arduradun nagusien adierazpenen argitan lehenago esan dugunez, ikasturtean, aipatutako ikasketa horietako nahitaezko kreditu guztiak eskainiko ditu
|
euskaraz
Euskal Autonomia Erkidegoko unibertsitate publikoak. Baina horrekin batera onartu behar da unibertsitatean, hainbat ikaskuntza saiotan, bereziki gradu ondoko irakaskuntzan eta ikerketan?
|
|
|
Esango genuke, politikagintzaren esparruan, euskal abertzaletasunaren mundutik zenbaitek gehiegitan proiektatu duela
|
euskara
euskal identitatea ulertzeko ikuspegi jakin bati hertsiki lotuta, eta beren burua ez nazionalistatzat izendatzen dutenek gutxienez beste hainbestetan erakutsi dutela beldurra diotela egiazko elebitasunari eta euskararen ezagutza eta erabilera hedatzeari, errezeloz beteta begiratzeraino. Azken hauek uste dute zenbat eta euskara gehiago orduan eta euskal abertzaletasun gehiago izango genukeela gure gizartean.
|
|
|
Badakigu euskararen plazan badirela proposatu berri dugun ikuspegiarekin bete betean bat ez datozen mezuak, esate baterako euskararen etorkizuna balizko aldaketa politiko batekin lotzen dutenak, beste behin ere euskararen arrakasta proiektu politiko jakin baten arrakastari lotuz. "
|
Euskarak
Euskal Herria, Euskal Herriak independentzia! Euskaldunen hizkuntza eskubideen urraketa sistematikoa da salbuespen egoeraren adierazleetako bat.
|
|
|
Honekin ez dugu esan nahi nahitaez autonomia onuragarriagoa zaienik hizkuntza gutxituei independentzia baino. Honekin esan nahi duguna da independentzia ez dela hizkuntza indarberritzeko prozesuan gehiago eta azkarrago aurreratzeko berme nahikoa; eta honekin esan nahi duguna da,
|
euskarak
Euskal Autonomia Erkidegoan aurreratu duena, neurri batean, autogobernuaren makuluari esker aurreratu duenez gero, autogobernu gehiago edukita ere horri esker ez genuela aurreratu duguna baino gehiago aurreratuko, ez behintzat nahitaez, eta ez dagoela arrazoirik uste izateko ez dela horrela izango etorkizunean ere.
|
|
|
Horrela, bada, galderok datozkigu burura: Nafarroan eta Iparraldean Euskal Autonomia Erkidegokoaren neurriko hobekuntza gertatu izan balitz eta, areago oraindik, bi lurralde horietan
|
euskara
Euskal Autonomia Erkidegoko mailaren pare jartzera iritsiko balitz, hizkuntza zaurgarritzat agertuko ote litzateke euskara Unescoren atlasean, ala arrisku egoeratik salbu kontsideratuko luke nazioarteko erakunde horrek. Euskal Autonomia Erkidegoko egoera bakarrik kontuan hartuta, zein mailatan sailkatuta geratuko ote litzateke euskara?
|
|
|
Nahikoa da honako adierazle hauei erreparatzea. Esate baterako, munduan ezagutzen diren lege babes gorenetakoa du
|
euskarak
Euskal Autonomia Erkidegoan, biztanlerik gehien duen euskararen lurraldean?, apalagoa Nafarroan, eta herri aginteen konpromisoa eta bultzada oso sendoa izan du Euskadin azken hogeita bost urteotan. Halaber, azken bizpahiru mendeetako atzerakadari langa jarri eta gorantz doa, etengabe gainera, euskal hiztunen kopurua.
|
|
|
Ez dago, ordea, ezta ere, ez behintzat errealitatearen argitan, triunfalismoa bezain antzua den biktimismorako motiborik. Hurrengo atalean luzatuko diogu begirada euskarak hogeita bost urteotan izan duen bilakabideari, baina, gerorako utzi gabe, argi eta garbi esan dezagun, aldi honetan,
|
euskarak
euskal gizartean izan duen bilakaera positiboa izan dela. Edozein prozesu sozialetan gertatzen den antzera, honetan ere gazi gozo ugari izan da, baina prozesuak oro har gozotik askoz gehiago izan du gazitik baino.
|
|
|
|
Euskara
Euskal Herriaren berezko hizkuntza da eta bertan izan dezakeen garapenaren baitan bakarrik ziurta daiteke bere biziraupena. Euskarak etorkizuna behar duelako, iraungo duen hizkuntza eta euskal herritar guztien hizkuntza izatea nahi dugulako, ezinbestekoa da euskararen garapena ziurtatzea.
|
|
2010
|
|
|
Bigarren ohar garrantzitsua da
|
euskarak
Euskal Ikasketak deitzen den unibertsitaten arteko sailetik kanpo leku guti duela eta horretatik kanpo euskara irakaskuntza hizkuntza ez dela. Oro har, Euskal Ikasketen sail hori da euskararen presentziaren ardatz nagusia unibertsitate mailan, egia erran bakarra, nahiz Ipar Euskal Herrian, nahiz Frantzian.
|
|
|
garai haietako erdaldunen inguruan sortua dena eta nortasun espainiarduneko gizarte sektoreen eta alderdi estatalisten eskutik gizartera hedatua. ...ak ala biak, gizarte berean eta aldi berean egotea ez dela baldintzarik egokiena hizkuntza politika eraginkor bat aurrera eraman ahal izateko, ezin baita eragileen arteko eztabaidaren gainean, ezta jendearen zalantzen edo ukazioaren gainean ere, ezer iraunkorrik eta sendorik eraiki. izan ere, edozein hizkuntzak duen bermerik handiena txertatuta dagoen komunitatearen babesa eta atxikimendua da, eta
|
euskarak
euskal gizarte osoaren laguntza behar du, ez soilik sektore euskaldunena. hortaz, hizkuntza politikak aurrera egingo badu eta euskara biziberrituko bada, euskal gizartearen gehiengo zabalak dituen hautemateak eta ulertzeko moduek, biek ala biek, bat egin lukete hizkuntza horren berreskurapenerako abian jarri behar diren neurriekin. hala ere, arestian azaldu den bezala, egungo datuek ez dute adost... aukera pare bat ikusten dugu tentsioan dauden bi elementuen arteko disonantzia gutxitzeko; alegia, interbentzio eraginkorra eta horren gaineko hautematea eta interpretazioa elkarri hurbiltzeko. aukera bat eta errazena, interbentzio mota aldatzea da, hizkuntza politika Framing Herabearen nahira egokituz; alegia, kritikatuak diren interbentzio neurriak kamustea edo murriztea. beste aukera, aldiz, interbentzio eraginkorrari heldu eta hori kritikatzen duen Framing Herabea iraularaztea. bigarren aukera horren alde egin behar delakoan, zalantzak batzuk sortzen zaizkigu. nola ekin Framing Herabearen aldaketari?
|
|
|
(Scheufele eta tewskbury, 2007: ...eta aukerak aztertzen lagungarri gerta dakizkigukeen. bistan da framing, agenda setting eta priming kontzeptuen bidez zabaltzen zaizkigun ikerlerroak elkarren hurbilekoak direla eta zaila dela kontzeptu bakoitzaren eremua zehatz mehatz zedarritzea, gertuko beste kontzeptu horien esparruekin nahaspilatu gabe. zailtasun hori, ordea, ez da arrazoi nahikoa ahazteko framingak zein garrantzitsuak diren
|
euskarak
euskal iritzi publikoan egun duen lekua ikertzerakoan. zailtasun horiez jabetuta, eskema bat —Komunikabideen eragin kognitiboaren eskema deitu duguna— osatu dugu, ideia abstraktu horiek gure erara ordenatzeko eta argitzeko, eta hori ekarpen teoriko burutsurik edo mamitsurik egiteko inolako pretentsiorik gabe. arestian aipatutako hainbat lanketa teorikoen irakaspenak baliatu ditugu eskem...
|
|
|
...razo, hilzorian dauden hizkuntzen egoerarekin ez du zerikusirik euskarak, oraindik ere indarberritzen jarraitu behar handia duen arren. kontuak bestelakoak izan dira, ordea, azken ia hogeita hamar urteotan. zorionez, gaur egun, euskararen bizi indarraren adierazleak ez datoz bat hilzorian dauden hizkuntzenekin, ezta gutxiagorik ere. esate baterako, munduan ezagutzen diren lege babes gorenetakoa du
|
euskarak
euskal autonomia erkidegoan —biztanleria gehien duen euskararen lurraldean—, nahiz eta arrunt apalagoa duen nafarroan, eta hutsala gaurdaino iparraldean. halaber, euskararen ezagutzaren adierazleak arrunt hazi dira urteotan, eta erabilerarenak ere hazi dira, guztiok dakigunez. orobat, estimu handitan dute herritarrek euskara. nola ulertu, bestela, milaka guraso erdaldun elebakarrek eusk... arazoak arazo, hilzorian dauden hizkuntzen egoerarekin ez du zerikusirik euskarak, oraindik ere indarberritzen jarraitu behar handia duen arren.
|
|
|
Komunikabideen ezberdintasunak aztertuz, espainiar eremuko prentsa da
|
euskara
euskal abertzaletasunarekin indartsuen lotzen duena. Euskal eremuko prentsak euskara erakundeekin edo politikariekin edo herritarrekin gehiago lotzen duen bitartean. ten badira erreferentziatzat. gure gizarte konplexu honetan, gehiengoak elebitasuna onartzen badu ere, badira bazterketa joerak, euskararekiko bereziki. baina bada baita, legezko hitzarmena eta gizarte akordioarekin hautsiaz hizkuntzen elebitasuna onartu nahi ez duenik ere. gure gizartean hizkuntzaren inguruan bizi dugun errealitate konplexu honek, ez digu errazten batere, hizkuntza ezberdinen elkarbizitza normalizatua lortzen. hizkuntzetako bat baztertzeko joera honek, hizkuntzarekiko identitate zatikatua eragiten du. euskara gurea da edo gurea erdara da, esaerekin gertuago dauden herritarrak bananduaz eta azken finean, elebitasuna edo bi hizkuntzen elkarbizitza oztopatuaz. gaur egun gure gizartean eztabaidan dauden euskalerrirako herri asmoetan, hizkuntzek —oro har— eta euskarak bereziki, eragin handia dute. gutxienik elebiduna izango zen elkarte bat sortzeko hitzarmena eta legea egin ziren, baina gure gizartean jarrera kontrajarriak daude euskararen auzian.
|