|
2000
|
|
|
arteangailentzen ziren uste funsgabe eta itxuragabeak salatu zituen gartsuki. Izan ere, horientzat
|
euskararen
egitekoa ez baitzen, oinarri oinarrian eta funtsean, hutsarenhurrengo kontua baizik: aberriaren soineko apaina alegia, geroago ikusi ahal izangodugun moduan.
|
|
2001
|
|
|
Ezta ere aski andereñoek ikastolan euskeraz egitea, gero kalean adiskideekin edo ta beren etxetan erderaz ari izaten baldin badira. Eta, lantokietan toki bat betetzeko pertsona bila ari garenean, edo ta egunkarietan egiten ditugun dei horien bidez euskeraz jakin behar denik esaten ez badugu, eta telefono hotsari euskeraz" nor da" edo" esan" edo" bai" edo horrela erantzuten ez badiogu, lantegi barrutan, etxean, kalean, kafeterietan eta non nahi eta beti
|
euskeraz
egiten ez badugu... UTIKAN automobiletan eta jartzen ditugun" Euskeraz" letrerotxoak.
|
|
|
Jesus Royorentzat noiz da Arzalluz arrazista?
|
Euskaraz
egiten ez duen txuri bat baino nahiago duela egiten duen beltz bat, esanzuenean.
|
|
2002
|
|
|
Ondorioz, eta gauzak onerako aldatu direnean, historia osoan baliabide izan ez dituen horiek ditu euskarak, eta egiten diren ikerketei begira, euskaldun gehiago dugu gure artean urterik urte. Gazte gehienak gai omen dira
|
euskaraz
egiteko ez bada ere, euskararen ulertzeko bederen. Euskara hor dago, inoiz ere iritsi ez den tokietan:
|
|
2003
|
|
|
Euskaraz ez dakien herrikideak mina ematen digu, ezin baitugu egin euskaraz bere aurrean bera mindu gura ez baldin badugu.
|
Euskaraz
egiten ez duen euskaldunak egiten uzten digu, egiten ez digun arren. Eta badago desberdintasunik:
|
|
2004
|
|
|
Rufino Iraola dugu oraingoan harria jaurti duena: . Sekula
|
euskaraz
egin ez den lekuan edota zeharo galdurik dagoen tokian haurrak euskaraz eskolatzera behartzea, nire uste apalean, xuabe xuabe esanda, zentzugabekeria ikaragarria da. Norberak jakin gabe, hori onartzen duen gurasoa seme alaben kontrako eraso bortitza egiten ari da.
|
|
2005
|
|
|
Bilbon, Donostian, Gasteizen, Iru ñean. ..
|
Euskaraz
egiten ez den hirietan. Gazte horiek ez zekiten euskaraz.
|
|
|
Txillardegirentzat
|
euskaraz
egitea ez da arazo pribatu bat, ez. Aitzitik, herri honekin daukagun konpromiso etiko baten ondorio ezinb estekoa da:
|
|
2007
|
|
|
Jakin badakigu zein egoeratan dauden euskararen ezaguera eta erabilera.Gehienetan,
|
euskaraz
egitea ez da lana erraztea, biderkatzea baizik; baina gurekulturaren bilketa, azalpen eta jorratze lanetan ez badugu euskara erabiltzen, ezdugu inoiz arlo horiek duten euskal sakontasuna ikertuko, ez azalduko. Gure gorputza ez badugu euskaraz ezagutzen, bere atalak, egiten diren lanak, gaixotasunak, arlo horiei buruz euskarak dituen ikuspegi eta jokaerak ez ditugu ezagutuko.
|
|
2008
|
|
|
Zabaldu baino lehenago bizi egin behar da, barneratu. Esate baterako, Arrasateko euskalgintzako mila pertsonen artean erdarazko komunikabideak ohiz kontsumitzen dituen jende piloa dago, harreman interpertsonaletan euskaraz egin ditzakeen gauza piloa
|
euskaraz
egiten ez dituena... Planoz jaitsi gaitezke, sozialagotik psikologikoagora, galtzak jaitsi gabe, gai hori ateratzen denean errendizio parametrotan ari garela baitirudi.
|
|
|
Zergatik hartzen dugu euskaldunok, gure gauzatzat?
|
euskaraz
egina ez den zer hori. Zergatik eten da euskal hizkuntzaren eta euskal pertsonaren edo gauzaren arteko kidetasuna?
|
|
|
Alegia: gauzak
|
euskaraz
egiten ez baditugu, gauzak euskaraz pentsatzen ez baditugu, utz dezagun gure borrokaren bidea, zentzurik ez luke izango eta. Nik ez dut halakorik sumatzen.
|
|
2009
|
|
|
Azken urteotan begirale ibili naiz sarritan Euskal Herriko hainbat tokitan. Euskaraz jakin arren,
|
euskaraz
egiten ez duten umeak topatu ditut orokorrean. Baita salbuespenak ere:
|
|
|
Baina hemen euskaraz ez dakienak ez digu uzten euskaraz egiten. Baina eta hemen, euskaraz jakin arren,
|
euskaraz
egiten ez duenak ere ez digu uzten euskaraz egiten.
|
|
2010
|
|
|
Euskara ezezagunei lehendabiziko hitza zuzentzeko ere erabil dezaket, edota iturginari aurrekontu bat eskatzeko, elkartean idazki bat aurkezteko, lagunei posta elektronikoz mezua bidaltzeko, interneten kontsultak egiteko, bileretan parte hartzeko, egunkaria edo literatura irakurtzeko... Horiek denak
|
euskaraz
egiteak ez du nahitaez jarrera ideologiko edo politiko jakin bat eskatzen. Ideologikoak eta politikoak ez diren uste, balioespen, sinesmen edo aurreiritziek ere eragin handia dute, eta norbanakoaren hizkuntzaren inguruko jarrera osatzen dute, hein batean bederen.
|
|
|
Bestetik, guztiz aurkakoa den jarrera dugu: erru osoa hiztunak dauka, eta hark
|
euskaraz
egiten ez badu, besterik gabe, nahi ez duelako da; eta jokabide hori iaia arduragabekeriaren mugan kokatzen da. Hizkuntzaren galera jokabiOndorioak urrutiegira eramanez gero, pentsa genezake euskaraz ez jakiteak herritar batzuk talde jakin batzuetara eramaten dituela, harreman sare jakin bat ematen diela, eta sare horren balorazio soziala eskasa dela eta marjinalitate puntu bat ere ematen duela.
|
|
|
Mendialdeko aurreko gazte horiek ez dira herri hain euskaldunetan hazi (etxarri aranatzen %75 inguru da euskaldun, beran eta elizondon %70 eta lekunberrin %60). berako gazteak ez bertzeek ez dute euskara gurasoengandik ikasi. hizkuntza aldetik familia euskaldun ez osoak ohi dituzte (belaunaldi guztietako kide euskaldunez eta erdaldunez osatuak): gazte gehienek aitatxi amatxi euskaldunak eta guraso euskara (ongi) ez dakitenak izaten dituzte. hau da, herri horietan belaunaldien arteko hizkuntza lotura soziala ez da erabat hautsi. gurasoekin
|
euskaraz
egin ez badute ere, euskara hurbila izan zaie ingurua, gutxi asko, euskalduna baita. ingurune euskaldunak bete egin du euskarak etxean zuen hutsunea eta —gazteek beraiek hala adierazita— aitatxi amatxi, barride edo auzo lagun, haurtzain eta halakoekin izan zuten euskararekin harreman goiztiarra eskolan hasi baino lehenago ere. horiek bezalako kasuek agerian uzten dute hizkuntza sozializ... Mendialdeko herri erdaldundu horietan bi hamarkadetan euskararen errealitatea aldatu da eta oraingo gazteek euskararen" normaltasunean" hazi dira:
|
|
|
eredu berean dabiltzan ikasleek arras euskara maila diferentea dute, etxeko hizkuntzaren arabera. ereduari dagokionez, etxean
|
euskaraz
egiten ez duten ikasleen artean %26, 6k gainditzen du B2; etxean euskaraz egiten dutenen artean, aldiz, %47, 6k. Beste horrenbeste gertatzen da ereduarekin:
|
|
|
Beste horrenbeste gertatzen da ereduarekin: etxean
|
euskaraz
egiten ez dutenen artean %47, 5k gainditzen du B2, eta etxean euskaraz egiten dutenen artean %74, 1ek. Etxeko hizkuntzari kaleko, lagunarteko eta gelako ikaskideekiko hizkera informalaren eragina erantsiko balitzaio, are matizatuago geldituko litzateke ereduaren eragimena.
|
|
|
Apeztu eta,
|
euskaraz
egiten ez zuenez gero, Pierre Lafittek elezahar hori aipatu gogoratu zuen, Xipri Arbelbidek kontatu duenez.
|
|
|
|
Euskararen alde
egiten ez dena ere hizkuntza politika den neurrian, Aldaketarako Gobernuak egin ez duenak ere erretratatu egiten du. Horrela, EAEn salerosten diren produktuen etiketak edota enpresek banatzen diguten publizitatea euskaraz ere egon dadin zer egingo duten ez dute esan, zine aretoetan gaurkotasunezko pelikulak euskaraz ere egon daitezen ezer egingo duten ez dakigu, hedabideetan euskararen presentzia gutxienez ezagutza tasaren araberakoa izan dadin, Lanbide Heziketaren eskaintza osorik euskalduntzeko zer neurri hartuko duten edo alor sozioekonomikoan euskaldunon hizkuntza eskubideak etengabe eta sistematikoki urratuak izan ez daitezen zer neurri hartuko duten ez dakigu.
|
|
2011
|
|
|
Horrekin batera, hizkuntzari dagokionez, nahiz eta inaugurazio erakusketetan, hilabete hauetan antolatu diren jardunaldietan edota bozeramaileek esandakoetan aniztasunaren alde egin (aniztasun erlijiosoa edo hizkuntza aniztasuna espresuki aipatuz), gero hainbat zantzu ditugu ondorioztatzeko euskara, askoz jota, bigarren mailako hizkuntzatzat hartua dela bertan. Inaugurazio eguneko itzulpen automatiko faltatik hasita (frantsesa eta ingelesa bai egon zirela aukeran10), egunkarietan irakurritako kexekin segi (lau langilerekin saiatu eta inork
|
euskaraz
egin ez ziolako bere ezinegona adierazten zuen Deia egunkarian zutabegileak11), hurbileko bilbotarrek izandako esperientzia berdinarekin jarraitu eta eraikinaren gaztelerazko izendatze hutsarekin bukatu: Alhóndiga Bilbao eta hó marka.
|
|
|
Bi eratara ezagutu dugu, gainera: euskaldunok B izanik batetik (beraz gugana zetozen erdaldunak euskaldunduz), eta k izanik bestetik (beraz gu kanpora (kalean eta auzoan
|
euskaraz
egiten ez zen norabait bizi izatera) joan eta erdaldunduz). Ikus ditzagun kasu biak, lehenengotik hasita. kanpotik etorritako hainbat arrotzek euskaraz ikasten zuen ezinbestean, zenbait urteren buruan, euskaldun elebakarren artean (elebitasun handirik gabeko diglosia giro sendoan) 182 Integrazio horrek erro sakonagoak zabaldu ohi zituen kanpotarrak (sarri asko bertako norbaitekin ezkondurik) familia berria eratzen zuenean. halakoetan ez zen batere harrigarria izango183 seme alabek edota, errazago, ilobek erdaraz ez jakitea. gatozen bigarren kasura. etxean baino sarriago ezagutu dugu euskaldunok, atzerrian, lehen emaitza bidearen fenomeno hori. zehazkiago esanik, fenomeno horren kontrako ordaina. hemeretzigarren mendearen azken herenean edo hogeigarren mendearen hasieran Ameriketara joandako euskaldun (sarri elebakar184) ugarien berrilobak ez dira gaur egun, normalean, euskaraz
|
|
|
Harek be, errazoi sakonak erabiliz, bakotxaren hizkuntzak norbere heziketan dauen garrantzia argitu euskun. Jose Anjelek, hain zintzoa eta fina izanik, biotariko bati bakarrik errazoia emon barik, niri be errazoizko ziritxua sartu eustan,
|
euskeraz
egiten ez dan Euskal Herriko lurraldeei buruz orain gogoratzen ez dodan zerbait aitatuz.
|
|
2012
|
|
|
euskaraz egitea.
|
Euskaraz
egiten ez baduzu, gauza ederra galtzen ari zaren sentsazioa daukazu. Horixe da konpromisoa, baldintza sine qua non.
|
|
|
Irigarayk (1956) haurrak euskaraz aritzen ez ziren herrietan dokumentatu zuen egoera hiru hamarkadaren buruan nola bilakatu zen aztertuta, Iruritako familiek haurrei
|
euskaraz
egiten ez zietela ikusi eta euskararen desagerpena iragarri zuen, zalantzarik gabe. Txepetxek atzemandako hizkuntza egoerak mintzaira ordezkapena gertatzen ari zela pentsatzeko bide ematen zuten alderdi anitz zeuden:
|
|
|
Topagunerako, uneak eta guneak egon behar dute, harremana bultzatzeko eta euskara sustatzeko uneak eta guneak. Auzokok ludikotasuna bultzatzen du, denok jolasten dakigula premisapean. horrela, euskara barneratze prozesua (gerturapen prozesua) ondo pasatzearekin lotzen da. euskararen egoera gutxiagotua lekuko, ezezagunari oro har gazteleraz egiten diogu eta horretan ere kontzientziazioa lantzen du Auzokok. euskaldunok
|
euskaraz
egiten ez badugu, euskara garrantzitsua ez dela plazaratzen ari gara eta euskararen berreskurapenean eredu izan behar dugu. Izatean baino gehiago egitean erdiratu genuke. halere, egoera soziolinguistikoak kontuan hartu behar dira.
|
|
|
José Ignacio Esnaolak, esaterako, argi dauka orain dela hogei urte euskarazko publizitatea egitearen inguruko jarrera eszeptikoa zegoela, orduan agian bazegoela arriskua, baina gaur egun bezeroen euskararekiko aktitudea gero eta positiboagoa dela eta" gainera, ausartuko nintzateke esatera bide honek ez duela amaierarik, hau da, joera hori indartu egingo dela aurrerantzean". Adibide moduan, orain arte sekula publizitatea
|
euskaraz
egin ez duten eta orain egiten hasi diren bere bi bezero aipatzen dizkigu: Schuss eta Lacunza Akademia.
|
|
|
Harantz egin du Agurtzanek, eta bere atzetik baita Sandrak ere. Andaluziarra da Segurolaren bikotea, Jaengoa, eta
|
euskaraz
egiten ez duenez, intuizioz mugitzen da sarritan.
|
|
2013
|
|
|
Elkarrizketa intimoetan bakarrik agertzen dira, ereduan ikasi arren, beti erdaraz erantzuten diguten seme alabak, EGA atera zuenetik inoiz gure aurrean
|
euskaraz
egin ez duen laguna, edo egoera diglosikora kondenatzen gaituen emazte euskaldun zaharra. Sentimendu sakonak daude tartean, eta batzuetan nork bere burua zuritu nahia ere bai; izan ere, norbera izan daiteke hurkoari euskaraz aritzeko aukera ukatzen dion lehena.
|
|
|
Euskara, beraz, ondorengoen bidez sartu zen. " Eta duela 40 urte seme alabei
|
euskaraz
egin ez zieten guraso haiek, orain aitatxi amatxi direnek, euskaraz egiten diete bilobei". Kasaresek ondorioztatu du belaunez belauneko segida hori, beraz, ez dela lineala, hiztunen jarrerak ez direla monolitikoak, aldatzen direla baldin eta hizkuntzaren egoera aldatzen bada.
|
|
2014
|
|
|
Bestalde, zenbait ikaslek ikastetxetik kanpora oso gutxi erabiltzen dute euskara, baina batzuek herrian egiten dutela aitortzen dute. Kopurua ez da esanguratsua eta, gainera, kasu guztietan
|
euskaraz
egitearena ez da betetzen.
|
|
2015
|
|
|
Kike Amonarrizek dio euskararen inguruko diskurtso sozialetan egokitzapena behar dela. Euskara nola zabaldu, batetik, euskararen alde omen diren sektoreetara, baina praktikan
|
euskaraz
egiten ez dutenak. Eta horrez gain, aldeko jarrera ez dutenen hurrengo belaunaldia nola euskaldundu landu behar da.
|
|
|
Haurrak euskaraz edozein erregistro eta testu generotan aritzen trebatu behar direla eta idatzizkoari adina garrantzi edo gehiago eman behar zaiola ahozkoari. " Lehendabizi konturatu behar dira euskara beste edozein hizkuntza bezain erabilgarria dela eta etortzekotan, ondoren etorriko da kontzientziazioa; baina ez
|
euskaraz
egiten ez badute altxor bat galduko dutela esanez, baizik eta euskaraz eginda zenbat irabaziko duten sentiarazita. Beti positiboan".
|
|
|
Eragin positiboa dutenen artean, batzuek langilearengan kokatzen dute fokua: " saiatzen ari dela ikusteak","
|
euskaraz
egiten ez badu ere, argi adierazteak ulertzen duela" eta" euskaraz jakin behar duela jakiteak". Eta beste batzuek agintariengan:
|
|
|
Horregatik" euskaraz bai baina" baita telebistari dagokionez ere. Erdal telebista bat kopiatu eta
|
euskaraz
egitearekin ez litzateke nahikoa, beraz; telebista ez alienante bat zuten helburu, euskarazko telebista alienante bat ez litzatekeelako ez gizartearentzat eta ezta euskararentzat aurrerapauso.
|
|
|
Beti entsaiatzen gara lehentasuna euskarari ematen. Baina hemengo politikari batzuek edo herritarrek izan ditzakete gauza interesgarriak esateko, eta guk ez ditugu isilaraziko
|
euskara
egiten ez dutelako. Ez dugu itzulpenik egiten, bera zuzenean entzunez mezua fidelago izango baita, beste batek itzulita baino.
|
|
|
Kontuak kontu, bi pelikulek erakutsi dute euskal zinemagintzaren benetako maila eta
|
euskaraz
egiteagatik ez direla inongo ateak ixten.
|
|
|
|
Euskaraz
egitea ez da euskaraz egiteagatik bakarrik, baizik eta nahi diogulako euskal unibertsitateari lekua eman bere gizartean. Hor badago inplizituki landu behar den balio bat, ez da hizkuntza bakarrik (1 belaunaldia.
|
|
|
Eta ez berak bakarrik:
|
euskaraz
egiteak ez du berezkoa anomalia izatea. Baina, beste konfigurazio eta praktika sare batzuekin artikulatuz gero, Identitateari alternatiba sentitua eta bizia eskaintzeko besteko indarra erdiesten du.
|
|
2016
|
|
|
' Behiak?', eta nik,' ze behi?'.
|
Euskaraz
egiteak ez nau baserritar egiten. Orain, beste aurreiritzi mota batzuk egongo dira, baina hori ez".
|
|
|
oso gutxi bada ere euskaraz hitz egin, euskaraz irakurri edota euskaraz idatzi behar du halakok, euskaraz egiten jakiteaz gainera, euskal hiztun izateko. Euskaraz hitz egiten, irakurtzen edo idazten jakin arren
|
euskaraz
egiten ez duena ez da, txosten honetako terminologian, euskal hiztun9.
|
|
|
Euskaraz hitz egiten, irakurtzen edo idazten jakin arren
|
euskaraz
egiten ez duena ez da, txosten honetako terminologian, euskal hiztun. a)" bai horixe: etxean, kalean eta lanean ez dut besterik egiten egun osoan; ametsetan ere euskaraz ari izaten naiz; irakurri eta idatzi ere euskaraz egiten dut oso nagusiki." b)" euskaraz hitz egiten dut maizenik, ia erabat; baina irakurri eta idatzi erdaraz egiten dut gehienetan"; c)" segun non nagoen, norekin ari naizen eta zertaz, batera edo bestera egiten dut:
|
|
|
Ez dut honen inguruan inolako zalantzarik egiten. Hitz egin beharra edo hiztun aktiboaren diskurtsoa guztiz presente dagoenean, hiztungaiek
|
euskaraz
egiten ez badute ezinezkoa zaielako da. Isiltasunaren espiralak azaltzen ditu ederto mututze prozesuak.
|
|
|
Hiztungaiek
|
euskaraz
egiten ez badute ezinezkoa zaielako da.
|
|
|
Gero erran behar da Iparraldeko antzerkia, nahiz eta ideologiaz eta sarkasmoz hanturik dabilen, militantismoaren ereduekiko behar den bezalakoa den arren, kermezetako teatro mailan gelditzen dela, Hegoaldean jadanik laburki idazteko, europear moldea duen antzerki batera pasatuak direlarik. Eta ikerketa zein gogoeta antzerkia, komikoa baldin bada ere batzutan Chimères taldearen TOC hura adibidez, ez da hemen jadanik euskaraz ekoizten, eta
|
euskaraz
egiten ez denak, nahiz eta Iparraldeko kalitatezko lana izan, ez du tokirik Hegoaldeko kultura panoraman.439
|
|
|
Euskaraz egiten dena ez du arriskuan ikusten. Zerga arazoa aipatzen du,
|
euskaraz
egiteagatik ez dago zergarik, administrazioarentzat bigarren mailako mundua zitekeen euskaraz antola zitekeen ikusgarria.
|
|
|
Euskara planak
|
euskaraz
egitea ez du onartu Urkijok
|
|
|
Hala egin ez duzuen bazkideok, datorren urteko errenta aitorpenean NOAUA! ko bazkidetza kontuan hartzea nahi baduzue, hobaria aplikatzea nahi bazenute alegia, deitu telefono zenbakira, idatzi elkartea@noaua.eus helbidera edo etorri NOAUA! ko egoitzara, eta eman zuen izen abizenak eta NAN zenbaki osoa, letra eta guzti.Errenta Aitorpena euskaraz tramitatzeko deia“Ohi bezala, aurten ere, errentaren gaineko aitorpena egiterakoan, zergadunek hainbat bide dituzte euskaraz egiteko, eta oso modu errazean gainera: lehen urratsetik zein hizkuntzatan egin nahi duten aukera dezakete, hau da,
|
euskaraz
egiteko ez dago inolako zailtasunik”, gogorarazten digute Usurbilgo Udaleko Euskara Zerbitzutik. Udalak, Buruntzaldeko udalekin, eta UEMA rekin elkarlanean, errenta aitorpena euskaraz tramitatzeko kanpaina abiatu du.
|
|
|
Ibinagabeitia pertsona zabala zen, besteen ideiak begirunez onartzen dituenetakoa,
|
euskararen aurka
egiten ez zuen bitartean. Parisen 50etako hasieran Jon Mirande poetaren adiskide egin zen; honek, euskaraz eta labur, Vladimir Nabokoven Lolita nobelako istorioarekin antzekotasun suerte bat daukan kontakizuna idatzi zuen, Haur besoetakoa, errusiarrak idatzi zuen garai bertsuan; lehen euskal nobela modernista dugu, baina inork plazaratu nahi izan ez zuena –Gabriel Arestik argitaratu zuen arte urte asko geroago, 1970ean– Kontu da, Jon Mirande gaizki ikusia zegoela kultur giroan, probokatzailea eta katolikoen ziztatzailea, pertsonaia deserosoa, noizean behin faxistekin mahai berean jaten ohitua zena.
|
|
2017
|
|
|
ezinbestean, eremuko beste eragileekin jardunez). hortaz, ez du zentzurik banako hura neurketa edo ebaluazio unitate gisa hartzea ikerketa makroskopikoetan (ondoren, irakurketa psikologistak hedatzeko). bizi mundu sozialetan gutxieneko unitatea harremana da, alegia, eremu sozial batean kokatutako praktika dinamikoa eta bizitua. banakoen gaitasunak edo ezaugarriak agregatuz ez da mekanikoki harreman jakin bat sortzen: euskara erabiltzeko gaitasunak dituztenek ez dute euskara erabiliko, ez dute euren artean euskaraz egingo, ez badiote egoerari zerbait egozten. egoera hartarako definitu behar dute edo hartarako aurredefiniturik aurkitu behar dute.
|
euskaraz
egitea ez da gaitasunen zenbaketaren emaitza, egoerak definitze eta arautzearena baizik. Joko sozialak, praktika sozialak, nola definitzen eta arautzen diren da kontu minimoa. are gehiago hizkuntza anitzeko eta hizkuntza ikasleen jendarteetan. badakigu ikerketa soziolinguistikoetan kategoriak erabiltzen jarraituko dela. nekez utziko zaiola hiztunak kontatzeari eta sailkatzeari; izan ere, zenbaki eta kopuru ofizialetan, inguruari begiratu ahala lortzerik ez dugun so handi eta ziurra lortzen dugula ikasi dugu eta oso guretuta dugu irakaspena. baina gutxienez, jakitun jokatu genuke.
|
|
|
201. Hizkuntza politika ez da euskaraz egiten dena bakarrik:
|
euskaraz
egiten ez dena ere hizkuntza politika da?. Maitane Maritorena Azkarate,. Nafarroako Gobernua, euskara aldaketaren zain?, Berria,.
|
|
2018
|
|
|
Hegoaldean, euskara abagune bi hauen artean bizi da: Joxan Artzeren" euskara galduko da dakigunok ez dugulako egiten..." eta Bitoriano Gandiagaren"
|
euskaraz
egiten ez duenak berak jakinen du zergatik ez duen egiten, baina egiten ez duenak ez dit euskaraz egiten uzten".
|
|
|
Lekeition bi hiru hilabete igarotzen dituen udatiarraren adibidea jarri digu Harok. Bilbo ingurukoak gehienak, eta askok
|
euskaraz
egingo ez badute ere, ulertzen dute, eta guraso ugarik nahi dute haien seme alabek euskaraz egitea Lekeition. Herrian bestelako jarrera hartu da ordea, ostalaritzak gaztelaniaz egiten du eta kultur ekintzak ere gaztelaniaz egin izan dira bisitariei begira.
|
|
|
Tira, bada! Zergatik ez du
|
euskaraz
egiten ez duen euskaldunak euskaraz egiten?
|
|
|
" Casablancan jaio arren ederki egiten du gaztelaniaz Mohamedek", ezta? Gaztelaniaz egitea normala da,
|
euskaraz
egitea ez. Hizkuntza berezi moduan tratatzen dugu.
|
|
|
Horrek, eusle ez diren hainbat lankidek euren erabilerak egokitzea dakar, hainbat kasutan, euskararen aldera. Euskararen egungo gizarte egoeran, euskaldunok oso ohituta gaude egunerokoan kontrakoa egiten, hau da,
|
euskaraz
egiten ez digutenetara gure jokaera egokitzen. Metodologia honek egokitze mekanismoa euskararen aldeko norabidean jartzeko aukera ematen du.
|
|
|
Nik ez dut dudarik hori dela kezkarik handiena sortzen didan elefantea. Euskaraz dakitenek, inguruko egoera euskalduna izanik,
|
euskaraz
egiten ez badute, nork eginen du. Nola nahi dugu ikasleek euskaraz egitea irakasleak ere erdaraz ikusten badituzte eskolatik kanpo?
|
|
|
eskubideak «modu sendoagoan» babestea jarri du helburu. Besteak beste, jaso du euskara erabili ahal izatea «bermatu» egingo dela instituzio publikoetan, neurriak hartuko direla horretarako,
|
euskaraz
egiteak ez duela atzerapenik ekarriko, eta kontsumitzaileen eskubideak aitortuko direla. Langile publikoek euskara egiaztatzea ere aipatu dute dokumentuan, eta tartean sartu dituzte Espainiako Estatukoak eta epaileak.Proposamenaren bigarren ardatza da euskaraz jakiteko eskubidea eta betebeharra ezartzea estatutuan; Kataluniakoan ere jaso zuten.
|
|
|
Hortaz, horrek izan zuen nigan eragin handiena: batetik, Enriquek zientziarako pasioa kutsatu zigun Mari Luz Estebanek dioen moduan, zientzia erotiko egiten zuen; eta, bestetik, tesiak oraindik
|
euskaraz
egiten ez ziren garai hartan, eta gure laborategiko burua erdalduna zen arren, gure artean euskaraz egiten genuen.
|
|
2019
|
|
|
demagun% 80ko langa38 herritar guztiek edo gehienek beren artean euskaraz egiten duten ala ez, aldiz, ez da udalerri euskaldunen definizio operatiboan espresuki kontuan hartzen: bistan da euskaraz jakitea eta
|
euskaraz
egitea ez dabiltzala arras urruti, herritar gehienek euskaraz jakin behar baitute beren artean euskaraz egiteko. euskaraz jakiteak ez du, ordea, euskaraz egitea ondorioztatzen: ez ahoz eta ez, bereziki, idatziz. herritarren eguneroko mintzajardun arruntak erabakitzen du, aldiz, ingurumen geoterritorial bat arnasgune den ala ez:
|
|
|
[besoekin antagonismoa adierazten du]. alegia, Jakileak ukan dituen portaerak ikasteko modeloak, nonbait, kontrajarriak izan dira: amaren kasuan, aldeko jarrera naturalari uko egin (berarentzat bakarrik atxiki duen euskal kultura zaletasun handia, baina haurrak ikusten zuena) eta kontrako portaera praktikatu izan duelako (haurrari
|
euskaraz
egitera ez utzi, eskolako kontsignei men egin), eta axamak aldiz, nahiz eta transmisioaren aldeko portaera praktikatu, kontrako jarrera (mintzo politikoa) erakutsi izan du. hala, zaila egiten da barne kontzientzia zer heinetan zeukan irudikatzea eta zer gorde izan duen isilpean. aitak, azkenik, kontrako jarrera eta praktika naturalari uko eginik, praktika ere kontrakoa izan du, izan du, diogu, ze... bilobekin euskara hutsean ari baita. hortaz, ez da harritzekoa Jakileak, haur denboran" normaltasunez" bizi behar izan badu ere, bere burua giro eskizofreniko batean ikusi izan duela, oraingo begietarik ikusirik. orain, Jakilearen beraren portaera eta jarreretan barrena murgil gaitezen. hasteko, Sanguinések (2008:
|
|
|
Beste bi aukeretan jaitsi egin dira ehunekoak: " erdi eta erdi" egiten dutenak %42, 3 izatetik %29, 8ra pasa dira, eta" gutxitan edo inoiz
|
euskaraz
egiten ez dutenak" %19, 1etik %2, 6ra. Beraz, esan daiteke erronkaren amaieran euskaraz gehiago egiten zutela erronkalari hauek, adierazi dutenaren arabera.
|
|
|
Emaitza honek ere antzerako ondorioa jasotzen du: erronkaren amaieran euskaraz gehiago egiten ziotela erronkalariari, berak hartutako erronkaren parte ziren pertsonen aldetik. hala," beti edo gehienetan euskaraz egiten dietenak" %25, 2tik %41, 7ra igo dira, eta" erdi eta erdi" egiten dietenak ere zertxobait igo dira, %42, 7tik %48, 7ra; aldiz," gutxitan edo inoiz
|
euskaraz
egiten ez dietenak" %32, 1etik %9, 6ra jaitsi dira, 22,5 puntuko aldea.
|
|
|
Gutenbergek inprenta asmatu eta ehun urtera argitaratu genuen euskarazko lehen liburua, ez da asko XV XVI. mendeko parametroetan. Telesail baten emisiotik urtebetera izatea gure hizkuntzan ikusgai, denbora luzeagoa da, XXI. mendeko modernotasunetik kanpo ibiltzea da, eta medikuarekin
|
euskaraz
egiterik ez dugunean baino askoz gehiago lotzen gaitu espainolarekiko subordinaziora.
|
|
|
Eta gogoan dudan baten bati, badaezpada ere, ez nioke parranda baten erdian esango euskalduna ez denik, osotasun fisikoa zaintze aldera... Gizartean bezala, lehiakideen artean bazirelako euskaraz jakin arren normalean
|
euskaraz
egiten ez zutenak, nahiz eta hizkuntzarekiko jarrera baikorra izan. Gazte horiek ez al dira euskaldunak?
|
|
2020
|
|
|
Esti Markez: " Ez dut uste berdin adieraziko nintzatekeenik musika
|
euskaraz
egingo ez banu"
|
|
|
Euskaraz jakin bai baina eguneroko jardun arruntean inorekin
|
euskaraz
egiten ez duena (demagun euskara gutxi asko ulertzen duen irakasle australiar bat) nekez izan liteke euskal hiztunelkartearen kide normal.
|
|
|
Bai. Haur bat txikitan etortzen denean, oso erraz ikasten du euskaraz, baita etxean
|
euskaraz
egiten ez badiote ere. 8 urtekoak, ordea, ikasturtearen erdian etortzen badira, oso zaila egiten zaie.
|
|
|
Baina zer nahiago dugu: politikari bat euskaraz herrenka ibiltzea ala erdara hutsez mintzatzea,
|
euskaraz
egiten ez jakitea. Euskararen normalizazioa nahi dugu.
|
|
|
ulertzen dutenei egingo die euskaraz, eta modu berean zuzenduko dizkie lehen hitzak ezezagunei. Horrez gain, solaskideak
|
euskaraz
egiten ez dionean eutsi egin dio, eta hitz egiteko gaitasun mugatua dutenekin pazientziaz jokatu, hizkera moldatu eta komunikazioa erraztu, erdarara lerratzeko joeraren aurrean amore eman gabe. Euskararen erabilera aurrera daraman motorra da ahobizia.
|
|
|
Aspaldi, Barakaldon ia inork
|
euskaraz
egiten ez zuen garaian, Slawomir Mrozek idazle poloniarraren ipuin bat argitaratu zuen aldizkaritxo euskaldun batek, elefante baten ingurukoa. Laburtu egingo dizuet.
|
|
|
Gako batzuk eman ditu: ...skola hizkuntza eremuetan sendo kokatuz; Hezkuntza sistemaren berrazterketa sakona eginez, egoera berrietara egokitu dadin; eskola proiektuak indartuz (baliabideak emanda); udalak gehituz (batzuek, jada, nahikoa lan egin dute); gizarte sareak erakarriz (esaterako, erretiroa hartu duen jende esperientziaduna...); birgizarteratze laborala eta linguistikoa lotuz; eredugarritasuna bultzatuz (bertakook
|
euskaraz
egiten ez badugu...); gizarte integrazioa eta hizkuntza integrazioa bi biak kontuan izanik... ”.
|
|
2021
|
|
|
Diskoaz harago, uste dute artista erreferentzia bat bihurtu dela euskal musikan dagoeneko: «Abesti guztiak
|
euskaraz
egin ez baditu ere, euskara Euskal Herritik kanpora eramateko gai izan da», azaldu dute.
|
|
|
Taloak egin behar dira, ados, baina taloak euskaraz egin behar dira. Bilkurak
|
euskaraz
egitea ez da ebidentea. Euskaldun alfabetatua izan behar zara.
|
|
|
Gaur egun, sekulako boom a dago podcastaren munduan, baina egia da
|
euskaraz
egindakoak ez daudela hainbeste. Edukiak sortzea ere bada input bat; gu geu jartzen gara gaien inguruan ikertzen, ahotsak batzen...
|
|
2022
|
|
|
Euskararen legeak eremu ez euskalduntzat dauka Erribera, eta horrek eragina izan du hango egoera soziolinguistikoan; horrek ez du erran nahi, halere, lege horrek euskararen aldeko aldarria isiltzea lortu duenik, eta Errigorak edo Hordagok eragin duten oraingo goraldia gertatu baino lehen ere egon dira Erriberan zenbait eragile euskararen alde lanean. " Euskara gurea ere badela ukatzen duenik bada, baina euskararen aldeko herritar anitz ere bai;
|
euskaraz
egin ez arren, hizkuntza eskubideen alde dira horiek ere", erantsi du Jimenezek. Euskaraz egiten ez duten horiekin ere egin nahi dute lan, hain zuzen ere, zonifikazioa gainditzeko.
|
|
|
" Euskara gurea ere badela ukatzen duenik bada, baina euskararen aldeko herritar anitz ere bai; euskaraz egin ez arren, hizkuntza eskubideen alde dira horiek ere", erantsi du Jimenezek.
|
Euskaraz
egiten ez duten horiekin ere egin nahi dute lan, hain zuzen ere, zonifikazioa gainditzeko.
|
|
|
Josu Zabalak BERRIAn esan zuen: “Hasieran zaila izan zen jendeari ulertaraztea zergatik egiten genuen egiten genuena euskaraz,
|
euskaraz
egiten ez zen hiri batean. Baina bertakoen babesari esker iraun genuen lau urtez desertu miserable batean.
|
|
|
KINTANA: Telezaborra
|
euskaraz
egitea ez dut gaizki ikusten, benetan iraingarria ez bada. Adibidez, euskarazko Conquis [El Conquistador] telezaborra da, baina ez zait gaizki iruditzen.
|
|
|
Gazteengana iristeko gakoa fikzioa dela erran du Lazkanok, eta nabarmendu du arlo horretan «apustu sendoago» bat behar dela. Goazen telesailaren gisako gehiago behar direla azpimarratu du, gisa horretako edukiei esker posible delako «etxean
|
euskaraz
egiten ez duten gaztetxoengana iristea». Hala, Lazkanok adierazi du EITBk «ardura handia» duela gai honetan, baita RTVEk ere.
|
|
|
Gazteengana iristeko gakoa fikzioa dela erran zuen Lazkanok, eta nabarmendu zuen arlo horretan «apustu sendoagoa» behar dela. Goazen telesailaren gisako gehiago behar direla erran zuen, gisa horretako edukiei esker posible delako «etxean
|
euskaraz
egiten ez duten gaztetxoengana iristea». Lazkanok adierazi zuen EITBk «ardura handia» duela gai horretan, baita RTVEk ere.
|
|
|
Hogeita hamar urte geroago, hala ere, noentiendotar gutxi batzuek segitzen dute aldiro beren inorantziaren arrazoia erabiltzen besteok
|
euskaraz
egin ez dezagun eskatzeko —zehaztasun terminologiko bat, pertinentea: noentiendotarra eta erdalduna ez dira, jakina, sinonimoak; jarrera jakin bat duena da noentiendotarra eta ez, besterik gabe, euskaraz ez dakiena— Noentiendotarra ozen kexatuko da, esaterako, ekitaldi baten kartela euskaraz dagoelako, edo herritarrek bileratan eta whatsapp taldetan euskaraz egiten dutelako edo plazako pantaila digitaleko informazioa euskaraz dagoelako…
|
|
|
Edonola ere, ezinbestekoa zaigu euskaraz ez dakitenekin harremanak erdaretan izateko prestatuak izatea, euskararen ezagutzaren unibertsalizazioan pausoak emanda ere. Kasu horietan,
|
euskaraz
egiten ez den gune eta espazioek amankomunean zer duten aztertzea lagungarria izan daiteke ekintzarako lehen urrats gisa. Zaintza, turismo edota ostalaritza eredu globalizatzaileetan euskaraz egiteko aukerak gutxitzen al dira?
|
|
|
Emakumeentzako gune deserosoak daude?
|
Euskaraz
egiten ez diren guneak daude. Zein da lurraldeko bizi erritmoa eta herri/ auzoen tamaina?
|
|
2023
|
|
|
Horrek gizarteko diglosia telebistan islatzeko arriskua ekarri zuen, eta bi kanalen programazioak baldintzatu, Aranberrik dioenez: " euskararen mesedetan hartutako lehentasunak ahuldu egin ziren eta erdaraz hasi zen egiten
|
euskaraz
egiterik ez zegoen hainbat programa mota" (Aranberri 1995, 84). ETB1en kultura, kirola, umorea, barne produkzioko telesailak eta haur programazioa (ETB3 sortu arte) nagusitu bitartean, ETB2ra informazioa, analisi politikoa, debatea eta kanpo produkzioa bideratu izan dira (Larrinaga 2019, 160).
|
|
|
EITB estandarraren inplementazioan lehen lerroan kokatu zen, ordura arte
|
euskaraz
egin ez ziren edukiak sortu baitzituen komunikazio taldeak. Hiztun komunitatearentzat indar kohesionatzailea izan zen, estandarizazioa azkartuz.
|
|
|
Arestian aipatu dugun bezala, EITB sortu zenean estandarraren kodifikazioa hastapenetan zegoen. EITB estandarraren inplementazioan lehen lerroan kokatzea ekarri zuen horrek, ordura arte
|
euskaraz
egin ez ziren edukiak sortu baitzituen komunikazio taldeak. Hiztun komunitatearentzat indar kohesionatzailea izan zen, estandarizazioa azkartuz.
|
|
|
Datuen argitan esan daiteke, gainera, eskolako eta kaleko haurren arteko giro euskaldunak euskaraz hitz egiteko eragin handia dutela etxean
|
euskaraz
egiten ez duten haurrengan, baina, aldiz, eragin txikiagoa etxean euskaraz eta gaztelaniaz berdin egiten dutenengan. Etxean beste hizkuntza batean egiten dutenen kasuan kalean lagunekin euskararen erabilera maila altuagoak adieraztea azpimarragarria da.
|
|
|
Euskara" natural" egitea honako ezaugarri hauekin lotu daiteke: familian euskara ikasi eta hitz egitea beti edo ia beti; euskara asko egiten den testuinguru batean bizitzea; euskaraz gaitasun handia eta jario erraza izatea;
|
euskaraz
egiteak ez sortzea batere" markarik", alegia, euskaraz egitea ez izatea besteen aurrean markatua geratzeko ezaugarria.
|
|
|
Euskara" natural" egitea honako ezaugarri hauekin lotu daiteke: familian euskara ikasi eta hitz egitea beti edo ia beti; euskara asko egiten den testuinguru batean bizitzea; euskaraz gaitasun handia eta jario erraza izatea; euskaraz egiteak ez sortzea batere" markarik", alegia,
|
euskaraz
egitea ez izatea besteen aurrean markatua geratzeko ezaugarria.
|
|
|
Hala ere, honako ezaugarri hauekin lotu daitekeela uste dute: familian euskara ikasi eta hitz egitea beti edo ia beti; euskara asko egiten den testuinguru batean bizitzea; euskaraz gaitasun handia eta jario erraza izatea;
|
euskaraz
egiteak ez sortzea batere" markarik", alegia, euskaraz egitea ez izatea besteen aurrean markatua geratzeko ezaugarria.
|
|
|
Hala ere, honako ezaugarri hauekin lotu daitekeela uste dute: familian euskara ikasi eta hitz egitea beti edo ia beti; euskara asko egiten den testuinguru batean bizitzea; euskaraz gaitasun handia eta jario erraza izatea; euskaraz egiteak ez sortzea batere" markarik", alegia,
|
euskaraz
egitea ez izatea besteen aurrean markatua geratzeko ezaugarria.
|
|
|
Euskarazko kulturari buruz, Etxebestek aldaketa bat iragarri du: laguntza deialdietan, orain arte, euskarazko proiektuak aurkeztea ez zen argiki markatua zen irizpide bat, «nahiz proiektu guti zen
|
euskaraz
egiten ez zirenetan», eta ondoko urteetarako plangintzan, berriz, «euskararen irizpidea ezarri eta baloratzeko xedea izanen da proiektu berriarekin».
|
|
|
Argi dago enpresaren testuinguru soziolinguistikoak lagun dezakeela, baina enpresa munduan badaude uste eta joera batzuk, eta norberaren esfortzuari esker alda daitezke. Enpresa mundua, oro har, oso erdalduna da ohituraz eta bisioz; beraz, euskaldun talde batek bilera bat
|
euskaraz
egitea ez da automatikoa. Euskara planak 300 langile dituzten enpresetan aplikatu ditugu, eta haien kultura eta ohiturak aldatzea prozesu geldoa da.
|
|
|
Ia inork ez du gura abarkadun agertu; batzuek, hala ere, egiten dute, errazago zaielako edo ez dutelako isildu nahi. Ikusita dauzka, dena dela, gaztelaniaz ia jakin barik seme alabei
|
euskaraz
egin ez dieten gurasoak, aitita amamak, osaba izekoak. Debekuak ere argiak dira.
|