|
2004
|
|
|
Karlisten bigarren gerragaldu osteko giroa nozitu zuen, eta horrenbestez euskal ohituren aldeko jarrera erakutsizuen bere ekarpen teoriko guztietan, literaluran eta historian batik bat. Orduko hizkuntzalari eta kazetari euskaltzaleengandik gertu zebilen beti, eta
|
euskararen
ezagutza ez ezik, euskararen erabilera ere sustatzen saiatu zen nonahi den. Saiakera eta polemika berezikilandu bazituen ere, nobelagintzari eta ikerketari ere leku egin zien bere jardunean.
|
|
2005
|
|
|
Era berean eta artikulu berean Oroz ek garaiko euskoiberista frantses batek kaleratutako obra32 goitik behera, eta behetik gora desbaliotu zuen. Antza denez,
|
euskararen gaineko
ezagutzarik ez zuen, eta toponimia zein antroponimiaren inguruan proposatutako etimologiak zentzugabekoak ziren.
|
|
2007
|
|
|
Elkarterik jendetsuenak dantzaz, musikaz eta kantuaz arduratzen dira.
|
Euskararen
ezagutza ez da beharrezkoa talde horietan diharduteko. Hor dago euskal kulturgintzaren" paradoxa".
|
|
|
Baina euskara edo euskalduntasuna, zer bilakatzen da dinamika zabal horretan? elkarterik jendetsuenak dantzaz, musikaz eta kantuaz arduratzen dira.
|
euskararen
ezagutza ez da beharrezkoa talde horietan diharduteko. hor dago euskal kulturgintzaren" paradoxa" (I. Martinez de Luna). Nortasuna 2005 inkestan ikusi dugu jende askorentzat euskal kulturaren osagai nagusia euskara dela.
|
|
|
• Arduradun politikoen artean ere
|
euskararen
ezagutza ez da erdia besterik, eta ez dakitenek ez dute ikasteko konpromisorik hartzen.
|
|
2008
|
|
|
|
Euskararen
ezagutza ez da ezinbesteko baldintza Nafarroako administrazioan lan egin nahi dutenentzat, halere, hemendik aurrera gehiago hartuko dute kontuan eskualde euskaldunetan eta eremu mistoan.
|
|
|
Uribe Kostako Ikasle Abertzaleen kideek Koska irratiari egindako adierazpenetan (mp3) azaldu dutenez, Eskolak Euskaldundu! Herri Ekimenak egindako hausnarketarekin bat egin du IAk eta alde horretatik Eusko Alkartasunak aurkeztutako hezkuntz ereduen politika berriarekin
|
euskararen
ezagutza ez dela bermatuko iritzi diote. IAk salatu duenez, EAk berak onartu zuen ereduen" porrota" eta hori konpontzeko legea prestatzean" ekintza praktikorik gabeko asmoetan" gelditu zen.
|
|
2009
|
|
|
Ez ote da guztiz makurra arrazoibide hori? Horren arabera,
|
euskararen
ezagutza ez ezik beste ezagutza eta esperientzia guztiak baitira diskriminazio iturri, eta ezer ere ez baita merezimendu.
|
|
|
Honetan ere jarrera sustatzaileak hartu behar dituzte nahitaez administrazioek, bi hizkuntza ofizialen berdinkidetasuna lortzeko ezinbestekoa baita pendulua beti ere hizkuntza hegemonikoaren alde jartzen duten inertziei aurre egitea. Gainera, eta hau ere ez da arrazoi makala, administrazioko lanpostu bat eskuratzerakoan
|
euskararen
ezagutzarik ez egiaztatu izanagatik kanpoan geratu diren herritarrekiko, ez litzateke zuzena izango gero lanpostuan euskararen beharrik ez izatea. Lanean jarduteko beharrik izango ez den ezagutza zertarako eskatu?, galdetuko du" galtzaileak".
|
|
|
Azkenaldiko ikerketen arabera [24], lau gertakari dira gure ustez nabarmendu beharrekoak: batetik,
|
euskararen
ezagutza ez ezik erabilera ere handitu egin da Euskal Autonomia Erkidegoan; bestetik, gaur egun elebidun direnek ez dute duela hamabost urte elebidun zirenek baino gehiago erabiltzen euskara; hirugarrenik, erabileraren gehikuntza ez da neurri berekoa izan adin multzo eta eremu guztietan (ezagutzarena ere ez da berdina izan adin talde guztietan); eta, laugarrenik, ingurune soziolinguistikoak eta e... Garbi esanda, beraz, erabilera ere hazi egin da, baina erabileraren hazkundea ezagutzaren gehikuntzari zor zaio, ez elebidunek lehen baino gehiago erabiltzeari, hauek kasu batzuetan gehiago eta beste batzuetan gutxiago erabiltzen baitute, nahiz eta oro har erabilera aukera gehiago izan eskura.
|
|
2010
|
|
|
Euskara (hasiberriak onarturik) – Euskal literatura (Lan gidatua,
|
euskararen
ezagutza ez da beharrezkoa). Hizkuntza bizi 2:
|
|
|
3 eraBileraren Korapiloa nolanahi ere, erabilerak ematen digu hizkuntza baten bizi indarraren berri zuzena. euskara ez da salbuespen bat. osasuntsu ibiliko bada, hiztunak behar ditu hizkuntzak, ez salbatzaileak. hizkuntza bat erabilia izango bada, ezinbestekoa da neurri batean bederen" ezagutzea", baina ez da nahikoa; gainera, ezagutzen den hizkuntza erabiltzeko aukerak behar dira, baina hori ere ez da nahikoa; erabiltzeko aukerak edukita ere," erabili nahi" izan behar baita, eta erabiltzeko" aukera egin"(" aukera egin" diot, euskal hiztunak, gutxienez eta zorionez, elebidun baitira, ez elebakar). hizkuntzak, funtsean, komunikabideak dira. ez bakarrik, jakina. hizkuntzek komunikabide izatearen balioa besterik ez balute, ez litzateke batere gatazkatsua izango hizkuntzen kontua; baina gatazkatsua da, bistan denez. komunikabide den neurrian bakarrik iraun dezake hizkuntzak, baina komunikabide soil baino askoz gehiago da. hori bai, komunikabide izateari uzten badio bukatu dira gainerako balio guztiak. alferrik dira hizkuntzarekiko maitasun suharrenak edo identitate lotura estuenak komunikabide izateari utziz gero. garbi dago, beraz, hizkuntza bat, gurea nahiz inorena, batez ere gizarte baten mintzabidea dela. beraz, hizkuntza bat baliagarria izango da, baldin eta elkarrekin mintzatzeko eta elkarri zernahi adierazteko balio badu. ez dago hizkuntzarik berez baldarra edo motza denik; zernahitarako eta noranahiko trebe, hiztunak bihurtzen du, erabiltzaileak alegia. erabilera da hizkuntzaren sasoibide nagusia. norbanakoen komunikaziopremiak asetzeko balio duen eta erabiltzen den neurrian da tresna baliotsua hizkuntza. eta halatan bakarrik, ez bestela, biziraun dezake. euskararen erabilerari gagozkiola, azkenaldi honetako ikerketen arabera, lau gertakari dira nire ustez nabarmendu beharrekoak: batetik, hamarkada hauetan
|
euskararen
ezagutza ez ezik erabilera ere handitu egin da; bestetik, gaur egun elebidun direnek ez dute duela hamabost urte elebidun zirenek baino gehiago erabiltzen euskara; hirugarrenik, erabileraren gehikuntza ez da neurri berekoa izan adin multzo eta eremu guztietan; eta, laugarrenik, ingurune soziolinguistikoak eta etxeko lehen hizkuntzak zuzenean eragiten dute elebidunen hizkuntza hautuan, hots, euska... hiztunaren hizkuntza gaitasun erlatiboa, hiztunaren eguneroko bizitzako harreman sareetako hizkuntza edo hizkuntzak, hiztunaren lehen hizkuntza edo hizkuntzak, hizkuntzen erabilera eremuak eta hizkuntzarekiko atxikimendua.
|
|
2012
|
|
|
Nik horiek ikertzen ditut aitzin historiari buruz, hala nola Barkoxe, Atharratze, Larraine ber gauza... Zure liburuko azken kapituluetan euskararen egoera aipatzen baituzu, aktore gehiago bada ere,
|
euskararen
ezagutzarik eza geroz eta gehiago sumatzen da, ahoskerarengatik. Erran dudan bezala, jende sobera bada.
|
|
|
UPNk arrazoirik ez Barañainen Nafarroako Justizia Auzitegi Nagusiak, bestalde, Barañaingo Udalaren helegite bat atzera bota du aste honetan. 2011ko udal langileen zerrenda organikoa osatzerakoan, arretarako langileei
|
euskararen
ezagutzarik ez zien eskatu Barañaingo Udalak; UPNk gobernatzen du. Bilduk auzitegira jo zuen.
|
|
2014
|
|
|
Lanpostu bakar batean ere ez zen nahitaezkoa izan euskara jakitea, zenbait postu eremu euskaldunerako izan arren. Kasu horietan, gainera,
|
euskararen
ezagutza ez zen gehigarri bezala baloratu, oposizio hutsa zelako; hau da, lehiaketa faserik egon ez zelako.
|
|
|
Guztietan, entrenatzaile moduan jarduten dutenak klub, elkarte edota talde bakoitzeko zuzendaritza taldeak aukeratzen du eta beraz, bakoitzaren hizkuntza profila kasuan kasuko entrenatzailearen araberakoa da. Batzuetan, entrenatzaileak euskaldunak izaten dira eta beste batzuetan aldiz,
|
euskararen
ezagutzarik ez dutenak. Elkarte edota kluben hizkuntza errealitateari dagokionez, beraz, ezin daiteke ezer zehatzik azpimarratu, kasuan kasuko egoeraren araberakoa izan ohi baita.
|
|
2015
|
|
|
Ez dakit non ikusten duten euskara normalizaturik dagoela; erdara dago normalizaturik, baina guk ez dugu beti euskaraz bizitzeko aukera. Hezkuntzari dagokionez ere,
|
euskararen
ezagutza ez dago bermatuta belaunaldi guztietan.Nafarroan eta Iparraldean ere, egoera ez da lar ona.Euskal Herria bi estaturen menpe egonik, indarrean dauden hizkuntza politikak menpekoak dira. Hau da, Frantziako eta Espainiako konstituzioek diotenaren menpe daude, eta horietan lehentasunezko hizkuntzak dira frantsesa eta gaztelania; gure hizkuntza bigarren mailako bihurtzen da.
|
|
2017
|
|
|
...ila ezberdina dela euskal autonomia erkidegoan. bi hizkuntzen ofizialtasunaren ezberdintasun nagusia ezagutzaren derrigortasunean datza; alegia, herritarrak modu orokorrean gaztelania ezagutzera legez derrigortuta dauden bitartean, euskararen ezagutza herritarrei modu orokorrean legez derrigortzea debekatuta dago. bestalde, euskal autonomia erkidegoko administrazio orokorrerako langileak hartzean,
|
euskararen
ezagutza ez dela derrigorrezkoa ikusi dugu: zenbait lanpostutan euskararen ezagutza derrigorrezkoa izanik, beste batzutan meritu gisa bakarrik baloratzen baita. langile publikoak kontratatzean, indarrean dagoen espainiako konstituzioak ezartzen du, alde batetik, espainiar guztiek dutela administrazioan berdintasunean sartzeko eskubidea, eta, bestaldetik, administrazioak eraginkortasunez aritu behar duela eta langileak hartu behar dituela meritu eta gaitasun printzipioetan oinarrituta. bi indar horien arteko tira-bira horretan, azkeneko hamarkadetan auzitegiek ebatzitako epaietan egon den bilakaera ere ikusi dugu; gaur egun, espainiako estatuko hainbat autonomia erkidegotan berezko hizkuntzaren ezagutza modu orokorrean derrigorrezkoa delarik administrazioan sartzeko. kontuan izanda, alde batetik, euskaraz lan egiteko gaitasunik ez duten langile publikoak kontratatzea ahalbidetzen duten legeak eusko legebiltzarrak xedatutako legeak direla (hala nola euskararen legea, edota euskal Funtzio publikoaren legea), eta kontuan izanda, bestetik, berezko hizkuntza duten espainiako estatuko zenbait autonomiaerkidegotan
|
|
2018
|
|
|
Jakina da
|
euskararen
ezagutzak ez duela erabilera bermatzen, ezta inguru euskaldunenetan ere. Azken urteetako datu soziolinguistikoek erakutsi dute udalerri euskaldunenetan behera egin duela hizkuntzaren ezagutzak; eta, batik bat, erabilerak.
|
|
|
UEMA Udalerri Euskaldunen Mankomunitateko kide dira biak. Dena den, jakina da
|
euskararen
ezagutzak ez duela erabilera bermatzen, ezta inguru euskaldunenetan ere. Azken urteetako datu soziolinguistikoek erakutsi dute udalerri euskaldunenetan behera egin duela hizkuntzaren ezagutzak; eta, batik bat, erabilerak.
|
|
2020
|
|
|
|
Euskararen
ezagutzarenak ez ezik, etxeko erabileraren datuak ere biltzen ditu ikerketak. Ohikoa denez, erabilera datuak okerragoak dira ezagutzarenak baino:
|
|
2021
|
|
|
Sarritan hilabete luzetako iraupena dute kontratu horiek, langile desberdinen bajak, oporraldiak... kubritzeko. Milaka kasutan, kontratazio ebentual horiek egiturazkoak izan liratekeen lanpostuak betetzeko erabiltzen dira, modu iruzurtian, eta langile bera urte luzez egon daiteke lanpostu horretan, aldiro aldiro luzatzen dioten kontratu ebentualen bidez. Ondorioz, zuzendaritzak Kontratazio Akordio berriaren bidez kontratazio horietan oro har
|
euskararen
ezagutza ez bermatzeak ondorio ezkorrak ditu Osakidetzako euskararen normalizazio prozesuan.
|
|
|
SATSE sindikatuaren eskaera honek esan nahi du, besteak beste, erabat euskaldunak diren herrietako informazio guneetan, medikuntza, erizaintza, pediatria unitateetan ere, eta nahiz eta unitate horietako gehienetan lanpostuen %100ak euskara eskakizuna ezarria izan,
|
euskararen
ezagutza ez egotea bermatuta behin behineko kontratazioetan.
|
|
2022
|
|
|
Halaber, Bilbaok gogorarazi du egun administrazioko lanpostuen %97tan
|
euskararen
ezagutza ez dela derrigorrezkoa. «Baldintza oso makurretatik abiatzen gara, eta dekretuak ez dio erantzuten gizartearen beharrari».
|
|
|
«Marra gorria» dela deritzote, euskararen ezagutza gutxienez atzerriko beste hizkuntzen azpitik baloratu ez dadin: «Artikulu horren arabera,
|
euskararen
ezagutza ez da inoiz beste hizkuntzen ezagutzaren batura baino apalagoa izango eta hori lanpostu guztiei aplikatu zaie».
|
|
|
euskararen jakintza gutxienez atzerriko beste hizkuntzen azpitik ez baloratzea lan deialdi horietan. «Artikulu horren arabera,
|
euskararen
ezagutza ez da inoiz beste hizkuntzen ezagutzaren batura baino apalagoa izango, eta hori lanpostu guztiei aplikatu zaie». Lege artikulu horren arabera, eremu ez euskaldunean euskara ez bada baloratzen, gainerako hizkuntzarik ere ez da baloratuko.
|
|
|
|
Euskararen
ezagutza ez zen gaur adinakoa duela 30 urteko Donostian. Bagera euskara elkartean ikusten zuten jende mordoa ari zela euskaltegietan ikasten, baina handik ateratakoan hizkuntza praktikatzeko aukerak ez zirela hainbestekoak.
|
|
|
Zehazki baliorik gabe utzi zituen eremu mistoan, eremu ez euskaldunean eta Foru Erkidegoko Administrazioko zerbitzu zentraletako lanpostuetan euskara merezimendu gisa baloratzeari buruzkoak, sarrera oposizio lehiaketa bidez egiten denean. Horren ondotik, Txibiteren gobernuak lan deialdi publikoetan sistematikoki ez dio baliorik eman
|
euskararen
ezagutzari ez eremu ez euskaldunean ez mistoan ezta Administrazioko zerbitzu zentraletakoetan ere. Hori egin duen lehen gobernua izan da.
|
|
2023
|
|
|
Halaber, ERA.EUS gurasoen
|
euskararen
ezagutzara ez ezik, haien komunikazio ohituretara ere moldatzen da. Horretarako, batetik, sortzen diren edukien kalitatea, luzera eta iraupena bereziki zaintzen dira, eta, bestetik, plataforma digitalak gurasoek erabiltzen dituzten sare sozial nagusietan ere komunikatzen du:
|