|
2000
|
|
|
87). Eta
|
Euskararen
Erabilera Normalizatzeari buruzko 10/ 1982 Legeak, azaroaren24koak, ere zehazten du, neurriak hartuko dituela Eusko Jaurlaritzak komunikabideetan euskararenerabilera areagotzeko, helmuga bi hizkuntzak parekatzea izango delarik. Hortik aurrera EITBren legeansartu diren eraldaketek gehiago eragin dute egituran misioan baino.
|
|
2002
|
|
|
«Euskara normaltasun osoz erabili ahal izatean datzanormalizazioa.
|
Euskararen
erabilera normalizatua egonez gero, euskaldunakerdaldunak bezain eroso sentituko lirateke Euskal Herriko Unibertsitatean, beti erehizkuntzari dagokionean» (II. Plangintza, 14 or.).
|
|
|
Kontuan izatekoa da, euskaldunoi nahiz erdaldunoi zuzenduriko aurkezpena izan dela, eta bi taldeenganako mezuak izan duela garrantzia. Hona zein den mezuaren muina: denok elkarrekin goaz,
|
euskararen
erabilera normalizatzeak denoi egiten digumesede eta inori kalterik ez. Formaz eta edukiz, azken xehetasunetaraino landu daaurkezpena.
|
|
|
– LAB sindikatuan
|
euskararen
erabilera normalizatzeko prestatu den. EusLab, izeneko egitasmoa.
|
|
|
Eta konponbideez zer? Baliabideak, antolakuntza eta arauak izango dira
|
euskararen
erabilera normalizatzeko tresnak. Eta hirurak dagozkie bai unibertsitateei beraiei, eta bai herri erakundeei.
|
|
2003
|
|
|
Aldaketaren alde zeuden eta bi eskaera egin zituzten:
|
euskararen
erabilera normalizatua izatea eta lurraldetasuna onartzea. Ez «Zazpiak Bat», bistan da.
|
|
2004
|
|
|
Administrazioaren
|
Euskararen
Erabilera Normalizatzeko II. eta III. planei buruz aritu zen joan den astean Miren Azkarate, Eusko Jaurlaritzako Kultura sailburua. Bigarren plana oso handizalea izan zela nabarmendu zuen eta jarritako helburuak betetzea oso zaila zela.
|
|
|
Zer aldeztuko luke azken honek haren aurrez aurre? Antitesiak zer neurritan balio ote digu
|
euskararen
erabilera normalizatzeko. Estatuaren beharrizana jarriko baitigu honek oroz gainetik, ez euskalta sunaren garapenerako behar genukeen botere izaera berezia.
|
|
|
Hizkuntza ereduen plangintzak porrot egin baldin badu,
|
Euskararen
Erabilera Normalizatzeko Legeak xedatzen duena mamitzeko gai ez baldin bada, merezi ote du A eredua hobetzen hasteak. Itziar Idiazabalen proposamen honek baditu dozena bat urte, eta ez dakit orain zer pentsatuko lukeen heziketa elebidunaren munduan ondo jantzia dagoen psikolinguistikako irakasle honek.
|
|
|
Ez, ez du horrelakorik aditzera eman nahi berez: berez, esan nahi du,
|
Euskararen
Erabilera Normalizatzeko Legea, bere motzean eta murritzean, ez dela behar bezala hezurmamitzen hainbat eta hainbat alorretan, horretarako ere gaitasunik ez daukalako etnozidioa jasan duen herriak. Horixe esan nahi du, zehatz mehatz.
|
|
|
Zeren, jakina, eta hemen dator beste alderdia, Aracilek zorrotz adierazi zigun bezala, gerta dakigukeen gauzarik okerrena hizkuntza lege motz bat luze bihurtzea da. Eta horixe bera gertatu zaigu, inondik ere,
|
Euskararen
Erabilera Normalizatzeko Legearekin. Horixe bera gertatu bide zaie lege horren moztasuna luzetsi dutenei.
|
|
2006
|
|
|
Gainontzeko udalerriei bide beretik abiatzeko deialdia egin nahi diegu. Ezinbestekoa da ahozko jardunari heltzea administrazioan
|
euskararen
erabilera normalizatu nahi badugu».
|
|
|
Diagnostikoa egin ostean, helburuak finkatu zituzten. Hasieran, helburua kanpo nahiz barne funtzionamenduan, modu mailakatu eta progresiboan,
|
euskararen
erabilera normalizatzea izan zen. Ondorioz, Eibar taldearen pean guztia egiten da bi hizkuntzatan.
|
|
|
Berriro ere Bilboko alkate gaia. Aho batez izendatu omen zuen Bizkaiko Buru Batzarrak, nahiz eta EAJren
|
Euskararen
Erabilera Normalizatzeko Planaren arabera, hiriburuetako alkateek euskaldunak izan behar. Erabaki honek agerian uzten du EAJk gure hizkuntzaren normalizazioari ematen dion garrantzia.
|
|
2007
|
|
|
Arrasateko Emun aholkularitza enpresako teknikari Idoia Illarramendik azaldu duen moduan, ordea," oso erraza da erabilpenak behera egitea, eta behin galdutakoa errekuperatzea oso zaila izaten da". Egoera horren aurrean,
|
euskararen
erabilera normalizatzeko Euskara Plana jarri zuten abian 2003an, izan ere, zera dute buruan: " Haur eta gazteek euskaraz hitz egiten dute, baina helduek gutxiago, beraz, zer gertatuko da haur eta gazte horiek heldu izatera iristen direnean?".
|
|
|
Hala ere, oraindik gazteen indizea beste adin taldeena baino txikiagoa da, gero eta parekatuago badaude ere. Gazteen hizkuntza gaitasuna eta erabileraren arteko korrelazioak, beraz, hobera egin du eta hobera egiten jarraitu du,
|
euskararen
erabilera normalizatuko bada.
|
|
|
Hala ere, oraindik gazteen indizea beste adin taldeena baino txikiagoa da, gero eta parekatuago badaude ere. Gazteen hizkuntza gaitasuna eta erabileraren arteko korrelazioak, beraz, hobera egin du eta hobera egiten jarraitu du,
|
euskararen
erabilera normalizatuko bada.
|
|
|
Eusko Legebiltzarrak
|
Euskararen
Erabilera Normalizatzeko Legea (1982) onartu zuen geroago, hizkuntza ofizialkidetasun horren erabilera mugak zehazten zituena.
|
|
|
Plan hori aurrera eramateko Debabarrenako udalek, Emun, Lana Euskalduntzeko Kooperatibaren aholkularitza kontratatu zuten. Emun ek
|
euskararen
erabilera normalizatzeko planak diseinatu eta inplementatzen ditu enpresetan, erakunde publikoetan, herrietan, eskualdeetan, e.a.
|
|
|
1) euskararen aldeko hizkuntza politika publikoa eta hitzartua osatzea, zehaztea eta obratzea eta 2) behar diren finantza baliabideak bermatzea, bere egitasmoan dauden ekintzak gauzatzeko. Bere aldetik, Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailaren egitura finkatzen duen Dekretuaren arabera, Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzari dagokio Eusko Jaurlaritzak
|
euskararen
erabilera normalizatzeko bideratu behar duen politika giltzatu eta jarraitzeka eta, gai horren inguruan, Euskal Autonomia Erkidegoko administrazio publikoek erabili beharreko irizpideak ematea.
|
|
2008
|
|
|
Ez batean ez bestean ez da aipamenik egiten lege testuak euskaraz eta gaztelaniaz argitaratu behar izatearen inguruan eta horrek prozeduran ekarri lukeen urrats eta kalitate kontrolei buruz. Hala ere, arau horiek
|
Euskararen
erabilera normalizatzeko 10/ 1982 oinarrizko Legearekin uztartu behar dira eta lege horren 8 artikuluak honela dio:
|
|
|
Beraz, lehentasunezkoa litzateke euskaraz ere sortzea balio komunikatiborik handiena duten lan jardunak, hau da, zabalkunderik handiena dutenak. Eusko Jaurlaritzaren
|
euskararen
erabilera normalizatzeko IV. planean, hain zuzen, azpimarratzen da lan jardunen azterketa komunikatiboa egin behar dela erabakitzeko zeintzuk izango diren euskaraz ere landuko diren komunikazioak. Horiek horrela, eragin handiko komunikazioen artean honako hauek aipatzen dituzte:
|
|
|
enpresatan
|
euskararen
erabilera normalizatzeko plana diseinatzea eta
|
|
2009
|
|
|
Ordura arte euskarak ez zuen ia lekurik epaitegietan, ez ahozko harremanetan, ez agiri judizialetan, ez aplikazio informatikoetan.
|
Euskararen
erabilera normalizatzeko 1982an onartu zen Legeak justizia administrazioarekiko harremanetan herritarrak aukeratutako hizkuntza erabiltzeko eskubidea jasotzen zuen, euskaraz aurkeztutako idazki eta agirien baliozkotasuna bermatzen zuen eta Jaurlaritzari euskara sustatzeko politika bat eskatzen zion, baina hizkuntza politika eraginkor bat egiteko baldintzarik ez zegoenez, eskubide horiek aitorpen ...
|
|
|
4. "
|
Euskararen
erabilera normalizatzeko plana", IV plangintzaldia(), 2008ko uztailean argitaratutakoa. Dokumentua osorik eskura dago interneten, http://www.euskara.euskadi.net/r59738/ es/ contenidos/ informacion/ argitalpenak/ es_6092/administrazio_arloa.html helbidean.
|
|
|
Erraz ikus daiteke arazoaren gakoa ez dela soilik lanpostuaren hizkuntz eskakizuna zein den jakitea (1 eskakizunak ahozko eta idatzizko ulermena funtsezko mailan menperatzea eskatzen du; 2 eskakizunak ahozko ulermena ongi menperatzea dakar; 3 eskakizunak ahozko eta idatzizko ulermen ona izatea galdatzen du; eta azkenik, 4 eskakizunak hizkuntz gaitasunaren maila espezializatua eskatzen du eta normalki unibertsitateko lizentziatuei dagokie); horretaz gainera garrantzi berezia dauka derrigortasun datak, horixe baita lanpostu bakoitzaren hizkuntz eskakizuna galdatzen has daitekeen unea. Gai honen erregulazio zehatza, apirilaren 15eko 86/ 1997 Dekretuak, Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio publikoetan,
|
euskararen
erabilera normalizatzeko prozesua arautzen duenak burutzen du.
|
|
|
Halaber, Eusko Jaurlaritzan,
|
euskararen
erabilera normalizatzeko planari dagokionez() 4, oinarrizko printzipio bezala ezartzen da (19 orrian): " Sailek aukeratu ahal izango dute zein komunikaziotan egingo den euskaraz eta zenbat, malgutasunez eta progresioa zainduz, baina gutxieneko hori denek betetzen dutela eta aurrerantzean funtzio horiek gehitzen joango direla bermatuz.
|
|
|
• Donostiako Udalak, apirilaren 15eko 86/ 97 Dekretuak herri administrazioetan
|
euskararen
erabilera normalizatzeko prozesua arautzen duenak esaten duena jarraituz, bost urtez behin, administrazioan bertan Euskararen Erabilera Normalizatzeko planak onartzen ditu. Aurten, IV plangintza aldia onartu berri du, 2012ko abenduaren 31 bitartean indarrean egongo dena.
|
|
|
• Donostiako Udalak, apirilaren 15eko 86/ 97 Dekretuak herri administrazioetan euskararen erabilera normalizatzeko prozesua arautzen duenak esaten duena jarraituz, bost urtez behin, administrazioan bertan
|
Euskararen
Erabilera Normalizatzeko planak onartzen ditu. Aurten, IV plangintza aldia onartu berri du, 2012ko abenduaren 31 bitartean indarrean egongo dena.
|
|
|
PPk eta PSEk
|
Euskararen
Erabilera Normalizatzeko Planaren puntu batzuk aldatzea eskatu diote astelehen honetan Arabako Aldundiari, tartean Administrazioaren kontratazioetan bi hizkuntza ofizialak, euskara eta gaztelania, jakitea eskatzen zuena.
|
|
|
|
Euskararen
Erabilera Normalizatzeko Planaren arabera, Aldundiaren kontratazioak bi hizkuntza ofizialetan egin behar dira, eta mailaka zerbitzuak, obrak eta hornikuntzak egiteko kontratatutako enpresei ere hizkuntza eskakizunak ezarri behar zaie.
|
|
|
Desagertu egin ziren hizkuntza horretan argitaratutako aldizkariak, euskaraz idatzitako atalak edo zutabeak zituzten egunkariak, egiten zirenirratsaio gutxiak, euskarazko antzezlanak edota eliztar gehienen hizkuntza zen horretan egindako sermoiak. Bigarren Errepublikan udal batzuetan edo lehen hezkuntzan
|
euskararen
erabilera normalizatzeko egin ziren ahaleginak deuseztatu eginziren. Agintariek euskaraz idatzitako errotulu komertzialak kentzeko agindu zuten.Kalean erabiltzea ere debekatu zen.
|
|
|
Autonomia Estatutuak, euskara gaztelaniarekin batera Euskadiko hizkuntza ofizialtzat deklaratzeaz gain, herritarrei euskara erabiltzeko eskubidea aitortzen die, herri aginteen bizkar uzten duelarik eskubide hori bermatzeko neurriak hartzea. Gero Euskararen Legea dator, herritarren hizkuntza eskubideak finkatzearekin batera, herritarrei aitorturiko hizkuntza eskubideak bermatzeko nahiz
|
euskararen
erabilera normalizatzeko helburuarekin herri aginteek hartu behar dituzten neurriak jasotzen dituen legea. Lege horretako xedapenak, ordea, batez ere eremu publikokoak dira, eta oso toki txikia hartzen dute esparru pribatuari buruzko xedapenek.
|
|
|
Eusko Legebiltzarra (1982): Euskal Autonomia Erkidegoko
|
Euskararen
Erabilera Normalizatzeko Legea.
|
|
|
Askoren ustea zen, gehienena esango genuke?
|
euskararen
erabilera normalizatuko zela hezkuntza sistema ez unibertsitario osoan kolpe batean euskara sartu eta euskarazko irakaskuntza pixkanaka hedatuz joatearekin, batetik, eta euskarazko telebista eta irrati publiko bat martxan jartzearekin, bestetik. Hori egitearekin batera, gainera, administrazioan eta hainbat hedabidetan ere euskarari sarbidea emanez gero, eta unibertsitatean ere euskarazko irakaskuntzari ateak zabalduz gero, atzera bueltarik gabeko" salbazio" bidean barrena abiaturik izango zen euskara!
|
|
|
Bermatu behar dira
|
euskararen
erabilera normalizatzearen gaineko legerian jasotako hizkuntza eskubideak; beraz, gurasoei bermatu behar zaie beren seme alaben irakas hizkuntza hautatzeko eskubidea. Baina elebitasunaren helburu komunitarioa egiazki gauzatu ahal izateko bermatu behar da, baita ere, ikasle guztiek eskuratu behar dutela neurri bateko gaitasuna bi hizkuntza ofizialetan.
|
|
|
[41] Ekainaren 26ko 82/ 1986 epaia,
|
Euskararen
Erabilera Normalizatzeko 10/ 1982 Legearen aurkako ez konstituzionaltasun errekurtsoaren gainean emandakoa.
|
|
|
[47] Autonomia Estatutua (1979),
|
Euskararen
Erabilera Normalizatzeko azaroaren 24ko 10/ 1982 Legea, Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen Estatutuaren abenduaren 22ko 6/ 2003 Legea, Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen Hizkuntza Eskubideei buruzko uztailaren 1eko 123/ 2008 Dekretua.
|
|
|
Horrela sortu zen
|
Euskararen
Erabilera Normalizatzeko Legea, 1982an, Eusko Legebiltzarrean jarlekua zuten alderdien artean eztabaidatu eta adostu ondoren. Geroztik, hogeita hamar urte hurbil igaro dira, eta ikusi dugu nola maldan behera zegoen hizkuntza apaletsi hark burua goratu zuela lehenik, gero eta jende gehiagoren artean kezka sortu zuela ondoren, eta ametsik beroenetan ere agertuko ez zitzaizkigun tokietara ere hedatzen hasi zela azkenekoz.
|
|
|
Behin ofizialtasuna ezarrita, ofizialtasun hori ikuspegi sustatzaile eta aktibo batetik arautzera etorri zen Euskararen Legea. Esan nahi da, ofizialtasuna aldarrikatzea ez, baizik eta
|
euskararen
erabilera normalizatzeko arauak finkatzea zuela Euskararen Legeak helburu. Ia hogeita hamar urteko ibilbidearen ondoren, esan daiteke, eta esan egin behar da?
|
|
2010
|
|
|
Guztien parte hartzea eskrrtzeko baliatu gura dutela aurkezpena ere adierazi du Udalak. Azpimarratu dutenez, \"
|
euskararen
erabilera normalizatuko bada, agintari politikoen ahaleginaz gainera oso garrantzitsua da herritarren partaidetza ere\".
|
|
|
86/ 1997 DEKRETUA, apirilaren 15ekoa, Euskal Autonomia Elkarteko herri administrazioetan
|
euskararen
erabilera normalizatzeko prozesua arautuko duena. EHAA, 1997ko apirilaren 17a.
|
|
|
0 euSKararen BilaKaera Soziala: paradigmaTiKoa eTa paradoXiKoa
|
euskararen
erabilera normalizatzeko helburuarekin azken hamarraldiotan garatutako prozesua, hiru bider da paradigmatikoa. lehenik, paradigmatikoa da azken hiru hamarkadetan euskarak bizi izan duen bilakaera sozialak erakusten duelako —argi asko erakutsi ere— hizkuntza ahuldu bat berrindartu daitekeela, hots, hegemonikoak ez diren hizkuntza guztiak ez daudela lehentxeago edo geroxeago desagertzera ... euskal autonomia erkidegoan, nafarroan eta iparraldean. hiru lurraldeotan, hain zuzen ere, lehen aipaturiko hiru faktore horiek (legeria, hizkuntza politika, herritarren atxikimendua) oso errealitate desberdina dute. horrek guztiorrek erakusten du posible dela hizkuntza bat biziberritu eta indartzea, utopia egingarria dela hori; baina, aldi berean erakusten du, hizkuntzabiziberritze prozesuen arrakasta edo porrota besteak beste aipatu berri ditugun hiru baldintza horien araberakoa izan ohi dela. orobat, aurrerapauso sendoenak eman diren lurraldean, eaen alegia, gertaturikoaren argitan bistan da errealitate soziala dela euskararen biziberritze prozesuaren abiaduran zuzenean eragiten duena, prozesu hori azkartzeko mugak oro har ez baitira legerian edo herri aginteen jardunean atzeman, euskal gizartearen beraren baitan baizik. horregatik guztiagatik da euskararena, nik uste, adibide paradigmatikoa hizkuntzen biziberritze ereduen artean. eta halaxe aitortua izaten ari da, gero eta gehiago, mundu zabaleko hizkuntza adituen artean.
|
|
|
Urkulluren ustez, Kulturaren Euskal Plana, hizkuntza politika eta
|
euskararen
erabilera normalizatzeko politika ikusita, Eusko Legebiltzarreko EAJren taldeak ez du argi Jaurlaritzak euskal kulturaren aurrean duen jarrera arduragabekeriaren, nagikeriaren, euskararekiko gorrotoaren edo horien guztien nahasketa baten ondorioa den.
|
|
2011
|
|
|
Antza gogoeta eta eztabaida identitatea zehazterako garaian hizkuntzak zein toki betetzen duen galdetzetik abiarazteko joera da nagusi. Bada, euskal hiztun garen aldetik, bereziki, uste dut bentaja handia genukeela hizkuntzak identitatearentzako zer esan nahi duen galdetu ordez, eztabaida abiarazten deneko hurrenkera norantzaz aldatu eta
|
euskararen
erabilera normalizatzerako garaian identitateak zein eginkizun duen planteatzea. Alegia, gogoeta hizkuntzatik, eta ez identitatetik?
|
|
|
Osakidetzaren euskara planak adibide ona eskaintzen digu erakundeko botere guneak saihestuta
|
euskararen
erabilera normalizatzeko ahalegin alferrekoari buruz. Izan ere, plana kudeatzeko era modu kontziente batez aldendua izan da agintaritzetatik, eta bereziki estamentu medikotik eta haren lerro hierarkikotik, ondoren baita erizaintzaren lerrotik ere, nahiz eta euskararen erabilera lerro hierarkiko horietan sustatu eta bermatu behar diren.
|
|
|
Osakidetzaren euskaraplanak adibide ona eskaintzen digu erakundeko botere guneak saihestuta
|
euskararen
erabilera normalizatzeko ahalegin alferrekoari buruz.
|
|
|
Hauxe da korrespondentzia. CDHn
|
euskararen
erabilera normalizatzeko kide batzuk egindako ahalegina, ondoren nolabaiteko esker ona edo konpentsazioren batekin ‘ezagutu/ ordaindu’ (inkontzienteki horren beharra izango dute). Honek, noski, izango du zer ikusirik motibazioarekin; baina, motibazioa aldez aurretikoa da eta konpentsazioa, ondorengoa.
|
|
|
CDH elkartearen
|
euskararen
erabilera normalizatzeko proiektuaren eskema lan munduan burutzen ari diren proiektu pilotoetarako Elhuyarrek erabiltzen duen eskeman oinarritzen da, gero guk gure egokitzapen eta aldaketak egin badizkiogu ere. Gure lanaren abiapuntua honako hauxe izan da:
|
|
|
Artikulu honetan, egileak kirol elkarte batetan hizkuntza eraldaketa eragin eta
|
euskararen
erabilera normalizatzeko gauzatzen ari den ekintza ikerkuntza proiektu baten berri ematen digu. Artikuluak lau atal nagusi ditu.
|
|
|
EAEn, bai autonomia estatutuari buruzko abenduaren 18ko 3/ 1979 Lege organikoaren 6 artikuluak, baita Eusko Legebiltzarraren
|
euskararen
erabilera normalizatzeko azaroaren 24ko 10/ 1982 oinarrizko Legearen 2.ak ere berezkotasun kontzeptua jaso dute, eta euskarari baino ez diote aitortu. Tamalez, EAEko legegileak ez du kontzeptua garatu, eta udal mailan baizik ez dituzte garapen saioak egin.
|
|
|
Tamalez, EAEko legegileak ez du kontzeptua garatu, eta udal mailan baizik ez dituzte garapen saioak egin. Izan ere, 1989ko otsailaren 1ean Lasarte Oriako (Gipuzkoa) Udalbatzak onetsiriko Udal arauak, udalerrian
|
euskararen
erabilera normalizatzeko xedea zuenak, ezin argiago adierazi zuen berezko hizkuntza kontzeptuaren muina lehentasunezko hizkuntza izatean datzala: " Lasartearrok geure herriko hizkuntza propioa euskara dugunez, Lasarte Oriako Udaletxean hizkuntza normalena eta erabiliena euskarak izan behar du".
|
|
|
Berandu onartu zuen Osakidetzak
|
euskararen
erabilera normalizatzeko Dekretua, are beranduago Dekretua garatzeko plana. 2011n Osakidetzak aipatu planaren ebaluazioa egin zuen, eta bertan jasotzen zena ez dela betetzen ari ondorioztatu zuen.
|
|
2012
|
|
|
Martxoaren 23an Arabako Aldundiko Hirigintza Zerbitzuaren erantzuna jaso zuen, zuzendu beharreko «akatsen» berri emanez. Planean euskara hutsean dauden atalak gaztelaratzeko eskaria
|
Euskararen
Erabilera Normalizatzeko Legearekin arrazoitu zuen bertan. Lege horrek zehazten du EAEko administrazioen oharrak eta komunikazioak bi hizkuntzetan izan behar dutela.
|
|
|
Adibidez, euskaraz bizi nahi duen horrek, telebista ikusteko, zinema estreinaldiak gozatzeko edota zibermunduan ibiltzeko, erdarazko produktuak ditu nagusi. Aisialdiarekin lotutako jarduera asko eta askotan, euskara bigarren maila batean dago eta, noski,
|
euskararen
erabilera normalizatua lortzeko oztopo bihurtzen da.
|
|
|
Euzko Alderdi Jeltzaleak burutu duen Euskararen legearen 30 urteurrenaren ospakizun ekitaldian, EAJren EBBren presidente eta alderdi jeltzalearen Lehendakaritzarako hautagai den Iñigo Urkulluk azaldu duenez,, hogeita hamar urte betetzen ditu
|
Euskararen
Erabilera Normalizatzeko Oinarrizko Legeak. Gure gizarteak asko zor dio lege honi, lege honek mesede handia egin baitio herri honen bizikidetzari. Mendez mende, etengabe, atzeraka zihoan euskara.
|
|
|
Egoera gutxiagotuan dagoen hizkuntza batek izan beharreko nahitaezko ezaugarria da. Historian zehar izandako desorekak zuzentzeko eta euskaraz bizitzea errealitate bihurtzeko
|
euskarak
erabilera normalizatua eta lehentasunezkoa izan behar du. Lehentasunezko hizkuntza izendatzeak euskararen aldeko politikak ahalbidetzeko gaitasuna eskaintzen du:
|
|
|
Esaterako, euskaraz bizi nahi dugunok erdarazko produktuak ditugu nagusi; besteak beste, telebista ikusi, zinema estreinaldiez gozatu edota zibermunduan ibili gura dugunean. Aisialdiarekin lotutako jarduera asko eta askotan, euskara bigarren mailan (edo atzerago) dago, eta egoera hori, noski,
|
euskararen
erabilera normalizatua lortzeko traba bihurtzen da.Aipatutako arlo bi horiek lantzen ditugu AEKn, euskararen normalizazioan giltzarria den hirugarren zutabearekin batera, sustapena hain zuzen ere. Sustapenean, KORRIKA dugu ekimenik garrantzitsuena; bi urtean behin euskararen alde milaka lagunek betetzen dituzte Euskal Herriko errepideak.
|
|
|
Esaterako, euskaraz bizi nahi dugunok erdarazko produktuak ditugu nagusi; besteak beste, telebista ikusi, zinema estreinaldiez gozatu edota zibermunduan ibili gura dugunean. Aisialdiarekin lotutako jarduera asko eta askotan, euskara bigarren mailan (edo atzerago) dago, eta egoera hori, noski,
|
euskararen
erabilera normalizatua lortzeko traba bihurtzen da.
|
|
2013
|
|
|
Baiezta dezakegu kultur azpiegitura horietan langileek euskara dutela lan hizkuntza eta lehentasunez darabiltela herritarrak artatzerakoan. Nolanahi ere, espazio publiko horiek ez ditugu euskararen arnasgunetzat hartuko,
|
euskararen
erabilera normalizaturik daukaten zerbitzutzat baizik. Izan ere, kultur gune horietara arrasatear guztiak, euskaldunak nahiz ez euskaldunak, hurbiltzen dira gehiago edo gutxiago eta, beraz, ez dira euskararen eremu esklusiboak.
|
|
|
|
Euskararen
erabilera normalizatzeko lanean, ezinbestekoa da lantokietan ere hizkuntza erabiltzea. Beharrezkoa da orain arteko joerak bertan behera utziko dituzten arauak zehaztea.
|
|
|
Gasteizen,
|
euskararen
erabilera NORMALIZATU baten alde lanean ari garen talde eta elkarteok beste behin, gure kezka eta larritasuna adierazi nahi dugu. Alde batetik Euskara Kontseilua berreskuratzeko ahaleginik egon ez delako eta bestetik, 2013a amaitzear dagoela, aho batez eta gehiengoaren adostasuna lortu duen Euskara Biziberritze Plan Nagusia (EBPN) oraindik ez delako onartu, are gehiago, Udal Gobernuak blokeatu egin duelako.
|
|
|
" Zuzendaritzako jaun andreak: 2003ko martxoaren 18an Eusko jaurlaritzak 67/ 2003 dekretua ebatzi zuen, Osakidetzan
|
euskararen
erabilera normalizatzeko asmoz, eta euskara zerbitzu hizkuntza bultzatzeko xedearekin. Dekretuaren 11 artikuluan, 3 puntuan hain zuzen, idatzizko jarraibideak zehazten ditu:
|
|
|
Ez ohiko osoko bilkuran lau dirulaguntzez egin zen berba. Amuskarentzako laguntza onartu zen eta bestalde,
|
euskararen
erabilera normalizatzeko laguntzak, kultura arloko elkarteentzako eta gazteentzako laguntzen oinarriak finkatu zituzten.
|
|
2014
|
|
|
EH Bildu zokoraturik, ESEPk bere bidea egin du. Joan den urteko ekainean, IV. Plangintzaldiko()
|
Euskararen
Erabilera Normalizatzeko Planaren amaierako ebaluazio txostena Gasteizko ganberan aurkeztu zuten. EH Bilduk bere egin eta aurkeztu zituen sindikatuek eta euskalgintzako eragileek helarazitako ekarpenak eta iradokizunak.
|
|
|
EAJk eta PSE EEk, elkar harturik, denak baztertu zituzten. Urte honen hasieran, HPSk V. Plangintzaldiko()
|
Euskararen
Erabilera Normalizatzeko Plan Nagusia aurkeztu du. Aurkeztu ere, ekarpenak egiteko inolako aukerarik eman gabe eta langileekin hitz egin gabe.
|
|
|
Horixe da bitarteko
|
Euskararen
Erabilera Normalizatzeko Plan Nagusiaren helburua. Goizean aurkeztu du Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako sailburuorde Patxi Baztarrikak, Donostian.
|
|
|
" Herritarrak beraiek aukeraturiko hizkuntza ofizialean, euskaraz nahiz gaztelaniaz, atenditzea, herritar guztiek duten hizkuntza ofiziala aukeratzeko eskubidea egiazki betetzea, eta euskara zerbitzu hizkuntza eta lan hizkuntza gisa erabiltzea eguneroko jardunean". Horrela laburbildu du sailburuordeak
|
Euskararen
Erabilera Normalizatzeko V. Plan Nagusiaren helburua.
|
|
|
• Euskararen berreskurapena praktikaren bidez bilatzen da.
|
Euskararen
erabilera normalizatzeko ahalegin handia egiten da, hizkuntzari lehentasunezko tratamendua emanez, baina integrismo guzietatik urruti, euskara batua erabiliz baina bakoitzaren hizkerak errespetatuz eta, beharrezkoa denean, azpititulatuarekin jokatuz. Batere eredurik ez zegoen garaian, Ikuskak bidegile dira zentzu horretan, eta diglosiari aurre egiteko ideia interesanteak plazaratu zituzten.
|
|
|
Hirugarren helburua zineman
|
euskararen
erabilera normalizatzea litzateke," herriarengan edukaziozko paper bat jokatuz" 11 eta eredu bat finkatzeko lehen pausoak emanez. Bukatzeko, laugarren helburu gisa, filmatutako materialarekin ikus entzunezko euskal artxibo bat osatuz joatea planteatzen zuten, Euskal Herriko memoria historiko bihurtuko dena eta hurrengo belaunaldietako zinegileek baliatu ahal izango dutena12.
|
|
|
Gipuzkoako diputazioak bide seinaleak ezarri ditu, udalbiltzen laguntzarekin turismo intereseko hainbat gune iragartzen dituena, hala nola Aralarreko mendilerroa, Aiako harriak, Zumaiako itsas bazterra, Larrun mendia edo Iruñeako gaztelua, halaber zenbait hiriburutarako norabide eta kilometroak euskaraz edo" Euskal Herria Basque Country". Carlos Urquijo Espainiako gobernuak Euskal Autonomia Erkidegoan duen ordezkariak salaketa aurkeztu du bide seinale hoien kontra,"
|
euskararen
erabilera normalizatzeko oinarrizko legea urratzeagatik". Urquijok dionaz, Gipuzkoako bide seinale berriek" zerbitzukoak dira interesgune diren tokieri erreferentzia egiten dutelako, beraz, gutienez gazteleraz idatzita egon behar dute".
|
|
2015
|
|
|
Lluis Aracil ek sortutako hizkuntza normalizazio kontzeptua, askotan baliatu du euskararen aldeko mugimenduak. Horren adibideak dira, besteak beste, Eusko Legebiltzarrak 1982an onartu zuen
|
Euskararen
erabilera normalizatzeko oinarrizko Legea eta, 1997an, Euskararen Unibertsoa Jardunaldietan bultzatu zen Hizkuntzaren Normalizaziorako Plan Estrategikoa.
|
|
|
Lehendakaritza (1982): " 10/ 1982 Legea, azaroaren 24koa,
|
Euskararen
erabilera normalizatzeko oinarrizkoa", EHAA, 160, 3.138
|
|
|
Laburpena. Gipuzkoako Foru Aldundiak 2013 2017epealdirako
|
euskararen
erabilera normalizatzeko plana arautu du, 2014ko abenduan Diputatuen Kontseiluaren erabakiaren bitartez. Abian jarritako hizkuntza politika berriaren helburuetara iristeko, berebiziko garrantzia eman dio planaren ebaluazioari, horretarako gutxienez bi esparru kontuan hartzen dituelarik:
|
|
|
Zorrotz betearazi da araudia,
|
euskararen
erabilera normalizatzeko plangintzaren eraginkortasuna handitzeko.
|
|
|
Gipuzkoako Foru Aldundiak ezarri duen hizkuntza politika berria 2014ko abenduaren 22ko Diputatuen Kontseiluaren erabakian jaso da, eta erabaki horrek Aldundiaren
|
euskararen
erabilera normalizatzeko plana arautuko du, aldian ere. Ezaugarri hauek izan ditu:
|
|
|
Euskararen ofizialtasuna garatu da eta euskararen erabileraren aldeko lege arauak aplikatu dira, ez baita hautazkoa den gai bat; Gipuzkoako Foru Aldundiak euskaraz lan egin behar du, normaltasunez, hori baitagokio. Alde horretatik, zorrotz betearazi da araudia,
|
euskararen
erabilera normalizatzeko plangintzaren eraginkortasuna handitzeko.
|
|
|
—
|
Euskararen
erabilera normalizatzeko plana Gipuzkoako Foru Aldundiaren eta bere organismo autonomoen jarduera esparruan 20132017 aldirako (ikus GAO, 249 zk.,).
|
|
|
Euskararentzako gune hegemonikoak sortze bidean, ume eta gaztetxoen egunerokoa barruti aproposa dela uste dut; izan ere, adin tarte horretan biltzen da euskal hiztunen ehuneko handiena, eta beraz,
|
euskararen
erabilera normalizatzeko esparru egingarriena ere horixe delakoan nago. Gainera, ume edota gaztetxotan ezarritako ohitura linguistikoek etorkizunari begira eragin baikorra izan dezakete.
|
|
|
Euskararen hiztun eta erabiltzaile berriak: normalizaziorako gakoak – Naiara Berasategi, Jone Goirigolzarri, Ibon Manterola, Gorka Salces eta Xabier Landabidea biltzen da euskal hiztunen ehuneko handiena, eta beraz,
|
euskararen
erabilera normalizatzeko esparru egingarriena ere horixe delakoan nago. Gainera, ume edota gaztetxotan ezarritako ohitura linguistikoek etorkizunari begira eragin baikorra izan dezakete.
|
|
|
4. Euskararen normalizazioa? eta?
|
euskararen
erabilera normalizatzeko, esaten da aurreko albisteetako
|
|
|
Saiatukonaiz aipatzen bereziki jurisprudentziari begira eta dauden epaiei begira zelako erronkak dituztenbereziki udalerri euskaldunek, eta zelako muga juridikoak planteatzen diren. ...osatu behar denez, ba ausardiaz joko dut eta proposamen batzuk egitera ausartukonaiz, bai une honetan tramitatzen ari den Udal Lege proiektuak zer jasotzen duen aipatuko dizuet, eta nola hobetu daitekeen edo zitekeen aipatu helburuari begira, eta baita ere, ausartuko naizhortik harantzago joaten eta egungo ordenamendu juridikoaz gaindi, zer proposa litekeen nolabaitbereziki udalerri euskaldunetako
|
euskararen
erabilera normalizatuari babes egoki bat bilatzeko.
|
|
|
Saiatukonaiz aipatzen bereziki jurisprudentziari begira eta dauden epaiei begira zelako erronkak dituztenbereziki udalerri euskaldunek, eta zelako muga juridikoak planteatzen diren. ...osatu behar denez, ba ausardiaz joko dut eta proposamen batzuk egitera ausartukonaiz, bai une honetan tramitatzen ari den Udal Lege proiektuak zer jasotzen duen aipatuko dizuet, eta nola hobetu daitekeen edo zitekeen aipatu helburuari begira, eta baita ere, ausartuko naizhortik harantzago joaten eta egungo ordenamendu juridikoaz gaindi, zer proposa litekeen nolabaitbereziki udalerri euskaldunetako
|
euskararen
erabilera normalizatuari babes egoki bat bilatzeko.
|
|
|
Gipuzkoako Foru Aldundiak, prebentzio linguistikoaren ikuspegia barneratu du bere hizkuntzapolitikan,
|
euskararen
erabilera normalizatzeko aldirako planean bere 17 artikuluantxertatu dugu. Badakizue Diputatuen Kontseiluak abenduaren 22an onartu zuela plangintzaldi berrirako araudia izango dena, eta honela jaso da 3 puntutan:
|
|
|
Legebiltzarraren"
|
euskararen
erabilera normalizatzeko azaroaren 24ko 10/ 1982 oinarrizko Legea" EAEn bakarrik dagoela indarrean, eta udalerri euskaldunek euskara hutsez jardutea ere ez duela baimentzen.13
|
|
2016
|
|
|
Frankismoa joanda eta autonomia estatutua izenpetuta, euskarari 1982an heldu zitzaion lege babes sendoena Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan,
|
Euskararen
Erabilera Normalizatzeko Legearekin. Eusko Legebiltzarrak onartu zuen lege hori, gehiengo zabalarekin:
|
|
|
1982koa da araua,
|
Euskararen
Erabilera Normalizatzeko Legea. Adostasun zabalarekin onartu zuten? 60 legebiltzarkidetik 47?, eta hura da arau nagusia ordutik.
|
|
|
Petriatik ohartarazi du, hala ere, arlo pribatua ez dela bigarren mailan uztekoa: «Euskara ez da normalizatuko alor sozioekonomikoan
|
euskararen
erabilera normalizatzen ez bada». Nola egin?
|
|
|
|
Euskararen
erabilera normalizatzeko politikak berandu hasi ziren justizian, beste alor batzuen aldean. Jaurlaritzak 1996an eskuratu zuen langileen eskumena.
|
|
|
Ertzaintzan
|
euskararen
erabilera normalizatzeko lehen plana aurkeztu du Eusko Jaurlaritzak. Aurrekontua bikoiztu egingo du.
|
|
|
4. " Euskararen normalizazioa" eta"
|
euskararen
erabilera normalizatzeko" esaten da aurreko albisteetako batean baino gehiagotan. Osatuz zoazen soziolinguistika hiztegian jasoa izango duzunez, hizkuntzanormalizazioa zera da:
|
|
|
Askotarikoak izan daitezke, abiapuntuak oso ezberdinak direlako. Zer egin behar dugu enpresa munduan
|
euskararen
erabilera normalizatzeko. Zer, herritarron artean euskaraz bizi ahal izateko?
|
|
2017
|
|
|
1982 urtean eusko legebiltzarrak azaroaren 24ko 10/ 1982 legea onartu zuen,
|
euskararen
erabilera normalizatzeko oinarrizkoa. euskararen legeak garatzen du 1978ko espainiako konstituzioan eta euskal herriko autonomia estatutuan hizkuntza eskubideen inguruan jasotakoak. legearen lehenengo tituluan, hizkuntza gaien inguruko herritarren eskubideez eta botere publikoen betebeharrez hitz egiten da. bostgarren artikuluaren bigarren ataleko lehenengo azpiatalean, administrazioarekin, zein ...
|
|
|
7 86/ 1997 DEKRETUA euskararen legea onartu ondoren, eusko Jaurlaritzak euskararen normalizazioaren inguruko hainbat dekretu onartu zituen. dekretu horiek bateratzeko asmoarekin, eta betiere euskararen legea eta euskal Funtzio publikoaren legearen garapen arauemailea eginez, eusko Jaurlaritzak Euskal Autonomia Elkarteko herri administrazioetan
|
euskararen
erabilera normalizatzeko prozesua arautuko duen apirilaren 15eko 86/ 1997 Dekretua onartu zuen 1997 urtean. dekretuaren 1 artikuluan jasotzen da euskara eta gaztelania biak direla ofizialak euskal autonomia erkidegoan diharduten herri administrazioetan eta, horren ondorioz, herritarrek herri administrazio horiekin euskaraz zein gaztelaniaz aritzeko eskubide osoa duela. eskubide hori bermatzeko ze...
|
|
|
" Era berean, lanpostu bati dagozkion zereginak betetzerakoan bertan erabiltzen den hizkuntza, horixe izango da lan hizkuntza." laugarren atalean euskal herri administrazioetako hizkuntzaren normalkuntza prozesuak hiru ardatz izango dituela jasotzen da: entitate bakoitzaren
|
euskararen
erabilera normalizatzeko plana onartu eta gauzatzea, lanpostu bakoitzari dagokion hizkuntza eskakizunak ezartzea, eta hala dagokion lanpostuetan derrigortasun datak ezartzea. prozesu hori denboran ordenatzeko plangintzaldiak jasotzen ditu bostgarren artikuluan. hamaikagarren artikuluaren lehenengo atalean, derrigorrez bete beharreko indizea aurkezten du eta hura kalkulatzeko formula deskribatzen ... euskaldunen ehunekoa+ (ia euskaldunen ehunekoa/ 2). dekretuarekin jarraituta, hamahirugarren artikuluan hizkuntza gaitasunen hiru maila (a, b eta C) eta lau hizkuntza trebetasun (ulermena, mintzamena, irakurmena eta idazmena) zehazten ditu, eta horien konbinazioarekin lau hizkuntza eskakizunak definitzen ditu. dekretuaren hirugarren atalburuko 15 artikuluan administrazio atal elebidunak eta euskaldunak aurkezten ditu eta honela definitzen ditu:
|
|
|
1982 urtean eusko legebiltzarrak
|
euskararen
erabilera normalizatzeko azaroaren 24ko oinarrizko 10/ 1982 legea onartu zuen, eta lege horren aurka, estatuko abokatuak auzitegi konstituzionalean helegitea jarri zuen 1983 urtean. aztergaiari loturiko hiru ondorio nagusi utzi zituen epai honek, besteak beste. lehenik eta behin, hizkuntzaren ofizialtasunaren gaineko honako definizioa jaso zen: hizkuntza bat ofiziala da gizarte mailan duen errealitate edo pisua gorabehera, botere publikoek aitortzen dutenean komunikaziorako ohikoa den bitarteko bezala euren artean eta herritarrekin, eta balio eta ondorio juridiko guztiak dituenean.
|
|
|
10/ 1982 legea, azaroaren 24koa,
|
euskararen
erabilera normalizatzeko oinarrizkoa.gasteiz: eusko Jaurlaritza. amorrortu, e.; ortega, a.; idiazabal, i. eta barreña, a. (2009). erdaldunen euskararekiko aurreiritziak eta jarrerak.
|
|
|
50 http://kontseilua.eus/wp content/ uploads/ 2015/ 05/ Larrunaldeko Herriko Etxean eta herrian
|
euskararen
erabilera normalizatzeko arauak. DELIBEROA 20080122.pdf
|
|
|
Euskara planak kirol elkarteetan: Arabako Foru Aldundia eta Gasteizko Udala kirol federazioetan eta klubetan
|
euskararen
erabilera normalizatzeko planak bultzatzen ari dira. Horretarako EMUNenpresaren laguntza izan dute.
|
|
|
Langileon eta gizartearen ahalegin kolektiboa eta antolatua ezinbestekoak izango dira euskararen alde ere. ELAk sindikatu barnean eta bere eraginpean diren eremuetan
|
euskararen
erabilera normalizatzearen erantzukizuna badu. Langileen hizkuntza eskubideen aldeko borroka gurea da neurri handi batean.
|