|
2000
|
|
|
Aurtengo udaberrian Frantziako Estatuak, Erregio Kontseiluak eta Pirinio Atlantiarreko Departamenduak Ipar Euskal Herrirako hitzarmen berezia abian jartzea adostu zuten lehenbizikoz. Bertan, besteak beste,
|
euskararentzat
hizkuntza politikaren beharra aurreikusten zen, eta honen barruan bertako euskal irratien (Lapurdiko Gure Irratia, Nafarroa Behereko Irulegiko Irratia eta Zuberoako Xiberoko Botza) finantziaziorako aurrerapausoa ematen zen.
|
|
2001
|
|
|
Argumentu lerro nagusia, hala ere, beste hau da:
|
euskararen aldeko
hizkuntz politika euskaldunekin, euskaradunekin bakarrik egin behar da. Are gehiago, euskaldun" zaha rrekin", ez berriekin.
|
|
|
Aurreko interpretazioarekin bat etorriz,
|
euskararekiko
hizkuntz politikaren aurkako jarrerak linguistikoak ez diren zioengatik larriagotu dira. Izan ere, azken garai honetan ez da egon hain erantzun bortitza justifika zezakeen gertaera, egoera edo arautegi berririk.
|
|
2002
|
|
|
Frantziako Estatuan hizkuntza gutxituak ez dira ofizialak. Nola garatu daiteke
|
euskararentzako
hizkuntza politika bat administrazio honen barnean?
|
|
|
X. AIZPURUA. Argi dago,
|
euskararen aldeko
hizkuntza politikak dauden tokietan euskarak ospea eta indarra hartzen du, eta euskararen aldeko politikak ez dauden tokietan edota politika euskararen aurkakoa denetan, ez dago ospe hori. Nagusiki Nafarroaz ari naiz, orain, eta ez horrenbeste Iparraldeaz.
|
|
|
Mitxelenaren pentsamoldeak, salbuespenak salbuespen, gizaldi osoaren ikuspegia markatu du, eta bere ideiak XX. mendeko azkenlaurdeneko paradigmaren eustarri sendoenetakoak izan dira. Ideia horiek, neurri handian behintzat, bideratu dute
|
euskararekiko
hizkuntz politikaren joana. Euskara kate goria bat da, zerbaiten osagarri, ikergai bat, irakasgai bat, dugun beste ezaugarri bat...
|
|
2003
|
|
|
Zer lor daiteke guraso euskaldunak alfabetatu gabe eta erdaldunak euskalduntzeko bidean abiarazi gabe? Zer egin dezake eskolak etxe barruko
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika alde batera utzita. Ezer askorik ez.°
|
|
|
Labur zurrean esanda, honako hau izan daiteke logika hori: orain honela gaude, eta duela urte batzuk hala geunden,
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika ofiziala daukagun eremu hirukoitz honetan. Hortaz, aurrerapena nabarmennabarmena da, eta datuak eta ehunekoak lekuko.
|
|
|
Nola baloratzen duzu azken urte hauetan Nafarroako agintariak
|
euskararen inguruko
hizkuntz politikaren esparruan hartzen ari diren erabaki eta neurriak. Zein eragin (kalte) uste duzu izan ditzaketela epe labur, ertain eta luzera begira?
|
|
|
Azkenik,
|
euskararen kontrako
hizkuntz politikak ordain elektorala ekarri behar du. Horretarako bide bakarra gizabanako guztiengana iristeko bideak artikulatzea da etagezu rrezko informazio ofizialari aurre egitea errealitatea ikusaraziz eta errudunak seinalatuz.
|
|
2004
|
|
|
Atal honen hondarrekikoak egiteko, Euskalduntze eta Alfabetatze arloaren egungo krisia aipatu nahi dut.
|
Euskararen aldeko
hizkuntza politikaren porrota inon baino nabarmenago islatzen da euskalgintzaren sail honetan. Euskara ikasteko eta alfabetatzeko iturria agortzen hasia dago:
|
|
2005
|
|
|
Eta bertzetik, berriz ere Europako foro batetik heldu da: Nafarroan
|
euskararekiko
hizkuntza politika instituzionalak dituen okerrak zuzendu eta eskasiak betetzeko gomendioa.
|
|
2006
|
|
|
Nafarroan, ostera, datorren urteko hauteskundeen jiran, UPN tarteko egongo ez den bestelako gobernua eratzeko itxaropena dagoenean, euskarak lehenbiziko pisura iristeko zailtasunak dituenean, horretara iristeko bidea egin ordez, hogeita hamargarren pisuaren bentanetan jarriko ote da indarra, euskararen inguruan aldeko iritziak bil daitezen ezinezko bihurtuz, hiztun kopurua emendatzeko urratsei, apalenak direnei bada ere, duela zenbait urte bezala, ateak berriro itxiz? Eta Iparraldean,
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika bat gorpuztuz joateko abagunea ireki delarik, diren aukerak, lankidetzarako heldulekuak ez ote dira baliatuko direnak direlako gurdi horri tiraka ari zaizkienak?
|
|
|
" Helduen euskalduntzeak berreuskalduntze prozesuan indarra galdu duela oso nabarmena da" aurreko epealdian beste euskaldun berri espero genezake, are gehiago 86 tartean
|
euskararen aldeko
hizkuntz politika areagotu dela pentsatuko bagenu. Zehatzago, adin talde bakoitzean 81 tartean behatutako hazkuntza proportzioari eutsi izan balitzaio 86 epealdirako 29.600 euskaldun berri edo gehiago espero genezakeen.
|
|
2007
|
|
|
2006ko urrian Euskal Herri Hegoaldeko izeneko herri elkargoan lehen euskara teknikaria lanean hasi zenetik, Iparraldean beste bost euskara teknikarik ekin diote lanari. Euskararen Erakunde Publikoaren (EEP) ekimenez abiatu zen proiektua eta
|
euskararen
hizkuntza politika eremuka eta sektoreka biziaraztea du helburu.
|
|
|
Laburbilduz eta ondorioz, abian den
|
euskararen aldeko
hizkuntza politikak, duela guti abiaturik egia erran, fruituak oraino ematen ez dituela litzateke lehen gogoeta, hizkuntzaren erabilera alor honetan bederenErrorea! Hiperesteka erreferentzia ez da baliozkoa..
|
|
|
euskararen eta euskarazko irakaskuntza; euskal hedabideen zabalkuntza, irratiak eta euskal telebista; euskaltzaindia eta Iker zentroari buruzko diru laguntza; euskararen erabilera zerbitzu publikoetan; hizkuntza kontseilua egitarauaren gauzatzeko. Bururatzean aldarrikapen bat egin zen" Lehentasuna duten norabide hauei esker,
|
euskararen aldeko
hizkuntza politikarako zutabeak eraik daitezke, ofizialki onartuz nortasun hizkuntzak hartze duen oinarrizko estatutua: " Euskal Herriaren hizkuntza euskara da". zorigaitzez ez zen diru laguntza berririk bozkatu eta gauzak geldirik egon ziren. herritarrak ziren mugitu 10.000 manifestariko Deiadar batean.
|
|
|
Falta dira, orobat, politikaren jarraitutasuna eta jarraibidea,
|
euskararen inguruko
hizkuntza politika eta antipolitika —hori ere tartean dagoelako— interes ideologiko jakin batzuen pean jarri beharrean, guztion partaidetza eskatzen eta galdatzen dutenak.
|
|
|
Lankidetza hori sakonduz eta gauzatuz joan da, batez ere Hizkuntza Politikaren Obragintza Publikoak Euskararen Erakunde Publikoaren (EEP) itxura hartu duenetik, jakinik bere eginkizunetan sartzen direla: 1)
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika publikoa eta hitzartua osatzea, zehaztea eta obratzea eta 2) behar diren finantza baliabideak bermatzea, bere egitasmoan dauden ekintzak gauzatzeko. Bere aldetik, Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailaren egitura finkatzen duen Dekretuaren arabera, Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzari dagokio Eusko Jaurlaritzak euskararen erabilera normalizatzeko bideratu behar duen politika giltzatu eta jarraitzeka eta, gai horren inguruan, Euskal Autonomia Erkidegoko administrazio publikoek erabili beharreko irizpideak ematea.
|
|
2008
|
|
|
Lehen artikuluan Euskararen Erakunde Publikoaren (EEPa) 2004ko sorrera aipatzen da" Estatua, lurralde aginteak eta Ipar Euskal Herriko hautetsiak biltzen dituen Interes Publikoko Elkargo" moduan,"
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika baten definitzeko eta plantan jartzeko". Ondorengo urteetako bilakaeraren inguruko datuak ere eskaintzen dira, esate baterako, eredu elebiduna bultzatuz" euskararen eta euskarazko irakaskuntza" plangintza egiteko 2006 urtean hizkuntza politikaren proiektua onartzea, eta abian jartzea" Hiztun osoak helburu, haur eta gazteak lehentasun" lemarekin.
|
|
|
Halere erran dezakegu hitzarmen lankidetzarako tresna bikaina dela... Mugaz gaindiko bi erakunde publikok (Errepublikaren ordezkaria barne!)
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika indartsu bat daramate, behar diren baliabideak baliatuz.
|
|
|
Nazioarteko zuzenbidea eta estatuetako legediak errespetatzen ditu. Mugaz gaineko bi erakunde publikok (Errepublikaren ordezkaria barne!)
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika indartsu bat deramate, behar diren baliabideak mobilizatuz. Oraino ez aski, baina inoiz baino gehiago.
|
|
|
Lehen egiazko urrats publikoa gorago adierazi dugun Euskal Herriko Antolaketa eta Garapen Eskeman agertu zen. 1996ko" Norabide orokorrak" testuan," Kontestu honetan hizkuntz antolaketari buruzko politika egokia osatuka da(...) Hizkuntza antolaketa orokor bat asmatzera eramaten gaitu(...)
|
euskararen aldeko
hizkuntz politikarako zutabeak eraik daitezke" esaten da, besteak beste, 59 orrialdean. Dokumentu horren 4 zatiko 5 lerroaldea eta 1997ko dokumentuaren 4 atala" Aménagement linguistique" [Hizkuntza antolaketa] deitu zituzten.
|
|
|
" Europar Batasuna eta
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika" artikuluan, 2 artikulu emendatu horren beste bi ondorio aipa genituen irakaskuntzan (Coyos 2006, Euskera: 988).
|
|
2009
|
|
|
Zentzu honetan, nahiz eta uste Donostiak, berez, euskararen normalizazio prozesuan aurrera egiteko beste hainbat udalerrik eta hiriburuk (hiriburuak aipatzearen arrazoia, eredu modura edo joera batzuk finkatzera begira indar handiagoa dutelako da) baino baldintza hobeak badituela, horrek ez du bere horretan aurrera egingo
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika aktibo bat bideratzen ez bada. Alde horretatik, Donostiako Udalak, Euskararen Udal Patronatuaren bitartez," Euskararen Ekimen Estrategikoak.
|
|
|
2006an, Europar Batasuneko hizkuntza aniztasuna eta
|
euskararen
hizkuntza politikak izan zituzten aztergai; 2007an Euskal Autonomia Erkidegoko Euskararen Legea, 25 urteurrena zenez; eta 2008an, kontsumitzaileen eta erabiltzaileen hizkuntza eskubideak.
|
|
|
Hurrengo hiru urteetan, honako gai hauek izan dira aztergai: Europar Batasuna eta
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika, Euskararen egoera EAEko euskararen legearen 25 urtemugan, Euskara eta kontsumoa. Euskaltzaindiak urteetan zehar egin dituen adierazpenen bilduma osoa ere eskaini da edizio berezi batean.
|
|
|
Munduko sistema politikoak, ordea, ez du hizkuntza horiek babesteko politika efizienterik, hizkuntz aniztasuna bermatzeko legeriarik. Glotofagiako testuinguru horretan, Frantziak eta Espainiak euskara galtzeko eta mugatzeko politikekin jarraitzen dute;
|
euskararen
hizkuntz politika nazionala eta burujabea debekatzen; euren estatu hizkuntzen kolonialismoa eragiten, euskararen lekuan espainiera eta frantsesa aldatzeko, euskal herritar guztiei euskararen osotasuna eragozteko bere lurraldean.
|
|
|
Egoera honen aurrean ezinbestekoa bihurtzen da hizkuntza politika burujabea garatzeko eskubidea aldarrikatzea. Espainian espainieraren eta Frantzian frantsesaren hizkuntza politika erabakitzen duten bezala, Euskal Herriak
|
euskararen
hizkuntza politika erabakitzeko eta garatzeko eskubidea daukala aldarrikatu behar dugu.
|
|
|
Etsipenaren aitzinean makurtu ordez, euskara hauspotu nahian erreakzionatu zuten herritarrak ere izan ziren, baita erakundeak ere. Erreakzio horren lekuko, adibidez, XIX. mendearen lehen herenean Gipuzkoako Batzar Nagusien enkarguz Agustin Pascual Iturriagak idatzi zuen euskara indarberritzeko plana,
|
euskararen aldeko
hizkuntza politikaren aurrekarietariko moduan har dezakeguna (ikus Zalbide, 2007/ Euskera 2007).
|
|
|
Hau da, euskal hizkuntza benetako atzera egite prozesuan dago, eta hori, hein handi batean, Espainiar eta Frantses Estatuek bultzatutako politika asimilazionistaren ondorioz gertatzen ari da. Erdibideko formulak —non euskal gobernu autonomo edo federalek
|
euskararen aldeko
hizkuntza politikak garatzeko aukera izango luketen— ez lirateke eraginkorrak izango, nazio estatuak hizkuntza nazional izendatutako hizkuntzaren aldeko presioa egiten segituko bailuke. Horrela, erabateko subiranotasun politikoa izango litzateke euskal hizkuntzaren etorkizuna bermatzeko bide bakarra.
|
|
2010
|
|
|
Izan ere, lehen eta bigarren hezkuntzako irakaskuntzatik kanpo gutxi dira Ipar Euskal Herrian euskararen ezagutza behar duten enpleguak. Eta egoera hori unibertsitateak berak ez du aldatuko, baina bai
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika eraginkor batek.
|
|
|
3. "
|
Euskararen alde
hizkuntza politikan izaten ari den kostuak arrazoizkoak dira".
|
|
|
2007an nafarroako gobernuak
|
euskararekiko
hizkuntza politikaz arduratzeko euskarabidea sortu zuen. baina erakunde berria sortzeak ez du hizkuntza politikan aldaketarik ekarri eta bere bidez, hain zuzen, eragin ditu Foru gobernuak inoizko murrizketarik handienak euskararako diru laguntza publikoetan (euskarazko hedabideei, aisialdi programei, toki entitateetako zerbitzu tekniko eta kultura jarduerei...). bertzalde, nafarroako parlamentuan... iruñerriko lau udalerri (aranguren, beraskoain, galar eta noain elortzibar) eremu ez euskaldunetik eremu mistora aldatzea.
|
|
|
2007an nafarroako gobernuak
|
euskararekiko
hizkuntza politikaz arduratzeko Euskarabidea sortu zuen.
|
|
|
Kanpokoa horrela berbalizatu dute partaideek: ...motibazioa dutenak ere hurbildu daitezke euskarara baina" porque lo necesito para trabajar"," porque me lo exigen"," porque si no, soy el raro"," por obligación". euskararen normaltzeari begira egintzara bideratzen dituen motibazioak oso garrantzitsuak dira, kasurako euskara ikasteko, berba egiteko, seme alabak euskarazko hizkuntza ereduetan eskolaratzeko,
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika sustatzeko motibazioak. ikerketa kualitatiboak motibazioak askotarikoak, integratzaile zein instrumental, eta barneko zein kanpokoak, izan daitezkeela erakutsi du eta ikerketa kuantitatiboak datu hori berretsi du. ikus 2 taula.
|
|
|
Franco hil zenetik, hogeita hamar urte igarota, eta hogei urteko hizkuntz politikaren bueltan, eaen, hau da, nafarroarekin eta iparraldearekin erkatuz euskararen aldeko politikarik onena burutu den eremuan, ibarretxe Jaurlaritzak argitaratutako liburuxkan" hizkuntza politika aurrera begira" hizkuntza politikarako Sailburuordetzaren egitasmoan, honako hauek irakur daitezke: ...untzaren normalkuntza osoa lortzeko, besteren artean, estatu politika eta estatu hizkuntz ofizialen estatusa behar dira. espainiako eta Frantziako estatuen ideologia hedatzaileek eta euskal herriko laguntzaileek, ordea, erreparazio historikoa baztertuz eta europako estatu hizkuntzen berdintasunezko ofizialtasuna ukatuz, euskal herri euskalduna berregitea eragozten dute. kasurik onenean ere, egungo
|
euskararen
hizkuntz politiken adostasuna ez da normalizatzailea, asimilatzailea baizik; eta euskarazko hizkuntz komunitatea berrosatzeko eta bere garapen iraunkorra bermatzeko betoa ezkutatzen du. horrek arriskuan jartzen ditu euskararen osasun betea bere lurralde historikoan eta hizkuntz aniztasunaren osotasuna munduan.
|
|
|
erraietan daramazue, seguru? kontu hauek mintzagai dituzuenean erraietatik mintzatzen zarete bederen, burua erabat galduz; noiz arraio ulertuko duzu, baina, euskara galtzeko arriskuan dagoela eta ez espainiera, ekologia modan dagoen gaia da, baina noizbait hitz egin genuke, gorputzari lotutako ekologiaz ez ezik, arimakoaz ere?, eta
|
euskarak
hizkuntza politika aldeko bat behar duela, ondorioz, espainierarekiko diskriminazio positibo bat, alegia?, aurrera aterako bada?!
|
|
|
Beraz garrantzitsua da jakitea etorkinek euskararekin dituzten harremanak zein diren, jokaera (hizkuntza praktikak) eta irudikapenak. Etorkin helduen artean euskararen ikaskuntza zertan den jakitea baliagarria izanen da hizkuntzaren geroa segurtatu nahian,
|
euskararen aldeko
hizkuntza politikak hobetzeko.
|
|
|
2004, Euskararen Erakunde Publikoa (EEP) sortu zen, eta Frantziako Estatua bera, Akitania Eskualdea eta Pirinio Atlantikoetako Departamendua bildu ziren bertan, Euskal Kulturaren Aldeko Herri Elkargoarekin eta Ipar Euskal Herriko Hautetsien Biltzarrarekin batera. Ipar Euskal Herrian
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika publiko eta kontzertatua garatzea da erakunde bakar eta ofizial horren helburua, euskararen lotura duten zenbait ekintza gauzatzeko beharrezkoak diren finantzazioa ematearekin batera.
|
|
|
Mesedez, Damaso...!; batzuetan, harritu egiten bainaiz nola esaten dituzun horrelako burugabekeriak, zu horren gizon burutsua izanik...!; arestian esan dizut espainiarrok inkontzientean daramazuela inperio galduaren ideia: erraietan daramazue, seguru... kontu hauek mintzagai dituzuenean erraietatik mintzatzen zarete bederen, burua erabat galduz; noiz arraio ulertuko duzu, baina, euskara galtzeko arriskuan dagoela eta ez espainiera —ekologia modan dagoen gaia da, baina noizbait hitz egin genuke, gorputzari lotutako ekologiaz ez ezik, arimakoaz ere—, eta
|
euskarak
hizkuntza politika aldeko bat behar duela, ondorioz —espainierarekiko diskriminazio positibo bat, alegia—, aurrera aterako bada...!
|
|
2011
|
|
|
Irakaskuntzan helduenean eta eskoletan pauso asko eman dira, baina iruditzen zait eta beharbada gehiago da ustea datuak baino azken hamar urte hauetan edo moteldu direla euskararen aldeko aurreratze horiek. Irakaskuntzan Gobernuak oso ongi asmatu du bere hizkuntza politika egiten, hau da,
|
euskararen kontrako
hizkuntza politika egiten, ingelesa jarri du tarteko. Horren bidez eredua moteldu da.
|
|
|
Benetan pentsatzen baldin baduzu gosea konpondu behar duzula garia ereinen duzu. Ez du gosearekin bukatu nahi, ez du
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika egin nahi, euskara bost axola zaiolako. Nahi ez duenak beti du aitzakiaren bat.
|
|
|
Lehen esan dugu, inkesta honetan erabilitako galderetan inplizituki antzeman daitezke hizkuntza politikoaren ideia nagusiak. Ideia horiek eusko Jaurlaritzarenak izango balira
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika baino euskararen aurkakoa dela esango genuke. zorionez, oraingo honetan, elkarrizketatuek erabat gaitzetsi dute hainbat galderei darien inperialismo linguistikoa eta euskara eta euskararen sustapenaren alde, krisi garaian ere, argi lerratu dira. Agian hori jakin nahi zuen eusko Jaurlaritzak, bada, orain badaki.
|
|
|
–Glotofagia? testuinguru horretan, Frantziak eta Espainiak euskara galtzeko eta mugatzeko politika egiten jarraitzen dute;
|
euskararen
hizkuntz politika nazionala eta burujabea debekatzen; euren estatu hizkuntzen kolonialismoa eragiten, euskararen lekuan espainiera eta frantsesa aldatzeko, euskal herritar guztiei euskararen osotasuna eragozteko bere lurraldean?. Inazio Agirre Arregi,. Jauzi kualitatiboa?, Gara,.
|
|
|
Jo dezagun aurrera, erdibidean gelditu gabe:
|
euskararen aldeko
hizkuntza politikarik ez egiteak diru gehiago aurrezten lagunduko luke. Beraz?
|
|
|
Azken urteotan
|
euskararen
hizkuntza politikaren gaia behin eta berriz agertu da gure hedabideetan, indar gutxiagoz edo gehiagoz: ‘21 euskara’ Eusko Jaurlaritzatik era jarraitu eta indartsuan egindako eszenaratzearekin; Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak, alde batetik, 2009ko apirilaren 25ean, Hizkuntza politika berri eta eraginkorra dokumentua onartu zuen bere Batzarrean, eta, beste aldetik, udaletako euskara plangintza bigarren aldiz jendarteratu zuen Euskal Herri guztiko datuak eskainiz; Patxi Baztarrikaren Babeli gorazarre liburuaren argitalpena, aldeko eta ez hain aldeko iritziekin.
|
|
2012
|
|
|
" Noski, ikasle gutxiago bada euskaltegietan irakasle gutxiago da eta krisi garaian administrazioarentzat hori garrantzitsua da.
|
Euskararen aldeko
hizkuntza politikarik ez egiteak ere diru gehiago aurreztuko luke baina, agian, eta momentuz, horrek koste sozial eta politiko handiegia suposatuko luke".
|
|
|
Bazterreko elementu izateko arrazoi ezberdinak egongo dira horren atzean. Susmoa dugu duela hamarkada batzuk gertuago zeudela bi dimentsioak eta aro ezberdinen premiengatik, arrakasta moduan bizi izan dela bien arteko banaketa; esate baterako, udal lan sailen egituraketan.
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika ezin dugu kulturara errenditu. una llengua es un mercat! esango digu batek; erabilerarako aukerak sortu behar ditugu bizitzako esparru guztietan (osasun arloan, hirigintza politiketan, irakaskuntzan, epaitegietan)!, besteak...
|
|
|
Joan den urtean Pako Aristi idazle ezagunak hitzaldi eta artikulu gogoangarri bat baino gehiago eman zituen
|
euskararen
hizkuntza politikaren inguruan, eta horiek duten interesarengatik ezinbesteko zaigu haren ideien iruzkin laburra egitea. Arrasateko AED elkarteak antolatutako" lau begiratu euskararen norabideari" zikloaren barruan, linguizidio erreal eta narratibo batetik abiatuta, espainola ere gurea dela esateraino iritsi garen euskaldunoi hizkuntza harremanak botere harremanak direla beti gogoraraztera pasatu zen.
|
|
2013
|
|
|
Euskaraz bizi nahi duena erdian dagoela esango genuke..." (145 or.). Beraz, komunikazio estrategiaz gain ezinbestekoak dira, gutxienez, beste bi osagai:
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika eragingarria eta euskararen aldeko aktibazio soziala.
|
|
|
Azken 30 urteetan Euskal Autonomi Erkidegoan (EAE),
|
euskarari buruzko
hizkuntza politika aktiboaren ondorioz, euskararen gainbeherako prozesuari itzulia eman zaio, gutxienez, hiztun kopuruari eta euskararen erabilera esparruen zabaltzeari dagokionean. Hala ere, euskara oso urrun dago egoera normalizatu batetik, eta oraindik ahula da oso, maila askotan.
|
|
|
1970 hamarkada amaieran,
|
euskararen inguruko
hizkuntza politika abian jartzearekin batera, EAEn aldaketa historiko garrantzizkoa gertatu zen euskarari dagokionean, helduen euskalduntze alfabetatzearen arrakastarengatik eta, batez ere, euskarak hezkuntza sistema arautuan hartu zuen lekuagatik. Harez gero, asko eta asko dira euskara etxetik kanpo ikasi duten pertsonak, lehen ez bezala.
|
|
2014
|
|
|
Kontseiluko zuzendaritzak bilera zuen atzo Donostian. Normalean prentsaren aurreko adierazpenik ez dute egiten horrelako batzarretan, baina, egunotan
|
euskararen aldeko
hizkuntz politikak abian dituzten hainbat udalen kontra Espainiako Gobernuko EAEko ordezkari Carlos Urkijok egin dituen ohartarazpenen berri izan da, eta, horren harira, «larrialdizko» agerraldi bat egitea erabaki zuten. Asteon Gipuzkoako Foru Aldundiak eta beste hainbat udalek salatutakoaren ildoan, Kontseiluak berretsi nahi izan zuen kontratazioetan euskara eskatzen duten instituzioekiko abisuak gero eta ugariagoak direla Urkijoren partetik, eta «mehatxua» ere erabiltzen hasia dela.
|
|
|
Haiek sortutako euskararen lege «eskasa» ez betetzea ere leporatu zien. Beraz, «erasoen zerrenda amaigabea» baztertu, eta
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika «eraginkorra» garatzeko eskatu zion Nafarroako Gobernuari. Azalpenak ere eman zizkion:
|
|
|
Kontseiluak behin baino gehiagotan esan izan du Hizkuntza politika egiten dena eta egiten ez dena dela. Bada, Gobernu batek, bermatu behar du sail guztiek
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika egiten dutela. Horretarako biderik egokiena, Kontseiluaren ustez, Lehendakariordetza berezitua sortzea litzateke.
|
|
|
Baina, bestalde, gauzak hau da, politikak, estrategiak, inbertsioak, mentalitateak... errotik aldatu behar direla erakusten digute datu soziolinguistikoek, ahalegin hutsean eta jauzi bat eman nahian ito nahi ez badugu behintzat. Aldaketa kualitatibo bat euskararen garabidean,
|
euskararen
hizkuntza politikan, euskalgintzaren estrategian... Aldarte optimistatik abiatuta, noski.
|
|
2015
|
|
|
Dokumentatuta geratu denez, azken mendeetan
|
euskararen aurkako
hizkuntza politikak aplikatu dituzte
|
|
|
Horrez gain, garai hartan sorturiko Hizkuntza Kontseilua ere hizpide zuen, (2001: 13), haren lana?
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika asmatzen eta bideratzen laguntzea, zela gaineratuta.
|
|
|
Mitxelenaren erreferentzia ez da debaldekoa: Isasiren aburuz,. Mitxelenaren pentsamoldeak(...) gizaldi osoaren ikuspegia markatu du(...) Ideia horiek(...) bideratu dute
|
euskararekiko
hizkuntz politikaren joana. Euskara kategoria bat da, zerbaiten osagarri, ikergai bat, irakasgai bat, dugun beste ezaugarri bat...
|
|
|
ETBren hedapen dispositiboa; 2016ko aitzinkonduak eta orientabideak: Lurralde Kontratuaren baitan, bertzeak bertze Euskal Kultur Erakundeari eta Euskararen Erakunde Publikoari sindikatak banatuko dituen diru-laguntzak,
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika bereziki indartzeko gisan. Eztabadatu diren gai guzietan, erabaki guziak biltzartiarren gehiengoaren onespenarekin hartu dira.
|
|
2016
|
|
|
Balorazioa. UPNren Gobernuek egindako
|
euskararen kontrako
hizkuntza politikek oso abiapuntu eskasa utzi zuten, administrazioari dagozkion hiru zutabetan corpus juridikoa, plangintzak eta baliabideak egoera idorra zen benetan eta hori euri tantaz bustitzen hasi da, baina oraindik ibaia egiteko asko falta da. Corpus juridikoari dagokionez, de facto har zitezkeen neurriak ez ditu hartu, adibidez 29/ 2003 Dekretua aldatzea.
|
|
2017
|
|
|
Euskararen ezagutzaren eta erabileraren artean halako aldea zerk eragiten duen ikertzerakoan, faktore asko izan behar direla kontuan ondorioztatu dute bi teknikariek: "
|
Euskararen aldeko
hizkuntza politika ausartak eta eraginkorrak ez dira nahikoa, euskarari eustea ahalbideratzen duen ekosistema osoak huts egiten baldin badu. Argi dago euskara sustatzeko hizkuntza politiketan orain arte kontuan hartu diren faktoreez gain, euskaraz naturaltasunez hitz egitea ahalbideratzen duen ekosistema osoa dela zaindu beharrekoa.
|
|
|
Gizartean oro har eragitea. Erakundeen diskurtsoak auzitan jartzea, erakundeengan eragitea, elkarlanerako espazioak bilatzea,
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika eraginkorra lortzeko eragitea...
|
|
|
–Mende hasierako eliza eta euskara jardunaldi haietatik hasi eta hainbat gai jorratu dira azken ehun urteotan: Europar Batasuna eta
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika; euskara, kontsumoa eta hizkuntza eskubideak; euskara eta etorkinak; gazteak, aisialdia eta euskara... Eta jardunaldiok beti egin izan dira herri erakundeetako ordezkarien eta herri eragileen laguntzaz?, adierazi du euskaltzain nafarrak.
|
|
|
Laburbilduz hauek dira: Errepiragaraia gunean prezio aldatzea; geltoki xaharrean lan batzuen egiteko baimena; Numericable rekin hitzarmen bat; lanpostu batzuen aldaketa edo sortzeak CCAS eta zerbitzu teknikoetan; Uda Leku rekin hitzarmena;
|
euskararen aldeko
hizkuntza politikan eta kulturan Euskal Elkargoak parte hartzea; azkenik nortasun ageriaren ikerketaren lekuz aldatzearen kontrako mozioa. Hurrengo kontseilu biltzarra apirilaren 13an.
|
|
2018
|
|
|
Azken Euskal Elkargoaren bilkura orokorrean, euskarari buruzko bi delibero bozkatu dira gehiengo handiz: euskara elkargoaren eremuko lurralde hizkuntza gisa ofizialki aitortzea eta
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika proiektua abiaraztea. Egon gira Euskal Konfederazioko Sebastien Castet ordezkariarekin, jakiteko zer balorapen egiten zuen hainbat urtetan euskararen arloan ari den elkarteak.
|
|
|
Euskal Konfederazioarentzat" hartua izan den erabakia begi onez hartu dugu, lehen aldia delakoz Ipar Euskal Herri mailako instituzio batek bozkatzen duela euskara lurralde huntan ezagutua izan dadin". " Bestalde, delibero horrek Euskal Elkargoak
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika ausarta eramaiteko duen borondatea berresten eta sendotzen du nolazpait" zion Euskal Konfederazioak.
|
|
|
Sebastien Castet entzat: " Bi delibero horien edukia kontuan hartuz, oinarri sendoa dugu Ipar Euskal Herrian jauzi kualitatibo eta kuantitatiboa emaiteko
|
euskararen aldeko
hizkuntza politikan". Orain arte egin bezala hizkuntza politika proiektua eraikitzen laguntzerakoan, Euskal Konfederazioa elkarlanerako prest da, bakoitza den lekutik eta duen funtzioa gogoan harturik, lan handi horretan denek baitugu zer ekarri eta zer proposatu.
|
|
|
Horrek bigarren puntura garamatza:
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika publikoa duela 10 urte bakarrik egituratzen hasi zen lurralde mailan, Estatua, eskualdea, departamendua eta herri arteko blokeak Euskararen erakunde publikoa sortu zutenean. Hortik aitzina estrategia bat eta baliabideak definitzen hasi ziren.
|
|
|
Duela bi urte krisi horren amaiera iritsi zelako dauzkagu hain justu aurrean erronka potoloak. Hizkuntza politikaren inguruan definizio berriak landu eta garatu behar ditugu, 25 urte beranduago iritsi delako Nafarroa
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika bat garatzera". Orain bi urte Foru Erkidego mailan bederen ia hutsetik abiatuta, 2017ko urtarrilaren 25ean onartu zuen Nafarroako Gobernuak ‘Euskararen Plan Estrategikoa 2016 2019’ Arregik nabarmendu zuen" parte hartze prozesu baten eta dinamika nahiko interesgarri baten barruan" definitu zela zazpi ardatz nagusi dituen plana.
|
|
|
Ez dut nire burua inoiz
|
euskararen
hizkuntza politikaren arazo nagusiena zein den pentsatzen jarri. Nire ibilbide pertsonala eta profesionala euskararen jabekuntza irakaskuntzari eskaini diot, eta zerbait esaten ausartzen banaiz beti eremu horretara mugatu izan naiz.
|
|
|
Baina adostasunak,
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika garatu nahi dutenen artean behar du, aurrera pausurik emango bada. EAEn adibidez, PSErekin (eta PPrekin) bilatu du adostasuna Eusko Jaurlaritzak.
|
|
2019
|
|
|
UEMAk beti aldarrikatu eta egin izan du
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika ausarta. Azken urteotan, hizkuntza politika hori adostasunez bideratzeko lan handia egin da.
|
|
|
4
|
EuSKARAREn
hIzKunTzA POLITIKA ETA hIzKunTzA PLAngInTzA
|
|
|
irakaskuntza elebiduna Bidaxunen (Nafarroa Behere), helduen irakaskuntza eskaintza Angelun (Lapurdi), seinale eta komunikazio arloko ekinaldiak Baionako hiriguneko herrietan, hainbat diziplina artistikotan ari diren elkarteak... «Ez da beranduegi»Iazko ekainaren 23an, euskara eta okzitaniera Euskal Elkargoko hizkuntza gisa aitortu zituzten frantsesaren ondoan. Egun horretan aurkeztu zuten
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika. Atzo aurkeztutakoa ildo beretik doala azaldu zuen Etxegaraik, eta arazo berak mahaigaineratzen dituela.
|
|
2020
|
|
|
Hizkuntza politika. 2018ko ekainean adostu zuen elkargoak
|
Euskararen Aldeko
Hizkuntza Politika. 21 lan arlo identifikatu zituzten dokumentu horretan, eta horiek obratzeko moldeak finkatu zituzten.
|
|
2021
|
|
|
|
Euskararen aldeko
hizkuntza politikak babesteko, beraz, bide bat dago egiteko Pariseko Parlamentuan, Konstituzioaren 75 artikuluak sortzen duen balio konstituzionaleko helburua gorpuzteko, eta hizkuntza politiketan plantan ezarri nahi diren neurriak hobeki babesteko.
|
|
|
|
Euskararen aldeko
hizkuntza politikak babesteko, beraz, bide bat dago egiteko Pariseko Parlamentuan, Konstituzioaren 75 artikuluak sortzen duen balio konstituzionaleko helburua gorpuzteko.
|
|
|
Hiriburuko aferak
|
euskararen aldeko
hizkuntza politikak Lapurdin, Nafarroa Beherean eta Zuberoan ezagutzen dituen oztopoak islatzen ditu. 2000 hamarkada anbizio politikoaren hamarkada izan zen.
|
|
|
Bi dira Lapurdin, Nafarroa Beherean eta Zuberoan
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika instituzionala saretzen duten testuak. Lehena, Hizkuntza Politika Proiektua, Euskararen Erakunde Publikoak adostu zuen, 2006ko abenduan6 Bigarrena, Euskal Hirigune Elkargoak adostu zuen, 2018ko ekainaren 23ko deliberoaren bitartez7 Horien ondoan, lurraldeko hiru udalerrik, Baionak, Miarritzek eta Hendaiak, haien euskara zerbitzua osatu dute eta hizkuntza plan bereziak plantan ezarri dituzte.
|
|
|
Alde horretatik, uste dugu ezinbestekoa dela kontzientziazioa bultzatzea. Sarritan aipatu izan dugu
|
euskararen inguruko
hizkuntza politikak egitean eremu euskaldunetan eduki ditugun gabezietako bat izan dela erlaxazioa, eta pentsatu izan dugula, naturalki euskaraz bizi izan garenez, ez dagoela arazorik, ezta hizkuntza politikak egin beharrik ere. Datu hauek autokritika egitera behartu behar gaituzte, eta konturatzera arnasguneetan ere ezinbestekoak direla hizkuntza politika ausartak.
|
|
|
38—, eta sail elebiduna 1992an ireki zuten ikastetxe publikoetan. EEPren sorrerak bultzada bat eman zion hasitakoari; ofizialtasuna eman zion, nolabait, ordura arte ez baitzegoen
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika publikorako egiturarik. Alta, erakundea ez zuten ezerezetik sortu.
|
|
|
Herriko Etxerako aurkezten diren hautagaiei, larrialdi linguistikoari erantzun dezaten engaiamendu argi eta publikoa eskatzen diegu Ziburun
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika ausarta plantan emateko, 4 printzipio nagusi hauetan oinarritua:
|
|
|
Aurretik aipatutako euskalgintzaren hausnarketak, beraz, soziolinguistikaren ondorio zientifikoetatik aspaldi esandako unera darama: euskararen normalizazioa nazio mailara egokituz baino ezin da lortu.3 Gure ustez, bestalde, bosgarren funtzioa betetzeko es3
|
Euskararen aldeko
hizkuntza politiken helburua honela adierazi zuen Sanchez Carrionek: " Nik, jadanik, ez dut horri buruzko beste ezer idatziko.
|
|
2022
|
|
|
Euskara Denontzat plataforma aurkeztu dute Bilbon urriaren 8an. Egitura honen xedea da
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika aldatzeko galdea egitea. Plataformako kideen ustez, gaur egungo euskararen ezagutza mailaren eskakizuna" gehiegizkoa" eta trabagarria da administrazio publikoan lanpostuak erdiesteko.
|
|
|
Egoera horretan, ordea, erabaki litzateke zein lurraldek hartuko lukeen Estatu horrek bere barnean. Horregatik, zehatzago aztertuko dugu hemen Euskal Autonomia Erkidegoko egoera, Erkidego horretan baino ez delako praktikatu
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika. Politika hori sektore politiko euskaltzaleek batzuetan eztabaidatu izan dute eta beste batzuetan ez nahikotzat hartu dute; Iparraldean, hizkuntza gutxituaren habitusa areagotzen ari dira bertako agintariek, Nafarroan, praktikan, hizkuntza etnozidioa sustatu da.
|
|
2023
|
|
|
Adierazi dute: " Estatuak, Eskualdeak, Departamenduak eta herriek osatu egitura horren helburua
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika definitzea eta obratzea zen. 20 urte berantago, inkesta soziolinguistikoek argiki adierazten duten gisan, botere publikoek martxan ezarri hizkuntza politika publikoak ez du euskararen geroa segurtatzeko neurri egokirik hartu".
|
|
|
Ikerketa honetan parte hartu duten etorkinek eta ondorengoek egoki ikusten dute gaur egun
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika egin izana eta, oro har, ulertzen dute euskara babestu eta sustatzeko neurriak ezartzea. Eskolaren bitartez euskararen ezagutza zabaltzea eta lanpostuetarako euskara eskakizunak definitzea ere, orokorrean, onartzen dute.
|
|
|
Hizkuntza gatazkaren inguruan, etorkinen eta bertako euskaldunen artean konfrontazio maila bat gertatu zela baieztatu da, baina gehienek ez zuten gatazka esanguratsu modura bizi izan. Izan ere, etorkinek eta ondorengoek egoki ikusi zuten
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika egin izana eta, oro har, ulertzen dute euskara babesteko eta sustatzeko neurriak ezartzea. Nolanahi ere, hizkuntza gatazkaren errealitatea ez da soilik etorkinengan antzeman; euskaldunek ere aipatzen dute gaztelania hiztunen praktikara beti egokitu beharrak eragiten dien mina.
|
|
|
Nafarroan, herritarren %37 daude euskararen erabilera sustatzearen kontra, 2011n baino %2, 5 gehiago —horiek eremu ez euskaldunean pilatzen dira batez ere— «Kezkatzekoa» dela esan du Kontseiluak: «Argi geratzen da
|
euskararen aldeko
hizkuntza politikek ez dutela ezagutzan edo erabileran soilik eragiten, baizik eta jarreran ere zuzenki ispilatzen dela».
|
|
|
PPren botoa onartzea apustu labainkorra da ikuspegi politiko edo ideologiko batetik ere. Alderdi abertzale eta euskaltzale batek mozorrorik gabe bilatu behar al du, esaterako,
|
euskararen aldeko
hizkuntza politiken aurka gero eta oldarkorrago dabiltzanen botoa. Edota Espainian eskuin muturreko ordezkariekin gobernatzeko erreparorik ez dutenen botoa?
|
|
|
PPren botoa onartzea apustu labainkorra da ikuspegi politiko edo ideologiko batetik ere. Alderdi abertzale eta euskaltzale batek mozorrorik gabe bilatu behar al du, esaterako,
|
euskararen aldeko
hizkuntza politiken aurka gero eta oldarkorrago dabiltzanen botoa. Edota Espainian eskuin muturreko ordezkariekin gobernatzeko erreparorik ez dutenen botoa?
|
|
|
«Udalek orain arte bezala lanean jarraitzea babesten dugu, horixe baita herritarren, eragileen eta erakundeen nahia: administrazioan ere
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika aurrerakoiak izatea».
|
|
|
larria da egoera:
|
euskararen aldeko
hizkuntza politikak egiteko tresneriarik gabe geratzen ari gara», ohartarazi zuen Eskisabelek. Herritarren eskubideak erdigunean jartzeko, larunbatean Bilboko kaleak hartzera deitu zuen.
|
|
|
Beraz, udalek orain arte bezala lanean jarraitzea babesten dugu, herritar, eragile zein erakundeen nahia horixe baita: administrazioan ere
|
euskararen aldeko
hizkuntza politika aurrerakoiak izatea.
|