|
2000
|
|
|
Gure gazte gehienak euskaldunak dira% 50etik gora eta gehiengoa. Orduan, gazte askok ez du familian
|
euskara
hitz egin izanaren eredurik eta, beraz, berak asmatu du familian euskaraz bizitzeko eredua.
|
|
|
Hori desagertuko da? Oso zaila,
|
euskaraz
hitz egiten jarraitzen den neurrian behintzat. Austria, Baviera edo Suitzako aleman hiztun bati nongoa den nabaritzen zaion bezala... ahaleginak ahalegin euskaldunari ere ahoa zabaldu ahala nabaritzen zaio nongoa den.
|
|
|
Austria, Baviera edo Suitzako aleman hiztun bati nongoa den nabaritzen zaion bezala... ahaleginak ahalegin euskaldunari ere ahoa zabaldu ahala nabaritzen zaio nongoa den. Ezagutu ditugun
|
euskara
hitz egiteko modu horietan akaso zer edo zer galduko da. Baina herri edo ibar bakoitzean egiten den hori, hori desagertzea oso zaila dela iruditzen zait.
|
|
|
hitz egiten dutela diote.
|
Euskaraz
hitz egiten jarraitzen badugu, eta hori ezinbestekoa da euskarak iraun dezan, oso zaila da euskalkiak desagertuko direla esatea.
|
|
|
Ez, barkatu, erronkariera ez da desagertu, Erronkarin euskaraz egiten dutenak desagertu dira.
|
Euskaraz
hitz egiten jarraitzen badugu eta Zuberoan ez badu inork hitz egiten, euskaldunak desagertu dira eta euskara bera.
|
|
|
Ikasi nuen" La Marsellesa" baina zer kantatzen nuen ez nekiela. Beti egoten ginen zigortuak, beti
|
euskaraz
hitz egiten genuelako.
|
|
|
Eta ez dut uste umetan ezagutu nuenean ere oso abertzale zenik.
|
Euskaraz
hitz eginagatik erakutsi zaien historiaren eta biziaren interpretazioa daukate oraindik.
|
|
|
Sortzen Ikasbatuaz elkarteak ikasleek aisialdian ere
|
euskaraz
hitz egin dezaten egitasmoa abiatu du. Euskal Herri osoko zazpi zentrok hartu dute parte, eta, horretarako, irakasleek eta Urtxintxako begiraleek jolas tradizionalak berreskuratu eta berriak ikasi dituzte, haurrei jolas orduan erakusteko.
|
|
|
–Hemen guraso eta maisuak falta handi bat erremediatu behar dute, eta gure Euskal Herriari oraindaino baino mesede gehiago egin. Jenteen artean beste Lenguajerik Euskera baino ditxa gabeagokorik ez da ikusi, eta gure jatorrizko, edo jaiotzako Hizkera ez balitz bezala eta
|
Euskaraz
hitz egitea pekaturik haundiena balitz bezala, giza artetik kendu, eta lurpean ondatu nahi dute, eta Eskoletan sortija edo siñalearekin, azote eta kastiguarekin eragotzi nahi dute. Zer erakeria itsuagorik hau baino?
|
|
|
Ikusten duguna da: gazteek Latin gramatika ikasten dutenean, nahiz Gaztelaniaz, nahiz Frantsesez, nahiz
|
Euskaraz
hitz egiten dute, eta hori eragozten ez diete. Gramatikako Maisu famatu bat gure egunean zen, Latin gauzak ere Euskaraz erakusten zituena:
|
|
|
Protagonistei gagozkielarik, banakoak dira nafarrei euskaraz mintzo zaizkienak: talde ez formaletako ordezkariek, egitura formaletako bozeramaileek eta instituzioadministratiboetako arduradunek ez dute ia inoiz
|
euskaraz
hitz egiten Diario deNoticiasen.
|
|
|
Nik, Iparraldetik, horrelako eskema bat arriskutsua ikusten dut, kasik esangenezakeelako, hogei urteren buruan gure euskalduntasuna desagertua izanen dela.Maila apalenetan ere, Estatu frantziarrak inongo borondaterik ez du gure euskalizaera onartzeko. Beraz, gaudenean jarraituz, hogei urteren buruan hemengo lurraldea da Euskal Herri gisa kontsideratu,
|
euskaraz
hitz egin dezaketen hamarbat pertsona bakarrik egongo direlako.
|
|
2001
|
|
|
Aurreneko urratsak eman dira. Espero dezagun hemendik aurrera zine izarrak
|
euskaraz
hitz egiten entzutea, eta zine aretoek euren karteldegia urte osoan zehar elebiduna izatea.
|
|
|
Bere pisukidea aldiz Heletakoa da, baina bera ere euskaltegiko ikaslea. Euren etxean badute beste batentzako tokia eta pisukide euskaldun zaharra topatzeak mesede handia egingo lieke
|
euskaraz
hitz egiteko orduan.
|
|
|
Poetikaren arlo horretan, errepresentazioaren alde horretan, kontzeptu batzuk sortzen dira, espreski, botere harreman bat ezartzen duzula disimulatzeko balio dutenak. " Ni multikulturalista naiz» esaten dizutenean, eta zuk
|
euskaraz
hitz egiten baldin badiozu, besteak erdaraz baino ez du jakingo. Gainera gutxiengoa bazara, zuri botako dizute zabor ideologiko guztia, euskaldunak karlistak direla esango dizute, eta bitartean, errepresentazio kazetari boteretsu horien familia gehienak ultrakarlistak izan dira; eta esango dizute mundura itxiak gaudela, hain justu bi hizkuntza dakizkigun euskaldunok gara itxiak, eta bakarra dakien Cuencako hori dago zabalik mundura!
|
|
|
Beraz, euskaldun izateak, euskaldun jantzi eta oso izateak, gure barru barruan euskara noranahiko hizkuntza izateraino lantzeak ez gaitu beste hizkuntzak lagatzera behartzen, ez gaitu deusen aurkako bihurtzen. Hori ongi ulertu genuke, eta aintzat hartu, hain zuzen ere aintzat hartu genukeen bezala
|
euskaraz
hitz egiteko gauza ez izateak ez duela inor euskararen aurkako bihurtzen.
|
|
|
Kultur sorkuntzaren alorrean, 2001 urtea oso emankorra izan da Zuberoan. Sinesgaitza ere bada hainbesteko oparotasunik egotea, 15.000 bizilagun baino gutxiago dituen herrialde batean; are gehiago kontuan hartzen bada kopuru honen erdiak ere ez duela
|
euskaraz
hitz egiten. Zuberoan euskal kulturaren iturria ez dela agortzeko zorian ematen du.
|
|
|
1. Egoera honi eman ahal diogun interpretazio bakarra politikoa da. Tamalez,
|
euskarari buruz
hitz egiten denean, gutxitan mintzatzen da linguistika edo soziolinguistikaren ikuspuntutik, gehienetan politikaz hitz egiten da. Euskal hizkuntza eta bere irakaskuntza debate politikoaren erdian daude.
|
|
2002
|
|
|
Zigoitian gaztelania da nagusi, euskara XX. mendean galdu baitzen. Izan ere, 1590 urtean Zigoitian
|
euskaraz
hitz egiten zela adierazten duten idazkiak dira. Urteetan gorde diren idatzi hauen arabera, Zigoitiako biztanle askok gaztelaniaz mintzatzeko arazoak zituen XVI. mendean.
|
|
|
Horiek izan daitezke gure datu batzuen Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzakoak eta neurketa hau bezalako behaketen artean dauden desberdintasunak azaltzeko arrazoiak. Guk ondo dakitenak bakarrik hartzen ditugu eta beti
|
euskaraz
hitz egiten dutenak. Erabilera gure datuetan baino handiagoa da hemen.
|
|
|
Garrantzitsua da, halaber, %14ko erabilera ondo aztertzea. Euskara erabiliko bada jakitea ezinbestekoa denez,
|
euskaraz
hitz egiteko gai direnen kopurua kontuan hartuta, jaso dugun erabilera espero zitekeena baino altuagoa da. Hau da, erabilera ezagutzarekin alderatuz gero %25 inguru, %14ko erabilera altua da.
|
|
|
Azken 25 urteetan eman den jauzia garrantzitsua da, jarraitua eta joera hobera doa. Tolosan edo Añorgan duela 25 urte gazteek ez zuten
|
euskaraz
hitz egiten. 77 Gasteizen Dato kalea zeharkatzean ez zen euskara izpirik entzuten, eta gaur egun, ezinezkoa da Dato kalea edo Gasteizko beste edozein auzo zeharkatzea euskararik entzun gabe, gutxi baina entzuten da.
|
|
|
Eskola nazionalean ibili nintzen. Anaia zaharrago batek oso gogoan du ez zietela eskolan
|
euskaraz
hitz egiten uzten. Ni hurrengo maisuarekin hasi nintzen, eta guri ez zigun zigorrik jartzen.
|
|
|
Nafarroako Unibertsitate pribatuan (UN NU), horko irakasle, ikasle eta AZPkolankide euskaldunek ezin dute
|
euskaraz
hitz egin beren laneko orduetan, etaeuskarazko komunikazio bertikal osoa ez da %lera heltzen.
|
|
|
Igorle modura: o Dena gaztelaniaz 21o Ahal duena euskaraz 26? Hartzaile modura: o
|
Euskaraz
hitz egitea onartu 16 o Gaztelaniara itzultzea eskatu 29. Euskara++ ek jasotako informazioaren arabera, gehienak nahiko eroso sentitzen diraeuskaraz eginda.?
|
|
|
Aldatu dira gauzak azken urteetan, ez dakizu zuk nola: errolda betetzen dugun bakoitzean, edo ez dakit nik nongo etxeak edo gobernuak informazioaren biltzeko orduan eskuratzen dituen datu multzoak eskaintzen dizkigun bakoitzean, badakigu badela jendea, ehuneko honenbeste biztanle, gainerako guztiak kontuan izanik,
|
euskaraz
hitz egiteko, normal gainera, gai dena. Euskaraz eta kitto.
|
|
|
Zergatik? Lanean, eguneroko adiskideen artean, beti badelako norbait
|
euskaraz
hitz egiteko gai ez dena. Berari irakatsi beharrean, erdaraz hasten gara".
|
|
|
guztiak, euskarari buruzkoak salbu, erdaraz egiten dira, nahiz eta askotan gutxienez eztabaidaren bost partaide euskaldunak izan. Euskararen erabilera oso murritza da UPV/EHUn,
|
euskaraz
hitz egiteko gai direnen kopuruarekin alderatuta. Azken finean, UPV/EHUn euskaldunak bigarren mailako unibertsitarioak gara.
|
|
2003
|
|
|
" Laster' Mintza saioak' martxan jarriko ditugu. Jauzi hori egiteko prest dauden langileak astero ordu betez elkartzea eta elkarrekin
|
euskaraz
hitz egitea da helburua. Saio horiekin hainbat lankideren arteko harremanetako hizkuntza aldatzea espero dugu".
|
|
|
«Oteizaren obra bere ariman integratzeko desioa da» dio Urbeltzek, «baina bere hizkuntza ukatzen zitzaiolako, eten handi bat zuen hor Jorgek. Horregatik bilatu zituen beste hizkuntza batzuk; burdinaren, harriaren bidez,
|
euskaraz
hitz egin nahi zuen». Oteizarentzat euskara hizkuntza osoa zen, eta horrela, oso osorik, jaio zela zioen.
|
|
|
Ezagutzari eta erabilerari zegozkion. Jendeari berri emateko modua izan zen eta, aldi berean,"
|
euskaraz
hitz egin!" esateko bidea.
|
|
|
Getxon esaterako, Udalak eta beste zenbait euskaltegi eta euskara elkartek sustaturiko Egizu proiektua murgildu da egitasmoan. Egizu Getxon
|
euskaraz
hitz egitea bultzatu nahi duen proiektua da. Metodologia berdina jarraitzen badu ere, zenbait xehetasun aldatzen dira.
|
|
|
Izan ere, eredu bakoitzaren azpian den errealitatea askotarikoa dela kontuan hartu behar bada ere, ereduko emaitzak eredukoak baino hobeak dira, eta eredukoak A eredukoak baino hobeak. Hala ere, badira ereduan ikasitako ikasleak oso erraz eta aise
|
euskaraz
hitz egiten eta idazten dutenak eta, D edo ereduan ibili arren, idazmenerako zein, bereziki, mintzamenerako zailtasun handiak ere dituztenak. Bada, orain arteko emaitzen arabera, irakaskuntza denborak ez ezik etxeko hizkuntzak, ingurune soziolinguistikoak, hizkuntzen arteko interferentziak, metodologia didaktikoak, irakasleen formazioak eta abarrek badute euskararen gaitasuna eskuratze horretan eragina.
|
|
|
Berak
|
euskaraz
hitz egiten al zuen?
|
|
|
Egun berean, Bandres eta Bakaikoa Donostiako Arrano Beltza elkartean aritu ziren, uniber tsitatearen eta
|
euskararen inguruan
hitz egiten. Bandresek aurretik botatako argudioak errepikatu zituen, udako ikastaroak ez zirela unibertsitatea euskalduntzeko tresna, alegia.
|
|
|
Amak kontatu izan dit hori. Maisuak gaztelaniaz egitera behartzen zintuzten, eta horregatik,
|
euskaraz
hitz egiten entzuten zionari, eraztuna jartzen zion; ikasle honek, gero, beste ikasle bati pasatzen zion eraztuna, arrazoi beragatik; honek beste bati, eta horrela, azkenak asteburuan zigor batekin ordaindu behar izaten zuen arte, ezta?
|
|
|
Erraten ahal da Errepublikak ez zuela deus obratu bere arauen, eskola publikoa barne, onarrarazteko: zenbat min ez zuten sortu eskolan
|
euskaraz
hitz egiteagatik pairatu gaztiguek. Populua ideologikoki menderatzen zuen jauntxo eliztarraren botere zapaltzailea bere aurka jartzea baino ez zuen lortu.
|
|
|
Larramendik entzungor egin eta bere horretan setatu zen: aingeruren bat topatuz gero,
|
euskaraz
hitz egiezue, horixe baita beraien hizkuntza.
|
|
|
Urrun ari dira gelditzen berba hauek: " euskaldun jaio,
|
euskaraz
hitz egin, euskaraz bizi eta euskaraz hiltzen da hemen. Euskara aberri bat da, ia erlijio bat36".
|
|
|
Honako datu hau kasurako: orain hamar urte10 gaztetik 6k egiten zuen" Euskal Herrian jende guztiak
|
euskaraz
hitz egin lukeelako" iritziaz bat, orain berriz 4k baino ez. Euskara jakin beharraz zuten iritzia ez da, ordea, ordutik hona aldatu.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzara bulego orduz kanpo deitu, eta" jSeguridad!" dioen hitz hotsa entzuten da telefonoz bestalde, baina harek ere ez du zehazten zein segurtasun bermatzen duen. Iruñean bizi eta udalarekin harremanak euskaraz izan nahi dituenak, zerrenda berezi batean eman behar du bere izena, baina ez diot inori entzun nazien garaiko Alemanian oinarritutako metodoa denik (fitxatuta daude
|
euskaraz
hitz egin nahi duten iruindar guztiak, bai). Eta...
|
|
2004
|
|
|
Baina" hau ezin dut nik bakarrik ikasi", pentsatu nuen. Suzuko Tamurak
|
euskaraz
hitz egiten zekien eta hark eskola batzuk antolatu zituen Tokioko unibertsitatean. Nik eskola haietan eman nuen izena.
|
|
|
Errenterian eta beste hainbat herritan egoera bestelakoa da. Hemen, Azpeitian, euskaraz dakitenek
|
euskaraz
hitz egiten dute, besteetan ez, eta nire ustez hori da arazorik, larriena. Euskaraz ez dakitenek euskara ikastea garrantzitsua da, baina are garrantzitsuago da dakitenek hitz egitea.
|
|
|
Jokalari bat fitxatzen duzunean paratu aukera, berak jakiteko nora heldu den. Ez
|
euskaraz
hitz egin behar dutelako, baizik eta etxean bezala sentitu behar dutelako.
|
|
|
Bi ordu eta erdiz aritzen gara egunero. Ea utzi gabe jarraitzen dudan, eta halakoren batean
|
euskaraz
hitz egiteko gai naizen. Dagoeneko hirugarren mailan nago, eta gutxika gutxika aurrera noa.
|
|
|
" Arrotz sentitzen garen? Bai", dio Alicia Iribarrenek," batzuek modu arraroan begiratzen gaituzte kalean
|
euskaraz
hitz eginez goazenean edo tabernan gaudenean, exotikotzat gauzkate". Benetan esanguratsua da Iribarrenek" exotiko" hitza erabili izana, horixe bera eraman baitute ahora bai Sergio Gonzalez Karrantzako ikasleak, bai Ander Bezares Biasterin (Araba) dabilen IKAko irakasleak ere.
|
|
|
Ez, inork ez zidan ezer esaten baina nik banekien kanpoko jendeak gu izorratu egiten gintuela! Donostiara joan eta lotsa ematen zidan
|
euskaraz
hitz egitea! Eta dantzara joan Hernanira, Oialumera eta:
|
|
|
Euskaraz gauza sinpleagoak edo konplexuagoak egiteko lortutako gaitasunen esplikazioa hizkuntzarekin izandako harremana »ordu kopurua» baino haratago doa, familia giroan nagusi den hizkuntzak, gelaz kanpo hizkuntza horretan jarduteko dauden egiazko aukerak, ingurune soziolinguistikoak, hizkuntzen arteko interferentziak, gela barruan hizkuntzak eskuratzeko baliatutako estrategiak, gizartean nagusi diren jarrerak zein joerak eta abarrak, maila berean ikasten aritu arren, hizkuntza maila desberdinak izatea eragiten du. Inguruabar horretan, euskarari dagokionez, ereduko emaitzak A eredukoak baino hobeak eta ereduan erdietsitakoak are hobeak direla bistan da, alabaina, B zein ereduan ikasten ibilitakoen artean badira
|
euskaraz
hitz egiteko zein idazteko zailtasun ugari izaten dituztenak. Bada, B edo ereduan ikasten ibiltze hori ere ez da pagotxa, bere baitarik, ez datorke, batzuek hala uste izan arren, salbazioa, zerurako bidea!
|
|
|
Euskaraz dakiten argentinarrek parte hartu ohi dute. Arratsaldero 100 pertsona inguru egoten dira on line
|
euskaraz
hitz egiten.
|
|
|
Horretarako, lehendabizi, Alfontso Martinez Lizarduikoa dakargu, eta, honek, besteak beste, euskararen hondarrean izozmendi sakonak hauteman dituela jakinarazi nahi digu: . Baina
|
euskara
hitz egiteak erabateko garrantzia duen arren, izozmendi baten azaleratzen den konkorra baino ez da. Euskara, zati handi batean inkontzientea den eduki baten isla baino ez da, eta inkontziente horrek hizkuntzari izatearen arrazoia eta koherentzia ematen dizkio.
|
|
|
–Euskal kultura da, esaterako,
|
euskaraz
hitz egitea?. 722 Eduardo Apodakaren hitz horiek Muguruzak esan berri digunarekin gurutza ditzakegu: –euskaraz ez dakiena oso urrun bizi da euskal kulturatik?.
|
|
|
Barren barrenetik lotutako lokarri batek lotzen ditu euskara eta euskal kultura.
|
Euskaraz
hitz egite hutsak sortzen duen kultura horixe bera da, hain zuzen, diogunaren agerbiderik behinena. Hizkuntzaren bidez iristen gara gizakiok gogamenaren mundu sinbolikora, kulturaren izarira.
|
|
|
Julen Kaltzadaren kritika jarioa ere isurbide beretik datorkigu: . Eusko Autonomia Erkidegokoek agindu ziguten kalitatezko euskara irakaskuntza lortuko zutela curriculumean eredu ezberdinak jarrita eta neskato/ mutiko guztiek amaituko zutela lehen mailako irakaskuntza
|
euskaraz
hitz egiten dakitela. Baina promes haiek eta kalitatezko irakaskuntza hura gezur huts bilakatu dira eta Erkidegoko haurrei irusako egiten zaie:
|
|
|
–Ez dugu oraindik, haatik, funtsezko desberdintasuna zein duten aipatu: euskaldun zaharrek normalki
|
euskaraz
hitz egiten duten bitartean, euskaldun berriek ez dute apenas egiten. Hemen esandakoa harrigarria gerta badaiteke ere, egia da.
|
|
|
107 Xabier Portugal: . Gurea bezalako herri kolonizatuei lehendabizi boterea kendu diete, gero hitza (guri
|
euskaraz
hitz egiteko debekua), eta, azkenik, irudia lapurtu ziguten, horrela desagertzen baitira betiko herri baten nortasuna, identitatea eta historia?. Irudia, historiaren lekuko, Berria, 2003/7/1.
|
|
|
–Ez dut uste euskararen arazoa unibertsitatean konponduko denik. Arazoa ez da konponduko fisika nuklearra euskaraz ematen bada, niri gehien inporta zaidana haurrek errekreoan
|
euskaraz
hitz egin dezaten da. Baina noski, gero eta ikasle euskaldun gehiago etortzen ari dira, eta klaseak euskaraz ematen ari dira.
|
|
|
Gauza bat da euskaraz irakurtzen jakitea eta beste bat irakurtzea, euskarazko liburuak edo egunkariak erosi eta irakurtzea.
|
Euskaraz
hitz egiteko beste euskaldun bat behar duzu, talde euskaldun bat tokatu behar zaizu, eta hori zaila izan ohi da zenbait hizkuntza eremutan, baina irakurtzeko aski da egunkaria edo aldizkaria erostea; ez duzu beste inoren beharrik?. 648
|
|
|
Herriminez bizi izan da ama beti. Inoiz baztertu ez dudan
|
euskaraz
hitz egiten genion elkarri, euskal kanta eta abestiekin esnarazten ninduen, dantzak ere erakutsi zizkidan. Beti ere milaka kilometrotara zegoena hurbilago sentiarazteko asmoarekin egiten zuen, ni Euskal Herrian jaioa, baina Ameriketan hezia bainaiz.
|
|
|
Euskal Herriko zinemaren susperraldi berri bat ekarriko ote dute neurri hauek guztiek?
|
Euskaraz
hitz egiten hasiko ote da azkenean" cine vasco" a?
|
|
|
Izan ere, honakoagatik betetzen du euskarak telebista lokalen programazioetan hain tarte murritza: iragarle gehienek ez dute
|
euskaraz
hitz egiten eta nahiago dutebe ren publizitatea gaztelaniazko edukiei atxikita joatea; eta Arabaren kasuan, gainera, ehuneko txiki bat ezik, ikus entzule gehienak gaztelaniadunak dira, eta beraz gaztelaniazko edukiak eskatzen dituzte. Canal Gasteizen saiatzen gara euskaldunen eskariari erantzuten, baina, egia esan, programazioaren %80 gaztelaniaz emititzen da merkatuak hala eskatzen duelako.
|
|
2005
|
|
|
Euskararen kalitatearen gaia atera orduko, askoren ahotan kezka eta beldurra azaldu da: besterik gabe
|
euskaraz
hitz egiteko lanak dituztenek, euskaldun berriek... ez dute atzera egingo, ez dira akonplejatuko kalitateaz hitz egiten hasten bagara?
|
|
|
Amezketako Zumadi eskolan ikasleek darabilten euskararekin harro daude irakasleak, beti
|
euskaraz
hitz egiten dute eta bertako hizkeran, bizi bizi. Hala ere, euskara jator hori ez galtzeko eta hobetzeko lanean segitzen dute.
|
|
|
Guk ikasterakoan problema handia genuen hemen, berandu arte ez baikenekien erdaraz hitzik ere. Erabat euskaraz egiten genuen; euskaraz pentsatu,
|
euskaraz
hitz egin, eta erdaraz ikasi. Beharbada ez ginen gainera oso argiak ikasketetarako.
|
|
|
Publikoa gaztelerazko filmak ikustera ohituta egon arren, pelikula honekin euskaldunak identifikatuta sentituko direla uste dute. Pertsonaiek kaleko
|
euskara
hitz egiten dutela eta filma euskaldunen %100era iritsiko dela diote.
|
|
|
\ Lertxundi, ahaztu egin al zaizu orain gutxi arte zure gurasoak eta zure gurasoen gurasoak zigortuak izaten zirela eskolan
|
euskaraz
hitz egiteagatik?
|
|
|
Etxean
|
euskaraz
hitz egiten zenuten...
|
|
|
Euskaldunak ziren! Hasi ginen, bada,
|
euskaraz
hitz egiten. Turistak zirelakoan nengoen ni, baina pilotariak ziren.
|
|
|
Nire ikasketa prozesuaren puntu gorena hitzaldi bat eta ondoko mahai ingurua euskaraz egitea izan zen, Tolosako Galtzaundi Foroan. Orain ez dut
|
euskaraz
hitz egiten eta gauza gehiegi ahaztu ditut.
|
|
|
Bai, eta nire teilatuaren kontra harriak botako ditut. Ni ez naiz euskaraz programa bat egiteko gai, baina uste dut iritsi duela momentua komunikabideetan lan egiten duen jende guztiak
|
euskaraz
hitz egin duena. Ni egoera arraro batez aprobetxatzen ari naiz.
|
|
|
Erabilerari erreparatuta, gaztelania da gehien erabiltzen den hizkuntza. Halere, euskararen erabilerak gora egin du, batez ere
|
euskaraz
hitz egiten hasi diren gazte euskaldun berriei esker. Euskaldun zaharrek ere leial eusten diote euskararen erabilerari.
|
|
|
zergatik emaitza horiek? Etxean
|
euskaraz
hitz egiten ez delako. Proba horretan agertzen da ikasleen artean euskaraz hitz egin ala ez hitz egin, datu horien artean 34 puntuko aldea dagoela.
|
|
|
Etxean euskaraz hitz egiten ez delako? Proba horretan agertzen da ikasleen artean
|
euskaraz
hitz egin ala ez hitz egin, datu horien artean 34 puntuko aldea dagoela. Badirudi aldagai inportantea dela.
|
|
|
Hori egiten da noski, euskara ikastearen bidez, euskalduntzearen bidez. Eskolak baditu bere mugak eta argi dago eskolaren zeregina baldin bada euskalduntzea sortzen direla arazo larriak: eskolan bertan ez da
|
euskaraz
hitz egiten ezta soziolinguistikoki eremu euskaldunak direnetan ere... Azken 25 urtetan gizartearen gain utzi da euskararekiko eta euskal kulturarekiko izan behar den sentsibilitatea.
|
|
|
Hemen jasotako adibide hau ez da akatsez aurkitu dugun bakarra, liburu guztietan antzekoak topatu baititugu84 Arazoaren muina egileak darabilen analisi sisteman kokatzen da. Alonso-k iberieraz dauden testuen hitzen banaketa
|
euskarazko
hitzen arabera egiten du, euskara jakin gabe eta ohartu gabe euskarak beste hizkuntzen moduan, ez dituela soilik euskal hitz jatorrak, maileguak ere badituela, latinetik eta erromantzetik batez ere (ikus Mitxelenaren lanak adibidez). Hala 1998ko liburuan dagoen hiztegiaren orrialde bakoitzean, iberiarren garaian existitzen ez ziren hainbat euskal hitz daude, adib. abade, abere, bake, basea, bataioa, bortitz, boza, deitu, done, diru, garesti85.. baita latinaren eraginez, tu bukaera duten aditzak ere:
|
|
|
Don Manuel Arresek, irakasleak?
|
euskaraz
hitz egiten harrapatzenzuen ikasleari eraztuna jartzen zion; eraztun hori ikaslez ikasle pasatzen zen, hutsegiteak egin ahala; gu, orduan, beldur ginen eraztuna poltsikoan zuen ikaskidearenganahurbiltzeko, izan ere, ikaskide hori nahita euskaraz mintza baitzitekeen gurekin, gurihutsegitea eginarazteko eta zoritxarreko eraztun hori guri emateko; eraztuna zuenariihes egiten genion; gauzak horrela, ...
|
|
|
Juliok ez zuen begi onez ikusten Adelaren jarrera, guri
|
euskaraz
hitz egin behar hura, eta eskola barruan gaztelaniaz egiteko agintzen zion, hala baitzioen legeak eta ez baitzuen arazorik nahi ikuskaritzarekin, bera izaki eskolako zuzendari. Julioren jarreran, jeloskortasuna eta etsaigoa nahasten ziren; jeloskortasuna, maistrak haurren eta gurasoen artean zuen arrakasta ikusita; etsaigoa, maistraren pentsamoldea ez baitzuen ontzat ematen, bera erregimenaren aldekoa zen eta.
|
|
|
Zailtasun bereziak zituzten haurrei eta batxilergoa geure aldetik egiten genuenoi gure maistrak eskaintzen zigun denboraren ordainetan, berari
|
euskaraz
hitz egiteko eskatzen zigun, eta hau eta beste galdetzen zigun, pixkanaka pixkanaka hiztegitxo bat eta gramatika bat osatuz joateko. Hilabete batzuen buruan, gai zen gurekin euskaraz mintzatzeko egoerarik ohikoenetan; gurasoekin eta kaleko jendearekin ere halaxe mintzatzen saiatzen zen, eta, hala, euskaraz hasten zituen beti elkarrizketak, nahiz eta segituan erdarara pasatu behar, batik bat baserrietako jendearekin.
|
|
|
Ikuskari hura ere, beste asko bezala, demokrata zen orain, magiaz, eta aire berrien bultzatzailea. Juliori esan zion ezen, auzo hartan lanean jarraitu nahi bazuen, euskaltegira edo akademia batera joan zuela, auzoko haurrek
|
euskaraz
hitz egiten baitzuten etxetik.
|
|
|
Morrongonekoak, Añananekoa k... Hauek ere bertakotuak. Giro sanoa zen oso, baina ez pentsa, gerra amaitu zenean, lau urte nituen, eta etxean
|
euskaraz
hitz egiten bagenuen ere, eskolan eta kalean ez zegoen euskal girorik.
|
|
|
Gaztetatik euskaraz entzuteak eta hitz egiteak bihotza alaitu egin didate. Adibidez, autobusean sartu, bi laguni
|
euskaraz
hitz egiten entzun eta arnasa lasaiago hartzendut. Hemen Deustu auzoan nahikoa dira euskaraz dakitenak.
|
|
|
euskararen heriotza, herri honen heriotza, finean (sinonimoak baitira) injustizia bat da eta geuk injustizia horren aurka errebelatu behar dugu, aktiboki errebelatu. Hortik
|
euskaraz
hitz egiteko betebehar etikoa. Hortik abertzaletasuna.
|
|
|
Andere xaharrak ez zeukan euskara komunikatzeko, baina euskaldun frankoren moduan, ohiko komunikazio sareetarik baztertzeko, nork bere eleen zurunbiloaren klandestinitatean gorde eta gerizatzeko.
|
Euskaraz
hitz egiteak Agatak bezperan lurrean bildu erakunde armatuaren agiriaren antz handia zeukan: ezkutuko borroka zen, auzoa (k) ez ulertzeko adiztegia, etzidamurako eskakizuna eta bizirako sakrifizio erraldoiak eskatzen zituena.
|
|
2006
|
|
|
Independentziaren estrategian beste elementu klabea da euskal kultura ulertzea euskaraz eta euskararekin egiten den kultura bakarrik. Gu bezalako herria, %70k
|
euskaraz
hitz egiten ez duen herria, onartzea euskal kultura dela euskaraz egiten den kultura bakarrik, gure nortasun kulturalean ikaragarrizko anputazioa onartzea da.
|
|
|
Euskaldun taldea ez izanagatik ere ONCEn beti izan da euskaldun asko, bai txirrindulari bezala, eta bai masajista bezala. Eta orain ere Discoveryn Egoi Martinezekin
|
euskaraz
hitz egiten dut, eta sendagilearekin ere beti, Kepa Zelaiarekin, izatez galdakaoztarra baina Elorrion bizi dena.
|
|
|
Horregatik, gure helburua zen jendeari jakinaraztea Arabako zonalde horretan oraindik euskaldunak daudela». Henrike Knorr irakaslearen bitartez jakin zuten Urrunagan bazela oraindik andre bat, azkena omen,
|
euskaraz
hitz egiten zuena. Harekin harremana egin eta abiatu ziren ikertzaileok lanean.
|
|
|
Hala ere, edade handikoak ez ezik, gazteak ere mintzo dira euskaraz. «40 urteko jendea ere bada euskaraz badakiena, bertako
|
euskaraz
hitz egiten duena esan nahi dugu; baina guk, hautaketa egin genuen: 65 urtetik gorakoekin jardun genuen grabazioak egiten».
|
|
|
sakelako, etxeko, zein lantokiko telefonoa euskaraz erabiltzea. Erantzungailua euskaraz jartzea, sakelakotik mezuak euskaraz bidaltzea, sakelako hizkuntzatzat euskara ezartzea, operadoreei
|
euskaraz
hitz egiteko eskatzea... Horietako ekintza batzuk norbanakoaren esku daude, baina Kontseiluak berak frogatu ahal izan duen moduan, telefoniaren munduak ez dio tarte handirik egin euskarari.
|
|
|
euskara gaztelera bezain beste edo gehiago erabiltzen du gaur egun. «Nire ingurunea oso euskalduna da. Senarrarekin
|
euskaraz
hitz egiten dut, lantokian euskaraz hitz egiten dut, eta normalean lagunekin ere euskaraz hitz egiten dut. Ingurune euskalduna izateak asko errazten du euskararen erabilera», aitortu digu Aranburuk.
|
|
|
euskara gaztelera bezain beste edo gehiago erabiltzen du gaur egun. «Nire ingurunea oso euskalduna da. Senarrarekin euskaraz hitz egiten dut, lantokian
|
euskaraz
hitz egiten dut, eta normalean lagunekin ere euskaraz hitz egiten dut. Ingurune euskalduna izateak asko errazten du euskararen erabilera», aitortu digu Aranburuk.
|
|
|
euskara gaztelera bezain beste edo gehiago erabiltzen du gaur egun. «Nire ingurunea oso euskalduna da. Senarrarekin euskaraz hitz egiten dut, lantokian euskaraz hitz egiten dut, eta normalean lagunekin ere
|
euskaraz
hitz egiten dut. Ingurune euskalduna izateak asko errazten du euskararen erabilera», aitortu digu Aranburuk.
|
|
|
Buruntzaldeko udalerriek ile apaindegietan euskara erabiltzeko kanpaina abian jarri dute. Andoain, Astigarraga, Hernani, Lasarte Oria, Urnieta eta Usurbilgo udalen egitasmoaren xede nagusia herritarrek ile apaindegietan
|
euskaraz
hitz egin dezaten erdiestea da. Udalerriek ile apaindegi guztiei egitasmoan parte hartzeko proposamena egin zieten eta, guztira, 77 ile apaindegik bat egin dute egitasmoarekin; ile apaindegi guztien %85 inguruk, hain zuzen ere.
|
|
|
Saio horietan prozesuaren ekintzak eta jarduerak finkatu zituzten. Hala nola,
|
euskaraz
hitz egitea eskatzen zuten txartelak mahai gainean jartzea erabaki zuten, atsotitzak landu zituzten edo elkarri gazteleraz hitz egitean atentzioa deitzea deliberatu zuten. Azken jarduera honek izan zuen arrakasta gehien, «atentzioa deitzea oso erraza dela konturatu ginen, eta jendea asko inplikatu zen.
|
|
|
Bestalde, ikusi dute umeak elkarrizketako parte direnean erabilera %74, 2koa dela eta ez direnean, berriz, %48, 5ekoa.
|
Euskaraz
hitz egiten dute batez ere haurrek euren artean (%88, 6).
|
|
|
Jatetxea ona zen. Zerbitzariak
|
euskeraz
hitz egin zigun. Karta ordea erdera hutsean zegoen.
|
|
|
Gaitza:
|
euskaraz
hitz egiten hasteko ezintasuna.
|
|
|
Eman dezagun, adibide gisa, honako galdera: Zuek, denak euskaldunak izaki, zergatik ez duzue
|
euskaraz
hitz egiten?
|
|
|
Hizkuntza normalizazioaren definizio posible bat:
|
euskaraz
hitz egitea, jolas egitea, lan egitea eta bizitzea. Beno, bizitza hori baino gehiago ere bada, ezta?
|
|
|
Topikoak nabarrismoarenaren berberak dira: euskara kanpokoa da, hemen ez da inoiz
|
euskaraz
hitz egin, eta abar. Sanchez Albornozen teoria oso goraki aipatzen ez bazen ere (ez da erraza nabarrismoaren diskurtso berriarekin bateratzea) garbi aitortu behar da funtzionatzen zuela eta arabar gizartearen zati handi baten babesa lortu duela.
|
|
|
Kontura gaitezen: IV VI. mendeko euskal hiri nagusian (Iruña Veleian), ez bakarrik euskaldunak bizi ziren, ez bakarrik
|
euskaraz
hitz egiten zuten, baizik eta baita ere euskaraz idazten zuten sasoi horretako gauzarik modernoena eta kultur mailarik altuena eskatzen zuena: erlijio kristaua.
|
|
|
Bilera luzea izan zen, adiskidetasunezkoa baina tenkatua aldi berean. Batzuek
|
euskaraz
hitz egin zuten, beste batzuek erdaraz. Historia zaharrak aireratu ziren, gehienak mikrokosmos irrigarri samar baten ondorio zaharkituak, adabakiz jositako sasi mundu baten ondare pitzatuak.
|