|
2001
|
|
|
Hizkuntzalari honen esanetan, eredu egokiak, batzuetan,
|
euskara
batua erabiltzea eskatuko du, baina ez beti. Eta bestalde, eredu egokiak, gehienetan, aukera egitea eskatuko du:
|
|
2002
|
|
|
Bat aipatuko dut, Ttipi ttapa, astero segitzen dudalako eta hango euskalkiari dagokion hizkera arretaz begiratzen egoten naizelako, ustez bederen nahiko ongi ezagutzen dudala. Hor ahalegin bat egiten dute kazetariek, egin behar den bezala gainera, herriko hizkera erabiltzeko, herriko
|
euskara
batua erabiltzeko. Baina gauzak ez dira konpontzen izanen edo bortz jarriz bakarrik.
|
|
2005
|
|
|
\
|
Euskara
batua darabilte idazteko eta maila oso ona daukate.
|
|
|
Hortaz, Ikastolen zabalkundea hainbat eremutatik izan zen: euskaraz ezzekiten ikasleak eskolaratuz,
|
euskara
batua erabiliz, hezkuntza eta kultura arlokojarduerak aurrera eramateko espazio publikoak bilatuz, eta gainera, euskalgizartearen erantzun positiboa, oso positiboa lortuz, honako taula honetan ikusdezakegunaren arabera, Ikastolen hasieratik 1991 urterainoko ikasle kopurueibegiratzen badiegu (aurreragoko datuak hurrengo etapan emango ditugu):
|
|
2006
|
|
|
Adibidez: Berria egunkariak
|
euskara
batua erabiltzen du, eta logikoa dirudi, nazio osorako hedabidea baita. Herriko aldizkariak, berriz, euskalkia naturaltasun handi samarrez erabil dezake.
|
|
2008
|
|
|
Euskalkiak erabiltzen dituztenak hauexek dira. Bestelako komunikabide guztiek
|
euskara
batua erabiltzen dute, eta esan beharra dago euskalkiak erabiltzen dituzten tokian tokiko komunikabideek, barietate dialektalekin batera, batua ere erabiltzen dutela. Euskalkiak komunikabide inprimatuetan baino gutxiago erabiltzen dira, bestalde. Batua ez diren bestelako euskalkiak (normalizazio eta gramatikalizazio gradua ezberdina da) mendebaleko hizkuntz eremukoak dira edota Bizkian dute egoitza soziala. Ziberkomunikabideen portzentaje txiki batek publizitatea onartzen du.
|
|
|
Euskararen aldaera geografikoen hautapena komunikazio ekintza gertatzen den eremuaren luze zabalarekin lotu izan da inoiz. Esate baterako, herri, eskualde eta nazio esparruen hedabideek hurrenez hurren herriko hizkera, eskualdeko euskalkia eta
|
Euskara
Batua erabili luketela aldarrikatu du Zuazok (2000). Edonola, aldaera geografikoaren hautapena komunikazioaren xedeekin ere lot daiteke eta ikuspegi honetatik, kode bat baino gehiago menderatzen duen hiztunak aukera gehiago ditu komunikazio egoeretara moldatzeko3 Adibide bat ematearren, bi kode edo gehiago dituen hiztunak eremu nazionaleko hedabidea den telebistan edo irratian batean dagoelarik, aukeran izango du bere euskalkiaz hitz eginez, bere izaera eta jatorriaren berri emateko, edota bere hizkera bereko jendearekiko hurbiltasuna adierazteko, edota beste hizkera batzuk dituzten hiztunekiko distantzia agerian uzteko eta beraz, berbaldian nabariki inplikatzeko, edo euskara batua erabiliz, berbaldi autonomoagoa egiteko.
|
|
|
Esate baterako, herri, eskualde eta nazio esparruen hedabideek hurrenez hurren herriko hizkera, eskualdeko euskalkia eta Euskara Batua erabili luketela aldarrikatu du Zuazok (2000). ...ematearren, bi kode edo gehiago dituen hiztunak eremu nazionaleko hedabidea den telebistan edo irratian batean dagoelarik, aukeran izango du bere euskalkiaz hitz eginez, bere izaera eta jatorriaren berri emateko, edota bere hizkera bereko jendearekiko hurbiltasuna adierazteko, edota beste hizkera batzuk dituzten hiztunekiko distantzia agerian uzteko eta beraz, berbaldian nabariki inplikatzeko, edo
|
euskara
batua erabiliz, berbaldi autonomoagoa egiteko.
|
|
|
herri barruko zereginetarako denean. Beste kontu bat da herri jakin bateko eskoletan, lantegietan, udaletxeetan, eta ezinbestean
|
Euskara
Batua erabili beharreko gainerako esparruetan izan behar den jokabidea.
|
|
|
Garbi dago zaildu egiten duela horrek lantegi barruko oharrak Lesakako hizkera gordinean egitea. Jo dezagun, ba,
|
Euskara
Batua erabiltzea dela egokiena. Ados, baina nik neuk ez nuke erabiliko edozein batu, Lesakako eta Bortzirietako batua erabiliko nuke.
|
|
|
Garbi dago Lekarozko institutuan, Gernikakoan, eta Kanboko. Xalbador? ikastolan Euskara Batua izan behar dela lan tresna, baina hiru leku horietako bakoitzean, bertako
|
Euskara
Batua erabili behar litzatekeelakoan nago. Eta, azken batean, horixe besterik ez da, nire iritziz, euskalkiek Euskara (Batua) hornitze ko eta aberasteko bidea, gutariko askok zeharo beste moduz ulertzen dutena3.
|
|
|
besterik ez dela. Hau da,
|
Euskara
Batua erabili behar duenean, ez duela bere hizkera beste batera, itzuli, behar.
|
|
|
Bergarako hiztun batek, esate baterako, etxera> noia, > kantsauta> ago eta> esaten baldin badu bere eguneroko jardun arruntean, etxera> noa, > nekatuta> ago eta> esan dezake, lasai lasai, Euskara Batuan. Horrela hitz egiten badu, lasai eta eroso jardungo du, euskara zuzena egingo du, hizkuntzarekin jolas ere egin du, eta, gainera,
|
Euskara
Batua erabiliko du.
|
|
|
Herri euskaldun askotan, herri barruko irratia edo telebista sortzen denean, Euskara Batuan egiten dute, horixe delakoan hizkera jasoa. Azken batean, herri euskaldun askotan,
|
Euskara
Batua erabiltzen da jardun jaso guzti guztietan.
|
|
|
euskalkietako hitzak onartu bai, baina euskalkietan idazten denerako besterik ez, horrela pixkanaka euskara batutik erabat zokoraturik geldi daitezen. Horregatik, euskalki ezberdinetako berezitasunak ate nagusitik sartzeko bide bakarra, ene irudiko, horiek
|
euskara
batuan erabiltzea da.
|
|
|
89 Forma aldetik
|
euskara
batuaz erabiliago diren morfoak aukeratu dira, a organikoa berreskuratuz batean eta t epentetikoa hala dagokionean txertatuz.
|
|
|
Gure bigarren hizkuntza ez da ingelesa, hemengo bigarren hizkuntza euskara batua da. Gela barruan gaiak lantzeko
|
euskara
batua darabilte, baina ikasle batek besteari zerbait eskatu behar dionean, ondarrutarrez eskatuko dio. Mintzamenean, Barriola Deklamazio Lehiaketa prestatzen dugunean esate baterako, saiatzen gara bizkaitar literarioko testuak aukeratzen, baina ondarrutarra ez dugu lantzen eta bizkaiera ere gutxi, baina ez dut inolako dudarik hitz egiteko orduan ondarrutarrez moldatzen direla ondoen, horretan dituztela baliabide aberatsenak.
|
|
|
Ikastola osoan
|
euskara
batua erabiltzen dugu. Idatzian beti erabiltzen dugu euskara batua; ahozkoan, berriz, DBHn eta irakaslearen arabera nafarrerari ematen diogu lehentasuna.
|
|
|
Gernika aldean, idatziari dagokionez, gehienek erantzun dute
|
euskara
batua erabiltzen dutela beti, eta batek, diktaketa lanetan batua, baina ipuinetan askatasun handiagoz jokatzen duela. Ahozkoaren esparruan, ostera, %95ek bi ereduak erabiltzen direla ikasgelan, banaketa irizpide desberdinen arabera:
|
|
|
Dena dela, inguruan erabiltzen den hizkuntza mota ezin da ahantzi eskolako lana antolatzeko orduan, eta are gutxiago gutxietsi edo gaitzetsi. Horregatik, faktore honen arabera, inguruan gaztelera besterik ez bada erabiltzen, uste dugu hobe dela
|
euskara
batua erabiltzea eskolako lan formaletan (beti ere euskara batuaren kontzepzio zabal baten barrenean) eta eskolako eginkizun informaletan euskararen aldaera informal bat edo familiar bat (ahal denik gertuena eta orokorrena). Baina eskolaren inguruko gizartean euskalkiak bizirik eta zelanbaiteko bizkortasunez irauten badu, orduan uste dugu eredu hori aintzat hartu behar dela eta erabili eskolako lanetan, betiere eginkizunen formaltasun maila eta idatzizkoaren eta ahozkoaren arteko desberdintasunak kontuan hartuz.
|
|
|
Euskaraz mintzo diren hiztunen egoera desberdinei begirunea zor zaie, hiztun horiek euskalkiak erabili nahiz
|
euskara
batua erabili. Hortaz, hiztunen artean ez da bereizkeriarik egin behar euren jatorrizko hizkuntzaren ondorioz, euskalkiaren ondorioz edota zuzenean euskara batua ikasi izanaren ondorioz.
|
|
|
2.1 Euskara idatziari dagokionez, administrazio orokorrean
|
euskara
batua erabiliko da.
|
|
|
3.1 Hedadura orokorreko komunikabideek
|
euskara
batua erabiliko dute.
|
|
2009
|
|
|
Alabaina, oso arraroa egiten zitzaidan euskara batuan idaztea beti nire euskalkian hitz egiten nuena". " Institutuan hasi aurretik eta institutuan bertan ohartu ginen gure euskalkia erabili ordez,
|
euskara
batua erabiltzen genuela, eta guk geure euskara babestu behar genuenaren kezka sortua zitzaigun".
|
|
|
Xabierrek
|
euskara
batua zerabilen bertsotan eta, ondorioz, erriman. Horrekaldaketa zekarren berekin.
|
|
2010
|
|
|
Saioka n argi zuten euskaraz sortu behar zela ikasmateriala, ez itzuli. Eta, euskara batuari buruzko eztabaida pil pilean zegoen arren, egileek argi zuten ere
|
euskara
batua erabili behar zutela, Saioka Euskal Herri osoari begirako proiektua zelako. Horrela, hainbat hitz ere asmatu beharrean aurkitu ziren, astiro astiro, terminologia bat finkatzeraino.
|
|
2011
|
|
|
Karmelek bere tokia egin dau aldizkarien artean, batez be askatasunean jokatu dau eta danentzat zabalik egon da: adibidez hizkuntza aldetik (euskalkiak eta
|
euskara
batua erabiltzen ditu, aukera idazle bakoitzaren esku utzirik).
|
|
2013
|
|
|
Alabaina, Senperen, gehiengoak, %67ak, dio irakaskuntzan lekuko euskara eta batua erabili behar direla, gaur egun egiten den bezala. %21ak dio
|
euskara
batua erabili behar dela, eta %13ak lekuko euskara. Baigorrin, %42ak dio lekukoa eta batua erabili behar direla, %29ak lekuko euskara, %21ak euskara batua, eta %8ak ez daki galdera honi erantzuten.
|
|
|
3.1.11 Noiz erabiltzen duzu euskara batua? (
|
euskara
batua erabiltzen dutenei zuzendutako galdera)
|
|
|
|
Euskara
batua erabiltzen duten pertsonen artean, gehiengoak, %70ak, erabiltzen du Hegoaldekoekin hitz egiten duenean.
|
|
|
• Ikasle guztien artean, gutxi gora behera erdiak dio kolegiotik kanpo
|
euskara
batua erabiltzen duela etxeko euskaraz gain. Hemen ere, bi kolegioen artean desberdintasunak agertzen dira erantzunetan.
|
|
|
• Maulen, beste bi herrietan baino jende askoz gehiagok ez du beharrezkoa ikusten batua izatea. Maulen, beste bi herriei konparatuz, jendeak ez du aukera asko
|
euskara
batua erabiltzeko, eta Zubererarekin moldatzen dira haien artean. Bestalde, zuberotarrek ez dituzte haien berezitasunak galdu nahi, eta mesfidantza erakusten dute euskara batuari buruz.
|
|
|
Hiru emaitza hauek ikusiz, ondorioztatu dezakegu emaitza hauek ere, lehenago aipatutako arrazoi geografikoekin lotuak direla. Ziburun, kostaldean eta mugatik gertu izanez, ikasleek Lartzabalen baino aukera gehiago dute
|
euskara
batua erabiltzea eta entzutea.
|
|
|
— Prentsan, telebistan eta literaturan, zuberera oso gutxi erabilia da, eta
|
euskara
batua erabiltzen da batez ere.
|
|
|
Garai batean, zenbait eztabaida antzutan indarrak erre beharrean, euskalkien eta euskara batuaren presentzia batera bideratu behar zela erabaki zenean, zuhurtzia handiz jokatu zela uste dut. Horrela, inori ez zaio aterik itxi
|
euskara
batua erabiltzeagatik ezta inor behartu ere euskalkia baztertzera. Bakoitzak erabakitzen du nola jokatu.
|
|
2014
|
|
|
Alde horretatik nahiko berdinak dira, baina gero, hizkuntza aldetik, guk ere izaten ditugu gure barne eztabaidak. Esaterako,
|
euskara
batua erabili edo herrialde bakoitzaren nortasuna kalera atera eta kaleko hizkeran hitz egin behar dugun. Horretan eztabaida handiagoak izaten ditugu umore zentzuan baino.
|
|
|
• Euskararen berreskurapena praktikaren bidez bilatzen da. Euskararen erabilera normalizatzeko ahalegin handia egiten da, hizkuntzari lehentasunezko tratamendua emanez, baina integrismo guzietatik urruti,
|
euskara
batua erabiliz baina bakoitzaren hizkerak errespetatuz eta, beharrezkoa denean, azpititulatuarekin jokatuz. Batere eredurik ez zegoen garaian, Ikuskak bidegile dira zentzu horretan, eta diglosiari aurre egiteko ideia interesanteak plazaratu zituzten.
|
|
2015
|
|
|
Ez zaio begiratu irakaskuntzan, hedabideetan, kaleetako mezu eta iragarki xumeetan erabiltzeko moduari. Erabiltzen zen euskara batuaren egiturari ere ez zaio jaramonik egin, zer nolako
|
euskara
batua erabiltzen ote zen eremu erdaldunetan eta zer nolakoa euskalki bat edo beste egiten zen herri euskaldunetan. Labur esateko:
|
|
|
Asko ziren Primi Abad eta beretarrek berrien kontra zituzten akusazioak: ez zuten ELAko kargu izateko eskubiderik, bere garaian kanporatuak izan zirelako; ez zuten aintzat hartzen Erregionalen autonomia; Bizkaian ez zuten ia presentziarik; kuota garestia ezarri nahi zuten; 55 sindikatu ofizialean," Bertikalean", parte hartzen ari ziren; 56 eta Lan Deyan
|
euskara
batua zerabilten, bere garaian Nazio Batzordeak agiri ofizialetan euskara" tradizionala" erabiltzearen alde egin bazuen ere. Arrazoi hauegatik, Bizkaiko Batzordekoek bere kargua batzarraren esku uzten zuten.
|
|
2017
|
|
|
" Baserri giroa"," zaharra" eta" ohitura" asko errepikatu diren hitzak izan dira. Elkarrizketatuek
|
euskara
batua erabiltzen zuten hitanoaren aurkaria bezala, bata faltsua, edo faltsuagoa dela esanez, eta bestea berriz benetakoa edo beste modu batean esanda, purua, betikoa. Hitanoa baserria eta euskara batua hiria.
|
|
|
|
euskara
batua erabiltzen da baina «Ipar> > Herriko> hizkuntza> ingurumenari> egokitua». Ildo honetan, hiztegi horrek beherago aipatuko dugun Iparraldeko batuaren estandarizazioan parte hartuko du, Ikas pedagogia zerbitzuak euskal eskola irakaskuntzarendako argitaratzen dituen liburuek eta dokumentuek bezala13.
|
|
2018
|
|
|
errepresioaren tresna gisa.Idazkerari dagokionez, aipagarria da Salterainek erabiltzen dituen hizkuntza eta hizkeren aberastasuna. Hainbat elkarrizketa eta gogoeta bere horretan ematen ditu, izan garaiko gazteleraz, euskalki desberdinetan edo latinez, azken honetan testuen transkripzioak, batez ere?, eta bestelakoan
|
euskara
batua darabil gehienbat, garaiari eta inguruari dagokien lexiko berezituz jantzia.Eleberrian barneratzea kostatu zaidan arren, pertsonaien, lekuaren eta garaiaren aurkezpen patxadatsuari tramaren geldotasuna gehitzen zaio?, atalez atal errime egiten du aurrera istorioak. Zalantza izan dut pasarte batzuetan hainbat xehetasun ematea ezinbestekoa ote zen, data, datu eta bestelako informazio konkretuak, istorioa historian kokatzen dutenak?
|
|
|
Monzonek bere sorterriko euskara erabiltzen zuen, alegia Mendebaldekoa, baina gipuzkera ere menderatzen zuen, eta Lapurdin bizi baitzen, lapurtera ere ezagutzen zuen. Hirurekin bat egin eta bere gisako
|
euskara
batua zerabilen olerkian eta antzerkian. Gabriel Arestik ere bere gisako euskara batua eraikitzen zuen, eta gurea baino hobea.
|
|
|
Batzuetan halakoak entzun behar izan ditut antzerkian. Batzuetan euskalkia erabiltzeagatik eta beste batzuetan
|
euskara
batua erabiltzeagatik. Horrek esan nahi du euskaldunok konpondu beharreko arazo bat dugula.
|
|
|
Eta hor dago giltza! Euskal Herriko plaza guztietara iritsi nahi bada,
|
euskara
batua erabili behar da. Ikuspegi nazional batetik gure antzerkiak euskara batuan izan behar du.
|
|
|
Emile Larre Herria astekariko zuzendariak indar handia egin zuen Herria astekarian
|
euskara
batua erabiltzeko. Euskara batuaren gramatika arauak sartzea deliberatu zuen, lexikoan lapurterako, nafar lapurterako eta zubererako hitzak erabiltzen segituz.
|
|
|
Frantsesaren eta espainolaren eraginak sinetsarazi digu Euskal Herri kontinentalean eta penintsularrean erabiltzen diren euskarak desberdinegiak direla elkarren artean aise komunikatzeko. Hori gezurra dela ulertzeko modu hoberena da elkarren arteko komunikazio kanalak handitzea eta, alde horretatik,
|
euskara
batua erabiltzea eta euskara batuaren zabalkunde tresnak baliatzea, komunikabideak edo literatura kontsumitzean, adibidez.
|
|
2019
|
|
|
Ikasleek Soslai soziolinguistikoa eta teknologiakoa (1 fitxa) bete zutenean esan zuten ia inork ez duela
|
euskara
baturik erabiltzen. Ia ia denek zioten herriko hizkera erabiltzen dutela beti, bai whatsappen bai Instagramen.
|
|
|
Monzonek bere sorterriko euskara erabiltzen zuen, alegia Mendebaldekoa, baina gipuzkera ere menderatzen zuen, eta Lapurdin bizi baitzen, lapurtera ere ezagutzen zuen. Hirurekin bat egin eta bere gisako
|
euskara
batua zerabilen olerkian eta antzerkian. Gabriel Arestik ere bere gisako euskara batua eraikitzen zuen, eta gurea baino hobea.
|
|
|
Batetik, batasuna idazleentzat baino ez zela ohartarazi zuen,, idazleen artean, idazleentzat egin bear dala?; eta, idaztietan, ez izketan (itz, orain arte bezala, bakoitzak bere eran)?; eta idazleek ere ez zutela zertan beti
|
euskara
batua erabili behar: –beren idatzi errikoietan, ez goi idaztietan (ez olerkietan, eta Nobelistikan, adibidez; ortan idazleak azke gelditzen dirala, bakoitza bere erara)?.
|
|
|
• Bigarren Hezkuntzan eta hortik aurrerako prestakuntzan, euskara batua izango litzateke eredua. Lan arloan, kanpora begirako komunikazioan (idatzizkoan, besteak beste)
|
euskara
batua erabiltzea proposatzen du. Ahozko jardun formalerako, tokiko batuari uzten dio lekua. Herri hedabideetan, tokiko batua edo euskalki jasoa (horien bien arteko desberdintasuna zaila izan daiteke batzuetan) eta ahozko jardueran herri hizkera tartekatzeko aukera proposatzen ditu. Administrazioan, euskara batua proposatzen du. Literaturan, erabilera eremu berezia denez, sortzailearen esku uzten du erabakia.
|
|
|
" Ene ustez, euskaldun anitz nolabaiteko oreka baten bila gabiltza:
|
euskara
batua erabili, bai, baina zenbatetaraino. Euskalkien ezaugarri batzuk ere atxiki nahi ditugu, baina zein?".
|
|
2020
|
|
|
Mitxelenaren eta Txillardegiren artean izandako harremanik gabe egun ez genuke
|
euskara
batua erabiliko. Hala ere, denboraren poderioz, Txillardegiren eta jelkideen arteko erlazioa ozpinduz joan zen, eta Mitxelenarekin ere distantzia hartu zuen.
|
|
|
Jabetzen gara ezin dugula euskañola erabili umorea egiteko arma bakar gisa. Programa gidatzen duen esatariak
|
euskara
batua erabili behar du, hori da araua. Periferian daudenek euskalkiak erabil ditzakete, eta euskañola ere hor sartzen da.
|
|
2021
|
|
|
Tresna digital hau, Ipar Euskal Herriko euskaldun alfabetatueri bereziki zuzendua zaie,
|
euskara
batua erabiltzen duteneri, hala nola erakasle, ikasle, hizkuntza teknikari, euskara idatzia erabiltzen duteneri eta Euskal Herri osoan edo diasporan gai horretaz interesa duen edonori. Sartzeko helbidea https:// www. euskaltzaindia.eus.
|
|
|
Laguntzera etorri balitz, biziki eskertu niokeen. Euskaltzaindiak (42 araua)
|
euskara
batuan erabiltzeko onartu du [tuko+ izan/* edun+ ke] adizki analitikoa (ohartuko zinatekeen), baina [tu+ izan/* edun+ ke] adizkia (eskertu niokeen) ez da euskara baturako onartu arauetan sartzen. Bigarren aukera edo moldea, berriz, ondore perpausetan [aditzoina+* edin/* ezan] adizkia erabiltzea da, aldi iraganeko laguntzailea duena eta ke atzizkiduna:
|
|
|
Alderdi garrantzitsu bat gehitu behar da, euskaldun zaharrarekiko harremanak, hori da nabarmen tranpa edo zepo bitxia euskaldun berriarentzako ikasketak hasten dituelarik. Hark euskara batua ikasten duelarik segidan nahi luke euskaldun zahar batekin ikasi duenaz saio bat egin, zoritxarrez zaharrenek beren euskalkia baino ez dakite, edo hobekiago erranez, ez dute
|
euskara
batua erabiltzen, edota, batzuek, ohituraz pisuarengatik ez dute gogorik; egia erran ere sarritan ez dute biziki maite batua madarikatu hori. Klasetik at ikasi berri dituen hitzak erabiltzeko, txistuka haiengana doa berri hori, banba!
|
|
2023
|
|
|
Elementaren itzala luze luzea da, Hernanitik Urdatxera, errepidez 160 bat kilometro: aro bidaiariak bere artean pentsatu du ele hori
|
euskara
batuan erabili beharrekoa dela, bazter frankotan aditzen baita. Elementak elementa, euri ttipiak ere izaten dira ardura Santa Grazi aldean, bereziki behe lainoen eraginez.
|
|
|
Ez diat konprenitzen! ” Batzuetan halakoak entzun behar izan ditut antzerkian. Batzuetan euskalkia erabiltzeagatik eta beste batzuetan
|
euskara
batua erabiltzeagatik. Horrek esan nahi du euskaldunok konpondu beharreko arazo bat dugula.
|
|
|
Eta hor dago giltza! Euskal Herriko plaza guztietara iritsi nahi bada
|
euskara
batua erabili behar da. Ikuspegi nazional batetik gure antzerkiak euskara batuan izan behar du.
|