|
2000
|
|
|
EAEko instituzioetan EAJk dituen kargudunak izan ziren bertan, eta baita euskalgintza munduko hainbat enpresa eta elkartetako ordezkariak ere, Kontseiluko zuzendaritzakoak barne. " Alderdiak harreman zuzen eta ohikoa behar du izan hauteskunde kanpainak gaindituko dituena
|
euskararen
gizarte azpiegiturekin", iragarri zuen Ariztondok bileran.
|
|
|
Horiek keriak dira, aje latzak nahi bada, baina badago aldekotasunik, aurrera egiteko lehengaia. Euskararen legearen aldaketa eskatzeko antolatu sinadura kanpainak eta berritan Iruñean izandako manifestazioak agerian uzten dute
|
euskararen aldeko
gizarte komunikazio sare ikaragarria dugula. Euskarri eta baliabide oso gutxirekin burutu dira bi ekimen hauek, baina euskararen onarpen ofizialaren aldarrikapenean arloz arloko kezkak jasota ikusiz gizarte komunikazio sareak bere indarrak askatu dituenean euskalgintzako taldeak izan dira emaitzekin harritu diren lehenengoak.
|
|
|
Bestalde,
|
euskararen
gizarte egoera marjinalak eta barne egoerak berak (gogoratu1968ra arte ez dela lehen ahalegin ofizial serioa burutuko euskara normatibizatzenhasteko) lagundu baino ez zuten egingo zine ikusleen hizkuntza propioaren gutxieste prozesu hartan.
|
|
2001
|
|
|
|
Euskararen
Gizarte Erakundeen Kontseiluak «Azken pezeta/ libera eta lehenengo euroa euskararen alde» ekimena abiatuko du. Helburua jendeak urtarrilaren 1etik aurrera azken pezeta eta liberak eta lehen euroak euskararen aldeko proiektuei ematea da eta Kontseiluak bere proiektuetarako finantziaketa lortzea.Abendu eta otsaila artean egingo den ekimenari buruz baikor agertu da Kontseilua:
|
|
|
Batek euskararen estandarizazio eta modernotasuna landu ditu. Eta normalkuntza soziolinguistikoak
|
euskararen
gizarte kokapena edo hedadura du bere gaia.
|
|
|
Bi eragile horiek, hots,
|
euskararen
gizarte erakundeetan diharduten gizon emakumeen lanak eta maila orotako administrazio publikoetako arduradunen jarduerak, bat egin behar dute, tokian tokiko sare soziala eta lankidetza indartuz. Hirurogeiko hamarkadako euskaltzale haiek urratu zuten bidea, norbanakoena baino indartsuagoa zen komunitarioa, administrazio publikoak oztopatua, gaur egungo errealitatera ekarri beharrean gaude, euskararengizarte kontseilua bezalako erakundeetan eta hemendik sortzen diren proiektuetan indarrak bilduz, baina gizarte erakunde bakoitzak bere herriko edo lurraldeko eremuan lana gero eta kalitate handiagoz eginez ere, eta hautetsi edota agintari politikoek euskalgintzan urratu behar dituzten politika orokor zein sektorialetan eraginez eta, aukera dagoen heinean, elkarrekin jardunez.
|
|
|
2. Gauza hauen guztien eragina, bai hizkuntzaren sustapenean baita bere irakaskuntzaren hedapenean ere, oso garrantzitsua da. Nafarroaren kasua eredugarria da, ez baitalo rtu
|
euskararen inguruan
gizartea normalizatzea. Nafar gizartearen zati handi batek euskara arrotz eta arriskutsutzat jotzen du, euskal kulturarekin zerikusirik duen edozer agertzen bada atzera egiten baitu.
|
|
|
Horretan, uzkur naiz, ea ez ote dugun jakin euskalgintza hori guztiona egiten. Abertzaletasuniksutsuenak ere onartu luke
|
euskara
gizarte osoarena dela, eta euskal gizartearen sustraia dugula. Aldiz, euskara, egun ere, gizarte honen sektore batzuentzat arrotz eta ezezaguna da, borroka eta iraultzaren eramaile soila.
|
|
|
Euskal gizartearen parte bat euskararen kontra jartzeko bidean, batez ere bi elementu darabiltzate: batetik, euskara ez dakitenen kontrako diskriminazioa dagoela sinetsarazi nahi eta hori konpontzeko bideak ezartzea euskara zokoratzeko (adibidez, Sanzen bidez egiten ari direna); bestetik, euskara eta, batez ere, euskalgintza ETArekin lotu, horrela
|
euskararen
gizarte eragileak desegiteko" arrazoiak" ezarriz (komunikabideen eta Garzonen bidez egiten ari direna).
|
|
|
Bide honi ekindakoan, modu batera edo bestera gauzatzeko bidea egingo dute, ja rrera aldatu ezean. Araban
|
euskararen
gizarte eragileak eta euskara ikasi nahi dutenak ekonomikoki zigortzera jo dute, eta honek, euskalgintzaren lana zailtzeaz gain, ikasi nahi duenak atzera egin dezan laguntzen du. b) Eraso komunikatibo —polizial— judizialaren bidetik, oraingoz ez dute lortu jendea euskararen kontra jar dadin; hor dago, adibide baterako, hitz hauek idazten ari garenean Euskal Herria zeharkatzen ari den Ko... Hala ere, euskalgintza ETAren parte markatzeak eragin zuzena izan dezake euskararen aldeko jarrera ekintzetan ez gauzatzeko:
|
|
2002
|
|
|
Halaber, lurralde antolaketaren kariaz burutu diren errepide zein bestelako lotuneek biztanleriaren eskualde batetik besterako mugikortasuna indartu dute, zenbaitetan nahikoa edo erabat euskaldunak izan diren herri koskorretako zein txikietako hizkuntza komunitateak desegituratuz. Pertsona helduok gure egitekoa ere dena kopuruz are murritzagoak diren belaunaldi gazteenen bizkar erabat utzi dugu, eskolaren bidez euskara dakitenak sortu ditugu, ez, ordea, kopuru berean euskal hiztunak, eta, horri guztiari gehituz, beharbada, gizartea erlaxatu ez ezik
|
euskararen aldeko
gizarte araua, joera, bera ere aldatzen ari da.
|
|
|
Bitoriano Gandiaga gogoan: heriotza bizitza hazia, Euskalkia eta Administrazioa, Nafarroako euskara 2002an, Irakaskuntzaren berbalizazioa, Lehen sektorea aldatzen Euskal Herrian,
|
Euskararen
gizarte erakundeen Kontseiluaren historia eta egitasmo nagusiak, Irakasle kaleratuak hamar urte luze unibertsitateko atean Euskal Unibertsitatea eskatzen, Eukaristia: erreiñuaren sakramentua, Bakea prestatu:
|
|
|
Barriro heldu jaku
|
euskeraren
gizartera, gure zelaira Tomas Agirre," Barrensoro". Hau berau hil ondoren, haren alaba Begoñak, izenburuak adierazoten dauan liburutxuaren bigarren argitalpena egin dau.
|
|
|
Lasarte Oria:
|
Euskararen
Gizarte Erakundeen Kontseilua.
|
|
|
3 Ikerkuntza berrien emaitzak, giza edo gizartc bizitzarako eragingarri direnneurri eta hein berean, euskaraz ere, edota ezagutzagai horretan internazionalki hizkuntza nagusiena den erdaraz ere? eztabaidatuko dituena. (Ondorioz, euskaraz ikertuko genukeena nazioartean nagusi diren iker hizkuntzetan ere eskaintzeko eta, orobat, ikerkuntzan nagusi diren erdaretansortzen denaren emaitzarik nabarienak
|
euskarazko
gizarte sarean txertatzeko gauza dena).
|
|
|
Gustukoa dugula esaten baitugu behintzat!
|
Euskara
gizarte osoarentzat eskatu behar dugu, gizarteak duen, gizarteek duten, kultura altxorra baita. Euskaldunok mezu hau bidali behar diogu erdaldunez beterik dagoen gizarte honi, euskara haiek ere nolabait berea sentitu behar baitute, ez guk bezala, jakina, hizkuntza hiztunena delako, baina bai neurri batean.
|
|
|
Kontseiluak euskalgintzari buruzko gogoeta prozesu sakon bat abiatu du aurten, euskalgintzak,
|
euskararen
gizarte erakundeek, datozen bost bat urtetan normalizazioaren bidean dituzten erronka estrategikoak identifikatu eta horietarako neurriak abian jartzeko helburuarekin.
|
|
|
Euskalgintzaren jarduerari buruzko hausnarketa une garrantzitsu bat 1997an Euskararen Unibertsoa jardunaldiak izan ziren. Han ikusi zen, beste gauza batzuen artean, zenbait gauzetarako
|
euskararen
gizarte erakundeak elkarrekin aritzeko beharra, aurrerago Kontseiluaren sorrera ekarri zuena.
|
|
|
•
|
Euskararen
gizarte erakundeak gero eta antolatuagoak eta prestatuagoak daude.
|
|
|
•
|
Euskararen
gizarte erakundeek gero eta garrantzi handiagoa dute ekonomikoki.
|
|
|
• Azken urteetan gogoeta prozesu bati ekin diote
|
euskararen
gizarte erakundeek.
|
|
|
•
|
Euskararen
gizarte erakundeen artean nahikoa kohesio eta elkarlan ez dago oraindik. Euskalgintza atomizatuta dago, eta ez da bide estrategiko komun bat lortu.
|
|
|
•
|
Euskararen
gizarte erakundeen baliabide eskasiak autonomia mantentzeko zailtasunak dakartza.
|
|
|
|
Euskararen
gizarte erakunde gehienen arazoa da lan zama handiari aurre egiteko denbora eta jende urritasuna. Ho rregatik hausnarketa oroko rretarako astia eta patxada hartzea ez da beti posible izaten.
|
|
|
85
|
euskararen
gizarte erakunde ari dira hausnarketaprozesu honetan modu batean edo bestean parte hartzen, eta 40 aditu baino gehiagoren ekarpenak ere jaso dira. Osopa rtehartze zabalarekin ari dira beraz euskalgintzaren datozen urteotako erronkak izango direnak definitzen.
|
|
|
Plan Estrategikoak ez dira arazo guztiei irtenbidea aurkitzeko formula mirarizkoak, baina ongi eginez gero, hurrengo urteetan normalizaziorako lanean baliagarri izango zaizkigun hainbat irizpide eta proiektu zehaztuko ditu. Euskalgintzaren Plan Estrategikoa
|
euskararen
gizarte erakundeok nahi duguna izango da; euskararen ezagutza, erabilera, prestigio eta presentzia publiko handiagoa helburu ditugunon esku dago aukera hori normalizazioranzko ahalik eta urratsik eraginkorrena izatea.
|
|
|
Alabaina,
|
euskararen
gizarteak, euskalgintzaren eraginez batik bat, argi atzeman ditu bere beharrak zeintzuk diren, eta ikuspegi murritzera makurtu barik aurrera urrats esanguratsuak eman ditu. Hezkuntzan eta hedabideetan ikus daiteke argien, horra hor ikastolak, euskal ereduko lerroak, telebista, Euskaldunon Egunkaria, aldizkariak eta abar.
|
|
|
Hezkuntzan eta hedabideetan ikus daiteke argien, horra hor ikastolak, euskal ereduko lerroak, telebista, Euskaldunon Egunkaria, aldizkariak eta abar. Ez dabil aparte, jakina,
|
Euskararen
Gizarte Erakundeen Kontseilua, eta esanguratsuak dira, halaber, azken urteotan euskararen normalkuntzarako zabaldu diren plangintza orokor eta integratuak.
|
|
2003
|
|
|
|
Euskararen
gizarte erakundeak zentralak dira euskararen garapenean niretzako. Eta niretzat askoz muinekoagoa da Kontseilua, Jaurlaritzaren Aholku Batzordea baino.
|
|
|
Euskalgintza zer da? Euskararen aldeko XX. mende bukaerako mugimendu modernoaren ezaugarri nagusia izan da
|
euskararen
gizarte erakundeak sortu dituela. Eta hor ardaztu da Euskal Herri osoko ikuspegi bat, ikuspegi profesional eta borondatezkoa, euskararen beharrak herriaren senari lotuta garatzeko ikuspegia...
|
|
|
Baina, Castellsek aipatzen dituen esperientzia eta botere harremanak ere baliatu behar ditugu,
|
euskara
gizarte berrien erdigunean kokatzeko. Adibidez, Castellsek gizarte berriak bereizten dituzten ezaugarri batzuk aipatzen ditu:
|
|
|
100 Garai hartako
|
euskararen
gizarte erabilerari buruzko ikuspegi orokor eta laburra, Eizagirre Sagardia, A. (1993): –Euskal Alfabetatzea:
|
|
|
Ildo estrategiko horretan, zertan dabiltza gure industriak?
|
Euskararen aldeko
gizarte motibatua sor  tzen ari dira. Oro har, ez, baina hitz egin dezagun.
|
|
|
batetik, ze hizkuntza eredu darabilgun (on, txar, jaso, herriko...); eta, bestetik, ze erreferente multzo islatzen dugun (auto zentratua ala atzerriak sortua). Lau eraztun hauek kateaturik dute
|
euskarazko
gizarte komunikazioaren garapena. Asko dira eraztunok planteatzen dituzten inkognitak, gutxiago asmatu ditugun erantzunak.
|
|
|
Konpromisoen bidea jorratu behar dugu garbi utziz euskara ikastea eta erabiltzea dela une honetan baliozko konpromiso bakarra. Euskaldunok dugun indar osoa erabili behar dugu ez bakarrik proiektuak sostengatzeko, baizik eta baita
|
euskararen aldeko
gizarte konp romisoak eskuratzeko ere. " Bai euskarari" erdaraz aldarrikatzearen garaia atzean utzita, ikastea eta erabiltzea baliozko konpromiso bakarrak direla azpimarratu behar dugu.
|
|
|
Helduen euskalduntze eta alfabetatze alorra eskaririk gabeko euskalgintza bihurtzen ari baldin bada, horrek esan nahi du, besteak beste,
|
euskararen
gizarte balioa hutsaren hurrengoa dela. Hutsaren hurrengoak, hemen, zera esan nahi du gauzak zehazki esanda:
|
|
|
Euskalduntzeak, be rriz, bi prozesu batera exijitzen ditu: bat, euskara ikastea, eta bi,
|
euskarara
gizartera tzea; euskara ikasten duena hizkuntza komunitateko kide bihurtzea. Azken urrats hori eman ezean euskalduntzea burutu gabe geratzen dela esan behar dugu.
|
|
|
Azken urrats hori eman ezean euskalduntzea burutu gabe geratzen dela esan behar dugu. Ikuspegi horren arabera euskaltegiek euskararen hizkuntza komunitaterako atariak izan behar dute, eta euren funtzioa euskara ondo irakatsiz
|
euskararen
gizartean txertatzeko aukerak, trebetasunak eta gaitasunak landu behar ditu. Euskalduntze linguistikoari euskalduntze soziala eta instrumentala erantsi behar zaizkio arrakastatsua izan dadin.
|
|
|
Gainera eskakizun horiek askotan alderdi abertzaleen eskakizunekin bat egiten dute, eta alderdi horien pisu politikoa txikia da. Ez dugu ahaztu behar lehia politikoan alderdi nagusiek ez dutela Euskal Herria kontzeptu politiko ezta kultural gisaere onartzen, eta
|
euskararen aldeko
gizarte erakundeen eragina mundu ofizialean hutsaren hurrena da.
|
|
|
Estrategia kalkulatua da, ez berehala asmatua.
|
Euskararen aldeko
gizarte diskurtsoa baliogabetu eta aldatzera zuzendua. Orain arteko hizkuntza politika gehiegi izan da eta Na fa rroako gehiengoa diskriminatzen duerraten hasi zen Nafarroako Gobernuburua.
|
|
2004
|
|
|
Gasteizko euskalgintzak jakinarazi duenez, zorrotz jarraituko dute abian jarritako prozesua. Gakoetako bat Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia eta
|
Euskararen
Gizarte Erakundeen Kontseiluaren Bai Euskarari Akordioaren Plan Estrategikoa uztartzea izango dela azpimarratu du Gasteizko euskalgintzak.
|
|
|
Gaur egun, izan ere, euskalgintzan buru belarri ageri zaigun
|
Euskararen
Gizarte Erakundeen Kontseiluak berak, besterik dio definizio horri buruz. Bere sorrera eratzeko asmotan paratu zuen Euskararen Unibertsoa:
|
|
|
Nafar idazle honen mezua garbia bezain argia da:
|
euskararen
gizarte irudia zenbat eta zabalagoa, orduan eta ate gehiago zabalduko litzaizkioke euskarari lurralde horretan. Horretarako bidea, gehien gehienetan, euskararen inguruko definizioak kultura ondarearen izari esparrura lerratzea omen da, Caminok ederki azaldu berri digun legez.
|
|
|
Julen Arexolaleibak, esate baterako, iritzi trinkoa bezain laburra dauka honekiko: ?
|
Euskara
gizarte integraziorako bide izango bada benetan, euskararen interesak aurrejarri egin behar zaizkie alderdi politikoen gorabehera interesatuei. Politikaren zurrunbilotik harantzago, euskararen lehentasunetara ekarri behar da praxi politikoa?. 200
|
|
|
Zentzu horretan, galderak zehaztasuna eskatzen du: zertan datza
|
euskararen
gizarte normaltzeak bere berea izan lukeen autonomia erlatiboaren luze laburra. Hizkuntza politikaren beregaintasun propioa daukagu hemen gogoeta gai.
|
|
|
Ez nagusiki erdaraz gorpuztutako nazio eraikuntzaren uzta gisa. Hartara, aldi bereko prozesuak dira independentziaren aldeko borroka politikoa eta
|
euskararen
gizarte ezarpena; azken hau ez litzateke etorriko haren ondoren; denboraz eta esperientziaz, ez litzateke izango beste fase batean hezurmamitutako gizarte aldaketa. Ez, nazio eraikuntza eta euskalgintza aldi bereko zereginak ditugu, eta aldi bereko izate horrek bakarrik berma dezake euskararen erabilera gizartean eskuarki txertatzea.
|
|
|
Hizkuntza hegemoniaren auziak hizkuntzen bizikidetasuna dauka bide erdian zain, elebitasunaren aldeko aldarriak tarteko direla. Nolako trataera eman behar zaio, ordea,
|
euskararen
gizarte normalkuntzari bitasunak eta aniztasunak korapilo bihurrietan barrena sartzen gaituztenean. Iñaki Larrañagaren tesiak, uste sendoei darien irmotasunez, euskara euskaldunaren ohiko mintzabide bihurtzeko bidean funtsezko eskakizun hauek paratu nahi dizkigu berme gisa:
|
|
|
Horiek horrenbestean utzirik, jo dezagun
|
euskara
gizarte adierazpenetan txertatzeko leudekeen beste baldintza batzuk zirriborratzera. Hizkuntza baten gizartekotze jarduna izari linguistikoaren maila hutsean oratzen den zer edo zer ote da?
|
|
|
|
Euskararen
gizarte balio pragmatikoa nahikoa ez denean, euskararen identitate balioak bakarrik erakar dezake erdalduna euskal herriaren eta kulturaren mundutxora. Erdal munduak ezarritako zurrunbiloaren baitako azpi-multzoa izanik, euskal mundutxo honek baldintzapen gogorrak dauzka euskaldun berriari gauzaki eta kultur gai erakargarriak eskaintzeko.
|
|
|
3
|
Euskararen
Gizarte Erakundeen Kontseilua: Euskararen Unibertsoa:
|
|
|
306 Maddalen Ezkerra, Iñaki Fernandez:
|
Euskararen
gizarte mugimendua eta euskararen normalkuntza, Bat soziolinguistika aldizkaria, 1995, 50.
|
|
|
Aranak,
|
euskararen
gizarte eragile gisa, hainbat ekintzatan parte hartzen du. Erakunde mailan, Bizkaiko Diputazioari Euskarazko Katedrari laguntza emateko eskaria egiten dion aldi berean (43), haren bizitza indartzeko bitarte ko eragingarri batzuk ezartzea proposatzen du, hala nola ikasle saiatuenentza ko sariak ezartzea, bertako ikasleen artean euskarazko lehiaketa publiko bat antolatzea literatura eta euskalaritzan, eta euskarazko liburu literario eta zien tifikoak idazteko laguntzak ematea (44).
|
|
|
Euskararen normalizazioa osoa lortzeko Ibarretxe Plana delakoak euskara ezagutzeko" eskubidea eta betebeharra" biltzea eskatu du gaur Xabier Mendiguren
|
Euskararen
Gizarte Eragileen Kontseiluko idazkari nagusiak. Argazkian, Paul Bilbao, Txema Auzmendi, Txillardegi, Koldo Tellitu, Julen Etxeberria, Mikel Aldasoro eta Paulo Agirrebaltzategi atzean eta, Kristina Andres eta Xabier Mendiguren aurrean.
|
|
|
7
|
Euskararen
gizarte erakundeak instituzio aholku emaileak izango dira.
|
|
|
Bestela, euskarazko kulturak ez du garapen iraunkorrik izango. Horretan ari da gizartetik sortzen den euskalgintza, eta baita
|
Euskararen
Gizarte Erakundeen Kontseilua," Euskararen Unibertsoa" izeneko Jardunaldietan oin hartu zuena. Gainera, Miren Azkarateren Planean lagundu eta parte hartu dutenen zerrendaikustean, iruditzen zait Kontseilua eta euskalgintzako hainbat sektore garrantzitsu ez direla agertzen.
|
|
|
ez da onartzekoa euskarak telebista lokaletan bizi duen bazterketa; are gehiago, telebista lokalak paper garrantzitsua du jokatzeko hizkuntza normalizazioan. Interbentzio publikoa derrigorrezkoa da hizkuntza kuotakezarriz edota euskararentzako frekuentziak errese rbatuz, euskaraz jardungo duten zerbitzu publikoko telebista lokalak ezarriz eta
|
euskararen aldeko
gizarte ekimenak sustatuz. Garrantzitsua litzateke baita ere euskaraz dihard uten kanalen arteko sinergiak bultzatzea, koprodukzio formulak eta trukeak bultzatuz.
|
|
2005
|
|
|
Euskara dakitenen kopurua hazi da Euskal Herrian; erabilerak, ordea, oso gutxi egin du gora. Erdaraz »batez ere» funtzionatzen duen
|
euskararen aldeko
gizarte batean, euskaraz bizitzeko aukera urriak dituztenek zein motibo eduki dezakete euskarari atxikimendua izateko. Euskara eta haren kultur ondarea bereizi ditugun hamarkada hauetan, gure hizkuntzaren eta kulturaren arteko etena nola berreskuratu dezakegu?
|
|
|
Joan den igandeko Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeetako alderdiek aurkeztu dituzten egitarauak aztertu ditu
|
Euskararen
Gizarte Erakundearen Kontseiluak. Kontseiluaren iritziz, alderdien egitarauetan ez da «hizkuntza politika eraginkorrik» agertzen.
|
|
|
Datuak benetan kezkagarriak dira. 2002an Kontseiluan egin zen zenbaketa baten arabera,
|
euskararen
gizarte erakundeen errekurtso ia guztiak, %95etik gora alegia, baliabide pertsonalen, ekonomikoen eta azpiegiturazkoen %95etik gora konpromiso pertsonalak eragiten eta bideratzen jarrita dauzkagu oraindik gaur egun, eta soilik ehuneko txiki bat politikosozialki eragiten edo entitate publiko edo pribatuen euskalduntzea bultzatzen. Zehazki esanda %98, 5 eta %1, 5 ematen du bataren eta bestearen batuketak.
|
|
|
Alde batetik, agindu eta bete diren edo ez diren promesak zertan diren jakiteko ordua delako, eta bestetik, hurrengo lau urteetarako ibilbideak zer itxura har dezakeen ikusteko. Ondoren egingo ditudan azterketa eta balioespenak beti
|
Euskararen
Gizarte Erakundeen Kontseiluaren ikuspegitik eginak izango dira.
|
|
|
Baina badirudi Eusko Jaurlaritzaren diru-laguntza emailearen zeregina urritu dela. Horren inguruan kezka serioaagertu izan du
|
Euskararen
Gizarte Erakundeen Kontseiluak behin baino gehiagotan. Apirilaren 14ko txosten batean, legegintzaldian Eusko Jaurlaritzak eta Eusko Legebiltzarrak euskararen alde egindako lana aztertu eta aurrerapauso nabarmenik ez zela eman ondorioztatu zuen.
|
|
2006
|
|
|
Zerbait baldin bada benetan erabakitzailea azken faktore hori da.
|
Euskara
gizarte zati baten kontua bakarrik ez dadin izan, nahitaezkoa da adostasunak lortzea.
|
|
|
|
Euskararen
Gizarte Erakundeen Kontseilua
|
|
|
Ez da erraza, jakina, eta lan hori hartu gabe ere askotan oso nekosoa izaten da mezuak eta ideiak hurbilekoei azaltzea eta transmititzea. Baina
|
euskara
gizarte osora hedatu nahi bada, hobe dugu extralurtartzat hartzen gaituzten horiengan ere, ez horiengan bakarrik, noski, eta agian ezta lehentasunez ere, pixka bat pentsatzen hastea.
|
|
|
Bestalde, Eusko Jaurlaritzak bultzatutako hizkuntza politikaren mugak gero eta nabarmenagoak dira: nola pentsa
|
euskarari
gizarte mailan duintasuna emango diola bere administrazioa bera, zerotik sortu arren, euskalduntzeko bidean erabateko porrotik mingarriena jaso duenean. Eta ez etorri koplatan:
|
|
2007
|
|
|
Bestetik, euskaldundu diren gazte jende horiek –gazteak, gehienbat, aurrerago ikusiko dugun bezala– erdarazko harreman sareetan gizarteratuta daudelako, berariazko harreman sare euskaldunik sortzera iritsi gabe. Hau da, zonalde euskaldunetako belaunaldi euskaldunak
|
euskarazko
gizarte harreman sareetan hazten diren bitartean, Gasteizen eta Araban euskarazko sarerik ia ez dago, euskaldunak erdarazko harreman sareetan gizarteratzen direlarik. Hortaz, zonalde erdaldunetan harreman sare berririk sortu ezean, ez dago euskaraz norekin egiterik eta, euskaldun gehiago egonda ere, erabilerak bere horretan dirau.
|
|
|
Administrazioak bete ez duen papera Elizak bete du lurralde batzuetan
|
euskararen
gizarte erabileran, batez ere XVIII eta XIX. mendeetan. Euskararen gizarteratze hori herri euskaldunetan egin du batez ere, predikuen bidez eta dotrina irakatsiaz.
|
|
|
Zinez, lanak gizartearen esparru guztiak ukitzen ditu. Esate baterako, euskal gizartean lana estu lotzen zaio euskarari,
|
euskara
gizarte komunikaziorako hizkuntza den heinean.
|
|
|
Lehenago esan dudan bezala, euskalduntzearenasmoa erabat nazionalista da; ezin da ulertu euskalduntze asmoa euskara ez badanazio edo gizarte moderno (eta esan barik doa: bere gaineko) baten hizkuntza.. Euskara denona da?, nahiz erretorikoki esan,?
|
euskara
gizarte osoarena, delaesatea da.
|
|
|
Gobernamendu Zaharraren eta tradiziogizartearen gainbeherarekin batera suertatu zen euskararena. Askok uste zuen
|
euskara
gizarte tradizionalarekin batera zenduko zela betiko. Hola izanda ere, euskarak iraun du bestelako bizitasun bat eskuratu zuelako.
|
|
|
Esan bezala, Larramendiren garai haietan, Gipuzkoako erdal komunitate murritza eta minoritarioa erdaraz bizi zen. Hizkuntzaidentitatearen eta gizarte identitatearen arteko kontraesan sakonak bihurtzen duezinezkoa
|
euskara
gizarte hizkuntza bihurtzea. Horra hor eskola esparrua euskararen kartzela bihurtu izanaren arrazoi bat.
|
|
|
Historian lehen aldiz euskarari legezko babesa ematen dion Euskararen Legeak 25 urte bete ditu, baina urrun gaude oraindik EAEn eta urrunago beste euskal herrietan, herritar guztien hizkuntza eskubideak bermatzetik. Oraindik ere, ez da posible
|
euskara
gizarte alor guztietan normaltasunez erabiltzea.
|
|
|
|
Euskararen
Gizarte Erakundeen Kontseilua
|
|
|
Bestalde, EAEko administrazioaren euskalduntzea egoera tamalgarrian dago. Eusko Jaurlaritzaren Administrazio Orokorra euskalduntzeko III. plangintzaldiaren balorazioaren aurrerapena aztertu du
|
Euskararen
Gizarte Erakundeen Kontseiluak. Administrazioaren euskalduntzearekin kezkatuta agertu da Kontseilua, 25 urte pasatu ostean euskalduntze sistemak huts egiten duelako ‘leku guztietatik’:
|
|
|
|
Euskararen
Gizarte Erakundeen Kontseilua osatzen duten bazkide guztiek eskatu dute aurten irakastereduen erreforma, eta hori dela eta honako adierazpena plazaratu da:
|
|
|
4
|
Euskararen
Gizarte Erakundeen Kontseiluak beharrezkotzat jotzen ditu zehaztapen hauek irakastereduen erreforma eraginkorra izan dadin, eta dei egiten die instituzioei, alderdi politikoei eta gizarte eragileei indarrak batzera eta euskararen normalizazioa ekarriko diguten neurri ausartak elkarrekin bultza ditzagun inora ez garamatzaten saihesbide faltsuak ekiditera.
|
|
|
Abenduaren 6an beteko dira hamar urte
|
Euskararen
Gizarte Erakundeen Kontseilua Durangon sortu zela. Aurrena ‘Euskararen Unibertsoa’ izeneko mugimendua abiarazi eta Donostiako Costa Vasca Hoteleko Jardunaldiak egin ziren; eta, ondoren, ‘Bai Euskarari’ kanpainarekin Kontseiluak Euskal Herriko bost futbol estadio bete zituen, Plan Estrategiko bat burutzeko lehen urratsak eginez.
|
|
|
3 Euskararen elikadura sendotzea, alegia: a) euskaraz diharduten hedabideak
|
euskara
gizartean biziarazteko eta hizkuntzaren maila hobetzeko tresna bihurtzea; b) euskarazko argitalpen kate eraginkorra egituratzea, argitalpen eskaintza erabakigarria eta eskuraerraza jendarteratzeko; eta d) toponimia euskara agerian jartzeko eta publiko berri bat euskarara erakartzeko aukera bezala baliatzea; eta e) hizkuntzaren kalitatearen alde etengabeko indarrak egitea, euskara irakastean, erab...
|
|
2008
|
|
|
Hori dela eta, Altzan euskararen berreskurapena bizkortzeko asmoz, hango euskalgintzako hainbat erakundek eta euskaltzale batzuek Altzako Bai Euskarari Batzordea osatu zuten 1999an.
|
Euskararen
Gizarte Erakundeen Kontseiluari jakinarazi zioten Bai Euskarari Akordioa eta Konpromiso Prozesua Altzan ere garatu nahi zutela. 2000 urtean Kontseiluak onartu zuen egitasmoan Altzak parte hartzea.
|
|
|
Gaur hobe, bihar baino.
|
Euskarazko
gizarte komunikazioaren eragile guztien adostasunetik.
|
|
|
Erdaraz herri euskaldunaren alde egin litekeen guztia eginda ere, deus gutxitarako dela, euskarazko herririk ez baldin badago eginkizun haren ardatzean kokatua. Euskaraz jardunda bakarrik bihurtzen baita
|
euskara
gizarte hizkuntza normaldua, ez erdaraz pentsatuta eta ekinda. Euskal Herria, euskal hitzaren lantegian ez bada, ezin da eraiki, erdal hitzaren lantegian ekoiztutako gizarte eredua ezin delako euskalduna izan.
|
|
|
1 Euskara Euskalkiak. 2
|
Euskara
Gizarte ikuspuntua. I. Euskaltzaindia.
|
|
|
• Euskara eta euskalduna izatea beretzat zer den azaltzeaz gain, kezkatua dagoela adierazi digu
|
euskarak
gizartean eta Elizan duen egoera zein den ikusita.
|
|
|
«Egoera hobetzeko beste aukera bat galdu dugulako irudipena daukagu», esan zuen atzo Xabier Mendiguren
|
Euskararen
Gizarte Erakundeen Kontseiluko idazkari nagusiak, Bilbon egindako agerraldian. Izan ere, Eusko Jaurlaritzak onartu berri duen kontsumitzaileen dekretua ez da «eraginkorra» izango; haren ustez, ez dituelako kontsumitzaile euskaldunen hizkuntza eskubideak bermatuko.
|
|
|
|
Euskararen
Gizarte Erakundeen Kontseiluak eta Patxi Lopez PSE EEren idazkari nagusi eta Jaurlaritzarako lehendakarigaiak bilera egingo dute alderdi sozialistak lehengo asteko ostegunean aurkeztutako Euskara askatasunez agiriaren inguruan hitz egiteko. Donostiako Miramar jauregian egin zen ekitaldian, Kontseiluko Xabier Mendiguren idazkari nagusia eta Iñaki Lasa ildo politiko instituzionaleko arduraduna izan ziren.
|
|
|
Alta, ibilbidea arrakastatsua izan dadin orain arte lorturiko sostengua iraunkortzea ezinbestekoa iruditzen zaigu. Hori dela eta, erakunde publiko guztiei iparraldeko gizarteak
|
euskarak
gizartean merezi duen estatusa lortzeko bidean egiten duen etengabeko lana aintzat hartzeko deia egin nahi diogu.
|
|
|
90eko hamarkadan, batez ere Eroskik, Euskadiko Kutxak, ETB1ek edo Euskaldunon Egunkaria k, pauso erabakigarriak eman zituzten iragarkietan euskara ziurtatzeko eta
|
euskara
gizarte modernoen beharrizanetara egokitzeko.
|
|
|
|
Euskararen
Gizarte Erakundeen Kontseiluak bere hamargarren urteurrena ospatu eta datozen urteotan egin beharreko ibilbidearen berri emateko, ekitaldi jendetsua deitu du datorren abenduaren 13rako, 18:00etatik aurrera, Barakaldoko BECen. Ekitaldia dohainik izango bada ere, sarrera eskuratzea beharrezkoa da, eta gaur aurkeztu ditu Miramongo Zientziaren Kutxagunean (Donostia) gonbidapenak eskatzeko bideak, telefonoz nahiz webgune bidez eskatu ahal izango baitira.
|
|
|
Azkenik, Lapurdi, Zuberoa eta Nafarroa Behereari buruz, EHEk esan du
|
euskara
gizarte ondare izendatu den arren eta kartelak bi hizkuntzatan idatziko direla esan duten arren, hizkuntza eskubideak oraindik bermatu gabe daudela. Lana Euskal Herriko administrazioetatik egin behar dela esan du EHEk, eta ez Estatu espainoleko edo frantseseko adiministrazioetatik, horiek ez dutelako ezer egingo egoera hobetzeko.
|
|
|
" Herritarrek erakusten duten kontzientzia aktiboagoak isla zuzena izan luke erakundeek zein administrazioek eskubideen bermatzeko abian jartzen dituzten mekanismoetan" iritzi dio Bilbaok. Horren harira,
|
Euskararen
Gizarte Erakundeen Kontseiluak prestatutako" Euskaraz bai" adierazpenak Behatokiaren diagnosiak bete betean berresten du. Adierazpen horretan euskaren egoeraren balorazioa egin du euskalgintzak:
|
|
|
Amaitzeko, euskararen garapen eta normalizazioaren aldeko jardueran bi ikuspegi eta bi estrategia desberdin atzematen dira.
|
Euskararen
Gizarte Erakundeen Kontseiluaren dekalogoak eta planek ausardia, bultzada eta jauzi kualitatiboa planteatzen dute, kontziente izanik herri aginteen partaidetzarik gabe ezin direla aurrera eraman. Aldiz, Eusko Jaurlaritzaren eskarira eta beharretara egokitutako" XXI. Mende Hasierarako Hizkuntza Politikaren Oinarriak" txostenak prozesu progresibo, neurtu, mugatu, tentuzkoa jartzen du zimentarri modura.
|
|
|
Hortaz, ‘euskaraz bai’ aurrerapausoa emateko garaia da. Hala jakinarazi genuen 2007ko abenduan Kontseilua osatzen duten
|
Euskararen
Gizarte Erakundeekin egindako Batzar Ez Ohikoan.
|
|
|
|
Euskararen
Gizarte Erakundeen Kontseilua osatzen dugun eragileok euskararen eremu osoan euskaraz normaltasunez bizitzeko ari gara lanean. Etorkizunerako, euskalgintzan ari garen erakunde eta lagunok lanerako ilusioa eta grina dugula berretsi nahi dugu.
|
|
|
" Herritarrek erakusten duten kontzientzia aktiboagoak isla zuzena izan luke erakundeek zein administrazioek eskubideen bermatzeko abian jartzen dituzten mekanismoetan". Horren harira,
|
Euskararen
Gizarte Erakundeen Kontseiluak prestatutako ‘Euskaraz bai’ adierazpenak Behatokiaren diagnosia bete betean berresten du. Adierazpen horretan euskararen egoeraren balorazioa egin du euskalgintzak:
|
|
|
Abenduan hamar urte bete zituen
|
Euskararen
Gizarte Erakundeen Kontseiluak eta ospakizunaren jaialdia Bilbao Exhibition Centre n egin zuen, abenduaren 13an. Seguruenik, hiria eta tokia hautatzean esanahi sinbolikoak ere gogoan izango zituzten.
|
|
|
Herri txiki eta txikituetako lehia ahigarriak. Nire ustean, Eusko Jaurlaritzako Kultura saileko arduradunek, urte askoan, ez dute jakin euskalgintzarekin lan egiten,
|
euskararen
gizarte erakundeekin elkarlana osatzen, beharrezko oreka mantentzen. Ezin da egia izan, baina itxura du suminduraz daudela euskarazko herri mugimendu nagusien indar eta ekimenaren aurrean eta har batek ez diela sosegurik ematen.
|
|
2009
|
|
|
Eta, nahiz eta ukatu, ukaezina dela aitortu beharrean gaude bere jarrera: hainbat urtetan
|
euskararen
gizarterako prestigioa eta beharra ezabatzeko ahaleginetan ari da, euskara ikasteko eta lantzeko zailtasunak ugaritzen; hor dugu eskoletan eta zerbitzu publikoko ereduetan eta lanpostuetan daraman euskara murriztearen jokaera, hedabideetarako urtetik urterako laguntzaren txikitzea. Ttipi Ttapak ederki ikusi eta jasan du hori.
|
|
|
Batzuk horretan interesa dutelako, seguru, baina baita besteok ez dugulako behar bezainbeste asmatu. Bi faktoreen ondorioz bizi du
|
euskarak
gizartean aspaldiko girorik eskasena.
|
|
|
Euskalgintzari lehendik ere hainbeste ekarpen eskainia dion Joseba Intxaustik neurri honetako proiektu bat hain maisuki zuzentzeko interesa eta adorea erakustea ez da nolanahiko gauza.
|
Euskararen
gizarte dimentsioa ikertzen aitzindaria izan da bera: gaiaren inguruko bibliografia osatua eta kalitate handikoa du17 Mikel Zalbideren ekarpena, berriz, ohargarria da bai maila praktikoan eta bai soziolinguistikazko ezagutza teorikoaren aldetik:
|
|
|
Hau da, hain zuzen ere, aldizkariko lehenengoa.
|
Euskararen
Gizarte Erakundeen Kontseiluko Iñaki Lasak maitasun eta esker onezko hitzak zuzentzen dizkio euskal soziolinguistikaren bidegile donostiarrari. Aldizkariaren aurreko aleko lanak borobiltzeko, Txillardegiren soziolinguistika matematikoaren garrantzia azpimarratu eta teoria honen arabera aztertzen ditu euskararen gaurko egoera eta erronkak.
|