|
2001
|
|
|
Euskararen erabilera orokorrean aldagai ezberdinek duten eragina ikusita, euskara erabilera altua dutenen perfil soziodemografikoa, soziolinguistikoazein psikosoziala egin da. Subjektu horiek Gipuzkoan eta euskaldunen proportzioa%40 baino gehiagokoa den herrietan jaio eta bizi dira;
|
euskara
dute lehen hizkuntza beren gurasoek ere, edo gutxienez horietako batek; gurasoak Euskal Herrian jaioak dituzte; euskararen erabilera altua dutenen artean, emakumezko gehiago daude gizonezkoak baino; subjektu horiek euskararen ezagutza maila altua dute, baita beren inguruko pertsonek ere (gertuko eta urrutiko sarea); euskararekikoeta euskaldunekiko jarrera positiboa erakusten dute; horrez gain, eu...
|
|
2007
|
|
|
Lehenengo begiratuan gertaera hori harrigarria bada ere, baluke esplikaziorik. 1989an haur euskaldun gehienek
|
euskara
zuten lehen hizkuntza (haurren %40) eta oso gutxi ziren (haurren %8) euskara bigarren hizkuntza zutenak. Bestalde, haurren kale erabilera nahikoa handia zen (%34).
|
|
|
Iparraldean herritarren %28k euskara dute beren ama hizkuntza. ezberdintasun handiak badira adinaren arabera. hiru adin talde ikus ditzagun, 1933, 1964 eta 1986 ingurukoak. Aitona amonen denboran %38k
|
euskara
zuten lehen hizkuntza. oraingo gurasoetan %26k eta gazteengan %14k. Bestalde lehenago euskara zen ama hizkuntza bakarra.
|
|
2008
|
|
|
Lehenbizi azpimarratzekoa da bi gurasoek euskaraz ondo hitz egiten dutenean, (D, B+ eta B motak), seme alaba ia guztiek
|
euskara
dute lehen hizkuntza; gaztelania duten seme alaben portzentajeak, berriz, hondarbalioak ditu adin talde guztietan (8 taula).
|
|
|
6 Taulan ikus dezakegunaren arabera, Euskal Herrian oro har soilik euskaldunen %17, 3ak du lehen hizkuntza euskara. Aitzitik, euskal hedabideak kontsumitzen dituztenen artean gehiengo zabalak
|
euskara
du lehen hizkuntza. Hitza, Berria eta Euskadi Irratia kontsumitzen dituztenen artean hamarretik zortzi inguru dira.
|
|
|
Testu horren berri Gotzon Iparragirreri esker izan genuen (mila esker hemendik). Legelari euskaldunontzat pozgarria izan behar da Hego Euskal Herrian
|
euskaraz
dugun lehen lege testu osoa ezagutzea? 82 artikuluz osatua?, 1820ko irailean Madrilgo Gorteek emandako araudi baten gaineko itzulpena, alegia. Testu horren esaldi batzuk geroago aipatuko ditugu.
|
|
|
Guztiak ereduan zebiltzan baina bi aldagai nagusik ezberdintzen zituzten: hauetako 12k
|
euskara
dute lehen hizkuntza eta familiako hizkuntza nagusia eta, besteek, ordea, gaztelania. Gainera, 3 hizkuntza adin ezberdinetan hasi ziren ikasten; hauetariko 12 bost urterekin hasi ziren ingelesa ikasten eta beste 12ak zortzi urterekin.
|
|
2009
|
|
|
Elebitasunaren hazkundea fenomeno urbanoa da, batez ere. Garai bateko elebidunak herri txikietan bizi ziren, euskal hiztunak nagusi ziren guneetan, eta adin guztietako elebidun gehienek
|
euskara
zuten lehen hizkuntza. Errotik aldatu da hori urteotan.
|
|
|
Elebitasunaren hazkundea batez ere fenomeno urbanoa denez gero, euskararentzat lehen aire izpirik ez zegoen tokietan (hirigune handietan), gaur egun, arnasestuka eta zenbaitetan itolarrian bada ere, bizitokia aurkitu du euskarak, gaztelaniaren kalterik gabe; eta, lehen, aire guztia ia esklusiboki euskararentzat zegoen toki askotan gaztelaniak presentzia irabazi du (herri txikietan), euskararen garai bateko esklusibotasunaren kaltean. Garai bateko elebidun gehienak herri txiki oso euskaldunetan bizi ziren, eta adin talde guztietako elebidun gehienek
|
euskara
zuten lehen hizkuntza. Merezi du datu pare bati erreparatzea, zenbakien mozkorraldian eroriko ez bagara ere.
|
|
|
Diogunaren ildotik, nabaria da gure gazteen artean finkatu den hizkuntz paradigmaren aldaketa: garai batean, gure euskal hiztun gazte gehienek
|
euskara
zuten lehen hizkuntza (edo, nahiago bada, ama hizkuntza, duela gutxira arteko hitzetan esanda); orain, aldiz, euskaldun berriak dira haietariko asko eta asko, gehienak, eta bihar etzi are gehiago oraindik. Haien etxean, askotan, gaztelania da, edo beste erdararen bat?
|
|
2010
|
|
|
belaunaldi zaharrenak ziren euskaldunenak joan zen mendeko 70ko hamarkadan, eta belaunaldi gazteenak dira euskaldunenak gaur egun. baina aldaketa argitsu horrek baditu itzalguneak ere, eta berekin dakarzkigu beste erronka batzuk ere, besteak beste gaur egungo gazte elebidun gehienek, atzokoek ez bezala, bigarren hizkuntza baitute euskara (ondorioz, askok euskaraz gaztelaniaz baino gaitasun murritzagoa dute) eta, beste zenbait arrazoi ere tarteko, euskararen erabilera mugatuagoa baitute. uste izatekoa da, etorkizunean ibilbide bertsua urratuz gero, beste hogeita hamar urte barru, erdaldun elebakarrak gutxiengoa izango direla gure artean, eta salbuespen bitxia baino ez gazteen artean. horrek sekulako garrantzia izango du euskararen etorkizunerako. izan ere, elebidunak, 1981ean biztanleriaren gutxiengoa izatetik, 2031n gehiengo zabala izatera pasatuko baita gizartea. esandakoaren argitan uste izatekoa da, euskal gizarteko eliteak elebidunak izango direla. egoera berri hori gizarte berdinkideagoa eta kohesionatuagoa eraikitzeko lagungarri izango da, nahiz eta ikuskizun geratzen den horrek guztiorrek zenbaterainoko eragina izango duen euskararen erabileran. eta hau ez da bigarren mailako kontua, lehen muturreko kezka baizik, euskararen biziindarrak arduratzen gaituenontzat. elebakartasunak gero eta toki gutxiago du euskal gizartean. elebitasuna zabaltzeko joera gorantz doa etengabe. baina elebitasuna ez da homogeneoa —euskal gizarteak dituen ezaugarriak izanda, eginahalak eginda ere, ezin bestela izan—: elebidun guztiak ez dira neurri berean elebidun. elebitasunaren hazkundea fenomeno urbanoa da, batez ere. garai bateko elebidun gehienak herri txikietan bizi ziren (baita orduan oraindik bazeuden euskal elebakarrak ere), euskal hiztunak nagusi ziren guneetan, eta adin guztietako elebidun gehienek
|
euskara
zuten lehen hizkuntza. errotik aldatu da hori urte gutxian. egungo elebidun gehienak hamar mila biztanletik gorako hiriguneetan eta hiriburuetan bizi dira, euskara erabiltzeko aukera gutxiago dituzten herrietan, eta, arestian esan bezala, hogeita hamabost urtez behetiko elebidun gehienek gaztelania dute lehen hizkuntza. horrek guztiorrek zuzenean eta modu erabakigarrian eragiten du euskararen era... hazkundea behar du euskarak, masa kritikoa handitu beharrean da, baina hazkunde sozial orok saihetsezina du hazkunde krisia. euskararik gabe bizitzea nagusiki euskaraz bizitzea baino askoz errazagoa den gizarte batean, ezinezkoa da elebidun guztiak —euskaldun zaharrak bezala euskaldun berriak— neurri berean izatea elebidun eta denek euskara gaztelania bezainbeste edo gehiago menderatzea eta, gainera, naturaltasunez erabiltzea. zirkunstantzia hauetan —ez dago besterik— urtea joan eta urtea etorri, hazi eta hazi, deskantsurik gabe hazten jardun, eta, gainera, primeran eta inolako urradurarik eta ahuleziarik gabe haztea, aukera irreala da, ezinezkoa erabat. aurrerago jorratuko dugun euskararen erabileraren gakoetariko bat da hau, ez txikiena. bestalde, jakina da familia bidezko transmisio hutsaz ezin dela hizkuntza baten bizi indarra gizartean areagotu, baina neurri berean da jakina, halaber, familian transmititzen ez den hizkuntza galbidean jarritako hizkuntza dela.
|
|
2012
|
|
|
0 urte bitarteko irakaskuntza eskaintzen da bertan eta, adin horretatik aurrera eta ikas prozesua amaitu arte, gazteak herritik kanpora sozializatzen dira aste barruan. ...eta ugariagoak diren. hala ere, asteburuetako iluntze eta eguerdietako kale giroa (txikiteoari esker) oraindik ere mantentzen dela esango genuke adin tarte nagusiagoetan. euskarari dagokionez, deba udalerri euskalduna da, ueMAn sartuta dagoena. euSTATen datuen arabera, euskal elebidunen kopurua %73, 35ekoa zen 2006an eta elebidun hartzaileena %15, 59koa. debako kaskoko datuetara etorriz, %63, 78k
|
euskara
zuen lehen hizkuntza eta %5, 85ek euskara eta gaztelania. etxeko erabilerari dagokionez, ordea, datuak jaitsi egiten ziren: %46, 32 ziren etxean euskaraz hitz egiten zutenak eta %19, 36 euskaraz zein gaztelaniaz egiten zutenak. hala ere ez dira, euskal herriari begira, datu kaxkarrak. kaleko erabilera jasotzeko egin izan diren neurketetan, goranzko joera atzematen da kaskoan eta nabarmentzekoa da, gainera, batez ere, gazte eta helduengan atzematen dela igoera hori. haurren multzoak berdintsu jarraitzen duen arren puntu bat behera egin du eta, beraz, hurrengo urteetan gertatzen denaren gainean egon da.
|
|
2016
|
|
|
– Aitzitik, euskal hedabideak kontsumitzen dituztenen artean gehiengo zabalak
|
euskara
du lehen hizkuntza. Hitza, Berria eta Euskadi Irratia kontsumitzen dituztenen artean hamarretik zortzi inguru dira.
|
|
2018
|
|
|
Euskara lehen hizkuntza dutenen tasa %19, 5etik %15, 9rat pasa da 5 urtez. 65 urte gorakoen %80, 9ak
|
euskara
zuen lehen hizkuntza eta 16 urte
|
|
|
Eta beste ezaugarri batzuk hartu ditu. Duela 25 urte, bost euskaldunetik lauk
|
euskara
zuten lehen hizkuntza, eta, orain, erdiek; hiztun berrien proportzioa ia hirukoiztu egin da —%14tik %36ra— Eta erraztasuna ere aldatu da: euskaldunen %45ek aitortu dute aiseago egiten dutela erdaraz —areago, 1624 urterekin, %57k—.
|
|
2019
|
|
|
Bi sare sozialetan lau ikaslek egin dute nagusiki euskaraz eta ez euskara hutsez; laurak neskak dira, eta laurek
|
euskara
dute lehen hizkuntza, etxeko hizkuntza, eskolakoa eta kalekoa. kode nahasketa darabilte euskararen eta gaztelaniaren artean: gaztelaniak presentzia nabarmena du euren elkarrizketetan (%20tik gora), baina, hala ere, euskarak du nagusitasuna.
|
|
2021
|
|
|
Erdiak inguru,% 49,4, euskal hiztun kopurua% 50 tartekoa den gune soziolinguistikotik datoz;% 31,3 euskal hiztun kopurua% 20 tartekoa den gunetik;% 16,3 euskal hiztun kopurua% 80tik gorakoa den gunetik, eta gainerako% 2,8a euskal hiztunak% 20 baino gutxiago diren gunetik. Etxean jasotako lehen hizkuntzari dagokionez,% 46,4k
|
euskara
du lehen hizkuntza,% 28,5ek gaztelania eta% 24k euskara eta gaztelania. % 90 inguruk ereduan egin ditu Lehen Hezkuntza, Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza eta Batxilergoko ikasketak eta% 18,4k EGA edo Euskararen C1 titulua dauka HUHEZIra iritsi aurretik.
|