|
2001
|
|
|
1) Alde batetik, euskararen ezagutzarekiko plangintzak onartzendituztenak, baina erabilerarako proposamenak onartzen ez dituztenak?. Neurrihandi batean, oraindik erdaldun direnek eusten diote joera honi; 2) Bestalde,
|
euskararen
erabilera normaldua nahi dutenak eta, horregatik, erabilerarako plangintzak indartu nahi dituztenak. Arlo horretan kokatuko genituzke jadanik euskaldundirenak baina euskara erabiltzerik ez dutenak edo euskaraz ezin bizi daitezkeenak.Gabezia hori indar handiz sentitzen dutelako uler daiteke askotan entzuten den, euskara ez da galduko ez dakitenek ikasten ez dutelako, baizik dakitenek erabiltzen ez dutelako?
|
|
2002
|
|
|
–
|
Euskararen
Erabilera Normaltzeko Plangintza gisa diseinatu direnek, funtsean, hauxe dute oinarrian: gaztelaniazindarrean dagoena euskalduntzea.
|
|
2004
|
|
|
|
Euskararen
erabilera normaltzeko proposamen sorta honekin amaitzeko, azkenik, Joxe Juan Gonzalez de Txabarrik mamitutako hausnarketa bat irauli nahi nuke hona. Joseba Arregik azken urteotako hizkuntza politikari egindako kritika giroan kokatu behar dira Txabarriren adierazpenok, haren iritzi kritikoa zuritzeko asmotan eginak baitaude bereziki:
|
|
|
Ahozko erabileratik idatzizkora igaro gara jadanik. Ahozkoaren gabeziak eta ezinak nabarmenegiak dira
|
euskararen
erabilera normaltze bidean abiaturik dagoela ondorioztatzeko. Ez dago zantzu garbirik, gaur gaurkoz, erabilera mota hori bideratua dagoela egiaztatzeko:
|
|
|
391 Idoia Camacho Markina: . Euskararen normalizazioari dagokionez, herri aldizkariek
|
euskararen
erabilera normaltzen lagundu dute, euren esparruan euskara ohiko hizkuntza bihurtu dute eta. Izan ere, agerkari hauen orrialdeetan euskara normaltasun osoz erabiltzen da, herritarren artean mota guztietako gaiak zein kazetaritza generoak zabaltzeko (eta ez bakarrik gai arinak edo genero errazak), gure hizkuntza oso aberatsa dela erakutsiz?.
|
|
2008
|
|
|
Azken berrespena egin du gero Otxandiok. Udalarekiko hartu emanetan zein hizkuntza erabili gura duten galdetuko die Udalak herritarrei.Gune euskaldunetan euskararen erabilera arlo sozial guztietara zabaltzea eta udal euskaldun guztiekin euskara nagusi izango den lur gunea antolatu guran sortu zen, 1988an, Udalerri Euskaldunen Mugimendua, Euskal Herrian Euskarazen (EHE) ekimenari erantzunez hainbat udalek
|
Euskararen
Erabilera Normaltzeko Udal Arautegia onartuta.Bertako administrazioetan eta udalerrietan euskaraz bizitzeko bitartekoak jartzeko asmoz eman zuten pauso hori. Mankomunitatea, berriz, 1991n osatu zuten, udalen arteko ekimen horri gorputza eta izaera juridikoa emanez.
|
|
2009
|
|
|
Konpromiso gune ez ezik ehunka pertsonaren lanbide eta enpresa eta elkarte ugariren jarduera gune bihurtu baita, zorionez bihurtu ere, euskalgintza; beraz, baita askotariko interes-gune ere.
|
Euskararen
erabilera normaltzeko bidean, ez al da komeni errealitate hori naturaltasun osoz hartzea, gizarteko beste edozein sektoretan bezala. Horregatik komeni da guztiz bidezko diren interes partikularren edo talde eta enpresa interesen defentsa euskararen balizko interesekin ez identifikatzea.
|
|
2010
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoko
|
Euskararen
Erabilera Normaltzeko Oinarri Legearen 25 urteurrenak parada eman zion Euskaltzaindiaren Jagon Sailari, urtero antolatu ohi dituen markoan, 2007ko jardunaldietan gai horren inguruan berariazko egitaraua eratzeko.
|
|
|
Hogeita bost urte egin ditu Ley Básica de Normalización del Uso del Euskera edo
|
Euskararen
Erabilera Normaltzeko Oinarri Legeak1 Berariazko jardunaldiak eratu ditu Euskaltzaindiaren Jagon Sailak, Sabino Arana Fundazioa lagun duela, mende laurdeneko urtemuga hori dela-eta. Balantze moduko azterraldia egin nahi zaio legeari, Jagon jardunaldi honetan.
|
|
|
Inoiz esan izan denez buru biko formulazioa du, funtsean,
|
Euskararen
Erabilera Normaltzeko 10/ 1982 Oinarri Legeak, azaroaren 24koak. Ikasle guztientzako elebitasun maila bereko azken xedea ezartzen du, batetik.
|
|
|
Askotan esan izan denez, hizkuntza eskubideen norbanako irizpidean oinarriturik dago funtsean
|
Euskararen
Erabilera Normaltzeko 10/ 1982 legea. Zonalde soziolinguistikoa eta ikasleen ama hizkuntza, planifikazio beharren egokiera eta irakasleen hizkuntza osaera faktore garrantzitsuak izanik ere, EEN legearen arabera gurasoek edota ikasleek beraiek dute azken hitza.
|
|
|
Euskarazko ikasleei gaztelaniaz ikasten ari direnei adinako ikasmaterial aukera eman nahirik, eta
|
Euskararen
Erabilera Normaltzeko Legeak hartarako ematen duen babesa oinarri harturik, euskarazko ikasmaterialen laguntza bideari ekin zion Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak hasiera hasieratik: horretarako sortu zuen batez ere, hasieran, EIMA programa.
|
|
|
|
Euskararen
erabilera normaltzeko legea da EEN, ez euskararen ezagutza normaltzekoa. Euskararen erabilera indartzeko eskola ekimenak eratu ditu horregatik, euskara eta euskaraz ikasteko aukerak emateaz gainera, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak.
|
|
|
161 Argiak dira, alde horretatik, bai
|
Euskararen
Erabilera Normaltzeko 1982ko Oinarri Legea eta bai, bereziki, 1983ko Elebitasun dekretua eta Elebitasun agindua. Pausoz pausoko aplikazio bidea markatu zuten batak eta besteek, eta pausoz pausoko bide hori arau bihurtu da, oro har, ordutik honako ibileran.
|
|
|
Nola daude kontuak 2007 ikasturtean? Bete al dira
|
Euskararen
Erabilera Normaltzeko oinarri legeak agintzen zituen xede nagusiak. Ba al dago, gaur egun, euskaraz zein gaztelaniaz ikasterik?
|
|
|
EEN legearen asmoa
|
euskararen
erabilera normaltzea da. Halaxe du izenburua ere:
|
|
2011
|
|
|
Liburu honen abiapuntua 2007an Euskaltzaindiak egin zituen Jagon Jardunaldietan dago.
|
Euskararen
Erabilera Normaltzeko Oinarri Legea 25 urte betetzen zituenez, legeak mende laurdenean izandako bilakaeraz gogoeta saioa egin zen aipatu jardunaldi horietan. Alde askotatik jorratu zen gaia:
|
|
|
|
Euskararen
erabilera normaltzeko plangintza 312
|
|
|
Kapitulu honen mugarri kronologikotzat unibertsitateko euskarari buruzko bi plangintza hartu ditugu: batetik, Bilboko Unibertsitatearen planifikaziorako Beharrizanen Lantaldeak prestatutako Premia larriko neurrien txostena (1979), eta bestetik, UPV/EHUko Andoni Iriondo errektoreordeak prestatutako
|
Euskararen
erabilera normaltzeko plangintza (1990). Funtsean, bada, 80ko hamarkadan euskarazko irakaskuntza unibertsitatean hedatzeko berebiziko eragina izan zuten gertaerak, prozesuak eta protagonistak aztertuko ditugu.
|
|
|
Hortaz, Andoni Iriondo euskara errektoreordeak abiatutako hizkuntza plangintzak (edo
|
Euskararen
erabilera normaltzeko plangintza, 1990) aipatutako bidea irakaslegaiak lortzeko, hau da, graduatu ondokoentzat testuak prestatzeko formazio bekak sortzea, Zientzia Fakultatetik zetorren.
|
|
|
Balantze gisara, hemen aurkeztu dugun UPV/EHUko
|
euskararen
erabilera normaltzeko plangintza bost urterako zen, baina Xabier Kintanak zioena («legerik onenaz ere, bidea oztopoz beterik» (Kintana Urtiaga, 1994c: 240)) plangintzari aplika diezaiokegu.
|
|
|
Biek atera zuten lehen zenbakia 1989an eta gaur egunera arte iraun dute. Biak ala biak UPV/ EHUko lehen euskara errektoreordeak, Jacinto Iturbek, kudeatu zituen, eta ondoren Andoni Iriondok unibertsitatean
|
euskararen
erabilera normaltzeko lehen plangintzan txertatu zituen.
|
|
|
2.8
|
Euskararen
erabilera normaltzeko plangintza
|
|
|
UPV/EHUk euskararen normalkuntzarako hiru plangintza ezagutu ditu, (lau Bilboko Unibertsitaterako Beharrizanen Lantaldeak prestatutako Premia larriko neurrien txostena (1979) aintzat hartzen badugu):
|
Euskararen
erabilera normaltzeko plangintza (1990), UPV/EHUko Euskararen Erabileraren Normalizaziorako II. Plangintza (1999), eta UPV/EHUko Euskararen Plan Gidaria (2007/ 08/ 12) (2007). Plangintza bakoitzak berezko ezaugarriak ditu eta bakoitzak azterketa sakon bana luke, dena den, 1990ekoa aztertuko dugu, neurri batean ezezagunena baita.
|
|
|
Berdin gertatzen da Zalbideren liburuarekin, hizkuntza plangintza aztertzen duenarentzat ezinbesteko tresna da. Bertan,
|
Euskararen
Erabilera Normaltzeko Oinarri legeak eskola munduan azken hogeita bost urteotan zehar izan duen eragina aztertu nahi izan du autoreak. Liburuak hamar kapitulu ditu, eta, hezkuntzaren garapenaren azterketa ez ezik, legeen nondik norakoak, emaitzak eta ebaluazio oso bat eskaintzen ditu.
|
|
2012
|
|
|
Izan da gauza bat... ez dakit bultzatu den hitza, baina naturalagoa da","... egin dena da gelditu joera bat(...) arlo batzuetan sartu euskara"," Joera zen erdaraz aritzea adin batekoak baina orain adin batekoak euskaraz aritzen dira. Joera hori aldatu da(...) gero, gurasoek estimatzen dute, ematen diote halako garrantzia euskarari" (ibid.). eskolak herrian
|
euskararen
erabilera normaltzen lagundu du. Normaltze
|
|
|
Buruntzaldeko bost enpresa berri,
|
euskararen
erabilera normaltzeko prest
|
|
|
Usurbilgo Talleres Mecánicos Manuel Etxeberria S.A., Hernaniko Adarra lan tresnak eta Panificadora de Hernani, Lasarte Oriako Compañía Hostelera del Norte eta Andoaingo Orma Jaki Ona enpresek
|
euskararen
erabilera normaltzeko Buruntzaldeko udalen" Baietz gurean" egitasmoarekin bat egin dute. Atzo sinatu zuten hitzarmena, udalerri bakoitzean kokaturiko enpresak bere herriko erakunde nagusiarekin, Lasarte Oriako Manuel Lekuona kultur etxean burutu zen ekitaldian.
|
|
|
Diru-laguntza kopuru handienak plana martxan jarri berritan banatuko dituzte udalek. Euskalduntze bidean, plana bera gauzatzen joan ahala, urratsak ematen joan ahala,
|
euskararen
erabilera normaltzeko beharra hainbestekoa izango ez denez, udalek banaturiko diru-laguntza kopuruak murrizten joango dira. Sinatze ekitaldian zehar, Buruntzaldeko gainerako enpresei antzeko urratsak ematera animatu zituzten.
|
|
2013
|
|
|
Euskal narratibaren kanonizazio prozesua aro demokratikoarekin batera abiatu da eta aldaketa handia ekarri zuen euskal literaturaren paradigmetan. Hausturarik eragin ez bazuen ere, sistema literarioaren finkatzeko baldintzak sortu zituen, bereziki, euskararen koofizialitate legearen bidez, zeina 1979ko Autonomia Estatutuaren eta 1982ko
|
Euskararen
Erabilera Normaltzeko Legearen ondorioz heldu zen. Bereziki, hezkuntzaren alorrean eredu elebidunak ezarri izanaren ondoriotzat jo daiteke irakurlegoaren premien aldakuntza eta erakundeen politika kulturalak argitalpengintzari laguntzeko partidak ezarri izanaren fruitu argitaletxeen sorrera.
|
|
2014
|
|
|
Esperientzia elebidunak lehenago hasiak ziren Euskal Herrian ikastolen bidez, baina guk lan honetan 1982 ikasturtea hartzen dugu hasierako erreferentzia gisa, garai horretakoa baita
|
Euskararen
Erabilera Normaltzeko Oinarrizko legea.
|
|
2016
|
|
|
474
|
Euskararen
erabilera normaltzeko xedea, formulazio intelektual eta juridikoei dagokienez batez ere 1977tik 1982ra artean hezurmamitua, adostasun handi samarreko bateratze saio baten fruitu izan zen bere garaian. Xede nagusi horren aplikazio lanean aurrera egin ahala desadostasunak eta kontrako jarrerak indartuz joan dira, ordea.
|
|
|
164). Horko" lehendabizi ikasi, gero egin" paradigman oinarritzen da, funtsean, 1982ko
|
Euskararen
Erabilera Normaltzeko Oinarri Legea. Asmo konkretu operatiboei dagokienez xede eskakizun bat du guztien gainean, zorrotz eta global396:
|
|
|
Artikulu horietan adierazten den bezala, UPV/EHUk hizkuntza ofizialen erabilera normal eta ofiziala bermatu behar du, bai irakaskuntzan bai ikerketa zientifikoan. Euskara Batzordearen eskumena izango da
|
euskararen
erabilera normaldu eta hobetzeko neurri egokiak proposatzea eta hizkuntza normalkuntzako neurriak urtero ebaluatzea.
|
|
2017
|
|
|
10/ 1982 legeak, azaroaren 24koak,
|
euskararen
erabilera normaltzeko oinarrizkoak 35 urte bete ditu. legeaz geroztik, euskararen ezagutzan aurrerapen nabarmenak gertatu dira. halere, erabileraren esparruan aurrerapausoen abiadura motelagoa izan da (garcia, 2004). huhezik aretxabaletan eta eskoriatzan ditu bi campusak. aretxabaletari dagokionez, 2016.urteko herriz herriko kale neurketetan biztanleen %45.5ak egin du euskaraz, nahiz eta euskaraz... elebidunen proportzioa, mintzakide taldearen tamaina eta hizkuntzarekiko leialtasuna (isasi eta iriarte, 1998).
|