|
2000
|
|
|
Abertzaletasuna ez zela euskaltzaletasunaz aparte egiten ahal pentsatzen genuen. Euskal Herria behar zela salbatu euskaldunekin,
|
euskaraz
bizitzen zirenekin; Game herrian edo Larrainen. Guk taldearen «politika» abertzaleen mezua euskaldunen etxetaraino eramatea izan zen.
|
|
|
Gure gazte gehienak euskaldunak dira% 50etik gora eta gehiengoa. Orduan, gazte askok ez du familian euskara hitz egin izanaren eredurik eta, beraz, berak asmatu du familian
|
euskaraz
bizitzeko eredua.
|
|
|
Lehiaketa eskolekin egiten den programa zabalaren ataletako bat da. Programarekin eskolen barruan zein kanpoan haurrak
|
euskaraz
bizi daitezen lortu nahi da. Eskolek oso ondo erantzun diote.
|
|
|
Berbetan euskara elkartea 1995ean sortu zen Balmasedan, herriko euskaldunak batzearren. Izan ere, Balmasedan
|
euskaraz
bizitzea zaila zen, euskaldunak sakabanaturik zeudelako, eta girotze lana egin beharra zegoela ohartu ziren. Hirurogei bazkidek osatzen dute elkartea eta laster bazkidetza kanpaina bat jarriko dute martxan, kopuru hau handitzeko asmoz.
|
|
|
Hasieratik euskarazko kalitatezteko hezkuntza eskaintzearren lan egin dute, eskola ordutik kanpoko jarduerei garrantzi handia emanez. Ildo horretatik,"
|
Euskaraz
Bizi" ekimena jarri zuten abian, euskara klasetik at ere hitz egin dadin.
|
|
|
Hezkuntza proiektua sendotzeko nahiari jarraiki,"
|
Euskaraz
Bizi" ekimena dute martxan. Egitasmo horren baitan antzerkigintza, kantagintza, bertsogintza tailerrak dituzte, euskarazko ikastaroak eskaintzen dizkiete gurasoei, eta barnetegiak antolatzen dituzte, ikasleek etxetik eta herritik kanpoko inguru euskaldunak ezagutu ditzaten.
|
|
|
ez dut irakurri Sagastizabalen" Kutsidazu bidea Ixabel" liburua, baina nire orduko esperientzia ere antzekoa izango zen. Orain oroitzapen goxoa dut, baina orduan ikusi nuen zer den
|
euskara
bizia. Ordura arte ikasitakoa ere bizia da, Bilboko tabernetan eta asko egiten genuen, baina baserriko mundua zer den, eta...
|
|
|
"(...) Nafarroan euskaldunak ez gaituztela maite iduri baitu, euskaldunei bizimodua gero eta zailagoa egin nahi digutela. Ikusi bertzerik ez agintarien adierazpenak, euskararen erabilpena murrizteko proiektuak, euskaldunoi
|
euskaraz
bizitzeko eskubideak ukatzea, euskarazko lanentzako laguntza ttikitzea. (...) Euskararen izena zikindu ere bai, ez dakitenendako bereiztale gertatzen dela erranez.
|
|
|
Beste bat baino hobea edo kaskarragoa den edo ez esperientziak esan du. Esan ere egin behar dut" Euskaraz Mintza" programak"
|
Euskaraz
Bizi" rekin kontestu bertsuan ikusten dudala baino aipatu lez inoiz ere ez lehian. Euskaraz Bizi esperientzia orain arte behintzat Ikastolen Elkarteak eskaintzen zuen zerbitzuen artean egon da eta eskola publikoek ez dute parte hartzerik izan.
|
|
|
Esan ere egin behar dut" Euskaraz Mintza" programak" Euskaraz Bizi" rekin kontestu bertsuan ikusten dudala baino aipatu lez inoiz ere ez lehian.
|
Euskaraz
Bizi esperientzia orain arte behintzat Ikastolen Elkarteak eskaintzen zuen zerbitzuen artean egon da eta eskola publikoek ez dute parte hartzerik izan. Egoera hau gainditze bidean dagoela uste dut eta denontzat pozgarria izango da.
|
|
|
Haurra gelan utzi berri duen ama hau ere bai. 31 urte bete ditu ikastolak, 93an publifikatu zen eta 10 urte badira"
|
Euskaraz
Bizi" proiektua abian jarri zutela. Hizkuntz Normalkuntza Proiektuaren barruan ere badaude eta berriki" Euskaraz Mintza" aplikatzen hasi dira jangela orduetan.
|
|
|
Seaska federazioan biltzen diren ikastolek aldiz"
|
Euskaraz
bizi" proiektua, Euskal Herriko Konfederakundeak lantzen duen proiektu bera lantzen dute.
|
|
|
Kezka hau
|
euskarak
bizi duen ukipen egoeratik abiatzen da. Izan ere, aspaldikourteetan gaztelaniaren eta frantsesaren eraginpean eta normalkuntzarako oinarrizkotresnen gabezian bizi gara17 Eta horrek hizkuntzaren ordezkapen prozesua abian jarrieta indartzeko erraztasunak ematen ditu.
|
|
2001
|
|
|
Uztaritzen egindako bileran,
|
euskara
bizi publikora hedatzeko ekimen berriak abiatzea erabaki du. Azaroaren 5a eta 11 bitartean euskararen astea antolatuko du euskarak toki publikoetan bere lekua izan dezan eta publiko zabalari hurbil dakion helburu izanik.
|
|
|
Hamairu ataletan banatuta dago liburua: " Gazteei buruz eta euskarari buruz kontuan hartzekoak"," Ikastetxeko dekalogoa","
|
Euskara
bizia"," Akatsak zuzentzen"," Gazteen erregistro kolokiala"," Motibazioa testuliburutan"," Aisia eta eskola"," Komunikabideak"," Aisialdia"," Hitzarmengintza"," Kuadrillategi"," Udalerri bateko plana", eta" Zenbait programa gehiago".
|
|
|
Euren xederik behinena Deustualdeko euskaldun komunitatea trinkotzea da, eta helburu horri eutsiz, gizartearen esparru guztietan euskararen normalizazioa lortzeko tresna eraginkorra izan gura dute. Hori guztiori erdietsi nahirik, lehendabizi euskara elkarteak aurrerantzean jarraitu beharreko lan ildoak (Deustuko euskaldunon elkar ezagutza erraztu,
|
euskaraz
bizitzeari muzin egiten dioten euskaldunengan eragin, euskarari dagozkion funtzioak berreskuratu, besteak beste) zehaztu, eta aldi berera, lantaldeak eratu zituzten xede eta ildoen gauzatzeko. Bilgune lan taldeak taberna txokoa egitasmoa lantzen du.
|
|
|
" Euskarak bai Argantzunen eta bai Trebiño osoan onarpen handia dauka eta bai euskaraz ikasteko edota euskara bera ikasteko eskaria Arabako beste edozein lurraldetako bestekoa edo handiagoa da", azaldu zuen Argantzuneko alkateak. Konderriko ia 2.000 biztanleek
|
euskaraz
bizitzeko aukerak izateko bidean, pauso bat izango da beraz, aurtengo ikastolen jaia. Aurrerantzean eskaera horri erantzuteko erraztasunak izan nahi dituzte bertakoek.
|
|
|
Euren osmosia erabiltzen baitute, egoera honi azalpena emateko aitzakia moduan". Argantzundarren eta Trebiñoarren ustez baina, behin baino gehiagotan adierazi duten moduan egoera honek ez dauka zentzu larregirik eta Euskal Herriaren barruan eta
|
euskaraz
bizitzeko eskubidea agertu dute askotan.
|
|
|
Euskarak normaltasuna behar du, eta normaltasuna ez da irakaskuntza bakarrik, bizitza osoan euskaraz aritzeko eskubideez ari gara. Gure neska mutiko hauek euskaldunak dira, bertakoak, Erriberakoak, eta
|
euskaraz
bizi nahi dute, baina legeak ez die aukerarik ematen, ez errotulazioan, ez administrazioarekin izan beharreko harremanetan,... Normalizazioa ez dago, eta normaltasunez ez da ikusten.
|
|
|
Juan San Martin (EAEko Ararteko, Europako Ombudsman Erakundeko buru, euskaltzainburuorde eta urgazle...) Argizaiola Sariarekin omenduko dute larunbatean San Agustin Kultur Gunean opsatuko den ekitaldian. Azokan egingo diren ekitaldiek, berriz, Astarloa anaien lanarekin izango dute zerikusia; Durangoko bi anaiok euskararen alde, etxean eta atzerrian egindako lanaz eta
|
euskarak
bizi duen egoeraz gogoeta bultzatuko dute egun hauetan. Bestalde, Bitoriano Gandiagari omenaldia eskaini zion Gerediaga Elkarteak abenduaren 1ean.
|
|
|
Gero, berriz, gure gain hartu behar izan dugu. Euskal literaturari eta
|
euskararen
biziari buruz horixe ikas dezagun eta, ikastea nahikoa ez delarik, buru bihotzetan josi: lan nekagarri hori, ia ezin jaso ahalako zama astun hori gure gain dagoela, ez duela bestek egingo, ez digula inork eramango.
|
|
|
ohitura burdinazko katea baino lokarri etengaitzagoa baita. Eta
|
euskara
biziko baldin bada âeta gure aurrekoena ez baina geure izaera benetan azalduko baldin baduguâ, gure herrietako biziera nahasia euskaraz jarri behar nahitaez: gaurko ezinegona, bizibeharra eta ezin bizia, handinahia, diru gosea, maitasun gorrotoak; gaurko gizonen ametsak, zuhur edo zoro; ezerezaren gau beltzean âhiltzeko sortuaâ, nondik datorren eta zertarako den ez dakienak daraman huskeriazko ibilera galdua eta bera baino goragoko zerbaiten alde gizona bere buruari uko egitera behartzen duen indar ezkutua.
|
|
|
Hizkuntzak elkar bizitzarako tresnak diren heinean, oso gogoan izan genuke gure herriaren elkar bizitzak berdin berdin behar dituela, maila eta premia berdinaz alegia, guztion ekarpena eta autokritika. Gure artean
|
euskara
biziago eta indartsuago nahi genukeenok zer egin izan dugun gaizki, eta zer ongi, patxadaz aztertu eta aitortu behar dugun bezala, euskararen normalkuntza beste inoren eskuetan âbatik bat, abertzaleon eskuetanâ utzi izan dutenek ere ez lukete kontzientzia lasaigarririk ikusi gure autokritikan. Alderantziz, iruditzen zait euskara arrotz begiz  ikusi izan dutenek badutela garaia beren okerraz hausnar egin eta hizkuntz  bizikidetza beren arazoa ere badela onartzeko.
|
|
|
Bigarren arrazoi honegatik gehiago: herri honetako zati abertzalearen proiektua da euskara biziberritzea edo
|
euskaraz
bizitzea, edo nahi dena. Abertzale ez denak ez du obligaziorik.
|
|
|
Baina batez ere, gizartearen gehiengoak euskararen aldeko eta euskararen normalizazioaren aldeko apustu garbia egiten duela jabetu direnean.
|
Euskarak
bizirik diraueno, eta areago, aurrerapausoak ematen dituen bitartean, herri autogestionatu bat sortzeko arriskua ikusten dute, eta beldur eta kezka horren ondorio dira erasook.
|
|
|
Behin helburuak definituta bitarteko eta tresnez baliatzea ezinbestekoa izango da. Horrek besteren artean eskatzen du, plan neurri zehatzak diseinatu eta aplikatzea, hiritarren aldekotasuna eta jarrera aktiboa lorteko gure argudio eta arrazoiak aberastu eta elikatzea, hiritar eta erakundeei
|
euskaraz
bizitzea erraztuko dien zerbitzuak gorpuztea, euskararen aldeko akordio politikoak bilatzea... °
|
|
|
Badakigu ofizialkidetza mugatua dela euskararena. Haatik, horrek ez liguke euskaldunoi oztopatu behar
|
euskaraz
bizitzeko aukera eta abagunea. Beraz, helburua bada, legearen izenean, euskaraz bizi ahal izateko esparrua debekatzea, okerretara ari garela esango nuke.
|
|
|
Haatik, horrek ez liguke euskaldunoi oztopatu behar euskaraz bizitzeko aukera eta abagunea. Beraz, helburua bada, legearen izenean,
|
euskaraz
bizi ahal izateko esparrua debekatzea, okerretara ari garela esango nuke.
|
|
|
Nola? Euskaraz kalitatezko irakaskuntza eskaini eta gizarte zibilean
|
euskaraz
bizitzeko abaguneak sortuz. Irakaskuntza kalitate eta sinesgarritasun osokoa, hau da, gerogarrenekoan irakaskuntzaho rren hartzailea aintzat hartuko duena gizartea ren barruan.
|
|
|
1) Euskara Euskal Herria lurralde osoan egituratzen duen elementua da. Euskarak lurraldea markatzen du, eta lurralde osoan gizartearen aldekotasuna dago bertan
|
euskaraz
bizitzeko aukera izan dadin.
|
|
|
Oinarrizko Bai euskarari! oinarri hartuta,
|
euskaraz
bizitzeko eskubidea aldarrikatzea eta hori gauzatuko duten neurriak sustatu edo sortzea izan da urteetan euskalgintzak egin duen lana, eta bide berari jarraitu behar dio, unerik latzenetan ere bere lanari eutsiz. Eta lan hori, dudarik gabe, bi modutan egin behar du:
|
|
|
Alabaina, guztiz gehienek, Axularretik haste –hauxe gizon bekaiztia! – beren prediku txukun eta hitzetan abusu gai bakartia apalesten zuten. Apez eta notable herrokek, Betty Dodson amerikar ikerlariaren pare,
|
euskara
bizitzen lagunduko zuten arraiki Ontsa Hilçeco bidea liburuxken ordez Egociro masturbatçeco soroac epaitu baldin bazituzten, eiki. Balaka bat, balaka bi.
|
|
|
Egia da, bestalde, hiztegigintzan dauden joera berriagoak saiatu direla Landucchiren hiztegiari duen dudagabeko garrantzia aitortzen, purismo antzuak alde batera utzirik, Gasteiz aldean orduan hitz egingo zen euskararen lekukotasuna ematen digunez, eta beraz, inoizko
|
euskara
bizi baten lekukotasuna ematen digunez. Puntu honetara iritsirik gogorarazi behar da azken gogoetek eta espekulazioek aitortzen dutela Gasteizko XVI. mendeko euskara hagitz kutsatua izango zela bai tratulari kastillanoek erabilitako hainbat hitzekin, nola mandazain eta bidaiari errioxarren erromantzearekin, eta are Bizkai aldeko kostaldetik etorririko marinel eta menturazaleen euskararekin ere.
|
|
2002
|
|
|
Beharbada nahikoa zela erizten zutelako gaztelerazko katean egiten ziharduten ahaleginarekin. Kontua da beste behin euskaldunok
|
euskararik gabe
bizi behar genuela egunerokotasuna.
|
|
|
Funtsezkoa zen hurrengo galdera ere, antza denez, herri xehea euskara galduz omen zihoan-eta, nahiz eta azkenaldi hartan euskal literaturak gorakada handia egin izan. Eta ea zergatik literaturaren loraldiak
|
euskara
bizia indartzeko ondore hoberik ez zekarren jakin nahi zuen Bengoetxek. Are gehiago ausartzen zen mahaigaineratzera:
|
|
|
Ildo horretan, Sarea zerbitzuko koordinatzaile Patxi Labordaren iritziz," ez bakarrik Europan, Espainiako Estatuan bertan Nafarroan
|
euskarak
bizi duen egoeraz eta sufritzen ari den erasoez oso gutxik dakite, albisteak tentu handiz helarazten baitituzte. Sarea web orriak egoera horri nolabait buelta eman nahi dio, erabakiguneetara etengabe informazio objektiboa eskainiz, Sanzen Gobernuak hartzen dituen neurri murriztaileak kanpoan ere ezagutu daitezen".
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoari dagokionez ere, esan ditudan arrazoiengatik, ez dut espero sekulako igoerarik erabileran. Baina bai espero dezaket
|
euskaraz
bizitzeko aukera errealak dauden tokietan erabilera handiagoa izatea. Toki horietan ez dugu behar bezala asmatu, edo behintzat ez da ikusten.
|
|
|
Orain, kilometro dezente egin ditudanean, euskararen bilakaera eta berreskurapenerako erritmoa bizkortu dezadan erregu egin didate. ...en ari diren aldaketez eta joerez jabetzea, hiztun taldeen arteko harremanak aztertzea, harreman sareetan diren etenak eta oztopoak gainditzeko estrategiak zehaztea, gure esku dagoena eta besteen esku dagoena ondo identifikatzea, eragile bakoitzaren egitekoaz ondo jabetzea eta alderdi batzuen epe laburrerako mugimenduei so ibili beharrean lehia antzuetan denbora ez galtzea eta indarrak ez ahitzea,
|
euskaraz
bizitzeko aukerak nonahi eta noiznahi sortzea, hiztunen jokabideetan eragitea eta eragingarri bilakatzea, horiek eta are gehiago ditut, ez gainerakoen erritmoan neurean baizik helmugara egunen batean eta ziur naiz iritsiko naizela iritsiko banaiz.
|
|
|
Batez ere sukaldaritza eskoletako ikasle, zerbitzari, somelier eta sukaldariei zuzendurik badago ere, ikastaro honek edozeini irekiko dizkio ateak, hau da, sukaldaritza
|
euskaraz
bizi nahi duen orori dago zuzendua. Irakasle eta hizlarien artean izen ezagunak aurkituko ditugu.
|
|
|
Urretxu eta Zumarragan
|
euskarak
bizi duen egoeraz hitz egin diezagun, Sebas Iturrioz urretxuarra elkarrizketatu dugu. Zintzo Mintzo Euskaltzaleen Elkarteko lehendakariordea da, eta lehenik eta behin elkartearen beraren sorrerari buruz berba egin diezagun eskatu diogu.
|
|
|
Egile asteasuarrak hiru euskaldun mota bereizi zituen. Batetik, euskaldun patetikoak, hau da, euskaldunak izanik
|
euskaraz
bizi nahi dutenak eta, euren buruarekin kontraesan izugarrian, aukera hori kontzienteki egiten dutenak euren burua behartuz (militanteak ere deituak). Patetiko hauekin batera, sinpatikoak egongo lirateke, euskal mundua maite eta itxuraz errespetatzen dutenak, baina inongo behar eta obligaziorik sentitzen ez dutenak euskaraz bizi eta sentitzeko.
|
|
|
Batetik, euskaldun patetikoak, hau da, euskaldunak izanik euskaraz bizi nahi dutenak eta, euren buruarekin kontraesan izugarrian, aukera hori kontzienteki egiten dutenak euren burua behartuz (militanteak ere deituak). Patetiko hauekin batera, sinpatikoak egongo lirateke, euskal mundua maite eta itxuraz errespetatzen dutenak, baina inongo behar eta obligaziorik sentitzen ez dutenak
|
euskaraz
bizi eta sentitzeko. Azken taldea antipatikoek osatuko lukete, eta hauen inguruko deskribapenak beharrezkoak ez direlakoan nago.
|
|
|
Euskararen aldeko jarrera nahikoa ez dela, genioen sarreran; afe gehiago,
|
euskarak
bizi duen egoera agonikoan, alde egote gozo hori bihur daiteke kontzientziak lasaitzeko eta borondateak desmobilizatzeko aitzakia, beti baita erosoagokorronte indartsuenari jarraitzea. Batez ere kanpo presiorik ematen ez bada; etajakina da orain arte industria munduak ez duela transmititu presio hori, egunerokokomunikazio giroari dagokionez behintzat.
|
|
|
aparta gaitezen.Hizkuntzen konbibentziak ez du eskatzen leku fisiko berean bizi beharrik. Eraikidezagun
|
euskaraz
biziko den unibertsitate eremu berezitua. «Bi kate; biak ebakibeharrezkoak; bat gorputzaren bizitzeko, bestea gogoaren askatzeko», zioenabestiak; horixe dio gure leloak ere.
|
|
|
Bizkaiko hiriburuan euskal elkarte horrek duen Kafe Antzokia izeneko kulturgunean kokatzen da emisora, eta oso inguru erdaldunean dagoen arren, finkatuz joan da. Hasieratik, irratiaren sortzaileen asmoa euskaldunak
|
euskaraz
bizitzeko elkarguneak eskaintzea izan da, elkarteak antolaturiko beste ekintzetan gertatzen den bezala:
|
|
|
eskaintzen zaio erdal irakurleari eta erdaraz bakarrik alfabetatua den euskaldunari edo, euskalduna izanik, erdal produktu mediatikoa gogokoa duenari. Erdal medioek arreta txikia eskaintzen diote euskaldunari,
|
euskaraz
bizi eta euskarazko kulturgintzan diharduenari. Eta arreta txiki hori, kasu askotan sentsazionalismoari (esate baterako, euskal erakunde bat epaitegietara deitua denean) eta kanpainei (Bai Euskarari edo Ikastolen aldeko festak) lotuta dago.
|
|
|
Honezkero badakizu, ondo jakin ere: hitz potoloak dira kultura aniztasuna eta komunikazioa, baina txikiak herri askorenak, baita geure herriarenak ere?
|
euskaraz
bizi den kolektiboarenak?. Desberdinen artean bizitzea tokatu zaigu, bai geuri, euskaldunoi; baita erdaldunei eurei ere?.
|
|
|
Denak gaude, antza, euskararen alde, horretaz aspaldixko konturatuko zinen. Eta euskararen alde daude, bereziki,
|
euskaratik
bizi ahal izateko diru publikoak eskuratzen dituztenak. Bistan da euskaraz argitaratzeak eta euskal argitaletxeek laguntzak behar dituztela, hori ez dut nik ukatuko, baina zirkuluek beti behar lukete irtenbidetxoren bat kontuak normalizatu nahi baditugu, eta ezin dira hain itxiak izan:
|
|
|
Beldu rrik ez:
|
euskaraz
biziko den unibertsitatea eraikitzea ez da ghettoa sortzea. Kulturanitza izatea eskatzen dio bere buruari gizarte modernoak; bada unibertsitatesi stema igualitario eta aurreratu batek kulturaniztasunaz eta eleaniztasunaz eztabaidatzeaz gainera, horiek biak praktikan jarri behar ditu etxe barruan.
|
|
|
|
Euskaraz
biziko den campus autonomoak beste unibertsitate, eskola eta hezkuntzanahiz prestakuntzaer akundeetako euskal lerroekiko harremanak garatu lituzke modu prefe rentzial batean; beste unibertsitateek ikoak ahaztu gabe: euskaldunak gara, berebat unibertsalak.
|
|
|
I rudiekin jarraituz, zergatik ez aldarrikatu
|
euskarak
bizi behar duen basamortuan euskal unibertsitatea, euskararentzat irabazitako beste eremu guztiak bezalaxe," oasi" dugula. Oasi hauei esker iraun du euskarak bizirik eta ditugunei eustea eta berriak sortu eta hedatzea izango da biziraupenerako eta indarberritzeko bidea.
|
|
|
I rudiekin jarraituz, zergatik ez aldarrikatu euskarak bizi behar duen basamortuan euskal unibertsitatea, euskararentzat irabazitako beste eremu guztiak bezalaxe," oasi" dugula? Oasi hauei esker iraun du
|
euskarak
bizirik eta ditugunei eustea eta berriak sortu eta hedatzea izango da biziraupenerako eta indarberritzeko bidea.
|
|
|
Hezkuntza sisteman ezarritako politikak, egoera soziolinguistikoak eta gizartearen berezko eskaerak, badirudi adierazten digutela EAEn baino ez direla gutxieneko baldintzak ematen
|
euskaraz
biziko den unibertsitate baten asmoarentzat.
|
|
|
Bi botila ur, erdi betea bata eta erdi hutsa bestea erabili zituen Kike Amonarrizek euskal hizkuntzaren etorkizunari buruzko gogoetari ekiteko. (...)" uste dut euskara arriskuan ote den galderari ere bi ikuspegi horiexetatik, bi erantzunekin, ihardetsi dakiokeela; bata, euskara desagertzeko arrisku bizian dagoela, eta bestea,
|
euskara
bizi bizirik dagoela, ia ia inoiz baino hobeto. Eta biak hartu behar dira aldi berean egiatzat edo gezurtzat, zorionez edo zoritxarrez, gaur egungo euskararen egoera oso kontraesankor, polikromiko, askotarikoa delako".
|
|
2003
|
|
|
Merkataritza, ostalaritza eta zerbitzu sektorea herritar guztien egunerokotasunaren parte dira. Baina
|
euskaraz
bizi nahi duen herri batentzat zintzilik dagoen ikasgaia da, euskararen hutsunea guztiz bete gabe baitago oraindik. Baina horretarako ahaleginik ez da falta, hainbat egitasmo daude martxan eta ari dira pixkanaka euskalduntzen.
|
|
|
" Euskrz 2zi ny dt"(
|
Euskaraz
bizi nahi dut) lemapean, teknologia berriak euskaraz erabili daitezkeela aldarrikatu nahi du ikastolen festak. Unai Iturriagaren lelo hori ardatz harturik Kilometroak 2003ko abestia egin dute Alaitz eta Maiderrek.
|
|
|
Aurtengo Kilometroak en leloa deigarria da: " Euskrz 2zi ny dt",(
|
Euskaraz
bizi nahi dut). Lelo hau euskara teknologia berrietan gehiago erabiltzeko deia da.
|
|
|
Euskaltzaindiak erabaki zuen euskara batu eredua hedatzen eta indartzen zihoan aldi berean, euskalkiak endekatzen eta indargetzen zihoazela ikusten zuen idazleak bazterretako euskalkiak bereziki, eta bizkaiera modurik dramatikoenean. Euskararen ibilbideko alderdirik latzgarrien hori zuritzearen kontra zegoen; euskararen etorkizunak euskalkietatik igaro behar zuen berarentzat; edo beste era batera esanda, euskaldun natiboak direlakoak jagotean zegoen gehiago
|
euskararen
bizia, euskaldunberrien protagonismoan baino.
|
|
|
Euskalkien maitale handia zen Oskillaso. Eta bere saio idatzietan LibNeg en partikulazki maiz mintzo da euskalkien alde, zeren
|
euskara
biziaren gordailu diren eta euskara egiten dutenek euskalkiz mintzo diren. Baina didaktika alde batera utzita, literaturan idoroko du idazleak euskalkiei idatzizko tratamentua emateko tresna bikaina.
|
|
|
Joskera zuzena, esaldi egokiak, atsotitz jatorrak. Badugu non ikasi Bizkaiko
|
euskera
bizia, batik bat."
|
|
|
ez norberak irakurteko, eleizetan entzuteko baino. Eta igandero batzuk aste barruan be sarri berba bardinak edo antzerakoak entzuteak, herri euskera dotorea ta argia behin eta barriro entzuteak, beste edozein liburuk baino indar gehiago dauka, duda barik,
|
euskerearen
bizirako be. Alderdi hau ezin dogu ahaztuta itxi.
|
|
|
Sarritan izaten dot gogoan hako Mikel Zarate adiskideak esaten eustana, euskerearen etorkizunari buruz geure kezkak alkarri azaltzen geuntsazanean: " Hara, dana dala, zu ta biok bizi garean artean, behintzat,
|
euskereak
bizirik iraungo dau!." Mikel hil zala, 20 urtetik gora da; euskerearen alde lan eder ugari eginda joan jakun, gitxien uste genduanean. Eta euskerea, bizirik eta bizi izateko gurari biziaz heldu jaku mende ta milurte barriotara.
|
|
|
Elebitasunaren auziak indar handia hartu zuen garaia zen. Batzuek, Hitz aldizkariak besteak beste, «Bilinguismoak hispanizatzea esan nahiko du»73 esaten zuten bitartean, beste batzuek elebitasunaren alde egiten zuten,
|
euskarak
bizi zuen mendekotasun egoeratik ateratzeko bide moduan. Ildo horretan, 1976ko ekainean, elebitasunaren aldeko manifestua atera zuten Bizkaiko zenbait elkartek:
|
|
|
Baina mito horiek argi erakusten dute baita ere fedea eta hizkuntza hasiera hasieratik uztartuta daudela (Euskaldun fededunen haziak argi daude); laster, bat gal  tzeak bestea galtzea ekarriko duela argumentatuko dute. Eta alderantziz,
|
euskarak
bizirik irauteak aurreko guztia frogatzen du, euskaldunen antzina antzinako jatorria eta atzerritarren aurrean atxikitako independentzia, fedegabe edo fede okerrekoekin nahastu ez izanaren ohore handia, azken finean:
|
|
|
Euskarak bere albiste agentzia propioa behar du, bere herria eraikitzeko.
|
Euskaraz
biziko den albiste agentzia. Euskarazko sorkuntza lanak gogoan izango dituen albiste agentzia.
|
|
|
Albiste agentziaren erreferentzia eremu nagusia euskarazko herria izango bada, agentziaren lan hizkuntzak berak ere euskara behar du izan. Agentziaren zeregin nagusia euskarazko produkzioa euskara herriari eskaintzea baldin bada,
|
euskaraz
bizi eta euskaraz sortu behar du.
|
|
|
Bihar etzikoari begira, etorri badatorren etorkizunari berari begira, Odriozolak, Larrunen bertan, hurrengoa iragartzen digu: " euskaldunak
|
euskaraz
bizitzeko adina funtzio sozial bete lituzke euskarak, gizarte moderno bati dagozkion funtzioak". Argi dago euskarak mende zaharrak atzean utzi dituela, ahaztu barik euren balioa.
|
|
|
Urrun ari dira gelditzen berba hauek: " euskaldun jaio, euskaraz hitz egin,
|
euskaraz
bizi eta euskaraz hiltzen da hemen. Euskara aberri bat da, ia erlijio bat36".
|
|
|
Komunikazio esparru euskalduna hankamotza da. Prentsa
|
euskaraz
bizi da. Irratia euskaraz bizi da.
|
|
|
Prentsa euskaraz bizi da. Irratia
|
euskaraz
bizi da. Telebista euskaraz bizi da.
|
|
|
Irratia euskaraz bizi da. Telebista
|
euskaraz
bizi da. Ziber mundua euskaraz bizi da.
|
|
|
Telebista euskaraz bizi da. Ziber mundua
|
euskaraz
bizi da. Bizi, bizi dira; denak begibakar, denak hankamotz.
|
|
|
Era berean, irratien euskal esparruan, ezin ahaztu irrati ofizialek eurek ere lan handia egin dutela euskararen normalizazioan; beste guztiekin batera,
|
euskaraz
bizi nahi dutenei euskarri garrantzitsua eskaini izan diete: Euskadi Irratia eta Irrati Gaztea biek.
|
|
|
Gauzak horrela, gazte euskaldunak barreiaturik daude sare erdaldunetan eta euren artean hiztun komunitate ahula osa  tzen dute, komunitate hori ia ia osatu ere egiten ez dutelarik. Euskaldunak diren arren, ez dira
|
euskaraz
bizi. Euskaldunak diren arren, ez dute euskaldungoa trinkotzen.
|
|
|
" Momentu hauetan gai gara euskaraz arituko litzatekeen unibertsitatea eraikitzeko, baina arazo larriekin85". Eta bidea urratsez urrats egiten denez, badirudi
|
euskaraz
biziko den campus bat sortzea dela bidean irabazi beharreko beste koska bat. Unibertsitatea eta euskara egokiago ezkontzeko bidean, egungo egoera gainditzeko modua eskain lezakeen proposamen bideragarria iruditzen zait euskara hutsez biziko den campus autonomo berri bat sortzea.
|
|
|
Bilgune eta elkarlanerako espazio unibertsitario profesionala izan daiteke ikasgua.
|
Euskaraz
bizi diren medioen elkargunea ere izan daiteke. Euskaraz bizi nahi duten komunikazioaren era guztietako profesionalentzako plaza izan daiteke gune hori.
|
|
|
Euskaraz bizi diren medioen elkargunea ere izan daiteke.
|
Euskaraz
bizi nahi duten komunikazioaren era guztietako profesionalentzako plaza izan daiteke gune hori.
|
|
|
Eta Egunkaria ren proiektua edo Egunkaria Sortzenen proiektua, euskal gizarte osoaren babesa jasota, berriz ere kaleratzea lortu zen Egunkaria itxi zutenetik lau bat hilera. Eta Berria proiektua gauzatu zenean, produktu duin horretara
|
euskaraz
bizi nahi duten borondate guztiak bildu ziren.
|
|
|
Cambio16 aldizkari historikoaren babesa jaso duen produktu hau astekarien artean bere lekua aurkitu nahian iritsi da kalera. Oso berri garrantzitsua da hau, eta sona handiagoa izan behar zuen (mesfidantza gutxiago ere bai, seguruenik), lehenengo urratsa baita denon inbidia den katalan ereduaren bidean, hau da,
|
euskara
bizi tresna izan ez duten gizarte sektoreek ere euskal produktuak kontsumitzera erakartzeko, gizarte oso bat (ideologia edozein izanda ere) herri honetako hizkuntza ere erabiliz bizitzeko. Balio beza euskaraz irakurtzeko aukera zabalagoa izan dezagun, eta, gainera, orain arte kontu ideologikoengatik edo euskaraz irakurtzen ez zuten hainbat eta hainbat sektorek ere zer irakurri izateko.
|
|
|
Halakoen baikorkeriak ez baitu inolako funtsik hezkuntza sistema formalaren bertatik bertako ezaguera duenarentzat. Izan ere, eredurik euskaldunenak (D) ere nekez euskalduntzen du eskola umea gaurko egitura soziolinguistiko oroko rraren testuinguruan; euskalduna izatea, beti ere, jakina,
|
euskaraz
bizitzea baldin bada. Hala izan da orain arte, ahanzturak jota utzi gaituen arte.
|
|
|
hasten diren askok ez dute ikasturtea amaitzen; hurrengo urtean gutxiagok jarraitzen; oso gutxik erdiesten dute euskara maila egokia. Horietako askok, gainera, ikasteari utzitakoan,
|
euskaraz
bizitzeko dituzten aukeren urritasunagatik, galdu egiten dute ikasitakoa.
|
|
|
Oro har, faktore horiek, hizkuntza ikasteko zailtasun nekea,
|
euskaraz
bizitzeko dagoen aukeren urritasuna, euskalduntze alfabetatze sektorearen anabasa, diru laguntzen desorekak eta aldeak eta zenbait euskaltegitan euskararen kalterako ideologizazioa, neurri batean, matrikula galeraren azalgarriak izan daitezke. Baina neurri batean soilik.
|
|
|
Ez atzera, aurrera baizik, normalizazioarenirudikapenak jomuga jakin eta zehatza duenez gero: hau da,
|
euskaraz
bizi ahal izatea. Nola gauden jakiteko atzera begira dabilenak ez bide daki, hori eta horrenbestez zehazki zer adierazi nahi duen hitzetik hortzera darabilen normalizazioaren paradigmak.
|
|
|
1. Nafarroan euskararen alde lan egitea, edo besterik gabe
|
euskaraz
bizi nahi izatea, ez da sekula gauza erraza izan, baina azken urteotan UPNren Gobernuak gure hizkuntzaren kontra, eta oro har euskal kultura eta" euskal" kutsua duen ororen kontra, abiarazi dituen ekimenek are makurrago egin dute normalizazioaren bidea.
|
|
|
Euskara prestigiatzeko eta euskararen alde jarrera sendotzeko kanpainen beharra badugu, baita beren buruak euskaltzaletzat dituzten horiek pittin bat astintzeko ere. Euskal aldekotasunean lo lasaian uzten ditugun horiek aktibatu genituzke eta euskara ikastera bideratu, euskaldunentzat,
|
euskaraz
bizi nahi dutenentzat, oztopo izan ez daitezen. Beraz, irits gaitezkeen ingurune horretan, hurbil dugun horretan, eragin dugu, eta ez, behin eta berriz, arras kontra dagoen eta erraz aldatuko ez den Gobernu honen hizkuntz politika aldarazten gure indarrak eta denbora alferrik galdu.
|
|
2004
|
|
|
Julian adiskide zarauztarra Bilbora joan zen lanera orain dela hirurogei urte inguru, eta espainieraz txintik jakin gabe estualdi ederrak pasatu zituela adierazten dio, entzun nahi dionari. Julianek, berriz ere bere jaioterrian bizi dena eta ama hizkuntzaz gain gaztelaniaz ere pixka bat badakiena, Bilbon orain
|
euskaraz
bizi izatea erraza dela uste du. Hori kontatu bide diote.
|
|
|
Hara!
|
Euskaraz
bizi den hizkuntz komunitatea indartu eta hedatu dadin nahi badugu, keinuetatik aldenduz, inoren zain egon gabe, kontra daudenen jarreretan endredatu gabe, aldeko azaltzen garenok, askoz gauza gehiago egin ditzakegu. Egin beharreko horien oinarrian, konpromisoa hitza dago, gure hizkuntzaren etorkizuna arian arian irabaziko duen konpromisoa, norberarena.
|
|
|
Kanpoan daude arazoak, hor sortzen dira kezkak", esan du kezkatuta. Horregatik,
|
Euskaraz
Bizi eta antzeko proiektuekin erabilera bultzatzea dute asmo. " Ahozkotasunaz ikerketak egin dira.
|
|
|
Bada, niri iruditzen zait hizkuntza izaera bezala hartzea dagoenik eta gauzarik esperokoena eta logikoena dela Euskal Herrian,
|
euskarak
bizi duen minorizazio egoera dela kausa, batetik, eta bestetik mendeotan jendearengan agresio sentsazio bat dagoelako. Baina, noski, zer gertatzen da?
|
|
|
Baita asmatu ere. Baserritarrak, gau eta egun
|
euskaraz
bizi dira, ia erdal eraginik gabe.
|
|
|
Gotzon Garatek urte asko daramatza euskararen aldeko lanean. Euskarazko liburuak eta euskararen gainekoak paratzeaz gainera, gure arbasoen euskara eta egungo baserritarren
|
euskara
bizia jasotzen. 2003an argitara emandako lan honetan zuzen zuzen egingo du bat egungo euskal hiztunarekin eta literatura korapilatsutik urrun, eguneroko hizkeran makulu zaizkigun hainbat molde tradiziozko euskarara ekartzen lagunduko digu.
|
|
|
Urrats batzuk egin dira; langileei euskara ikasteko erraztasunak ematea, euskara batzordea sortzea, euskara gutunetan eta inprimaki batzuetan txertatzea eta kontratazio politikan saiatzea. Nolanahi den, Azkainekoak argi dauka lan handia egin behar dela
|
euskara
biziko bada.
|
|
|
Herriko Etxe euskaldunen Egunarekin egindako urratsa sendotu egin behar dela berretsi eta horretarako estatu frantsesak beste eskualdeetako hizkuntza gutxituen alde ari direnekin, bretoiekin, alsaziarrekin eta katalanekin, besteak beste, lan egin behar duela esan zuen. Amaieran, Hego Euskal Herrikoekin
|
euskaraz
bizitzeko konpromisoa berretsi eta euskararen ofizialtasuna Euskal Herri osoan aldarrikatu nahi dutela esan zuen Kazalisek.
|
|
|
Aurrerapauso ikaragarria egin dugu. Beste muturrean, berriz, edozein herri txikitako neska mutilak
|
euskaraz
biziko dira, baina erdara ere menderatzen dute, eta hirugarren hizkuntza batekin harreman gero eta errazagoa dute. Hori lorpen handia da gure aldetik.
|
|
|
Batetik euskara ikastea erabaki zuelako. Bestetik
|
euskaraz
bizitzea erabakia zuelako. Euskal literatur historian ardatztzat hartua izan den Leturiaren egunkari ezkutua argitaratua zuen... eta hizkuntzari buruzko hamaika burutapen eta lanetara murgildua ere bazen, nik ez banekien ere.
|
|
|
Urretxu eta Zumarraga
|
euskaraz
bizi ziren antzina, batik bat nekazari ziren garaian, baina orain dela pare bat mende ezkero, industrializazioarekin bat, gaztelania eta euskara elkarrekin eta lehian izan dira. Hizkera kutsatu gabe gordetzen dutenengana jo dute aztertzaileek, beren herrietako ohiturazko altxorraren bila.
|
|
|
Gazteek, bereziki Ipar Euskal Herrikoek erraxki ulertuko duten hizkuntzan, Hegoaldekoentzat parada ederra gure hitz egiteko manera, gure haserreen agertzeko erak, gure munduaren ezagutzeko aukera paregabea.
|
Euskarak
bizi dituen berrikuntzen jarraitzeko tresna egokia dugu, eskualde desberdinetako euskaldunen arteko ezagutzaren sakontzeko aukera ona.
|
|
|
Ezagunak baino ezagunagok ditugu Victor Hugoren hitzok: . Euskaraz sortu, euskaraz mintza,
|
euskaraz
bizi eta euskaraz hil. Euskara aberri da hemen; erlijio, esanen nuke kasik?.
|
|
|
Euskara darabiltenen iharduna ez oztopatzeko ikasi behar dela gure hizkuntza diote euskaldun hauek. Beren jokabidea
|
euskaraz
bizitzeko erabakia hartu dutenen ondorioa da. Euskara darabilten euskaldunekin topatuko ez balira erdara hutsez aritzeko joera lukete.
|
|
|
Euskaldunak ez dira hizkuntza politizatu dutenak. Euskaldunen nahi bakarra
|
euskaraz
bizitzea da?. 206
|