|
2002
|
|
|
Eta nolakoak diren gauzak,
|
euskaraz
ere ez dira gutxitxo saldu. Lehenengo liburuaren 15.000ren bat ale badituzte salduak, bigarrengoaren 7.000 inguru, hirugarrenaren 4.000… Horiek dira, horiek, euskal argitaletxeek beren liburu guztientzat amestuko lituzketen salmentak!
|
|
2004
|
|
|
Baina lurraldeari dagokionez, egia da: kanpoan bizi gara, gu bizi gareneko gizartean euskal kulturak ez du balio,
|
euskarak
ere ez, identitateak ere ez... Baina Ama Lurrak ez du hemendik joan zirenak epaitzeko eskubiderik, hemendik alde egin behar izan zutenen gaineko juzkuak egiteko eskubiderik ez du, are gutxiago erbestean hemengo euskaltasun bera bultzatzen ari direnak.
|
|
|
Azter dezagun, bada, guri dagokigun gizarte nazioaren eredu honetan hizkuntzari zein leku eta eginkizun esleitu zaion botere sistemaren baitan, hizkuntzaren zer nolakoak definitu nahi baditugu. Hori eta horrenbestez,
|
euskarak
ere ez du beti eta non nahi leku eta egiteko berbera izan Euskal Herriaren joan etorrian. Zertan ote datza zehatz mehatz orain eta hemen euskararen lekua eta egitekoa?
|
|
2007
|
|
|
Baserritarrak, mendian ibilki, problemarik gabe esan ahal izango dizu arbola baten aurrean, «haritza ez da pagoa»; baina kaletarrak dizu esan «zuhaitza ez da zuhaitza»1308 Biak hizkuntza berean bizi dira, baina bi mundu ikuskeratan, esan genezake (mundu ikuskera hizkuntzak beste gabe eta berak bakarrik eratzen ez duelakoan); hizkuntza berean, baina bi modutan. Eta, hala ere, gaurko euskarak biei zuhaitz bereizketak egiteko aukera berberak eskaintzen dizkie; hizkuntza guztiek ez, eta agian garai bateko
|
euskarak
ere ez. Hizkuntza osoan inoiz ez, baina beti hizkuntzan bizi gara eta higitzen gara.
|
|
2008
|
|
|
Baina Ademak baino dotoreago idazten omen zuen Baionako seminario nagusiko S. Sierre apaizak. Daranatzek Lacomberi nagi hutsa zeritzon, eta Landerretxe apaizaren
|
euskara
ere ez omen zen ona. Edonola ere, Eskualduna aldizkariak Broussain proposatzen zuen bere hautagai gisa, eta Daranatz ere prest zegoen ahal zuen neurrian laguntzeko231.
|
|
|
Urtean zehar autoa behar baino gehiago erabiltzen dugunez, Autoaren Kontrako Nazioarteko eguna antolatzen dute. Beldur naiz
|
euskararekin
ere ez ote den antzerako zerbait pasatzen. Euskararen kasuan egoeraren seinale beldurgarria iruditzen zait.
|
|
2009
|
|
|
–Airenautika textua zabaldu dot./ Airenautika textua itxi dot./ Erdarak ez deust balio(...). Baina
|
euskarak
ere ez deust balio,/ ez deust modurik, ez erresorte tresnarik/ mekanikatik iatordan harridura honen despegerako?. Poesiaren aurretiazkoa hizkera standard egin bat menderatzea da; poesia, haren hurrengo hizkera bat sortzea:
|
|
|
Gure inguruko erdarek sistema hori erabiltzen ez badute, nazioartekoa eta ofiziala izanik ere,
|
euskaraz
ere ez dugu erabiliko, ez dugu bide zaila hartuko. Beraz, zer egin?
|
|
|
Haurrak Sunbilla eta Donostia artean hazi zituen. Bere
|
euskara
ere ez du galdu.
|
|
2010
|
|
|
Horrela, XX. mendearen erdialdean Ipar Euskal Herriak ez zuen inolako ezagutza ofizialik edo administrazio nortasunik (Bearnorekin batera departamendu bakarra osatzen jarraitzen zuen; lehendabizi Behe Pirinioak gisa izendatua, gero Pirinio Atlantikoetako Departamendua bezala bataiatua); ez barruti unibertsitariorik edo elizbarrutirik ere.
|
Euskarak
ere ez zuen inolako aitortza edo izaera ofizialik. Frantsesa zen hizkuntza ofizial bakarra.
|
|
|
Manuel Larramendigandik aurrera luzaroan jasan behar izan da euskaraz joera hori: erdarazkoak ez diren hitzak sortzekoa, baina
|
euskarazkoak
ere ez. Amazigen artean berdin, idazten hasi eta hizkuntza normalizatzeko orduan, arabieraren eta beste hizkuntzen presiopean, ez da erraza izango hizkuntzaren logikaren oreka mantentzea.
|
|
2011
|
|
|
Identifikazio politikoaren diskurtsoa ere ez zaio gaurko gazte askori iristen. Gazteak ez dira militanteak eta
|
euskararekin
ere ez.
|
|
|
Identifikazio politikoaren diskurtsoa ere ez zaio gaurko gazte askori iristen. Gazteak ez dira militanteak eta
|
euskararekin
ere ez. Hau ez dago beren lehentasunetan.
|
|
|
Horregatik, ingelesa Galesen eta espainiera Hego Euskal Herrian hizkuntza normalak eta naturalak dira. Alderantziz, galesera ez da hizkuntza naturala bere jatorrizko herrian,
|
euskara
ere ez gurean. Botererik boteretsuenak efektu psikologiko horixe du lorpen liluragarri:
|
|
|
Ikusten denez, Eusko Ikaskuntzaren sortzaileak, oro har, abertzaleak ziren, baita euskaltzale deklaratuak ere. Baina euskaltzale batzuk euskaltzainak ziren bitartean, beste batzuk
|
euskararik
ere ez zekiten. Euskaltzainak zirenak, 1968an hasitako euskararen batasun prozesutik aldendutakoak ziren.
|
|
|
" Mundu honetan ezer ez da perfektua,
|
euskara
ere ez (barka digula diezagula Bernat Etxeparek). Ilargiak bere alde iluna duen bezala euskaldunizazioak" kalte kolateralak" dakartza.
|
|
2013
|
|
|
Lehenago elkartu izan bagina, gehiago hurbilduko ginen beharbada". Guretzat errefuxiatuek eta hemengo herritarrek elkar ulertzea zen inportantea, hasteko, euskara ezberdinak ditugulako, eta
|
euskaraz
ere ez beti ari. Bi kulturen txokea izan zen.
|
|
|
Nire ustez, diskurtsoaz gain, beste planteamendu batzuk berritzea ere beharrezkoa zaigula, euskara izango bada Framing Berria ereduan esaten den bezalakoa, agian gehiago, edo horrenbeste, praktikekin lotuz, diskurtsoekin lotuz gain. Adibidez, egun hauetan (irailean) telebistan ikusten ari gara zenbait politiko euskararen aldeko diskurtsoak ez dituzten erabiltzen,
|
euskararen aldekoak
ere ez direnak, batzuetan euskara erabiltzen dutela, gehienetan irakurriz bada ere, espero dutelako eraginkorragoa gertatuko zaiela horrela egitea, bere gertuko bezeroak ez direnentzako ere iritsi nahian: agian hauteskunde garaian gaudelako?.
|
|
|
Beraz, komunikaziorako eragile edo eragingarri ez diren hurrenkerak hizkuntzetatik berez desagertuz joango dira (batez ere ahozkotik, idatzizkoan komunikazioa lortzea beti ez delako lege nagusia, bestelako helburu batzuk ere izaten direlako, esate baterako, estetikoak). Aipatu unibertsal horiek
|
euskarari
ere ez zaizkio arrotz, eta linguistikak onartzen duenaren arabera, hiru motatakoak izan daitezke: substantiboak (kategoria mailakoak), formalak (hizkuntz arauekin erlazionatuak, alde edo moldez, gure alorrekoak) eta inplikaziozkoak (hizkuntzaren ezaugarrien artean gertatzen direnak).
|
|
2014
|
|
|
Nire etxean prestatu genuen diskoa. Patxik ez zekien nondik nora zihoan hori,
|
euskaraz
ere ez zekien, baina hark ematen dion indarra... Kantuari indarra eman behar zaio!
|
|
|
" errautsi" du, Xalak Gonzalez errautsi du. Frantsesez ez duzue erranen il l' a mis en poussière,
|
euskaraz
ere ez" lehertu" du.
|
|
2015
|
|
|
eta
|
euskarak
ere ez?
|
|
|
Geroago ikusi dugu euskararen izenean herrietako hainbat aldizkari doako izatearena, baina horrelakoek denboran mugatuak izan behar dute; bereziki, beste batek dirua eta dena jokatzen duenean, merkatuko arrisku guztiak hartzen dituenean, zu parean ezin zaitezke jarri doaneko eskaintza batekin. Ez da leiala, ez merkatuarekiko, ez bestearekiko, eta
|
euskararentzat
ere ez da ona. EITBren barrukoa izango zen, baina horretarako legea aldatu egin behar zen.
|
|
|
Artaxonakoa da, gizon ona, frankistek atezain lanpostua eman zioten Donostian, eta Floraren amarekin ezkondu zen, ezker abertzalekoa izan arren. Emazteak mespretxatu egiten du Benito, astapotrotzat jotzen du, ezjakintzat,
|
euskaraz
ere ez daki... Ama alaben harremana hertsia da, eta gizonak sarkinak zaizkie.
|
|
2016
|
|
|
Gure irakurleetan balitz nor edo nor zerbitzu hortan urratsa eman dezakeenik, segur urrats hori gain gainetik estimatua litekeela.
|
Euskarak
ere ez ote luke sartu behar gisa hortako alorrean. Segurki baietz!
|
|
2017
|
|
|
Tokiko eragile politikoek alderdiak buruan buru lortuko duten adostasunen arabera behartuko dute frantziar legaltasuna. Konparazione, Hexagonoan frantsesak ez beste hizkuntzak ez du izaera ofizialik, beraz,
|
euskarak
ere ez. Lehen batzarrean, Hendaiako hautetsi (EH Bai) Iker Elizaldek euskara eta frantsesa erabiltzea galdatu zuen.
|
|
|
216. Nago hiztun askoren
|
euskara
ere ez ote den praktikan (erabileran) halako ez hizkuntza bat, bizitzaren iraganbideetarako doi balio duena, bizitzaren gainerako jardunak erdaraz betetzen direlako?. Anjel Lertxundi,. Ez hizkuntza?, Berria,.
|
|
2018
|
|
|
ez dugu kultura lehen lerrora ekarri mende berri honen hastapenean. Hitzaren zokoratze prozesu azkarraren ondorioz, kirola eta gastronomia ipini ditugu lehen lerroa okupatzen
|
euskararik
ere ez dute-eta behar, bide batez esanda. Isiltasunerantz egindako bidaia bat dirudi.
|
|
|
Egindako lana eskertu zuen Urrutiak liburuaren aurkezpen orrialdeetan: " Euskaraz, lingua navarrorum delakoan, idazten duten gure poeten aukeraketan Iñaki Zabaletak eman laguntza osoa eskertu beharrean nago, bera gabe ezin izanen bainuen lan hau burutu, hizkuntza behar bezala menperatzen ez dudalako eta, ondorioz, adierazpen poetikoa
|
euskaraz
ere ez".
|
|
2020
|
|
|
Renanek zioen indoeuropar ez ziren mintzairak eta arrazak primitiboak eta ezdeusak zirela, arrazoiz espirituaren historiatik baztertuak eta" historia gabekoak", ez, boteretsuagoek, armaz josiagoek baztertuak eta eurenak inposatzearen ondorioz baztertuak, baizik eta berez, ezdeusak zirelako, garapenerako balio ez zutelako zokoratuak.
|
Euskara
ere ez da indoeuroparra, beraz, primitiboa eta ezdeusa da bizitza modernoa aditzera emateko. Eta kontu egin horri!, ez da gauza bere baitatik garatzeko, ez eta kanpotik ezerk gararazteko ere.
|
|
|
Espainolez hor dago: bujarra, ‘sodomita’, ‘atzelari’ Eta
|
euskaraz
ere ez da falta. Leizarragak idatzi zuen, San Pauloren epistoletan:
|
|
2021
|
|
|
Zure lan oso on horien ondotik. Baina nahiko bakanak dira tradizioan, eta gaurko
|
euskaran
ere ez dira erraz ikusten.
|
|
|
12.4b
|
Euskarak
ere ez du generorik markatzen, eta hitz diferenteak ditugu gauzei izenak emateko, maskulinoa eta femeninoa morfologikoki bereizi gabe: okina esaten dugu (edo panaderua), andrea izan nahiz gizona izan.
|
|
|
Euskaldun alfabetatua izan behar zara. Seaska ez dago hegemonian, eta
|
euskara
ere ez. Kontrabotere espazio bat da, eta baikor hartu behar da.
|
|
2022
|
|
|
txuleta atera, txuleta harrapatu, txuleta ondo gordeta eduki bezalako kontestuetan erabiltzen da. Hitz hori saihesten
|
euskaraz
ere ez da erraza, isileko kopia paper hori izendatzeko.
|
|
|
Inorekin hitz egiteko aukerarik ez duzunean, ahaztu bezala egiten da. Gaztelaniaz idazten ez nekien,
|
euskaraz
ere ez, gutunen bat edo idatzi nuen etxera, baina besterik ez. Donostian, Ponsol txapel denda zegoen aspaldi.
|
|
|
Euskarara ekarri ditu testuak, eta ez du ausaz egin hori ere, literatura eguneratzeko nahia asetzeko baizik. Hutsunea dagoela irizten du, bai literatura klasikoa, eta baita
|
euskara
ere ez direlako «eguneratzen».
|
|
|
mariage. Hitz hau ez dago erabat onartua alboko erdaretan (mariage, maridaje, ezkontza) eta
|
euskaraz
ere ez dabil oso lirain (uztarpean sartzea); egokitzea edo harmonizatzea nahiago izaten dute autore batzuek.
|
|
2023
|
|
|
Den dena ez omen da jakiten. Esaterako, Lutxik, dagoeneko,
|
euskaraz
ere ez daki. Nik gogoratzen dut txikitan gurekin jolasean eta, guk bezala, gaztelera ia ez zekiela.
|
|
|
Askotariko podcastak daude azkenaldian; perretxikoak moduan hazten dira edonon.
|
Euskarazkoak
ere ez dira gutxi, bai hedabideek sortutakoak, bai elkarteek, bai norbanakoek martxan jarritakoak. Baina entzuten al dira?
|
|
|
Horren karira, agerraldi instituzionala egin zuen lehendakariak, Begoña Alfaro, Felix Taberna eta Ana Ollo lehendakariordeekin batera, departamentu guztien lorpenak nabarmentzeko. Diskurtso hartan, euskaraz hitzik ez, eta
|
euskarari buruz
ere ez: gobernuak ehun egunotan abian jarritako proiektu, azpiegitura eta zerbitzu garrantzitsuenei buruz hitz egin zuen lehendakariak.
|