|
2000
|
|
|
Sortzen ditugun hiztunek, oro har, ez dute ingurune soziolinguistiko oso euskaldunik, eta euskaldunak
|
euskararekiko
atxikimendua behar du. Atxikimendu hori ez duena ez da bihurtuko bihar etzi bere eguneroko gizarte harremanetan euskal hiztun(...)".
|
|
|
Bistan da, bestalde,
|
euskararekiko
atxikimendu handia duten herrietan bizi direla.Aipatzekoa da, dena den, B taldeko hiztunak, nagusiki oso eremu urbanoan haziak zirela, erdararekin harreman estuagoan, oro har. A taldekoak berriz, nekazaritza giro osoeuskaldunean, eta itxuraz gaztelaniatik urrunago, gertueneko hizkuntz eremuetanbederen (lagunartea, herria, familia).
|
|
|
Eta gerrara joan zen Hitlerren armadan. Errusiako frontetik Azkueri bidaltzen dion gutunak gerraren horrorea eta
|
euskararekiko
atxikimendu berearen berri ematen digu. Hannoverko bonbardaketaren ondorioz, etxea galdu zuen:
|
|
2002
|
|
|
Hainbat azalpen egon daitezke
|
euskararekiko
atxikimendu falta horretarako, soziologikoak eta, baina, unibertsitatea ez da ikastola, edo ez luke izan behintzat. Unibertsitateko ikasleak pertsona helduak dira, argiak dira, eta kontsekuenteak ere.
|
|
2003
|
|
|
Ba ote?
|
Euskararekiko
atxikimendua nagusia da herritarrengan. " Euskal hiz  kuntzaren galerari aurre egiteko kontzientzia eta euskara berreskuratu behar delako iritzia ondo errotuta dago egun euskal herritarrengan35".
|
|
|
Frankismoaren hilzorikoan buru altxatze zoragarria gertatu zen Euskal Herrian, eta altxatze horren alderdietako bat
|
euskararekiko
atxikimendu bizia izan zen. Jende askok jo zuen euskara ikastera nahiz alfabetatzera.
|
|
|
Ezusteko bitxi preziatu baten bidez, Nafarroako Diputazioak bere hizkuntza zaharraren aldeko adierazpen sentibera bidali zion Gipuzkoako Aldundiari, atsegin handiz txalotuz aurrerantzean maisuek euskara jakin behar zutelako erabakia. Jakingarria da benetan adierazpen luzean agertzenduen
|
euskararenganako
atxikimendua. " Seme onek beren gurasoen ondare kutunarekiko atxikimendu sakon eta amultsua" sentitzen zutela euskararen alde, zioten Nafarroako agintariek.
|
|
|
Beti gerta daitekeelako gauzak okerrera egitea, jite patetikoko baikortasuna, ikuspegi" p raktikotik" errenta gutxikoa beherantzako interesa rekineta salgarria, bereziki orain bezalako itolarrietan. Okerr agokoak ere okertzen jarraitzeko aukera izango du, baina okerrena baliabide eta babes instituzionalarekin batera
|
euskararekiko
atxikimendua eta hizkuntza eskubideen kontzientziak euskalgintzan bertan zein gizartean duten itzala galtzea da. Okerrenoke rrena hori izatea abiapuntua.
|
|
2004
|
|
|
Kontua, hala ere, zera dela ematen du: euskara erabiliko badu, eskola umeak
|
euskararekiko
atxikimenduren bat edo behar izaten duela, eta hemen lehertzen zaigu, nola ez, gure euskaltzalearen herra: batetik, obligatu, eta hori ez da gizalegea, frankismo garaiko bihozgabeen larderia baizik; bestetik, euskara huts hutsik eman beharrean, nahastu egiten dute halako eta holako euskal edukiekin.
|
|
|
Irazuren ustez hiztun gazteen ideologia erak548 eragin zuzena du erabilera horren nondik norakoan: . Gazteengan euskarak errebeindikazio kutsua du,
|
euskararekiko
atxikimendua ideologikoa da gehiago, bizipen mailara erabat barneratu gabea?. 549
|
|
|
–Normal bihurtu behar dena, gizalegezko jarri behar dena bi hizkuntzen arteko harremana da. Euskararen normalizazioaren parte bat da
|
euskararekiko
atxikimendua eta ezagutza lantzea eta erabilera osatzea, osoa egitea alegia. Baina hori egiteko gaztelaniak duen gehiegizko estima, gehiegizko ezagutza eta gehiegizko erabilera bere osasun puntura eraman behar da.
|
|
|
hau da, euskararen normalizaziorik ez digula ekarriko euskal curriculumik gabeko eskola ereduak. Euskal kulturaren eta erreferentzialtasunaren labean berotu gabeko euskal haur gaztetxoak nola senti dezake
|
euskararekiko
atxikimendurik. Eta, jakina, hizkuntza nortasun hori garatu gabeko hiztunak zelan erabil dezake hizkuntza minorizatua?
|
|
|
Belaunaldi berrien euskara gaitasuna eta jarrera leialtasuna, dirudienez, gero eta okerrago doazkigu: . Hainbat azalpen egon daitezke
|
euskararekiko
atxikimendu falta horretarako, soziologikoak eta, baina, unibertsitatea ez da ikastola, edo ez luke izan behintzat. Unibertsitateko ikasleak pertsona helduak dira, argiak dira, eta kontsekuenteak ere.
|
|
2005
|
|
|
Euskara dakitenen kopurua hazi da Euskal Herrian; erabilerak, ordea, oso gutxi egin du gora. Erdaraz »batez ere» funtzionatzen duen euskararen aldeko gizarte batean, euskaraz bizitzeko aukera urriak dituztenek zein motibo eduki dezakete
|
euskarari
atxikimendua izateko. Euskara eta haren kultur ondarea bereizi ditugun hamarkada hauetan, gure hizkuntzaren eta kulturaren arteko etena nola berreskuratu dezakegu?
|
|
|
Lehenik eta behin, gaztelania hiztun gehiago egoteak gaztelaniara lerratzen ditu euskaldunak. Bestetik, pilotari guztiek ez dute
|
euskararenganako
atxikimendu bera, euskaldun petoak izanagatik ere. Kontua aspaldikoa da, Euzkitzek dioenez:
|
|
|
Urtetik urtera kultur mailako elgarretaratze handienetako bat bilakatu da besta hau, Euskal Herrian, bai Akitania mailan. Milaka jende etortzen da zazpi probintzietatik eta hurrunagotik ere, Senpereko aintziraren inguru xoragarrian egun alaitsu hortaz gozatzeko, eta
|
euskararekiko
atxikimendua erakusteko.
|
|
|
Oroha r, ekimen hauek guztiek, aipatu dugun azkena izan ezik, badute denek ezaugarri komun pare bat: batetik, euskararen aldekotasuna bilatzen dutela; hau da, ez direla jazoera puntual batek eragindakoak, baizik eta
|
euskararekiko
atxikimendu iraunkorra bilatzen dutela; bestetik, jendearenpartehartze aktibo eta alaia islatzera bideratuta daudela.
|
|
|
Bestetik, beste sektore zabal batek inposaketa, injustizia, alderdikeria... ikusten ditu ekinbide honen atzean; be reziki, zenbait lanpostu eskuratzeko dekretuz ezarri dituen Hizkuntz Eskakizunak direla eta (Administrazio, Osasun eta Hezkuntza alorretan bereziki, eta hauen artean geroxeago aztertuko dugun 157 irakasleen afera). Sektore hauek, edo aspalditik izan dute
|
euskararekiko
atxikimendu epela, edo zutena epeldu edo hoztu egin zaie beren bizitza pertsonalean euskararen aldeko politika eraginkor baten ondorioak nozitzen hasi direnean. (Sektore hauen sentimendu eta pertzepzioan oinarritzen dira jarraian aipatuko dugun beste Administrazioaren jokabide eta politikak.)
|
|
|
• Bestetik, era honetako gatazkak,
|
euskararen
atxikimendua lortu beharrean, asmo gaiztoko jokabideak, gatazkak eta erresuminak sortzen ditu.
|
|
2006
|
|
|
Dena, baita
|
euskararekiko
atxikimendua ere, arautu eta zertifikatzea derrigorrezkoa bihurtu duen mundu honetan, elikaduraren katea kontrolatzen duten multinazionalen jabe izan nahia asun zukua debekatzeraino iritsi da. Eta Frantzian uda honetan gertatu den anekdota inork geldiarazten ez badu ohiturazko debeku bihur daitekeena globalizazioak elikaduran nola funtzionatzen duen haurrei esplikatzeko adibide gardena izan daiteke.
|
|
|
Dena den, lehen bezala honetan ere euskaldungoa bitan bana daiteke. Batetik 35 urtetik beherakoak, hauen artean erabilera tasa% 75ekoa baino txikiagoa izanik eta, bestetik, 35 urtetik gorakoak
|
euskararekiko
atxikimendu handienekoak hain zuzen ere.
|
|
|
Euskaldunenelebiduntzegoiztiarrak negatiboki eragiten du euskararen erabileran. Izan ere ez daukagu inolako arrazoirik
|
euskararekiko
atxikimendua gazteengan helduengan baino txikiagoa dela azaltzeko. Hiztun mota ezberdinak izateak azalduko luke, neurri batean behintzat, behatutako ezberdintasuna.
|
|
|
Edo horretan ahalegintzen da behintzat. Normalizazio ekimen horiek aletzeak eta xehatzeak luzeegi joko luke, lehentxeago esan dugun bezala askotarikoak baitira, baina, oro har, euskararen erabilera sustatzea, euskararen ezagutza hedatzea eta
|
euskararekiko
atxikimendua indartzea izan ohi dute helburu. Horiez gain, lanbideak eman dion ezagutzak ere normalizazioaren inguruko ekimen, gogoeta, metodologia... berriak proposatzen eta lantzen lagun diezaioke.
|
|
2007
|
|
|
Lau gune desberdin antolatu dituzte: euskal abestien gunea, bestean txisteak kontatuko dituzte, frontoian jolasak eta konpromezuaren txokoan, Bai Euskarari aprobetsatuz, ikasleek
|
euskararekiko
atxikimendua adieraziko dute. Sasoeta Zumaburu ikastetxean ere egun berezia izango da gaur.
|
|
|
Hasiera batean, eztabaida helburuetan kokatze horrek oso oso agerian utzi ditu euskararekiko erdi ezkutuan zeuden zenbait jarrera, besteak beste, orain arte
|
euskararekiko
atxikimendu eta konpromiso eskasa erakutsi duten sindikatu eta hedabide batzuena, euskarekiko maila gehiegizkoa ez ezik euskara ikas/ irakaskuntzaren hizkuntza nagusia bihurtzeak gaztelania bazterrean uzten duela nabarmendu dutenean. Ez dituzte, ostera, gaztelaniarekiko ez eta ingelesarekiko xedeak auzitan jarri.
|
|
|
Beraz, Nafarroan gizarte zati bat dugu
|
euskarari
atxikimendu handia diona eta, koiunturak koiuntura, azken urteotan erabilera sozialaren mailari eutsi egin diona. Baina ezin dugu espero kinka horretan egoteak luzera, ala luze gabe ere, bere eragina izanen ez duenik.
|
|
|
Beraz, Nafarroan gizarte zati bat dugu
|
euskarari
atxikimendu handia diona eta, koiunturak koiuntura, azken urteotan erabilera sozialaren mailari eutsi egin diona. Baina ezin dugu espero kinka horretan egoteak luzera, ala luze gabe ere, bere eragina izanen ez duenik.
|
|
|
Baina Ignaziori, Euskal Herria betiko agurtuagatik, ez zitzaion euskaltasuna joan. Alderantziz, azken urteotan euskal kulturarekiko, eta batez ere
|
euskararekiko
atxikimendua are gehiago suspertu zitzaion. Uruguaiko diktaduraren erortzearekin, aldaketari atea ireki zitzaion herrian, eta horrekin, esperantza ere zertxobait piztu zen.
|
|
2008
|
|
|
Erkidegoaren erdigunean nukleo bat legoke eta bere inguruan zirkulu kontzentrikoak egongo lirateke. Nukleoa, hizkuntza erkidegoaren gune dinamikoena litzateke,
|
euskararekiko
atxikimendu handiena luketenak (atxikimendu praktikoa, ez sentimentala). Nukleoa ezinbestekoa da erkidegoaren sendotasunerako, beronen bizi indarrak eta dinamikotasunak nabarmen baldintzatzen dute erkidegoaren bizitasuna.
|
|
|
Erkidegoaren erdigunean nukleo bat legoke eta bere inguruan zirkulu kontzentrikoak egongo lirateke. Nukleoa, hizkuntza erkidegoaren gune dinamikoena litzateke,
|
euskararekiko
atxikimendu handiena luketenak (atxikimendu praktikoa, ez sentimentala). ra dutenek euskararen hizkuntza erkidegoaren nukleoan edo nukleotik hurbil egoteko probabilitate handiagoak dituzte. Beren kontsumo ohituretan nabarmen islatzen da hori.
|
|
|
Oso eskola gutxi ari dira oraindik ahaleginak egiten ikasle mota hori erakartzeko. Paradoxa nabarmena da, zeren aldi berean etorkinei leporatzen diegu
|
euskararekiko
atxikimendu eskasa. Baina zein ahalegin egiten ari gara harrera gizartean atxikimendu hori sustatzeko?
|
|
2009
|
|
|
Ba ote dugu baieztatzerik Gandiagak, bere aldetik, Txillardegi izan zuela bere eredu eta nolabait maisu
|
euskararekiko
atxikimendu eta bizieran. Seguruenik bai; agian 1956an haren gutun hirekin entzun zuenetik bertatik.
|
|
|
Txillardegik berak Soziolinguistika matematikoari buruzko bere liburuan aipatzen dituenak ekarriko ditut gogora: erabilera areagotu daiteke anisotropia handituz, hau da, euskaldunak euskaldunekin komunikatuz (Txepetxen euskaldunen konpaktazioaren ildotik); elebidunen
|
euskararekiko
atxikimendua eta leialtasuna handituz eta elebitasun indibidualaren maila edo kopurua handituz.
|
|
|
Badira, noski, herritarren hizkuntza jarrerarekin eta euskarak herritarren begietara duen kontsiderazio sozialarekin zerikusia dutenak. Badira, nola ez, herritar guztien eta, bereziki, herritar elebidunen
|
euskararekiko
atxikimenduarekin erlazionatzen direnak. Eta badira bestelakoak ere.
|
|
|
Bide hori arrakastaz urratzeko agente ekonomiko eta sozialak dira benetako giltzarria, herri aginteen erabakiz indarrean jar litezkeen arau eta betebeharretatik harago. Arlo sozio-ekonomikoko eragileen
|
euskararekiko
atxikimendua nolako, halako izango da euskararen aurrerakada esparru pribatuan.
|
|
|
Erratzeko beldurrik gabe esan dezakegu euskarak tokiko telebistetan, hizkuntza kuoten sistemari esker, lortu duena abiapuntu bikaina dela telebisten munduan gaztelaniaren eta euskararen artean dagoen desoreka ikaragarriari aurre egiteko; oso abiapuntu aurreratua eta indartsua, ezbairik gabe. Pozgarria da hori, euskararen erabilera soziala indartzeko eta
|
euskararekiko
atxikimendua areagotzeko esparru garrantzizkoa izan baitaiteke tokiko telebistena. Izan ere, mundu globalizatu honetako informazio globalizatua eta eduki antzerakoak une oro bazter guztietatik jasotzen dituen herritarrari tokiko telebistek balio erantsi erakargarria duen gauza bat eskaintzen baitio:
|
|
|
euskal herritarrek bere egin dezaten hizkuntza bizikidetzaren auzia. Garaia da" euskararen izenean egiten diren diskriminazioak" behin eta berriz salatu eta errepikatzea euren
|
euskararekiko
atxikimendu apala, edo epela, ezkutatzeko mozorrotzat erabiltzeari utz diezaioten.
|
|
|
Oker genbilzke, guk hala uste dugu behintzat? deskribatu berri dugun asimetria hori
|
euskararekiko
atxikimendurik ezari egotziko bagenio. Euskal gizarteak badu euskararekiko atxikimendua, eta horren froga ugari ditugu eskura.
|
|
|
deskribatu berri dugun asimetria hori euskararekiko atxikimendurik ezari egotziko bagenio. Euskal gizarteak badu
|
euskararekiko
atxikimendua, eta horren froga ugari ditugu eskura. Urrutira gabe nahikoa dugu irakaskuntzan euskarazko ereduek gurasoen erabakiz (guraso elebidun zein elebakarren erabakiz) izan duten gorakadari erreparatzea, edo Unibertsitatean ikasleek egiten duten hizkuntza hautuari begiratzea, edo helduen euskalduntzearen bilakaera aztertzea [34].
|
|
|
[36]" Askoren" diogu, ez bakarrik" asko" direlako, baizik eta, halaber," guztiak" ez direlako desafekzioa dutenak, politikaren munduan ere bai baitira, jakina denez, ez abertzale euskaltzaleak,
|
euskararekiko
atxikimendua erakutsia dutenak.
|
|
|
Abertzaletasunari (euskal abertzaletasunari esan nahi da)
|
euskararekiko
atxikimendua berezkoa balu bezala aitortzen zaio, berezko osagaitzat edo esentzia propiotzat hartzen du berak ere euskara, eta, oro har, halakotzat aitortzen diote besteek berari euskara. Abertzaletasun politikoaren leloa izan da" Euskadi da gure aberria eta euskara gure hizkuntza".
|
|
|
Politikagintzan eta eremu mediatikoan abertzaletasun instituzionalak euskarari ematen dion bultzada eta erakusten duen
|
euskararekiko
atxikimendu identitario, sinboliko eta politikoa, alde batetik, eta abertzaletasun horrek berak eguneroko jardunean erakusten duen euskararekiko atxikimendu praktikoa, bestetik, askotan ez dira neurri berekoak izaten. Tartea dago atxikimendu bion artean, bistakoa da hori.
|
|
|
Politikagintzan eta eremu mediatikoan abertzaletasun instituzionalak euskarari ematen dion bultzada eta erakusten duen euskararekiko atxikimendu identitario, sinboliko eta politikoa, alde batetik, eta abertzaletasun horrek berak eguneroko jardunean erakusten duen
|
euskararekiko
atxikimendu praktikoa, bestetik, askotan ez dira neurri berekoak izaten. Tartea dago atxikimendu bion artean, bistakoa da hori.
|
|
|
Ez goaz diskurtso zaharkitu horren erabateko desegokitasunaz ezer berririk eranstera. Kontua da, gatazka beste biderik uzten ez duten mezu horiei inolako aitzakia edo arrazoirik eman gabe aritzea beharrezkoa dela,
|
euskararekiko
atxikimendua areagotuko bada.
|
|
|
Izan ere, azken 20 urteotan euskarak nabarmen aurrera egin badu ere, eta bide horretan abertzaletasunaren aitzindaritza bistakoa eta erabakigarria izan bada ere, abertzaleen eta konstituzionalista deiturikoen portzentajeak ez baitira abertzaleen mesedean aldatu. Konstituzionalista deituriko batzuek diskurtso politikoa edo mediatikoa egiterakoan besterik badiote ere, horrek erakusten du, gizartean,
|
euskararekiko
atxikimendua hedatzeak eta areagotzeak ez dakarrela nahitaez abertzaletasunaren hazkunderik.
|
|
|
Euskal gizarteak joera politiko eta identitate guztietakoen etxe propioa izan behar duen antzera izan behar du euskarak ere gu guztion tresna. Horregatik izan behar dute tokia nornahirengan
|
euskararekiko
atxikimendua pizteko edo sendotzeko balio duten argumentu guztiek, euskara egiazki bere egiteko ez baitio inork bere pentsamoldeari uko egin behar.
|
|
|
Aldaketa politikoa orain!". Gisa honetako planteamenduek, euskararen beraren gainetik proiektu politiko jakin bat jartzen dutenez, ez dute balio gizartean oro har
|
euskararekiko
atxikimendua indartzeko eta areagotzeko: aitzitik, nahiko lan atxikimenduari ahuldu gabe eusten aukera politiko jakinarekin bat ez datozenen artean!
|
|
|
Horiek dira euskalgintza, gure irudiko. Eta komeni da gizartea bera bezain irekia izatea, hori bailitzateke
|
euskararekiko
atxikimendua gizarte zabalean hedatuz doala erakuslerik garbiena.
|
|
|
Bestalde, hizkuntza pluraltasunaren aldeko kontzientzia gizartean errotzeko eta
|
euskararekiko
atxikimendua sendotzeko, izan, bada nahitaezkoa erakargarritasuna, baina ez da nahikoa. Adostasun sozial eta politikoa da, erakargarritasunarekin batera, ezagutzatik erabilerarako zubia den atxikimendua eraikitzeko zutoin ezinbestekoa.
|
|
|
Beldur gara zenbaitetan ez ote den elikatzen ari
|
euskararekiko
atxikimendua ez baizik eta justu kontrakoa. Diskriminaziorik ezaren aitzakian euskararen ezagutza egiaztatu beharra alboratu eta euskara apaingarri soiltzat aldarrikatzen dutenek ere hizkuntza berdinkidetasunaren kontrako pedagogia egiten dute.
|
|
|
Ez dirudi arrazoizkoa denik, ezta ere, lanpostu batean jarduteko beharrezkoa den prestakuntza akademikoa partez edo osorik euskaraz eskuratu duenari eskatzea euskararen ezagutza espezifikoki egiazta dezan. Irudipena dugu, modu horretara, areagotu ordez, murriztu egiten dela
|
euskararekiko
atxikimendua jendartean. Izan ere, langa bihurtzen baita horrela euskara.
|
|
|
Euskararen ezagutza hazi den neurri bertsuan hazi al dira
|
euskararekiko
atxikimendua eta begirune soziala?
|
|
|
Chomsky-ren hitzak geureganatuz esango dugu," ezin da hizkuntzen etorkizuna aurreikusi, herritarrek egiten dutenaren esku baitago" (El Mundo,). Partida honetan,
|
euskararekiko
atxikimendua indartzea da hizkuntza pluraltasunaren balioan sinesten dugunoi bete betean dagokigun jokaldia, eta, hasteko, badakigu euskararekiko atxikimendua handitzeak besteak beste euskara eta euskal hiztunen erkidegoa gero eta neurri handiagoan eta gero eta jende gehiagorentzat erakargarri egitea eskatzen duela.
|
|
|
Chomsky-ren hitzak geureganatuz esango dugu," ezin da hizkuntzen etorkizuna aurreikusi, herritarrek egiten dutenaren esku baitago" (El Mundo,). Partida honetan, euskararekiko atxikimendua indartzea da hizkuntza pluraltasunaren balioan sinesten dugunoi bete betean dagokigun jokaldia, eta, hasteko, badakigu
|
euskararekiko
atxikimendua handitzeak besteak beste euskara eta euskal hiztunen erkidegoa gero eta neurri handiagoan eta gero eta jende gehiagorentzat erakargarri egitea eskatzen duela.
|
|
|
Guztiz zilegi da pentsamolde batekoa edo bestekoa izatea, eta zilegi da, nola ez, pentsamolde baten edo besteren alde egitea; hori guztia, gainera, euskaraz eginda, are eta hobe.
|
Euskararekiko
atxikimendua areagotzeko on ez dena da pentsamolde jakin bat indartzeko helburuarekin egiten dena, eta hala egiten dela aitortu ordez, euskararen aldeko ekimen bat balitz bezala gizarteratzea. Izan ere, euskara pentsamolde jakin batekin lotzeak eta identifikatzeak, zeinahi delarik pentsamolde hori?
|
|
|
Baina ez diote guztiek modu berean heltzen euskararen edo hizkuntzen bizikidetzaren auziari. Begien bistan dago,
|
euskararekiko
atxikimenduari dagokionez, oso ondorio eta eragin ezberdinak dituzten diskurtsoak daudela plaza publikoan.
|
|
|
Hori horrela gertatu izana, lehenik eta behin herritarren
|
euskararekiko
atxikimenduari zor zaio, eta herritarren borondatearen neurriko hizkuntza politika hezurmamitu izanari. Baina horrek guztiorrek aurrebaldintza batzuk behar ditu, arkitektura juridikoak marrazten dituen aurrebaldintzak hain zuzen ere.
|
|
2010
|
|
|
Zorionez, euskararen balioa gizarte osoak, enpresek eta herri erakundeek partekatzen dute gaur egun.
|
Euskararen aldeko
atxikimendu zabal batek aukera eman digu, azken hamarkada hauetan, euskararen normalizazio bidean urrats sendoak aurrera egiteko, eragozpenak eta ezinak gaindituta. Hala ere, bide luzea dugu gure aurrean, euskarak bizitza osoa izan dezan gure eguneroko zereginetan, kalean, lantokian edo lagunartean.
|
|
|
Egoera hori ez dute denek berdin bizi, nolanahi ere, eta zenbait faktorek garraztasuna eman edo kentzen diote euskara ezin erabili horri:
|
euskararekiko
atxikimendu naturala, politikoa edo ideologikoa; erdaraz aritzeko gaitasuna edo erraztasuna; pertsonaren uneko edo ohiko aldartea; norberaren espektatibak...
|
|
|
gaur lagunartean, bihar bikotekidearekin eta familian, etzi seme alabekin...) egiten duten hautuan euskarak leku nahikoa eta sendoa izatea, beren ondokoei euskara etxetik beretik transmitituko dien hiztun masa kritikoa gero eta zabalagoa izan dadin. beste hitz batzuekin esanda, beraz, hauxe genuke datozen urteotarako helburu nagusietako bat: herritarron
|
euskararekiko
atxikimendua sendotzea. euskal hiztunon artean euskara erabili nahi izatea sendotzea. euskararekiko leialtasun praktikoa tinkotzea. euskara hizkuntza akademiko eta formal huts izateari ataka jartzea," euskara jalgi hadi plazara!" aldarriaren ondoan" euskara hator etxera eta lagunartera!" gauzatzea, euskararen erabilera eremu ez formaletan etengabe areagotzea alegia. helburu ha...
|
|
|
azken hitza, eta azken aurrekoa ere, herritarrak dauka: hizkuntzaren erabilerari eta, beraz, sasoiari begira, herritarraren hizkuntzarekiko atxikimendu librea eta hiztunaren leialtasuna dira, ororen gainetik faktore erabakigarrienak, elikatu bai, baina arautu, inola ere arautu ezin litezkeen faktoreak, hain zuzen ere. partida honetan,
|
euskararekiko
atxikimendua indartzea da hizkuntza pluraltasunaren balioan sinesten dugunoi bete betean dagokigun jokaldia. eta herritarren atxikimendua diogunean, herritar guztiena aipatu nahi dugu: elebidunena ez ezik baita gaur elebakar direnena ere, hauen erantzukizuna ere bada-eta, euskararen eta elkarbizitzaren dema. partida honetan, azken batean, hizkuntzen elkarbizitza dagoelako jokoan, hau da, elkarbizitza sozialaren zati handi bat, eta elkarbizitza horretan denok gara partaide, elebidunak bezala elebakarrak.z
|
|
|
Partida honetan,
|
euskararekiko
atxikimendua indartzea da hizkuntza pluraltasunaren balioan sinesten dugunoi bete betean dagokigun jokaldia.
|
|
|
Maiatzaren 21etik 23ra Donapaleun euskararen erabilera sustatzeko lehen Baxe Nafarroako Euskararen Eguna ospatu da. Helburua, jendarte zabalari euskara berreskuratzera gonbidatzea izan da,
|
euskarari
atxikimendua erakusteko eta denbora berean hizkuntzan trebatzeko aukera eskaini nahi izan da.
|
|
|
154 herrikoentzat, 144 etorkinentzat. Era batez horrek erakutsiko luke
|
euskarari buruzko
atxikimendua handiagoa dela herrikoen artean etorkinen artean baino.
|
|
|
Baina ez arrazoi berdinengatik. Herrikoen motibazioa da ondarea, familia eta
|
euskarari buruzko
atxikimendua. Etorkinen helburua da integrazioa, izpiritu irekidura, frantsesaren ezagutza.
|
|
|
Euskararen hizkuntza erkidegoa zirkulu kontzentrikoz osatutako fenomeno bezala begiratzen badugu, esango genuke, batetik, nukleoa txikia dela (100.000 lagun inguru) baina euskararen biziraupenerako ezinbestekoa dela hau elikatzea, eta bestetik, nabarmenduko genuke euskararen hizkuntza erkidegoan periferia osatzen dutenen kopurua nukleoarena baino askoz handiagoa dela eta
|
euskararekiko
atxikimendua oso txikia dela geruza gehienetan baina periferia elikatzea eta nukleorantz erakartzea ere ezinbestekoa dela euskara normalizatzeko. Beraz, euskal hedabideen xedea batetik nukleoa elikatzea eta bestetik zirkulu kontzentrikoetan hedatzea izan behar da.
|
|
2011
|
|
|
Egia da ere, ikastoletan gero eta haur gehiago ari dela, eta guraso gazte zenbaitek, beraiek euskara galdu badute ere, kontzientzia hartu dute eta haurrak ikastoletan eman dituzte.
|
Euskararen aldeko
atxikimendu froga da hori, jarrera baikorra geroari buruz, baina barnealdean ere euskararen egoera oso larria da.
|
|
|
Gaiak azterketa sakona lukeen arren, ideia hauen ahultzea nabarmena dela esango nuke gazteengan. Ondorioz, gizartea alde batera badoa eta euskararen gaineko diskurtsoak bestetik badoaz, ez da erraza izango gazteen
|
euskararekiko
atxikimendua lortzea. Horrelako mezuek ez dute inolako gaurkotasunik eta beraz, euskararen aldeko mugimenduen planteamenduek gazteen errealitatera egokitu dute.
|
|
|
Inkestetan, edozein inkestan, oro har, zer galdetzen den eta nola galdetzen den inkestatzailearen xedea eta benetako jakin gurei lotzen zaizkie. hau da, elkarrizketatuek izan dezaketen
|
euskararekiko
atxikimenduaz zerbait jakin nahi badugu horri buruz, atxikimenduaz, zuzenean edo zeharbidez, galdetu behar diegu; ez badiegu galdetzen elkarrizketatuen euskararekiko atxikimenduaz deus ere jakin barik geratuko gara. hori horrela, inkesta honetan zertaz galdetzen da, euskara dela eta ez dela, zerk kezkatzen dio Lehendakaritzari?
|
|
|
Inkestetan, edozein inkestan, oro har, zer galdetzen den eta nola galdetzen den inkestatzailearen xedea eta benetako jakin gurei lotzen zaizkie. hau da, elkarrizketatuek izan dezaketen euskararekiko atxikimenduaz zerbait jakin nahi badugu horri buruz, atxikimenduaz, zuzenean edo zeharbidez, galdetu behar diegu; ez badiegu galdetzen elkarrizketatuen
|
euskararekiko
atxikimenduaz deus ere jakin barik geratuko gara. hori horrela, inkesta honetan zertaz galdetzen da, euskara dela eta ez dela, zerk kezkatzen dio Lehendakaritzari?
|
|
|
Inkestak sei eremu jorratzen ditu: euskararen ezagutza eta erabilera, erabilera esparruak, pertzepzioak eta jarrerak, hizkuntza politika, eskolaz kanpoko ikasketa eta ikasketen onarpena. horiek izan dira, kasu honetan behintzat, Lehendakaritzaren jakin esparruak; ez hiztunen eskubideak, ez
|
euskararekiko
atxikimendua, ez hizkuntza paisaia eta ez bestelakorik. Lehendakaritzak, inkestaren bitartez, jakin nahi izan du eAeko herritarren euskararen ezagutza eta erabilera nolakoa eta zenbatekoa den, jarrera batzuk nolakoak dituzten eta eusko Jaurlaritzaren hizkuntza politikarekiko iritziak zelakoak diren.
|
|
|
Aurreko hori ere lehenago aipatu dugun hizkuntzaren normalizazio prozesuarekiko eta
|
euskararekiko
atxikimenduaren araberakoa dela uste dugu.
|
|
|
Bestalde, bildutako datuen arabera, euskal kazetek egiten diote leku gehien euskarara ekarritako itzulpenen kritikei; eta dibulgazio kritika kazetaren
|
euskararekiko
atxikimenduarekin zein EIZIEren programan duten parte hartzearekin lotuta dago; bada, azken horrek berebiziko garrantzia duela begitantzen zaigu.
|
|
|
Hizkuntzaren ezagupena ez ezik dakigun hori eskolatik kanpo erabiltzeko dauzkagun aukera urriek
|
euskararekiko
atxikimendua ahuldu, gaitasunean atzera egiten erraztu, eta erdaren aldeko joera indartzea ere badakarte.
|
|
|
Praktika ideologikoak dira, baina ondorioak kontrako muturretakoak izan daitezke:
|
euskararekiko
atxikimendu identitarioa versus euskararen subordinazio linguistiko eta kulturala.
|
|
|
Berdin da, alde horretatik, keinu horren motibazioa (moda, konbentzimendu politikoa, euskaltzaletasun estetikoa, bizimodu naturala...), ondorioek aipatu bi mutur horietara jo dezaketelako:
|
euskararen
atxikimendura, euskararen agerpena normalizatuz, edo euskararen subordinaziora, agerpen hori kode nagusiaren mendean egiten baita gehienetan.
|
|
|
Eta, akaso, askotan ez gara ohartzen eragiteko gaitasunaz. Orain arte milaka izan gara
|
euskararekiko
atxikimendua agertu dugun herritarrak eta eragileak, baina hori nahikoa ez dela ondorioztatu ahal izan dugu. Hartara, atxikimendutik haratago inplikazioa beharrezkoa da egoera irauliko badugu, bestelako hizkuntza politika jartzeko beharra ikusi behar badute.
|
|
2012
|
|
|
Nik deformazio profesionala dut, baina, zorionez, nire bikotekidea euskaldun normala da, Euskal Herriak behar dituen horietako bat. Hau da, ez da filologoa, ez irakaslea...
|
euskararekiko
atxikimendu normala duena. Umeentzat, hizkuntza eta euskara plastilina bezalakoak dira:
|
|
|
Bere bilakabidea joan zen mundu bateko erakustaldi paregabea da. Herri honen kulturaren agerbidea, hiltze bidean zihoan
|
euskararekiko
atxikimendua. Alabaina, euskarak bizirik irauteko bitartekoak ukan bazituela ageri dira liburuan.
|
|
|
Gazte elebidun gehienak eskolak edo euskaltegiak euskaldundu ditu, baina inguru erdaldunean bizi dira. Orduan, erdarara jotzen dute;
|
euskararenganako
atxikimendua ere, apalagoa dute. Gazteen erdiek aitortu dute hobeto moldatzen direla erdaraz.
|
|
|
Bestalde, herrian eta inguruan ikastola mugimendua indartu nahiko genuke, proiektua zabaltzeko, sendotzeko". Bastidan bertan ere bada premia, eta ikastolarekiko eta
|
euskararekiko
atxikimendua landu nahiko lukete hurrekoen artean… Izan ere, hiriburu, hiri eta herri handietako ikastetxeetan ez bezala, hainbat lekutako neska mutilak biltzen dira herri txikietako eskoletan. Bastidakoan, kasu.
|
|
|
Barakaldoko gizartean gaztelaniaren atxikimendu komunitatea nabarmentzen dela esan liteke, jendea euskararen alde egon badago, baina euskarak ez du tokirik gizartean, ikasteko edo lana topatzeko ez bada.
|
Euskararen
atxikimendu komunitatea, euskararekiko motibazio sinbolikoa duena, aurki badaiteke ere; sarritan, motibazio hauek ez daukate erabileran eragiteko beste indarrik.
|
|
|
Gaztelaniaren atxikimendu komunitatea trinkotua dago, gainera, hizkuntza batean aritzeak hizkuntzari gaurkotasuna ematen dio, eta hizkuntza horren beharra areagotzen du. horrela, gaztelaniak bere nagusitasuna nabarmentzen duten atxikimendu komunitate eta komunitate diskurtsibo sendoak ditu.
|
euskararen
atxikimendu komunitatea ere trinkotua dago, batez ere afektibotasunaren dimentsioan. hizkuntza hau sendotzeko, ordea, komunitate diskurtsiboak eratzea beharrezkoa da, dimentsio arrazionala eransten diotelako, eta, horrekin batera, gizarte mailako hizkuntza hedatzen laguntzen dutelako. Bi hizkuntzatan aritzeak, gainera, euskararen gaurkotasunari kalte egiten dio, eta bere beharra mugatua izatera behartzen du.
|
|
|
Barakaldoko gizartean gaztelaniaren atxikimendu komunitatea nabarmentzen dela esan liteke, jendea euskararen alde egon badago, baina euskarak ez du tokirik gizartean, ikasteko edo lana topatzeko ez bada. Bestalde,
|
euskararen
atxikimendu komunitatea, euskararekiko motibazio sinbolikoa duena, aurki badaiteke ere; sarritan, motibazio hauek ez daukate erabileran eragiteko beste indarrik.
|
|
|
Ondorioz, 2000ko hamarkadatik hona ETB1eko titularrek
|
euskararekiko
atxikimendua lausotu dutenetik, euskarazko hiru hedabideen informazioa bat etortzeko gakoa ez da euskara, politika baizik. Are gehiago, 2008an, hiru hedabideek zabaldu zituzten kirol albisteek kultur berriek baino konbergentzia handiagoa agertu zuten, ETB1ek ez baitzuen euskal kulturaren inguruko albisterik titularretan eman (AEBko telebista saioak, ordea, bai).
|
|
|
Arduratzen nauena
|
euskararenganako
atxikimendua da, nork berea ez estimatzea. AIKORen, 118 zenbakian topau dot:
|
|
|
Eta nola dago? Bada, atrebituko nintzateke esatera, Araban
|
euskararekiko
atxikimendu aktiboa duen orok ezagutzen dituela arabar bertsolariak, eta baduela Arabako bertso mugimenduaren berri. 1982an pentsaezina zena, egia bihurtu da.
|
|
|
Neurri handi batean gogoarekin, nahiarekin ere lotuta dago jasotzen den erantzuna. Testuinguru erdaldun batean bizi denak
|
euskararekiko
atxikimendu indartsua baldin badu, bere ezagutza maila gainbaloratzeko joera edukiko du batzuetan. Kontrako fenomenoa ere gertatzen da batzuetan, euskara batua ezagutzen ez duelako hainbat euskaldun zaharrek euskaraz ez dakiela erantzungo du, adibidez.
|
|
|
Ondorioz, 2000ko hamarkadatik hona ETB1eko titularrek
|
euskararekiko
atxikimendua lausotu dutenetik, euskarazko hiru hedabideen informazioa bat etortzeko gakoa ez da euskara, politika baizik. Are gehiago, 2008an, hiru hedabideek zabaldu zituzten kirol albisteek kultur berriek baino konbergentzia handiagoa agertu zuten, ETB1ek ez baitzuen euskal kulturaren inguruko albisterik titularretan eman (AEBetako telebista saioak, ordea, bai).
|
|
2013
|
|
|
Framing berriak —eta euskara biziberritzeko prozesuak berak ere— arrakasta izango baldin badu, bi dira nire ustez bete behar diren urrezko baldintzak: herritarren borondatea edo
|
euskararekiko
atxikimendua, bata, eta adostasun sozial eta politiko zabala, bestea.
|
|
|
Berriro diogu: ez da erru kontua, arazo eta muga estruktural ugarik eragiten baitu honetan (euskara gaitasun erlatiboa eta harreman sareak batez ere), eta bestelako faktore ugarik (euskararen prestigioa, euskarari atxikitako balioak, euskarazko produktuen kalitate eta gogobetetze maila, norberaren euskarazko adierazkortasuna...); baina horiekin batera uste dut gogoak determinatzen duela neurri erabakigarrian
|
euskararekiko
atxikimendua.
|
|
|
Gaztelaniazkoaren mimetismotik urrun, gaztelaniaz beste euskaraz ere edukitzeko ameskerietatik ahalik eta urrunen, euskaldunoi balio propioren bat eskainiko diguten produktuek lagun diezaiokete euskararen erakarmenari, euskal hiztunen batez bestekoaren neurrira egindako kalitatezko produktuek hain zuzen ere. Askotariko hedabideek gure gizartean duten eragina kontuan harturik, euskarazko hedabideen garrantzi estrategikoa alboratu gabe eta estrategikotasunak dakarren lehentasuna ahantzi gabe bada ere,
|
euskararekiko
atxikimendua sendotzeko baliagarria dela uste dugu euskarak presentzia ahalik eta duinena izatea euskaldunek kontsumitzen dituzten hedabideetan, eta, beraz, erdara hutseko eta euskararentzako lekurik gabeko hedabiderik hemengoen artean egon ez dadin ahalegintzea. Azken batean, betikoan betiko egon ordez, bide berriak ere bilatu ditugu.
|
|
|
–
|
Euskarari
atxikimendu argia dion pertsona izatea
|
|
|
— Etxeko errealitate linguistikoa giltzarri nagusia da oraindik Arrasateko gazteen
|
euskararekiko
atxikimendu eta erabilera ohituratan. Arrasaten ere, etxean euskaraz hitz egitea funtsezkoa da kalean ere erabiltzeko.
|
|
|
Hartara, familia bidezko transmisioari bultzada esanguratsu bat eman ezean, eta, bereziki, jatorri elebiduneko euskaldunek euren seme alabei euskara ama hizkuntzatzat eman ezean, saihestezina izango da belaunaldi berri horientzat euskara bigarren hizkuntza izatea eta, ondorioz, euren egunerokoan gaztelerarako joera nagusitzea. Dela
|
euskararekiko
atxikimendu berezirik ez dutelako, dela gazteleraz aritzeko askoz gaitasun handiagoa dutelako. Alegia, aurreko belaunaldiek egindako saioa hurrengo belaunaldietara proiektatzeko gai ez garen heinean, belaunaldi bakoitzak hutsetik abiatu du berriro euskalgintzan.
|
|
|
Honako hauek dira euskal hiztun askok barneratuta ditugun aurreiritzien adibideak: euskarak zatitu egiten du, erdarak, berriz, kohesionatu; profesionalagoak dira langile (mediku, abokatu, kazetari...) erdaldunak euskaldunak baino; euskara ez da erakargarria (guay); euskaldun gutxi gara; gizarteak ez dio euskarari baliorik ikusten; gazteek ez dute
|
euskararekiko
atxikimendurik...
|
|
|
Bestalde, azpimarragarria iruditzen zait barrundiarrek duten
|
euskararekiko
atxikimendua eta nola sentitzen duten euskara euren herriko hizkuntza gisa, nahiz eta kasu gehienetan ez ezagutu.
|
|
|
Oso esanguratsua da inkestatuen %74 guztiz ados dagoela eta beste %26 ados. b." Euskararen erabilera sustatzearen aldekoa naiz" baieztapenarekin %97k bat egiten du eta soilik %3 ez dago ez alde eta ez kontra. Azken bi item hauetan
|
euskararekiko
atxikimendua ia erabatekoa da. c. Hirugarren itemean, honako baieztapen hau proposatu zitzaien:
|
|
|
Galde sortaren emaitzak ikusita, honako ondorio hau nabarmendu nahi nuke beste guztien gainetik: Barrundiako herritarrek duten
|
euskararekiko
atxikimendua.
|
|
|
|
Euskararen aldeko
atxikimendua agertzen bazen ere, hor ez zegoen jarrera politikorik. Horrek ez zuen erran nahi Euskal Herria aparteko herri bat zela uste zutenik.
|