|
2008
|
|
|
«Herri txiki batean jaio da euskal haurra, eta estatu handi batean bizitzea ez da gauza bera.
|
Hizkuntza
bat era harrigarrian mantendu duen herrian jaio da; azken gerra guztiak galdu dituen herrian; helburu handikiak ez, neurrikoagoak izango ditu... Horri lotuta egin behar dira gauzak, herritik haur horrek gero munduari soluzioak emateko».
|
|
|
Jakina denez, Babelgo Dorrea
|
hizkuntzaz
banandutako gizakien ikur biblikoa da. Nahasmenduaren sinboloa, alegia.
|
|
|
Nahasmenduaren sinboloa, alegia. Jainkoak
|
hizkuntzak
nahasiz zigortu omen zuen gizakien harrokeria. Bestelakoa da, ordea, egia.
|
|
|
Desberdintasun linguistikoak aberastasun iturri dira eta ez dute zertan nahasmenik sortu.
|
Hizkuntz
aniztasuna ez da Babelgo madarikazioaren ondorio. Beste batzuk dira horren arrazoiak.
|
|
|
Beste batzuk dira horren arrazoiak. Egia esan,
|
hizkuntz
batasunik ez da inoiz izan, ez Babel aurretik ez atzetik.
|
|
|
Babelgo Dorrearen sindromea dutenentzat, mundua askoz hobeto ibiliko litzateke
|
hizkuntza
bat bakarra balego. Hizkuntza bakarraren aldekoak dira nazionalismo guztiak.
|
|
|
Babelgo Dorrearen sindromea dutenentzat, mundua askoz hobeto ibiliko litzateke hizkuntza bat bakarra balego.
|
Hizkuntza
bakarraren aldekoak dira nazionalismo guztiak. Hizkuntza bat bakarra izatea omen litzateke hoberena.
|
|
|
Hizkuntza bakarraren aldekoak dira nazionalismo guztiak.
|
Hizkuntza
bat bakarra izatea omen litzateke hoberena. Eleaniztasuna, baina, egoera arrunta izan da giza espeziearen historian:
|
|
|
Eleaniztasuna, baina, egoera arrunta izan da giza espeziearen historian: giza komunitate gehienek
|
hizkuntza
bat baino gehiago ezagutu izan dute. Europa intelektuala elebiduna zen XVIII. mende bukaera arte.
|
|
|
George Steiner saiakeragileak bere libururik bikainenetako batean, After Babel (Babelen ondoren) izenekoan,
|
hizkuntz
aniztasunaren goraipamena egin du: «Zigorra izatetik urrun, Babel agian oso onura handia da».
|
|
|
«Zigorra izatetik urrun, Babel agian oso onura handia da». Bere egoera naturala poliglota batena izan dela aitortzen digu Steinerrek, «Euskal Herriko haurrena bezalakoa», dio hitzez hitz.
|
Hizkuntza
bizitzari irekitako leihoa da. Hizkuntza bakoitzak zabaltzen duen leihoak paisaia berdingabea bistaratzen digu.
|
|
|
Bere egoera naturala poliglota batena izan dela aitortzen digu Steinerrek, «Euskal Herriko haurrena bezalakoa», dio hitzez hitz. Hizkuntza bizitzari irekitako leihoa da.
|
Hizkuntza
bakoitzak zabaltzen duen leihoak paisaia berdingabea bistaratzen digu. Hizkuntza berriak ikastea beste hainbat mundu berritan sartzea da.
|
|
|
Hizkuntza bakoitzak zabaltzen duen leihoak paisaia berdingabea bistaratzen digu.
|
Hizkuntza
berriak ikastea beste hainbat mundu berritan sartzea da.
|
|
|
Zoritxarrez, urtetik urtera, ehunka
|
hizkuntza
desagertzen dira, eta beraiekin itzelezko aberastasuna. Hizkuntza bat galtzen denean gizakiaren ondare biologikoaren zati bat galtzen da.
|
|
|
Zoritxarrez, urtetik urtera, ehunka hizkuntza desagertzen dira, eta beraiekin itzelezko aberastasuna.
|
Hizkuntza
bat galtzen denean gizakiaren ondare biologikoaren zati bat galtzen da. Hizkuntzak ez dira izate abstraktuak, emaitza historikoak baizik.
|
|
|
Hizkuntza bat galtzen denean gizakiaren ondare biologikoaren zati bat galtzen da.
|
Hizkuntzak
ez dira izate abstraktuak, emaitza historikoak baizik. Edozein organismo bizi bezala, sortu, hazi eta hil egiten dira.
|
|
|
Edozein organismo bizi bezala, sortu, hazi eta hil egiten dira. Aniztasun biologikoa zein ekologikoa babestu beharrekoak diren bezala,
|
hizkuntzen
aniztasuna ere babestu beharra dago. Aniztasun biologikoaren alde egoteak hizkuntz aniztasunaren alde egotea esan nahi du.
|
|
|
Aniztasun biologikoa zein ekologikoa babestu beharrekoak diren bezala, hizkuntzen aniztasuna ere babestu beharra dago. Aniztasun biologikoaren alde egoteak
|
hizkuntz
aniztasunaren alde egotea esan nahi du.
|
|
|
Zenbait intelektual eta idazle ezagunek
|
Hizkuntza
komunaren aldeko manifestua plazaratu berri dute. «Gaztelaniaren egoera instituzionalaz» kezkatuta ageri dira.
|
|
|
Maila onean dago. Euskara eta beste
|
hizkuntza
gutxituak dira instituzioen laguntza behar dutenak. Ez dago goi mailako eta behe mailako hizkuntzarik, funtsean denak dira berdinak.
|
|
|
Euskara eta beste hizkuntza gutxituak dira instituzioen laguntza behar dutenak. Ez dago goi mailako eta behe mailako
|
hizkuntzarik
, funtsean denak dira berdinak. Baina batzuk boteretsuak dira eta beste batzuk, ahulak, arrazoi politiko eta ekonomikoak direla medio.
|
|
|
Ferdinand de Saussurek zioen elkarren kontrako bi indarrek eragiten diotela
|
hizkuntzari
: l' esprit de clocher delakoak, alde batetik, eta intercourse edo komunikazio indarrak, bestetik.
|
|
|
l' esprit de clocher delakoak, alde batetik, eta intercourse edo komunikazio indarrak, bestetik. Gaur egun, begien bistakoak dira
|
hizkuntz
joera biak. Alde batetik, komunikazio premiak (eta globalizazioak) hizkuntza unibertsal bakarra ezartzera garamatza (ingelesa, alegia).
|
|
|
Gaur egun, begien bistakoak dira hizkuntz joera biak. Alde batetik, komunikazio premiak (eta globalizazioak)
|
hizkuntza
unibertsal bakarra ezartzera garamatza (ingelesa, alegia). Bestetik, norbere hizkuntzaren aldeko atxekimendua indartzen ari da nonahi.
|
|
|
Alde batetik, komunikazio premiak (eta globalizazioak) hizkuntza unibertsal bakarra ezartzera garamatza (ingelesa, alegia). Bestetik, norbere
|
hizkuntzaren aldeko
atxekimendua indartzen ari da nonahi. Eta beharrezkoa da bi indar horien arteko oreka.
|
|
|
Ziur aski, historia bera bezain zaharra da gizaki guztiek hitz egin eta ulertuko duten
|
hizkuntza
komun baten ametsa. Izatez, betidanik izan da munduan hizkuntz batasunaren alderako joerarik.
|
|
|
Ziur aski, historia bera bezain zaharra da gizaki guztiek hitz egin eta ulertuko duten hizkuntza komun baten ametsa. Izatez, betidanik izan da munduan
|
hizkuntz
batasunaren alderako joerarik. Askok agertu dute lingua universalis baten premia eta onura, giza komunikazioa erraztuko bailuke.
|
|
|
Latina izan zen bere garaian harreman
|
hizkuntza
nagusia Europan. Egungo egunean ingelesa da hizkuntza komuna mundu zabalean.
|
|
|
Latina izan zen bere garaian harreman hizkuntza nagusia Europan. Egungo egunean ingelesa da
|
hizkuntza
komuna mundu zabalean. Globalizazioa nagusi den esparruetan islatzen da ingelesaren nagusigoa gehienbat:
|
|
|
|
Hizkuntza
elkar komunikatzeko da, ez gizakien artean hesiak eraikitzeko. Desiragarria bezain komenigarria da nazioarteko hizkuntza bat egotea mundu guztiko gizon emakumeok elkar uler dezagun.
|
|
|
Hizkuntza elkar komunikatzeko da, ez gizakien artean hesiak eraikitzeko. Desiragarria bezain komenigarria da nazioarteko
|
hizkuntza
bat egotea mundu guztiko gizon emakumeok elkar uler dezagun. Izan ere, jende gehienak mintzatzen duen hizkuntza jakiteak gizakion arteko elkartasuna errazten baitu.
|
|
|
Desiragarria bezain komenigarria da nazioarteko hizkuntza bat egotea mundu guztiko gizon emakumeok elkar uler dezagun. Izan ere, jende gehienak mintzatzen duen
|
hizkuntza
jakiteak gizakion arteko elkartasuna errazten baitu.
|
|
|
Horregatik nahi dugu
|
hizkuntza
komuna (gaztelania, kasu batean; ingelesa, bestean), baina euskara eta gainerako hizkuntza txikiak baztertu gabe. Hizkuntz aniztasunean batasuna.
|
|
|
Horregatik nahi dugu hizkuntza komuna (gaztelania, kasu batean; ingelesa, bestean), baina euskara eta gainerako
|
hizkuntza
txikiak baztertu gabe. Hizkuntz aniztasunean batasuna.
|
|
|
Horregatik nahi dugu hizkuntza komuna (gaztelania, kasu batean; ingelesa, bestean), baina euskara eta gainerako hizkuntza txikiak baztertu gabe.
|
Hizkuntz
aniztasunean batasuna. Horra hor Babel berria.
|
|
|
|
Hizkuntz
aniztasunean batasuna. Horra hor Babel berria.
|
|
|
Deitutako plaza guztietan (37) baloratu da euskara merezimendu gisa
|
hizkuntza
eskakizuna izan ala ez, eta erdietan baino gehiagotan derrigorrezko betebeharra izan da. Kontua da hamaika pediatrek, azterketan ateratako emaitzagatik, lan eskarmentuagatik eta aldez aurreko prestakuntzagatik, plaza bat eskuratzeko aukera postuetan zeudenak, ez dutela posturik lortu 2 hizkuntza eskakizuna egiaztatu ez dutelako.
|
|
|
Deitutako plaza guztietan (37) baloratu da euskara merezimendu gisa hizkuntza eskakizuna izan ala ez, eta erdietan baino gehiagotan derrigorrezko betebeharra izan da. Kontua da hamaika pediatrek, azterketan ateratako emaitzagatik, lan eskarmentuagatik eta aldez aurreko prestakuntzagatik, plaza bat eskuratzeko aukera postuetan zeudenak, ez dutela posturik lortu 2
|
hizkuntza
eskakizuna egiaztatu ez dutelako. Beste pediatra batzuei emango zaizkie, aurrez aipatutako hamaika horiek baino puntuazio gutxiago zutenak, baina 2 hizkuntza eskakizun egiaztatu dutenak.
|
|
|
Kontua da hamaika pediatrek, azterketan ateratako emaitzagatik, lan eskarmentuagatik eta aldez aurreko prestakuntzagatik, plaza bat eskuratzeko aukera postuetan zeudenak, ez dutela posturik lortu 2 hizkuntza eskakizuna egiaztatu ez dutelako. Beste pediatra batzuei emango zaizkie, aurrez aipatutako hamaika horiek baino puntuazio gutxiago zutenak, baina 2
|
hizkuntza
eskakizun egiaztatu dutenak.
|
|
|
Inork ez du eztabaidatzen osasun arreta Erkidegoko bi
|
hizkuntza
ofizialetan jasotzeko familiek duten eskubidea. Are gutxiago pediatriaren eremuan, non azken urteotan, bai pediatrek nola Administrazioak esfortzu handia egin duten euskarazko osasun arreta egia bihur dadin.
|
|
|
Egia esan, asko dira kontsultan euskaraz lan egiten duten pediatrak, nahiz eta 2.hizkuntza eskakizuna lortu ez duten, euskaldun zahar ez alfabetatuak direlako batzuk eta euskara ikasten aritu arren, azterketa gainditu ez dutelako beste batzuk. 2
|
hizkuntza
eskakizuna egiaztatzeko azken deialdian, aurkeztu zirenetatik %7k bakarrik lortu zuten, eta horrek hausnarketa behar du. Beharrezkoa al da indarrean dagoen 2 HE lehen mailako arretako pediatrian lan egiteko?
|
|
|
Euskara eskakizun maila horrek ez dio mesederik egiten gure
|
hizkuntza
ezartzeko Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak sustatzen duen politikari. Ondo prestatutako eta lan eskarmentua duten pediatrak kontratatu eta egonkortzeko mugak jartzen ditu, pediatra gutxi dagoen testuinguruan.
|
|
|
Euskara eskakizun maila horrek ez dio mesederik egiten gure hizkuntza ezartzeko
|
Hizkuntza
Politikarako Sailburuordetzak sustatzen duen politikari. Ondo prestatutako eta lan eskarmentua duten pediatrak kontratatu eta egonkortzeko mugak jartzen ditu, pediatra gutxi dagoen testuinguruan.
|
|
|
Ondo prestatutako eta lan eskarmentua duten pediatrak kontratatu eta egonkortzeko mugak jartzen ditu, pediatra gutxi dagoen testuinguruan. Gainera,
|
hizkuntz
eskakizuna egiaztatu gabeko plaza duten pediatrek ezin dute Erkidego barruan mugitu, ez du ezertarako balio lan eskarmentuak, merezimendu zientifikoak eta egindako lanak (erabiltzaileek ondo baloratzen dutena), eta horrek desmotibatu egin dezake hainbat profesional.
|
|
|
Sonatua izan zuen Nafarroako administrazioan, oraindik erabat itxi gabe zegoela,
|
hizkuntza
politika zuzentzeko zuzendaria zela zabaldu baitzuen publikoki. Artean, Iturramako Institutuko ikasketa buru zenak Hezkuntza kontseilariaren kaskarrekoa onartu behar izan zuen, hark zalantzan jarri baitzuen karguak eskatzen zituen presioetarako gai izango ote zen.
|
|
|
«Zerbitzua moteldu egin dute». Izan ere, Euskarabidea sortu ondoren, Nafarroako funtzionarioak euskalduntzeko zerbitzua lehen bezala Nafarroako Administrazio Publikoaren Institutuaren (NAPI) esku soilik egon beharrean, hots, bakarrik Lehendakaritza Departamentuaren menpe egon beharrean (Euskara eta
|
hizkuntza
komunitarioak atalean), Euskarabidearen esku ere geratu zen. Kasaresek iritzi dio horrek «koordinazio falta» eragiten duela.
|
|
|
Bi mende geroago, 1763an, Erresuma Batuak mendean hartu zituen Frantziako koloniak, eta Quebec Parisen agintetik aldendu zen geroztik. Quebeceko itunaren bitartez, 1774 urtean Londresek aitortu zituen frantziarren eskubideak,
|
hizkuntza
mintzatzeko askeak izan zitezen, eta baita sinesmen katolikoetan ere. Quebec lurraldea Kanadaren zati bilakatu zen, 1867an.
|
|
|
Hain justu, orduan sortu zen mugimendu subiranista Iraultza Lasaian errotuta. Frantsesa ingelesarekin batera
|
hizkuntza
ofiziala aitortu zuten, 1968an, Kanadan. Gero, 1976an, PQ Alderdi Quebectarrak independendistak irabazi zituen Quebeceko bozak, eta hizkuntza ofizial bakarra frantsesa izendatu zuen han Rene Levesque lehen ministroak.
|
|
|
Frantsesa ingelesarekin batera hizkuntza ofiziala aitortu zuten, 1968an, Kanadan. Gero, 1976an, PQ Alderdi Quebectarrak independendistak irabazi zituen Quebeceko bozak, eta
|
hizkuntza
ofizial bakarra frantsesa izendatu zuen han Rene Levesque lehen ministroak.
|
|
|
Unibertsitateko irakasleentzako sarbidea bera da euskaldun izan zein erdaldun, baina euskaldunoi plus bat eskatzen zaigu: karrera akademikoaz gain, irakaskuntzako materiala euskaraz prestatzea, askotan
|
hizkuntza
teknikoa bera sortu beharra... Eta aparteko lan hori kontuan hartu baino «ate faltsutik» sartzen garen gezurra zabaltzen dute euskararen kontrakoek, orain arte eurek bakarrik betetako botere guneak mehatxupean ikustean.
|
|
|
Beldur dira gauzak aldatzen ari direlako: irakasle irudi laboral iraunkorren garapenak funtzionario doktoreen nagusitasuna kolokan jartzen duelako, gero eta ezinezkoagoa delako
|
hizkuntz
eskubideak eta kalitatea kontrajartzea, unibertsitatearen autonomia kasta batzuen interesen arabera erabili ezin dutelako, UPV/EHUko sektore askok gure herrian errotuta izango den unibertsitate sendoa eraiki nahi dugulako...
|
|
|
Printzipioz, proposamen interesgarria irudi lezake, baina azter dezagun pixka bat eta ikusi zer gerta daitekeen. Euskara aukeratzen dutenek,
|
hizkuntza
hau gehi ingelesa gehi gaztelania ikasiko dituzte. Hiru hizkuntza.
|
|
|
Euskara aukeratzen dutenek, hizkuntza hau gehi ingelesa gehi gaztelania ikasiko dituzte. Hiru
|
hizkuntza
. Oso ongi.
|
|
|
Ez dut uste euskara ikastera behartuko dituztenik. Hortaz, gaztelania gehi ingelesa, bi
|
hizkuntza
ateratzen zaizkit. Horri elebitasuna deitzen zaio.
|
|
|
Ez dirudi oso demokratikoa denik. Batzuei behartzen zaie gaztelania ikastera nahiz eta ez aukeratu, eta, hala ere, ongi iruditzen zait, gaztelania ere Nafarroa Garaiko
|
hizkuntza
ofiziala delako, eta, gainera, eleaniztasunera jo behar dugulako. Baina, gaztelania aukeratzen dutenei, aldiz, ez dut uste euskara ikastera behartuko zaienik, eta horri gaizki deritzot, euskara ere Nafarroa Garaiko hizkuntza delako, eta zaharrena, gainera.
|
|
|
Batzuei behartzen zaie gaztelania ikastera nahiz eta ez aukeratu, eta, hala ere, ongi iruditzen zait, gaztelania ere Nafarroa Garaiko hizkuntza ofiziala delako, eta, gainera, eleaniztasunera jo behar dugulako. Baina, gaztelania aukeratzen dutenei, aldiz, ez dut uste euskara ikastera behartuko zaienik, eta horri gaizki deritzot, euskara ere Nafarroa Garaiko
|
hizkuntza
delako, eta zaharrena, gainera.
|
|
|
Esaterako, bi komunitateetako kulturak, sinesmenak eta ikuskerak azaltzen dizkiegu ikasleei. Gaelikoa ikasteko aukera ematen dugu, Europako beste
|
hizkuntzez gain
. Kiroletan, tradizioz komunitate protestantearenak zirela jotakoak, errugbia, futbola, hockeya... irakasten ditugu, katolikoei lotuagoak egon direnekin batera:
|
|
|
«Egoera hobetzeko beste aukera bat galdu dugulako irudipena daukagu», esan zuen atzo Xabier Mendiguren Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluko idazkari nagusiak, Bilbon egindako agerraldian. Izan ere, Eusko Jaurlaritzak onartu berri duen kontsumitzaileen dekretua ez da «eraginkorra» izango; haren ustez, ez dituelako kontsumitzaile euskaldunen
|
hizkuntza
eskubideak bermatuko. Araba, Bizkai eta Gipuzkoako saltokiek eta enpresek zerbitzu elebiduna eskaini behar dutela dio dekretuak, baina aplikazio arloa mugatua izango da, denda eta enpresa txikiak horretatik kanpo geratuko direlako.
|
|
|
Gai arriskutsuei arreta berezia eskaini behar zaiela berretsi du Lasak, gaizki erabiliz gero ondorioak larriak izan daitezkeelako. Etiketek euskaraz egon behar dutela aldarrikatze aldera ere, Bartzelonan (Herrialde Katalanak) 1996an onartutako
|
Hizkuntza
Eskubideen Deklarazio Unibertsala aipatu du: «Hizkuntza komunitate propioa duten lurraldeetako gizaki orok eskubidea dauka bere hizkuntzan informazio osoa izateko, idatzia zein ahozkoa».
|
|
|
«Vascuencearen Legeak ezartzen duen eremu zatiketak euskararen normalizazioari kalte izugarria egin diola jakinda ere, Jaurlaritzak gauza bera egin du:
|
hizkuntza
eskubideak eremuaren arabera aitortu ditu».
|
|
|
Nola esan dezakete dekretuak oinak lurrean dituela?». Kontseiluaren aburuz, dekretua
|
hizkuntza
komunitateak presentzia duen gune administratibo guztietan aplikatu behar da, hots, «udalerri guztietan».
|
|
|
Etiketek euskaraz egon behar dutela aldarrikatze aldera ere, Bartzelonan (Herrialde Katalanak) 1996an onartutako Hizkuntza Eskubideen Deklarazio Unibertsala aipatu du: «Hizkuntza komunitate propioa duten lurraldeetako gizaki orok eskubidea dauka bere
|
hizkuntzan
informazio osoa izateko, idatzia zein ahozkoa».
|
|
|
Orduan «integrazio kontratua» alde batera uzteko eskatu zion Espainiak, eta Frantziak men egin dio. Estatuko
|
hizkuntza
ikasi eta bertako legeak errespetatzeko konpromisoa hartu lukete «integrazio kontratu» deritzona indarrean jarriko balute. Horren ordez, etorkinen eskubide eta betebeharren arteko oreka sustatuko duten politikak egingo direla dio itunak.
|
|
|
Mezuaren zati bat, euskaldun berriei zuzendua dago, lotsak eta beldurrak kendu eta euskara erabiltzera animatuz. Kanpainaren bigarren zatia, aldiz, azken 25 urteotako
|
hizkuntza
politikaren gorazarrerako da, beraien aburuz pixka bat gazteleraz mucho delako eta bide beretik jarraitu behar delako.
|
|
|
Badirudi Eusko Jaurlaritzako Euskara eta Kultura sailburuak eta herritar gehienok bi betaurreko ezberdinekin irakurtzen ditugula euskararen erabileraren inkestak, agintariek 25 urtetako ibilbidea eta
|
hizkuntza
politika oso ona ikusten duten tokian, besteok euskararen ezagutzan eta erabileran gutxiegi aurreratu dugula ikusten dugu.
|
|
|
Pixka bat... es mucho kanpaina, pixka bat... da asco sentimenduan bilakatzen da askorentzat. Aurpegi galanta behar da, euskararen ezagutzan eta erabileran pauso txikiak eman direla justifikatzeko ardura euskaldun berrien bizkar gainean jartzeko, lotsak eta beldurrak omen dira erabileran aurrera ez egiteko arrazoia Patxi Baztarrikaren aburuz, 25 urteotako EAEko
|
hizkuntza
politika «oso positiboa» izan dela baloratzen duen bitartean.
|
|
|
Egiari zor, azken 40 urteotan ez da makala euskaldunok egin duguna. Bi estatutako
|
hizkuntza
handien aldeko politika eta euskararen desagerpenerako lege eta praktika glotozida egin dute Estatu Espainiar eta Frantsesak, euskara putzu sakon eta ilunean itotzeko arrisku bizian jarriz. Euskara putzutik ateratzeko herritarrok lan handia egin dugu:
|
|
|
Euskara putzutik ateratzeko herritarrok lan handia egin dugu: Ikastolak sortu eta garatu; helduen euskalduntze eta alfabetatzea martxan jarri eta garatu; eskola publikoan euskarazko irakaskuntza txertatu; aisialdian eta lan munduan euskarari lekua egiteko proiektuak abiatu; administrazioan euskaldunon
|
hizkuntza
eskubideak bermatzeko aldarrikapena zabaldu; herriz herri euskara berreskuratzeko plangintzak aplikatu;... Txalotzekoa da ahalegina, baina zoritxarrez ez da nahikoa, euskara putzu sakon eta ilunetik atera, estatuen atzaparretatik askatu eta itsaso urdin eta zabal bat izateko instituzioak eta legeek ere, euskararen berreskurapenari bultzada eman behar diote, gaur ez bezala.
|
|
|
Euskararen berreskurapen prozesua hezkuntzan hasi zen, belaunaldi berrien euskalduntzea lortzeak, euskararen etorkizuna bermatuko zuen ustean eta neurri batean hala da. Hala ere, politika integral eta nazionala behar da euskara berreskuratzeko, herritarrak, eragileak eta instituzioak batuko dituena eta bizitzako arlo guztiak ukituko dituena, euskararen ofizialtasuna bermatu eta lehentasunezko
|
hizkuntza
gisa hartuz.
|
|
|
Euskaldun orok daki, Frantziako Estatuaren
|
hizkuntza
politikaren helburua euskara desagertzea izan dela eta dela, politika horretan hezkuntzaren bidez belaunaldi berriak desnazionalizatzea (euskara eta euskal kulturaz ez jabetzea) obsesio nagusietakoa izan da; zoritxarrez ahalegin horretan emaitza bikainak lortzen ari dira. Ildo beretik doaz, Espainiako Gobernuaren eta Nafarroako Gobernuaren hizkuntza politikak, hezkuntzan lehen gaztelera eta orain gaztelera/ ingelesa bultzatu eta euskara baztertzen dutelarik.
|
|
|
Euskaldun orok daki, Frantziako Estatuaren hizkuntza politikaren helburua euskara desagertzea izan dela eta dela, politika horretan hezkuntzaren bidez belaunaldi berriak desnazionalizatzea (euskara eta euskal kulturaz ez jabetzea) obsesio nagusietakoa izan da; zoritxarrez ahalegin horretan emaitza bikainak lortzen ari dira. Ildo beretik doaz, Espainiako Gobernuaren eta Nafarroako Gobernuaren
|
hizkuntza
politikak, hezkuntzan lehen gaztelera eta orain gaztelera/ ingelesa bultzatu eta euskara baztertzen dutelarik.
|
|
|
Bere buruarekin osaturiko bikotean ageri da Cristina Moura antzezle brasildarra; bera eta bestea da. Barruan dituen beste guztiak izan nahian, gorputza eraldatuz modu objektiboan, argi eta zuzen komunikatzeko, dantzaren
|
hizkuntza
erabiliz. Viktoria Eugenia antzokian, 20:00etan eta 01:00etan.
|
|
|
Hamar ekimen horiek alor ezberdinak jorratzen dituzte, esaterako, euskara teknikarien lan poltsa eratzeko eskatu diote Aldundiari, gutxienez teknikari bana egon dadin koadrila bakoitzeko eta, bide batez, egun dauden euskara zerbitzuak ekonomikoki babesteko. Bestalde, euskararen normalkuntzan egindako lanaren berri izateko, lau urtero ikerketa soziolinguistikoa egitea ere proposatu dute,
|
hizkuntz
eskakizunak dituzten postuak bete arte bete beharreko gutxieneko lanpostuak, bide seinaleen euskalduntzea urte bateko epean...
|
|
|
Ekimen horien bitartez erakutsi nahi dute euskara sustatzeko lanean «elkarlanerako prest» daudela, baina ez orain arte egin den moduan. Hala, EAJk
|
hizkuntz
politikari buruzko aurrekontua PSE EErekin hitzartu duela kritikatu dute. Aldundiaren aurrekontu erabilgarri osoaren %0, 8 baino ez da bideratu euskara sustatzeko, eta EAk eta EBk EAJren bi gobernukideek %2 bideratzea eskatu zuten.
|
|
|
Argi dago, behintzat, ez ginela bertakoak. Gaur egun, ordea, argi dago sentimendu hori oso garatuta daukagula, eta euskara,
|
hizkuntza
bera, eta ikurrina direla sentimendu hori azaleratzeko bi ezaugarri nagusiak.
|
|
|
|
Hizkuntza
gutxituak Frantziako ondare izendatzea onartu dute diputatuek
|
|
|
Frantziako erakundeen erreforma aztertzen ari diren honetan, diputatu eta senatarien arteko liskar bilakatu da Konstituzioan aipamena egitea
|
hizkuntza
gutxituei. Diputatuek, berriz ere, hizkuntza gutxituak Frantziako ondare direla bozkatu dute.
|
|
|
Frantziako erakundeen erreforma aztertzen ari diren honetan, diputatu eta senatarien arteko liskar bilakatu da Konstituzioan aipamena egitea hizkuntza gutxituei. Diputatuek, berriz ere,
|
hizkuntza
gutxituak Frantziako ondare direla bozkatu dute. Aipamen hori ez da agertuko lehen artikuluan, hastapen batean nahi zuten bezala, Konstituzioko 75 artikuluan baizik.
|
|
|
Frantziako Konstituzioan
|
hizkuntza
gutxituen aipamena egiteko bigarren saiakera da hau. Diputatuek maiatzaren 29an onartu zuten konstituzioko lehen arkuluan emandakin bat sartzea, hizkuntza gutxituak Frantziaren ondare direla erranez.
|
|
|
Frantziako Konstituzioan hizkuntza gutxituen aipamena egiteko bigarren saiakera da hau. Diputatuek maiatzaren 29an onartu zuten konstituzioko lehen arkuluan emandakin bat sartzea,
|
hizkuntza
gutxituak Frantziaren ondare direla erranez. Diputatu talde txiki batek onartu zuen emendakina, gauez eta ezustean.
|
|
|
Anartean, emendakina Frantziako Konstituzioan ez sartzeko presio ugari egon ziren. Aipagarriena Frantsesaren
|
Hizkuntz
Akademiarena. Haren iritziz, ez zen onargarria hizkuntza gutxituen aipamena Frantziako Konstituzoko lehen artikuluan agertzea, frantsesaren aipamena bigarren artikuluan egiten delako.
|
|
|
Aipagarriena Frantsesaren Hizkuntz Akademiarena. Haren iritziz, ez zen onargarria
|
hizkuntza
gutxituen aipamena Frantziako Konstituzoko lehen artikuluan agertzea, frantsesaren aipamena bigarren artikuluan egiten delako. Alta, hizkuntza gutxituak Frantziako ondare direla erraten zuen xumeki emendakinak.
|
|
|
Haren iritziz, ez zen onargarria hizkuntza gutxituen aipamena Frantziako Konstituzoko lehen artikuluan agertzea, frantsesaren aipamena bigarren artikuluan egiten delako. Alta,
|
hizkuntza
gutxituak Frantziako ondare direla erraten zuen xumeki emendakinak. Ez zituen hizkuntza gisa aipatzen, eta oraingoan ere ez.
|
|
|
Alta, hizkuntza gutxituak Frantziako ondare direla erraten zuen xumeki emendakinak. Ez zituen
|
hizkuntza
gisa aipatzen, eta oraingoan ere ez.
|
|
|
Frantziako Konstituzioko bigarren artikuluak argiki dio frantsesa dela Frantziako
|
hizkuntza
bakarra. Hala ere, Frantses Akademiaren iritziz, frantsesaren tokia ahultze aldera egiten zuen emendakinak, bigarren mailan agerrarazi.
|
|
|
Hala ere, Frantses Akademiaren iritziz, frantsesaren tokia ahultze aldera egiten zuen emendakinak, bigarren mailan agerrarazi. Hala ere, Frantsesaren
|
Hizkuntz
Akademiak erran zuen ez zuela deus hizkuntza gutxituen kontra, baina konstituzioa ez zela horiei aipamena egiteko tokia.
|
|
|
Hala ere, Frantses Akademiaren iritziz, frantsesaren tokia ahultze aldera egiten zuen emendakinak, bigarren mailan agerrarazi. Hala ere, Frantsesaren Hizkuntz Akademiak erran zuen ez zuela deus
|
hizkuntza
gutxituen kontra, baina konstituzioa ez zela horiei aipamena egiteko tokia.
|
|
|
BHV Bruselas Halle Vilvoorde barrutiaren zatiketa aldarrikatzen dute, besteak beste, flandestarrek. Barrutian hiriburua eta beste 35 udalerri daude frankofonoak gehienak, eta bertan herbeherea da
|
hizkuntz
ofizial bakarra. Flandesen soilik zerrenda flandestarrak bozka daitezke; Walonian, berriz, frankofonoak.
|
|
|
Kanpaina gazteleraz ondu da lehendabizi, euskarazko itzulpena iritsi zaigu ondoren. Eroskik, etiketatzean bederen, hainbeste zaintzen duen
|
hizkuntz
aniztasuna iragarkietan mantentzen badu, baloi eta toallen kontua galegoz eta katalanez ikus entzun da. Lau kanpaina egitearen aldeko naiz ni ordea.
|
|
|
Gainera, kanpotik irakasleak ekartzeko posibilitatea ere oso murritza dela ohartarazi zuen,
|
hizkuntza
ahalmena muga dela gogora ekarriz. Beraz, «azterketa sakon bat» egin dezan eskatu zion Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailari, sor daitezkeen arazoei irtenbideak bilatzeko.
|
|
|
UEUren Euskararen legeak: esperientzia praktikoak eta aukerak ikastaroan, Iulen Urbiolak Nafarroako administrazioaren
|
hizkuntza
politika eta zonaldeen banaketa aztertu eta salatu ditu.
|
|
|
Iulen Urbiola bertako zuzendaria da 2002az geroztik, eta atzo goizean Baionan izan zen, UEU Udako Euskal Unibertsitatearen ikastaroetan. Nafarroako legeak eta
|
hizkuntza
eskubideak hitzaldia eman zuen.
|
|
|
Gure fundazioaren xedeak Nafarroako euskaldunen
|
hizkuntza
eskubideak bermatzea eta erdal komunitatearekin loturak estutzea dira, bi hizkuntz komunitateen arteko zubiak indartzeko. Bi lan ildo nagusi ditugu:
|
|
|
Gure fundazioaren xedeak Nafarroako euskaldunen hizkuntza eskubideak bermatzea eta erdal komunitatearekin loturak estutzea dira, bi
|
hizkuntz
komunitateen arteko zubiak indartzeko. Bi lan ildo nagusi ditugu:
|
|
|
Bi lan ildo nagusi ditugu: arlo kulturalean argitalpen eta emankizun ezberdinak antolatzen ditugu, eta, arlo juridikoan,
|
hizkuntza
eskubideekin eta Europako Hizkuntza Gutxituen Kartarekin ari gara lanean.
|
|
|
Bi lan ildo nagusi ditugu: arlo kulturalean argitalpen eta emankizun ezberdinak antolatzen ditugu, eta, arlo juridikoan, hizkuntza eskubideekin eta Europako
|
Hizkuntza
Gutxituen Kartarekin ari gara lanean.
|
|
|
|
Hizkuntza
eskubideak aipatzen dituzunean, Nafarroan izan duten bilakaera nola deskribatuko zenuke?
|
|
|
Nafarroan marko legala erabili izan da euskaldunen
|
hizkuntza
eskubideak murrizteko, oztopoak ezartzeko. Franco hil ostean, 1980 urtean euskarari loturiko lehen ebazpena atera zen Nafarroan.
|
|
|
Eremu mistoko hezkuntza eskubideak, adibidez, artikulu bakar batean aipatzen dira. «Administrazioan eta hezkuntzan herritarrek
|
hizkuntza
eskubideak dituzte», dio, baina gauzaketari buruz ez dago ezer ere zehaztua. Giroaren araberakoa da.
|
|
|
Nafarroako administrazioari begira, 1994an eginiko bi dekretuek, eta 2000 urtean onetsitako azkenak, murrizketa handiak ekarri dituzte.
|
Hizkuntza
eremuaren arabera, egoera ezberdina da, baina, hala ere, oro har, administrazioak gaur egun hizkuntza eskubideen garapena murrizten duela esan daiteke. Nafarroako euskaldunak diskriminatzen ditu, izan ere, nafarroako euskaldun batek ez ditu eskubide berak Nafarroako hegoaldean edo iparraldean.
|