|
2007
|
|
|
Bertan, Xabier Alkorta Kutxako Zuzendari Nagusia, Maria Jesus Aranburu G.F.A.ko Kultura Diputatua eta Astigarra, Hernani, Lasarte Oria, Urnieta, Usurbil eta Andoaingo alkateak eta udaletako euskara teknikariak bildu ziren hitzarmena sinatzera.Udaletxeetako ordezkariek azaldu zutenez," langileen artean eta herritarren artean euskararen erabilera gehitzeko asmoz ahaleginetan ari gara Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiaren (EBPN) esparruaren barruan" eta Gipuzkoa Donostia Kutxak dituen bulegoak topagune ezin hobeak direla euskara erabiltzeko adierazi dute.Gipuzkoako Donostia Kutxak, euskararen alde egiten ari den lana azpimarratu nahi izan zuen: " bezeroei kalitatezko zerbitzua eskaintzea dugu helburu, kalitatearen osagai funtsezkoa delarik bezeroak harreman hizkuntza aukeratu ahal izatea; helburu hori erdieste bidean, lagungarri dela Gipuzkoako bi
|
hizkuntza
ofizialen arteko desoreka gainditzea, hizkuntza ahulenaren, euskararen, erabilera bultzatuz", honen harira," Ikuspegi honekin ari dela Gipuzkoako Donostia Kutxa euskararen presentzia ugaltzen, indartzen eta sendotzen, dagozkion esparru guztietan". Hartutako konpromezuakBuruntzaldeako Udalek eta Gipuzkoako Donostia Kutxak, orain arteko lankidetza indartu eta sakontzeko helburuarekin... elkarren arteko harremanak, ahozkoak eta idatzizkoak, euskaraz izango dira ahal den guztietan; Kutxak bere bezeroekin dituen harremanetan euskararen presentzia ugaltzen ahaleginduko da eta horretarako neurri zehatzak hartuko ditu:
|
|
2008
|
|
|
Bigarren taulan ikus daiteke zenbat itzulpen sistema zeuden Europako
|
hizkuntza
ofizialen artean 2005 Argi dago aldea hizkuntzen artekoa. Eta horiek guztiak ofizialak dira:
|
|
2009
|
|
|
Bestalde, Konstituziotik ondorioztatu nahi bada Autonomia Erkidego elebidunetako bi
|
hizkuntza
ofizialen artean ez dagoela berdintasun juridikorik jakin beharra gaztelaniari bakarrik dagokiolako, baieztapen honi zenbait ñabardura erantsi zaio eta galdetu litzateke botere publikoek nola edo zein modutan bermatzen duten gaztelania jakitea. Honen erantzuna derrigorrezko irakaskuntzaren eta aurreikuspen hori hezkuntza planetan sartzearen bidetik etorriko da.
|
|
|
Euskararen normalizazioaren inguruan egiten diren jarduera eta ekimenak gizarteak ezagutzea beharrezkoa da jarduera horien arrakasta lortu nahi badugu. Baina informazioa eta ezagutza edukitzeaz gain, gure hiriko bi
|
hizkuntza
ofizialen arteko elkarbizitza orekatua lortzeko, hizkuntza gutxituaren alde egin behar den ahaleginak daukan garrantziaz ohartarazi egin behar da gizartea: motibazioa eta sentiberatzea lantzea ezinbestekoa da.
|
|
|
Gaur egun euskarara eta euskaratik egiten diren itzulpen automatikoaren alorreko ekimenik garrantzitsuena Opentrad egitasmoaren inguruan artikulatzen da, hainbat unibertsitateren ekimenez eta kode irekiko teknologietan oinarrituta. Opentrad Espainiar Estatuko
|
hizkuntza
ofizialen arteko itzulpen automatikoko egitasmoa da (euskara, gaztelania, katalana eta galegoa), baina euskarari dagokionez behintzat beste hizkuntza batzuetara itzultzeko aukera emango duten sistema automatikoak garatzeko helburuaren barruan sartzen da.
|
|
|
Hizkuntza kuota sistemaren bidez herri aginteek lortu nahi dutena da
|
hizkuntza
ofizialen arteko desorekatik orekaranzko bidea egitea, ikus entzunezko hedabideen eremuan. Liberalizazioak ez du zertan izanik hizkuntza eskubideak eta hizkuntza pluraltasunaren aberastasuna bermatzeko oztopo.
|
|
|
Halere, Kongresuko presidentearen hitzetan ageri den moduan, ohikoa da hizkuntza aniztasunari arnasbidea kentzen saiatzen direnek Konstituzioa argudiotzat erabiltzea. Ohikoa da gaztelania eta gainerako
|
hizkuntza
ofizialen arteko berdinkidetasuna ukatzea. Ikus dezagun ildo beretik zer dioen Zuzenbide Konstituzionaleko katedradun Jorge de Esteban jaunak (El Mundo,):
|
|
2010
|
|
|
Manuel Fragaren gobernuetan (2004ra arte), sistema horri" elebitasun armoniatsua" esaten zitzaion modu eufemistikoan. 135/ 1983ko dekretuan oso azaletik azpimarratzen zen bi
|
hizkuntza
ofizialen arteko oreka gorde behar hori; 247/ 1995ko dekretuan, galizieraz bakarrik eman behar ziren irakasgaien gutxieneko herena arautzen zen. 124/ 2007ko dekretuak, pSoe bng alderdi biak gobernuan zeudela, aurrerapauso handia ekarri zuen; izan ere, bertan arautzen ziren galizieraz bakarrik eman beharreko irakasgaiek gutxienez %50a osatzen baitzuten. garai horretan guztian zehar, hezkuntzan galizieraren erabilerari buruzko dekretuen eta arauen ezaugarriak bi izan ziren; a) aurrerakortasuna, galizieraren presentzia pixkanaka pixkanaka handitzen joan zen; b)
|
|
2011
|
|
|
Eskualdeko9 edo eremu urriko hizkuntzak, a) estatu bateko biztanleek lurralde jakin batean erabili ohi dituzten hizkuntzak dira. Biztanle horiek osatzen duten taldea txikiagoa da estatuko gainerako biztanleria baino; eta b) eskualdeko eta eremu urriko hizkuntzak ez dira sartzen estatuaren
|
hizkuntza
ofizialen artean; estatuko hizkuntza ofizialen tokiko aldaera edo dialektoak eta etorkinen hizkuntzak ez ditu bere baitan hartzen (Europako Kontseilua, 1992).
|
|
2012
|
|
|
Euskal Herrian oraindik ez da bertako Crowdfunding plataformarik sortu, baina bertako zenbait eragilek Kataluniako Verkami aukeratu izan dute. Are gehiago, Fermin Muguruzak ekoiztutako Zuloak dokumentalaren harira, Verkamik euskara ere ezarri du plataformaren
|
hizkuntza
ofizialen artean. Kataluniako plataformak esku artean dituen Euskal Herriko proiektuak honako hauek dira:
|
|
2013
|
|
|
Katalana zaindu egin behar da, eta bultzatu, baina ez inposatuta. Bi
|
hizkuntza
ofizialen arteko oreka berebizikoa da. Aukeratzeko askatasun guneak egon behar dute.
|
|
2014
|
|
|
Ibon Areso alkateak ez ezik Ibone Bengoetxeak (EAJ), Beatriz Marcosek (PP), Helena Gartziak (EH Bildu) eta Alfonso Gilek (PSE EE) ere sinatu dute, biharko Euskararen Eguna dela eta, adierazpen instituzionala. Bertan, Udaleko Bozeramaleen Batzordeak" hitzematen du neurri malguak eta politika sendoak eta egokiak bultzatuko dituela euskara indartzeko asmoz, betiere gure bi
|
hizkuntza
ofizialen arteko oreka gero eta handiagoa bilatuko duen elebitasunaren ildotik".
|
|
2015
|
|
|
Bide hau ezinbestekoa iruditzen zaigu hizkuntza eskubideak errespetatu, euskararen erabilera berreskuratu eta bi
|
hizkuntza
ofizialen arteko berdintasuna lortzeko. Elkarlana eta parte hartze kritikoa sustatzeak, emaitza garrantzitsuak ekarriko ditu.
|
|
|
Foru Aldundiak ezarri duen hizkuntza politika berriari esker, euskaldunon hizkuntza eskubideen bermeak gidatu du Aldundiaren jarduera, euskararen benetako ofizialtasuna garatzeko, jendartean harreman parekideak lortzeko eta gizarte kohesioari laguntzeko. Gainera, euskara lehenesten duen hizkuntza politika berria garatu du, bi
|
hizkuntza
ofizialen arteko berdintasuna ekarriko duen egoera lortzeko, eta errazteko, euskaldunei, euskararen erabilera, Aldundiaren zerbitzuak erabiltzean.
|
|
|
EAEn, Nafarroan partzialki, hizkuntza ofizialtasun bikoitza aplikatzen da, eta horrek berez dakar norbanakoari eskubide bat aitortzea:
|
hizkuntza
ofizialen artean aukeratzekoeskubidea.
|
|
|
Hizkuntza erabilerak erabat ezberdinakdira. Gizartea elebiduntzea,
|
hizkuntza
ofizialen artean dauden desorekak orekatzeko nahikoa ezdela iruditzen zait, hizkuntza erabilpenean hainbat faktorek dutelako eragina. Hizkuntza politikarenhelburu gisa hizkuntza liberalismoa hartzea edo norbanako bakoitzak nahi duen hizkuntza erabil
|
|
|
Iruditzen zait hizkuntza bakarrean burutzen direnjarduerak erabat legezkoak direla, Konstituzioarenplanoan, edo Konstituzio Auzitegiak egin duen irakurketaren arabera. Egia da Evak aipatu digun moduan paradigma berriak sartu dituela Konstituzio Auzitegiak, eta une honetan 2010 urteaz geroztikbi
|
hizkuntza
ofizialen arteko saihetsezineko orekaren printzipioa ezarri duela, gaztelaniaz, el principio del equilibrio inexcusable entre lenguas oficiales?. Konstituzio Auzitegiak honi buruz zera dio: autonomia erkidego batek, bere lege bidez, ezin dio hizkuntza bati lehentasunik eman, bi hizkuntzaofizialak berez parekoak direlako.
|
|
|
EAEn, Nafarroan partzialki, hizkuntza ofizialtasun bikoitza aplikatzen da, eta horrek berez dakar norbanakoari eskubide bat aitortzea:
|
hizkuntza
ofizialen artean aukeratzekoeskubidea.
|
|
|
Hizkuntza erabilerak erabat ezberdinakdira. Gizartea elebiduntzea,
|
hizkuntza
ofizialen artean dauden desorekak orekatzeko nahikoa ezdela iruditzen zait, hizkuntza erabilpenean hainbat faktorek dutelako eragina. Hizkuntza politikarenhelburu gisa hizkuntza liberalismoa hartzea edo norbanako bakoitzak nahi duen hizkuntza erabiltzeak niri zalantzak sortzen dizkit bi hizkuntzen arteko aldeak horren nabarmenak diren kasu honetan.
|
|
2016
|
|
|
— Adorea, kreatibitatea eta ekimena, era eraginkorrenean eta kostu txikienarekin, eskaintza aktiboa bera hobetzeko. —
|
Hizkuntza
ofizialen arteko parekotasuna maila guztietan bermatzeko ahalegintzea. — Jarrerarekin hizkuntzaren arloan ekitatearen aldeko apustu sendoa adieraztea.
|
|
|
Erkidegoko erakundeak (Eusko Jaurlaritza, diputazioak eta udalak), alderdi politikoak, komunikabideak, kulturarako profesionalak, pertsonaia ezagunak, enpresak, sindikatuak, unibertsitateak, museoak, kirol taldeak eta lehen mailako kirolariak. Adierazpenak dio Euskararen Eguna" indarra hartzeko eguna" dela eta helburua bi
|
hizkuntza
ofizialen arteko" berdintasuna" lortzea dela," euskara indartsu eta osasuntsu bizi dadin lurralde guzietan". " Euskara eta bizikidetza linguistikoa sendotzeko konpromisua" hartzen dute adierazpenaren sinatzailek, bakoitzaren ahalmenaren araberako konpromisoa," denok egin dezakegu zerbait".
|
|
2017
|
|
|
...atalean jasotzen da gaztelania dela espainiako estatuaren hizkuntza ofiziala, espainiar guztiek dutela gaztelania erabiltzeko eskubidea, eta gaztelania ezagutzeko derrigortasuna. hirugarren artikuluaren bigarren atalean jasotzen da gainerako espainiako hizkuntzak ere ofizialak izango direla dagokien autonomia erkidegoetan eta horien estatutuen arabera. hirugarren artikuluaren bi atal horietan dago
|
hizkuntza
ofizialen arteko hierarkiaren mamia. izan ere, konstituzioak artikulu horretan esplizituki lurralde hierarkia baino ez du ezartzen (hierarkia horizontala, nolabait esateko); hau da, gaztelania dela ofiziala espainiako lurralde osoan, eta beste hizkuntzak ofizialak direla dagokien autonomialurraldeetan bakarrik. berez ez du jasotzen autonomia lurralde horietan gaztelaniaren eta" beste" h...
|
|
|
Salbuespen modura, hizkuntza bati lehentasunezko izaera emateko aukera dagoela ebazten du, baldin eta helburua bada bi
|
hizkuntza
ofizialen arteko oreka lortzea historikoki egondako desorekak zuzentzeko.
|
|
|
Salbuespen moduan, aurreko epaietan jasotakoari jarraituz, hizkuntza bati lehentasuneko izaera emateko aukera dagoela ebazten du, baldin eta helburua bada bi
|
hizkuntza
ofizialen arteko oreka lortzea historikoki egondako desorekak zuzentzeko. (14 oinarri Juridikoa) bestalde, estatutuaren 6 artikuluaren bigarren atalean jasotzen da katalanek dutela bi hizkuntza ofizialak ezagutzeko eskubidea eta betebeharra.
|
|
|
...dute, ez duelako ekartzen hizkuntza baten erabileraren nagusikeriarik. hala ere, nazioarteko itunetan jasotakoarekin bat, espainiako auzitegiek egoera horren salbuespen bat ebatzi dute, hain zuzen ere, bi hizkuntza ofizialetik bat egoera gutxitu batean dagoenean beste hizkuntza ofizialaren aldean. kasu horretan badago arauz lehenestea hizkuntza gutxituaren erabilera, horren helburua baldin bada bi
|
hizkuntza
ofizialen arteko berdintasuna lortzea. egitasmoan ikusi dugun bezala, auzitegiek onartu egin dute hori dela euskarak duen egoera euskal autonomia erkidegoan, eta badagoela, beraz, euskararen erabilera lehenestea. alabaina, orain arte aipatu ditugun mugak ezarri dizkiote auzitegiek euskararen lehentasunezko erabilera horri: herritarren zerbitzuhizkuntza bermatu behar dutela, langileen hizkuntza eskubideak bermatu behar dituztela, eta administrazioaren barruko funtzionamenduari bakarrik eragin diola.
|
|
|
Urrutiak dio (2015: 25) hizkuntza bat koofiziala den neurrian,, bi hizkuntzen erabilera elkartua ez d [el] a ezinbesteko, bakoitza bere aldetik ofiziala baita? eta, bi
|
hizkuntza
ofizialen arteko estatus juridiko formala berdina da, eta.
|
|
2018
|
|
|
Jaialdi hau jadanik hemen aipatu izan dugun Creacity proiektuaren barnean sartzen da, egitasmo honen helburua delarik Iruñea, Baiona eta Hondarribiaren ondareari balio kulturala eta turistikoa ematea. Maider Beloki kultura zinegotziaren arabera, besta antolatzean lekuko artisten eta emazteen presentzia zaindu dute, bai eta hiriko bi
|
hizkuntza
ofizialen arteko oreka ere. Oreka Tx taldeak izanen du jaialdia estreinatzeko ardura, abuztuaren 2an, Pikotailuke ikuskizunarekin.
|
|
|
Jardun ekonomikorako hizkuntzek duten garrantzia Europako erakundeek ozenki aldarrikatzen dutela dokumentatu ondoren, euskal enpresetako lagin baten egoera aztertzen da. Ondorioetan, euskarari zein ingelesari dagokienez, hizkuntza egoera egokira iristeko dauden mugak azpimarratzen dira; urruti gaude bertako bi
|
hizkuntza
ofizialen arteko oreka lortzetik zein lingua franca funtzioaren premia ongi asebetetzetik.
|
|
|
EAEn kokatuta dauden herri administrazioek lege betebeharra dute herritarrak aukeratzen duen hizkuntzan (bi
|
hizkuntza
ofizialen artean) emateko zerbitzua, hau da, herritarrak hautatutako zerbitzu hizkuntza bermatzeko betebeharra. Hala ere, 1982 urtean euskararen legeak eskubide hori berariaz aitortu zuenetik, Administrazioak zailtasun handiak izan ditu hori bermatzeko, batez ere, langileen hizkuntza gaitasun falta dela eta.
|
|
2021
|
|
|
Deigarria da artikulua frantsesez, ingelesez eta alemanez bakarrik argitaratua izatea (inplizituki
|
hizkuntza
ofizialen arteko hierarkia adierazten du eta ez hizkuntza ofizial guztien berdintasuna) eta EBn ofizialak ez diren gainerako hizkuntzen egoeraren aipamenik ez egotea. Nahiko agerikoa da frantses hizkuntzaren interesak defendatzen direla proposamenean, Frantziako estatu barneko elebakartasun politika kuestionatu gabe eta frantsesaren nazioarteko estatusa defendatuz.
|
|
2022
|
|
|
Kanadako Gobernuak diruz lagundutako enpresa handien kasuak, hala nola Air Canada edo Canadian National Railway (CN), orain dela gutxi iritsi dira titularretara frantsesa ez erabiltzeagatik (Ferreyra 2021, Arsenault 2022). Hori konpontzeko, Kanadako Gobernu Federalaren mailan, 2021ean C Lege Proiektua aurkeztu zen, Kanadako
|
hizkuntza
ofizialen arteko funtsezko berdintasuna lortzeko Legeak (Kanadako Komunen Ganbera, 2021) proposatzen duena, Hizkuntza Ofizialen Legea modernizatzeko (L.R.C. 1985, ch. 31, GC 1985).
|
|
|
KANADAKO GOBERNUA (GC) (2022), Lege Proiektuaren sarrera Kanadako
|
hizkuntza
ofizialen arteko funtsezko berdintasuna bermatzeko legea. Https://www.canado.ca/fr/ ondaroine canadien/ campagnes/ canadiens loi langues projet loi.html [azken kontsulta:
|
|
|
Elebitasun sozial integratzailearen ikuspegitik gaurko elebitasun desorekatua gainditzeak eskatzen du gizarte bizitzan pixkana murriztea bi
|
hizkuntza
ofizialen artean ematen den desoreka. EAEn Euskararen Legeak euskarari eta gaztelaniari aitortzen dien berdintasun formal edo legala gizartean ere berdintasun izatean legoke gakoa, eta hori lortuko bada ezinbestekoa da, oraindik, euskarari lehentasunezko tratamendu positiboa ematea.
|
|
|
Hizkuntza ereduei dagokienez, Hezkuntza Legearen aurreproiektuaren lehen zirriborroak hezkuntza sistema eleaniztuna aipatzen du, euskara ardatz hartuta. Hezkuntza eragileek, berriz, proposatu dute hizkuntza eredu orokor eta inklusibo bat ezartzea eta ikasleak ez banatzea
|
hizkuntza
ofizialen arteko aukeraketaren arabera. Gainera, jaso dute hezkuntza sisteman euskara, «Euskal Autonomia Erkidegoko berezko hizkuntza», izango dela irakasteko eta ikasteko hizkuntza normalizatua, baita jardueretan erabilera «normal eta orokorreko» hizkuntza ere.
|
|
2023
|
|
|
Hots, eskubide hori bermatuz gero, hizkuntza politikak norabide bat edo beste har zezakeen. Gaur egun, ordea,
|
hizkuntza
ofizialen arteko oreka ari da inposatzen hizkuntza politika definitzeko orduan.
|
|
|
Hizkuntza propioaren erabilerari tratamendu espezifikoa ematetik beste marko batera egin dugu jauzi:
|
hizkuntza
ofizialen arteko berdintasun eraginkorra bilatze aldera soilik da onargarri hizkuntzen arteko tratamendu desberdina.
|
|
|
|
Hizkuntza
ofizialen arteko oreka irizpidearen neutraltasun falta da sakonagoa den beste gogoeta bat. Kontuan izan behar da hizkuntza ofizialen abiapuntua ez dela berdina.
|
|
|
Ildo berri horren elementu adierazgarriena"
|
hizkuntza
ofizialen arteko ezinbesteko orekaren" printzipioa da, Auzitegi Konstituzionaleko 31/ 2010 Epaian ezarri zena. Irizpide berri horren arabera, bi hizkuntza ofizialen arteko berdintasun formala ez da normalizazio prozesuaren helmuga bezala planteatzen, abiapuntu gisa baizik, hizkuntza propioaren aldeko neurri positiboak blokeatuz.
|
|
|
Ildo berri horren elementu adierazgarriena" hizkuntza ofizialen arteko ezinbesteko orekaren" printzipioa da, Auzitegi Konstituzionaleko 31/ 2010 Epaian ezarri zena. Irizpide berri horren arabera, bi
|
hizkuntza
ofizialen arteko berdintasun formala ez da normalizazio prozesuaren helmuga bezala planteatzen, abiapuntu gisa baizik, hizkuntza propioaren aldeko neurri positiboak blokeatuz. Hona hemen Auzitegi Konstituzionalak dioena:
|