|
2006
|
|
|
Ikasle etorkinak eskola hizkuntzaz aritzeko gai direnean, bere adineko gainontzeko ikasleekin eskolatuak izango dira. Ikasle etorkinek harrera
|
hizkuntzan
gaitasun eza dutenean sortzen da arazoa, orduan baita, ikasle horiek beren zailtasunak gainditu behar badituzte, behar duten laguntza zehatza jaso beharrekoa.
|
|
|
• Azpimarragarria da ere irakasleriaren mugak gure hezkuntza sisteman,
|
hizkuntzekiko
gaitasun eza, batez ere etorkinen jatorrizko hizkuntzez ari garenean. Nahitaezkoa da harrera herrien eta jatorrizko herrien arteko hitzarmenak bultzatzea jatorrizko hizkuntzen irakaskuntza bermatu nahi bada.
|
|
2007
|
|
|
Aipatzekoa da ere, bereziki giza zientziei begira, gizakiari ezin zaiola bere proiekzio idealerantz bultzatu hizkuntzatik at, hau da, gizabanakoei eta gizataldeei euren garapen prozesuan laguntzeko ezinbestekoa dela euren hizkuntzez baliatzea. Kontua da, finean,
|
hizkuntzaren
gaitasuna ez dela gizakiaren bestelako gaitasunen pareko bat, baizik eta gizakiaren izaera eta garapena bere gizatasunean osatzen duen gaitasuna, eta horrexegatik da hizkuntza —aditzera eman bezala— diziplinarteko aztergai nagusi bat. Horren haritik, beraz, hezkuntzak hizkuntzarekiko duen interesa, sakonsakonean, berorren funtzio humanizatzailean oinarritzen dela atzeman dezakegu:
|
|
2010
|
|
|
Frantziako hezkuntza programa ofizialetan lehen eta bigarren hezkuntzako ikasle elebidunen
|
hizkuntza
gaitasunak ez dira oraino osoki finkatuak eta azterketa ofizialetan ez dira neurtuak edo gutxi bederen (euskarareriko probak gutxi dira eta arras partzialak). Eskolatik kanpo, 2008 arte Euskalzaindiak kudeatzen zituen EGAren probak Euskararen EraHau da berriz gure ustez unibertsitatean euskal ikasketen garapena oztopatzen duen arrazoi nagusia:
|
|
2011
|
|
|
sarritan ikasle etorkinek lortzen dutela katalana nola edo hala hitz egitea, eta lortzen dutela gelan ikaskideekin katalanez jarduteko maila. Baina eskolako bestelako jarduera formalagoetarako (izan hizkuntzazkoak zein bestelako jakintzagaietakoak) beharrezkoak diren
|
hizkuntza
gaitasunak ez dituzte lortzen ikasle etorkinek. Nazioarteko hainbat ikerketatan ondorio berberak atera direla adierazten dute Serra eta Vilak.
|
|
|
Ariketa horietan guztietan frantses hizkuntza erabili behar izaten du hautagaiak. Prozesu osoan zehar enpirikoki neurtzen da bere frantsesezko hizkuntza gaitasuna eta, ondorioz, aski modu errazean, natural natural, lanpostutik kanpora gelditzen da behar adinako
|
hizkuntza
gaitasunik ez duena (edo aldaera estandarrarekin ondo moldatzen ez dena).
|
|
|
Ezin ezkuta daiteke urte horietan halako pertsonaiek izan zuten erabilera politikoa. 60ko urteetan, euskaldunak ezjakinak, barregarriak eta txatxuak zirela erakusteko, adibidez, Txomin del Regato bezalako barre eragileez baliatu zen frankismoa, eta, Xamarrek dioenez," [euskaldunek] mintzaira ofiziala makur eta trakets egiten dutenez, trufa, txantxa, eta barre errazen helburu izaten dira, haien"
|
hizkuntz
gaitasun eza" agerian utziz bereziki... Nahi ala ez, giro honek euskaldun izatearen mespretxua areagotzen zuen eta, funtsean, hizkuntzarekiko gorrotoa sortu hiztunengan, azken finean, euskaraz jakitea zen erdara ongi menperatzeko omen zuen oztopoa".
|
|
2012
|
|
|
Paula Kasares – Euskararen belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik hiztunak hizkuntzaren ezagutzaren continuum batean daude eta gaitasun eta jardun oso desberdinekoak izaten dira. ez
|
hizkuntza
gaitasuna ez eta erabilera ere ez da balio absolutuko irizpidea, maiz mailakatzen zaila gertatzen den gertaera baizik. horregatik, zenbait kasutan hiztun motak bereiztea ez da erraza izan.
|
|
|
Aipatu beharra dago, gazte hauetako askoren
|
hizkuntza
gaitasuna ez dela d eredurako espero zen gaitasuna, eskola edo institutu barruan euskara entzuten dute, baina oso gutxi produzitzen dute hizkuntza honetan, eta, gehienetan, irakasleekin soilik erabiltzen dute. Gainera, eskolatik kanpo oso estimulu gutxi jasotzen dituzte euskaraz; familia gehienak erdaldunak baitira eta kalean apenas entzuten da euskararik.
|
|
|
Erantzuteko duten zailtasuna dela eta, estimuluak gutxitu egiten dira inguruan, eta pazienteak ez du etxeko jardueretan parte hartzen. “Baina,
|
hizkuntzarako
gaitasunik ez izan arren, nahikoa babestuta dauka zentzumenen bidez erreakzionatzeko gaitasuna, baita afektuzko laztanak ere, gaixotasunaren garai aurreratuak arte”, gehitu du. Horrek esan nahi du Alzheimer gaitza duen gaixoaren inguruko estimulu argitsuak, soinudunak eta sentsorialak mantendu egin behar direla; izan ere, gaixoa “bizi den etxeko edo erakundeko argi gutxi dagoen lekuetan kokatzen da”.
|
|
2015
|
|
|
Kontuan hartu behar dugu gure ikasleen
|
hizkuntza
gaitasuna ez dela bat eta bakarra. Hizkuntza gaitasun horretan eragile desberdinek dute zeresana:
|
|
2016
|
|
|
9 Zorrotz arituta, euskarazko eta frantsesezko/ gaztelaniazko
|
hizkuntza
gaitasuna ez ezik, Euskal Herrian erabiltzen diren gainerako hizkuntzetakoa ere kontuan hartu genuke, Ingelesarena bereziki. Dena den, horrek eskatuko lukeen diseinu konplexua artikulu honen helburuetatik at gelditzen da guztiz.
|
|
2017
|
|
|
Era honetako egoeretan bertako hiztunak irrigarri bihurtzen dira gainerakoentzat. Mintzaira ofiziala makur eta trakets egiten dutenez, trufa, txantxa eta barre errazen helburu izaten dira, haien"
|
hizkuntz
gaitasun eza" agerian utziz bereziki.
|
|
2019
|
|
|
Aurrekoaz gain, ez dira seinale batere ona agintaldi hasieran udal gobernu berriak hartu dituen zenbait erabaki. Batetik, udan 95 udaltzain eta mugikortasuneko agente kontratuko ditu, baina, salbuespen gisa, onartu egingo ditu eskatutako
|
hizkuntza
gaitasuna ez duten agenteak ere, euskaraz gai diren lan poltsako hautagaiak baino zabalagoak omen direlako langile beharrak. Hori aski ez eta bere arauak ezartzea ahaztu zaio, bere bi jardueratan gaztelania hutsezko hizkuntza paisaia erabili baitu (toldozainen izendapena eta udako ikuskizunetarako etxolak).
|
|
2020
|
|
|
Horrenbestez, gaitasunari dagokionez, ahozko elkarrizketa erraz eta sinple batzuk euskaraz egiteko gai da bai, baina bere lan politikoak eskatzen duen
|
hizkuntza
gaitasunik ez duela uste dugu, eta oroit beza irakurleak ez garela hiztun arruntaz ari, baizik eta EAEko lehendakari izateko alderdi batek proposatzen duen pertsona batez; horrenbestez, hizkuntza profil hori izatea aski da EAEn lehendakari izateko 2020an?
|
|
2021
|
|
|
Paradoxa da antolatzailearen purrustada bai, izan dela oldarkorra, bere burua biktima gisa aurkeztu badu ere. Kritikaren zilegitasuna onartu ordez, programatzaile gisa duen askatasuna aldarrikatu du (Lucia Baskaranek erantzun du emakume gabeko ekitaldia antolatu duen señoro baten neurriko argudioa dela), euskaraz irakurtzeko
|
hizkuntza
gaitasunik ez duela azaldu du (ondoren Uxue Alberdi, Eider Rodriguez eta Katixa Agirre gaztelaniara itzuliak irakurri dituela onartu badu ere) eta gaineratu du zaila dela asmatzea euskara gaztelaniazko ekitaldi batean nola txertatu.
|
|
|
Badaukagu konplexua zentzu horretan, guk geuk unibertsitatean ere bai, eta zailtasunak ditugu gehiago eskatzeko. Pentsatu ordez ikaslearen hobe beharrez dela, ondare jakin bat ematen zaiola eta ondare hori kalitatez emanez gero tresna ikaragarria, kultur terminotan altxorra, emango zaiola pentsatu beharrean,
|
hizkuntza
gaitasuna ez dugu garatuko, eta horrekin batera irakurketa. Derrigortasun legalaz gain derrigortasun filosofikoa ere badago.
|
|
2022
|
|
|
euskaldunak+ (ia euskaldunak/ 2). Sistema hori «gainditzea» proposatu zuten Kontseiluak, ELAk eta LABek, «hala egin ezean beti geratuko baita aukera sektore publikora beharrezko
|
hizkuntza
gaitasunik ez duten langileak sartzeko. Eta langile horien euskalduntzeak gainkostua ekarriko du».
|
|
|
euskaldunak+ (ia euskaldunak/ 2). Sistema hori «gainditzea» proposatu zuten Kontseiluak, ELAk eta LABek, «hala egin ezean beti geratuko baita aukera sektore publikora beharrezko
|
hizkuntza
gaitasunik ez duten langileak sartzeko. Eta langile horien euskalduntzeak gainkostua ekarriko du».
|
|
|
Erabilerari buruzko azken txostenean (Sorolla et al., 2019), esan daiteke euskal eta erdal munduak hibridatu eta orain arteko ezaugarri soziolinguistikoak nahasten ari direla, eta honako alderdi hauek azpimarratzen dira: gazteek euskara ezagun dute eta biziberritze prozesuak ari dira gertatzen tradizioz gune euskaldunak ez ziren lekuetan; halaber,
|
hizkuntza
gaitasuna ez da balio hutsezina errealitatea identifikatzeko, hobe litzatekeelarik hizkuntza identifikazioan sakontzea; globalizazioa eta migrazioa euskararen eremuetan aldaketak hauspotzen ari direla; euskara modernitatearekin lotzearen garrantzia; eta sandwich efektua delakoa, errenta eta euskara elkarlotzen dituena, hau da, erdi mailako klaseetan (irakasleak, funtzionarioak, lanpostu egonkordu... Hori dela bide, esku arteko ikerketa honek irakasleen, erdiko klase aktibo horren, hizkuntza hautaketa eta hizkuntzei atxikitako usteen azterketa du helburu.
|
|
2023
|
|
|
Egoera horrek kezka eragiten du; izan ere, ikasle horiek gizartean parte hartzeko ezinbesteko duten
|
hizkuntza
gaitasuna ez dute lortzen edota lortzeko zailtasuna dute, eta, era berean, indarrean dauden curriculumetan jasotako konpetentziak eskuratzeko ezinbesteko hizkera akademikoa ulertzeko eta erabiltzeko eragozpenak dituzte. Ondorioz, hezkuntza sistemaren ekitateari berari ere eragiten dion gaia da esku artean duguna.
|
|
|
Hizkuntza sozializazioaren ikuspegian, gurasoen
|
hizkuntza
gaitasuna ez da ezinbesteko baldintza haurrak hizkuntza hori ikasi eta bere egin dezaten. Martinez de Lunak dioen moduan, lehen hizkuntza eta familiako hizkuntza erdararen bat duten haurren kasuan, posible da haurrek eskolan euskara ikasi eta erabiltzea, izan ere," ikaslearen hizkuntza sozializazioa bideratu duten familiak zein gizarte hurbilak eragin handia dute ikaslearen eskolako euskararen erabileran" (Martinez de Luna 2013, 131).
|